Dagsbrún - 14.10.1919, Blaðsíða 1

=-™l DAGSBRÚN r—:
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIÐ ÚT AF ALPÝÐUFLOKKNDM
RITSTJÓRI OG ÁBYRGSARMAÐCR: ÓLAFDR FRIÐRIKSSON
32. tbl., 5.
Reykjavlk, þriðjudaginn 14. oktober
1919.
^lþing'skosmngamar.
Báglega gekk með A'þing enn.
Bændurnir út um land segjast
ekki vita af því a3 Þa3 só til,
þrátt fyrir það þó allir viti að
bændurnir séu í meirihluta á þing-
inu.
Og þeir segja þetta satt bænd-
urnir út um land, því bændurnir
£ þinginu virðast ekki einu sinni
hafa vit á því að vinna fyrir iand-
búnaðinn, þó þeir haldi að þeir
séu að vinna fyrir hsnn með því
að stökkva upp eins og óðir væru
í hvert skifti sem tilr&ua er gerð
til þess að láta landbúnaðinn bera
sinn hluta af gjöldunum á móts
við aðra atvinnuvegi landsins.
En hvað segja kaupmanna- út-
gerð&rmanna- og embættismanna-
stéttirnar um Alþingi? Þær fyrir-
líta það, og segja að í þinginu
ráði afturhald og eigingirni.
Og hvað um verklýðinn til sjáv-
arins, sjómennina og verkamenn-
ina?
Þeir hata þingið, og það ekki
að ástæðuiausu fyrir margítrekaða
rangsleitni í þeirra garð.
Þing eftir þing hefir hækkað
rangsleitna tolla sem hvíla að
mestu á alþýðunni við sjóinn, og
bætir svo stundum gráu ofan á
svart cins og þingið í sumar sem
eltir suðusprittið inn í eldhúsið til
þess að leggja toll á það.
Nú mundi verkaiýðurinn segja
minna þó lagður væri á hann nýr
tollur eða skattur ef hann findi
til þess að það væri eitthvað fyrir
sig gert.
En hvað gerir Alþingi fyrir
verklýðinn? Ekki neitt, eða sama
og ekki neitt.
Það var sjálfs&gt að Alþingi
breytti launakjörum starfsmanaa
landsins þannig að þau samsvör-
uðu þörfunum og kröfum tímans,
svo að það ágerðist ekki að land-
ið misti úr sinni þjónustu ýmsa
af beztu mönnunum, eins og verið
hefir undanfarið bæði um póstmenn
og símamenn. En það var hin
mesta óhæfa að þingið skyldi taka
féð til þessarar launahækkunar
starfsmanna landsins með því að
hækka vörutollinn, sem hvílir að-
allega á alþýðunni til sjávarins.
En hvers vegna fer Alþingi
svona rótarlega að ráði sínu gagn-
vart sjávaralþýðunni? Það er af
þvf að á Alþingi sitja sumpart
bændur sem ekki vita sitt rjúk-
andi ráð £ skattamálunum, en sum-
part menn úr kaupstöðunum sem
eiga hitt og þetta undir þessa
þingbændur að sækja — völd og
bitlinga — en hinsvegar vita að
alþýðan í kaupstöðunum, eða svo
hefir að minsta kosti verið fram
undir þetta, hvorki æmtir né
skræmtir hvernig sem með hana
er farið í skattamálunum.
Því miður er tímitm þangað til
kosning á fram að fara svo stutt-
ur — svo hnrykslsnlega stuttur
má segja — að breytingar á þing-
inu geta ekki orðið miklar. En
því fremur er það áríðandi að
Reykjavík kjósi ekki menn inn á
þingið sern séu af sama sauðahús-
inu og þeir sem þar eru fyrir;
menn sem ganga með ráðherra í
maganum og mundu ofurseija sig
þingbændunum fyrir stuðninginn
i:pp í ráðherrasessinn — „afdank
að&" þingmenn sem búnir eru að
eiga sæti á þinginu, raenn sem
búnir eru að sýna sig ómögulega
á þinginu og Reykjavík þegar
einu sinni áður er búin að hafna.
