Frækorn - 10.07.1903, Blaðsíða 7

FRÆKO RN.
103
Já, þessi orð geta látið allvel í eyrum.
En. vér getum ekki lifað á því. Satt er
það, að það er vor tign að þola, en
þess ber vel að gæta, að þá fyrst er það
tign, ef vér þolum til þess að ná ein-
hverju háu og dýrðlegu marki, sem getur
vegið upp á móti þjáningunni. En bara
að þola og þola út í bláinn og slveg
vonlaust, það er ekki að lifa, heldur að
deyja.
Og það er augljóst mál, að eigi það
fyrir hinu fagra og góða að liggja, að
týnast fyrir borð,þágetum vér ekki lifað
fyrir þtð. Vér verðum að hafa einhverja
von um sigur þess, sem vér lifum fyrir.
Enginn getur lifað, þjáðst og barist fyrir
því sem er alveg vonlaust. Bak við þetta
er ekkert annað en — örvænting hjá
Höffding.
Þá gefur Höffding bendingu um, hvernig
eigi að búa til »gildi«, eins og j>að, sem
trúarlífið býr í sannleika til. fæja, en
gildi er ekki gildi, nema það komi ein-
hverjum að góðu. Skáldið segir: »Nátt-
úran er ekki fögur, nema þegar hjartað
berst.i Það á við um allt það, sem er
fagurt og gott. Sláandi hjarta verður
að tileinka sér það — annars hefur það
ekkert gildi. Vér vinnum fyrir eftirkom-
endur vora eins og forfeður vorir fyrir
oss. En — það er heldur ekki nóg.
Vér spyrjum loks: Til hvers erum vér
að starfa allir saman, allt mannkynið? Það
mark eroflágt sett, að ein kynslóð vinni
fyrir aðra, ef þær vinna ekki allar að einu
sameiginlegu marki. H. vísar til fram-
faranna, bendir á þetta stöðuga »exelsior«
framfaranna, sem hljómar frá kynslóð til
kynslóðar. En hvaða rétt hafa menn til
að tala um framför, þegar menn setja
sér ekkert mark til að keppa að? Hvaða
meining er i » e x e 1 s i o r«, ef það þá
bendir eingöngu á Ioftlaust rúm?
Komdu þessu inn í meðvitund kyn-
slóðarinnar: Einhverntíma kemur sú tíð,
að heimskerti vort leysist upp í tómar,
óskiftilegar agnir — láttu kynslóðina sjá
þetta framundan sér, og þá myndi öll
framför staðar nema, Þá verður orðtak
hennar þetta: »Etum og drekkum, þvf á
morgun deyjum vér.« Hver vill sveitast
pg strpitast fyrir tómar fnjmagnjr, tóman
óskapnað? Eigi kynslóðin að berjast lífs-
baráttunni, sem oft ersvoþung, af hjart-
anlegri löngun, kjarki og krafti, þá verður
hún að sjá bjarma af fullkomnunartak-
marki fvrir sjónum sér, er vert sé
að berjast fyrir. Og einstakJingurinn verð-
ur að sjá, að hann geti fengið hlutdeild
í þessu rfki. Höffding má svo gjarnan
nefna það sjálfselsku. Sú sjálfselska er
óslítanlega sameinuð þeirri meðvitund
mannsins, að hann ersjálfstæð vera. Eg
finn að eg sjálfur er kallaður tilfullkomn-
unar, og eftir henni sækist það sem bezt
er í mér. Eg get ekki gert mig ánægð-
an með neitt minna, heldur hlýt eg, ef
eg vil vera sjálfum mér trúr, að berjast
að þessu rnarki, og — svo skyldi eg aldrei
ná því!
H. má víst lengi hrópa: »Eins og tilvera
mín væri þýðingarlaus, þó jeg væri ekki
ódauðlegur!«
Nci, í minni tilveru væri þá cngin
meining. Eigi eg að berjast og keppa
að marki, sem eg aldrei næ, þá er lífið
mér ein einasta blekking allt saman, kapp-
hlayp að ljósi, sem ekki reynist annað
en hrælog eitt eða vafurlogi, þegar til
kemur.
Þesskonar kapphlaup þreyta menn ekki
til lengdar. Slökk þú alla von um ei-
líft líf í mannssálunni, og fullkomnunar-
þrá hjá manninum hverfur þá samstundis.
Hér er eftir ekkert annað en örvænting
á bak við tjaldið hjá Höffding.
Hví vill H. ekki aðhyllast trúarbrögðin?
Þau ráða enga gátu, segir hann, sem vís-
indin geta ekki ráðið, heldur aðeins skapa
nýjar gátur. Það er ekki rétt; trúar-
brögðin ráða gátu, sem vísindin geta ekki
ráðið -— gátuna þessa: Hvað er lífið og
tilgangur þess? Til hvers Iifum vér? Vér
lifum til að ná þeirri fullkomnun, sem
vér sækjumst eftir, af því að vér erum
fyrir hana gerðir, og — vér náum henni,
af því að lifandi guð er til.
(Úr »For Kirke og Kultur.")
-----F-K-----
Lárus Jóhannesson
í grein vorri í 11.—12. tbl. »Fræk.«
um »Gagnrýningu« Lárusar Jóhannesson-
ar á Páskaræðu séra Páls Sigurðsson^r