Frækorn - 10.07.1903, Blaðsíða 4

íóó
FRÆKO RN.
kostnaðarmenn að henni, skaðist ekki á
útgáfunni. Bókin verðskuldar það sann-
arlega, að hún sé keypt af sem allra
flestum. Pappír, prentun ogallur frá-
gangur eins og mcnn eru orðnir vanir
frá hinni ágætu prentsmiðju Odds Björns-
Sonar.
Málið, sem hún fjallar um, að koma
menntunarviðleitni þjóðarinnar í gott horf,
er svo m'kilsvert, að enginn maður ætti
að geta iátið það afskiftalaust.
Heimili Svartfjallabúá
— o—
Lítilþægara fólk en Svartfjallabúar mun
vart vera til í Norðurálfu. Lifnaðarhættir
þeirra eru frámunalega óbrotnir og ein-
faldir. Einungis í einu eru þeir ósparir
og mikilmennskulegir, og það er í klæða-
burði. Hin sterka sómatilfinning og sjálfs-
virðing þeirra bannar þeim að ganga illa
til fara.
Oft og einatt eru bóndabæirnir byggðir
að innan eins og fátæklegt scl á vestur-
landi í Noregi, þar sem lítið er um timbur,
en svo er einnig í Montenegró. Veggirnir eru
hlaðnir úr ílla höggnu grjóti, oft án stein-
líms eða kalks, og þakið er búið til úr
trjágreinum með hálmi yfir. Fremsta
húsið á uppdrættinum á næstu bls. sýnir
venjulegt bóndahús í sannri mynd. I glugg-
unum eru oft cngar rúður, en stundum
bara lélegir tréhleiar. Hurðin er alveg
eins og selshurð og stendur venjulega
opin bæði dag og nótt. Vindurinn fær
því að leika lausum hala milli veggjanna,
þótt hann cft sé harðut og kaldur, eins
og von er á öðru eins hálendi. Reyk-
háfar eru mjög sjaldgæfir, húsin cru byggð
eins og norskir skálar (»reykstofur)< voru
fyr á dögum, þar sem eldurinn Iogar á
hlóðum eða afli á miðju gólfi cða í einu
horninu.
Við skulum fara inn í fyrsta húsið, er
við hittum. Vio berjum ekki að dyrum,
en göngum bara beint inn, eins og heima
hjá okkur til sveita. I fyrstunni sjáum
við máske ekkert fyrir reyk; en bráðum
venjumst við birtunni og sjáum þá karl-
menn, konur og börn sitja á lágum stein-
um, trébekkjum eða lágum stólum hring-
inn í kringum bálið, sem brennur á fá-
einum stórum steinum á miðju gólfi. Svo
stendur húsbóndinn upp úr stól, sem er
skrautlegri en hinir og máske útskorinn,
cða af steini, með sessu á; hann gengur
á móti gestinum, réttir honum hendina,
býður hann velkominn og leiðir hann til
sætis hægramegin við »hásæti« sitt. Svo
er sessa sótt banda pestinum, húsmóð-
irin sópar snjóinn af fötum hans, og hon-
um er á allan hátt tekið mjög vingjarn-
lega. Kvennþjóðin dregur sig venjulega
heldur í hlé, en börnin standa kyr.
Þegar við erum búnir að heilsa öllum
og höfum svarað öllum spurningum, sem
vér bezt kunnum, t. d. hvaðan við komum,
hvert maður ætli, hvað maður hafi fyrir
stafni o. s. frv. — alveg eins og heima
hjá okkur — þá förum við að litast í
kringum okkur.
Reyksvarti'-, skrautlausir veggir er allt,
sem við sjáum. Einasta veggjaprýðin er
riffillinn og skotfærataskan, krossinn og
einhver dýrðlingsmynd — og auk þess
máske olíumynd af höfðingjanum og Rússa-
keisara. Fjallabúar þar syðra verða að
I hafa keisaramynd á veggnum eins og hér
nyrðra.
Matur er strax borinn á borð fyrir
gestinn — alveg eins og heima hjá okkur
— og vonum bráðar bullar og sýður i
stóra pottinum yfir eldinum. En á með-
an er manni boðið að reykja af chibouk
(tyrkncsk pípa) cða þá v:r.dling,og svo
fær maður kaffibolla. Kaffið er hitað á
glóðinni í lítilli látúnskönnu á austurlanda
hátt.
Maturinn getur verið nógu góður; en
venjulega á hann bálfilla við kræsinga-
vanann maga Norðurálfu-ferðamanna; mað-
ur verður að vera fjallabúi til þess að
þola hann. Og þó gerir það elki betur
en svo. Kjötið er hart, seigt og reyk-
bragð að því, svínskjötið er gamalt og
þrátt, brauðið þungmelt, fast og hart
{ maísbrauð. En efmaður er ei með öllu
óvanur íslenzku hangikjött, gömlu skemmu-
fleski og flatbrauði, þá kemst maður samt
sem áður út af því.
Með gestinum borðar bara húsbónd-