Það þarf nýja menn inn í þing-
ið, og þá jafnframt menn sem
hafa árœði og kjark til þess að
haida fram málstaðnum, og menn
sem þektir eru að því að svíkja
aldrei málstaðinn. Því aldrei
skyldi treysta þeim, sem einu
sinni hefir svilcið. Sá sem hefir
sýnt sig í því að gera það einu
sinni, er eins líklegur til þess að
gera það aftur, ef hann sér sér
hag í því.
Niður! Niður fyrir allar hellur
með þá menn sem hafa svikið það
sem þeir sögðu vera sannfæriogu
sína, vegna eigin hagsmuna, hvort
það nú var til þess að reyna að
koroast í ráðherrasess eða ekki.
Því betri en slíkir menn er
skammsýnasti og afturhaldssamasti
þingbóndinn, eða jafnvel Einar á
Geldingalæk blindfullur á þing-
bekknum Því hann er þó ekki
svikari við sinn málstað; hann er
þó ærlegur maður!
Ekki er Iöng skráin yfir matar-
tegundirnar, sem Reykvíkingar
hafa sér til viðurværis T. d. þarf
ekki að telja þar jarðepli. Þau fást
ekki oftar en svo, að jafnan eru
nýnæmi. Enn fágætari eru rótar-
ávextir. Mjólk þarf ekki að telja.
Þegar undan eru teknir auðmenn
og helztu höfðingjar, finna ekki
aðrir bragð að henni en kornbörn
og aumustu sjúklingar. Og jafn-
vel þessir verða af henni með
köflum. Kjötmeti kemst ekki á
skrán?, Flestum bæjarbúum er fjár-
hagslega ókleift að nota það sér
til saðnings.
Annars er oflangt mál og óþarft
að te’ja það ^em ekki fæst. í
sumar var matvælaskráin svona:
Rúgbrauð,
haframjöl,
fiskur.
Með fiski er hér átt við nýjan
fisk (skemdan). Hann fékst lengi
sumars, við og við. Að vísu var
mér sagt áðan að hér væru til
þúsundir smálesta af saltfiski. En
það gagnar ekkert þegar hvergi
er unt að fá hann keyptan, og
lögin banna að við sé höfð önnur
aðdráttar-aðferð.
Þegar haustaði að hvarf fiskur
af miðum og ógæftir heftu sjó-
sókn. Bærina varð fisklaus. í
nokkrar vikur sat bærinn í svelti,
í auðmjúkri undirgefni undir vilja
forsjónarinnar. En þegar úr hófi
keyrði tók bæjarstjórnin í taumana.
Þá kom nú vatn í munuinn á
mér.
Ekki má skilja þetta svo, að
bæjarstjórcin hafi fengið sér bát
og róið. Hún gekk á fund og
„samþykti" að fela borgarstjóra
að gera eitthvað.
Leið svo til næsta bæjarstjórn-
arfundar. Þá hafði borgarstjóri gert
eitthvað, og þá var kosin nefnd
til að íhuga málið.
Leið svo til þriðja fundar. Þá
var samþykt „við fyrri umræðu"
að gera eitthvað.
Þegar enn var komið að þeim
degi, sem almanakið leyfði að
haldinn væri bæjarstjórnarfundur,
— hinn 4. í röðinni — var kos-
inn maður til viðbótar í nefndina
og þess óskað um leið að nefnd-
in legði einhverjar tillögur fyrir
bæjarstjórnina síðarmeir.
Þannig byrjaði októbermánuður.
Nú viil svo vel til, að bæjar-
stjórnin heldur fund tvisvar £ al-
manaksmánuði hverjum. Það er
því ekki vonlaust að byrjað verði
á framkvæmdum um útvegun soð-
fiskjar upp úr nýjárinu, eða a. m.
k. með þorra.
Þegar ég sagði konunni minni
fréttirnar af síðasta bæjarstjórnar-
fundi varð henni á að mæla óvin-
gjarnleg orð í garð bæjarstjórn-
arinnar. En þetta verður að virða
henni til vorkunar. Hún er nokk-
uð skapstór, tetrið Og ég held
að hún hafi átt mjög erfitt með
að halda lífinu £ mér og krökkun-
um upp á síðkastið. Hvað hún
sagði hirði ég ekki að rita. En
meiningin var á þá leið, að bæj-
arstjórnin hefði ekki óþarflega
mikið til að bera af fjárhagslegu
víðsýni eða ábyrgðartilfinningu.
Ég reyndi að sýna henni fram
á, að bæjarstjórnin væri ekki ámæl-
isverð. Hún er ekki verri en bæj-
arlýðurinn, sagði ég. Hún er al
veg eins og hann. Hún er hold
af hans holdi. Svo lengi sem bæj-
arbúar berjast á móti áhrifum
þeirra bæjarfulltrúa, sem reyndu
að fá bæjarstjórnina til athafna í
þessu máti, og svo lengi sem bæj-
arbúar hlaða atkvæðum undir þá
fulltrúa, sem spyrntu á móti öll-
um athöfnum £ þessu máli, — svo
lengi verður bæjarstjórnin lífakkeri,
sem morrar við botninn £ Iogninu,
en flýtur ofansjáfar þegar hvessir.
Þórir hundur.
Kaupstefna.
Eins og áður hefir verið sagt
frá hér í blaðinu var kaupstefna
ákveðin milli Fjarðamanna og Hér-
aðsbúa á Búðareyri við Reyðar-
fjörð 27. sept, og var þesskonar
kaupstefna haldin £ fyrra £ fyrsta
sinn, að frumkvæði sýsíunefndar,
en eftir uppástungu Árna á Svína-
skála, sýslunefndarmanns. En veðr-
ið var £ ár svo afleitt kaupstefnu-
daginn, að það leit helzt út fyrir
að enginn mundi geta mætt. Þó
varð kaupstefnan haldin og við-
skifti munu að upphæð hafa orð-
ið svipuð og £ fyrra, en urðu að
mestu að byggjast á loforðum frá
báðum hliðum, vegna þess, að
veður hamlaði flutningi á vörum.
En tilgangur kaupstefnunnar er,
að vörurnar séu á staðnum, svo
menn geti valið úr og fengið það
sem þeir óska helzt.
Annars virðist áhuginn ekki mik-
ill, þó viðurkenna allir, að svona
stefnumót geti gert stórgagn, séu
þau bara sótt, en hinsvegar virð-
ast menn orðnir svo vanir því að
láta óþarfa millilíði þéna á sér,
að þeir geti varla hugsað sér nein
viðskifti án þeirra.
Séra Ásmundur Guðmundsson
skólastjóri flutti fróðlegan fyrirlest*
ur fyrir fjöida áheyrenda, að kaup-
stefnunni lokinni.
Hér er sett dálitið sýnishorn
af verðlagsskrá þeirri sem við-
skiftin voru bygð á.
Á móti 10 kgr. af nýju sauða-
kjöti ber að leggja:
54V2 kgr. af nýrri ýsu eða 36 V2
af siginni ýsu eða 32Va af salt.
ýsu. 25V2 af verk ýsu eða 25V4
af söltuðum stórf. eða 15 af verk.
stórf. eða 10 af harðfiski eða 48
kgr. af söltuðum steinbft eða 14
af salt. skötu eða 34V4 af hákarli.
Á móti 10 kgr. af smjöri:
I13V2 kgr. nýrri ýsu eða .742/3
siginni ýsu eða 68 salt. ýsu eða
53V4 verk. ýsu eða 53r/6 sölt. stórf.
eða 31 verk. stórf. eða 21 harð-
fiski eða ioo söltuðum steinbít
eða 272/3 salt. skötu eða 71 */* af
hákarli o. s. frv.
Laudafurðir sem teknar voru á
verðlagsskrá voru þessar: Kjöt.
Smjör. Kæfa. Mör. Kartöflur. Gul-