Gjallarhorn - 12.01.1911, Síða 1

Gjallarhorn.
Ritstjóri: Jón Stefánsson.
• • ♦ ♦ #-
% 2. f
• • • •••<
V,
• • • • ♦ ♦ » é » ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦-
Akureyri 12. janúar.
i • • • • ••••••• >-»» • •• • • • • • >•••••••• • • » » » « » «
• • • • •
1911.
dag þóknaðist Quði
að kalla okkar elsk-
uðu systur og: tengda-
systur, Maren Jacobeu
Havsteen, til hinnar ei-
lífu hvíldar.
Þetta tilkynnist hér-
með œttingjum, vinum
og vandamönnum nœr
og: fjoer.
Fyrir hönd systkina
hinnar látnu.
Oddeyri, 12. jan. 1911.
J. V. HAVSTEEN.
THORA havsteen.
Bókmentir.
(Bækur sendar „Ojallarhorni".)
]. P. Jacobsen: Maria
Qrubbe. Pýðing eftir
Jónas Gúðlaugsson. —
Gyldendalske Boghandel
Khöfn. 1910.
Þess hefir áður verið getið í »Gjh.«,
að Jónas skáld Guðlaugsson væri byrj-
aður á að þýða á íslenzku skáldrit
J. P. Jacobsens, hins fræga danska
skáldsagnahöfundar, byrjaði hann á
sögunni »Marie Grubbe* og er sú bók
nú komin hingað fyrir nokkru. — Ut-
gáfan er vönduð, pappír góður og
prentun smekkleg, er hún því hentug
tækifærisgjöf. Bókin er í umboðssölu
hér á landi í bókaverzlun Sigf. Ey-
mundssonar (Pétur Halldórsson) í Rvík.
er svo hefir sent hana bóksölum víðs
vegar um land, hún kostar óbundin
3,75 en í fallegu skrautbandi 4,50.
Jónas Guðlaugsson hefir tekið sér
afarerfitt starf fyrir hendur, þegar hann
byrjaði á þessari þýðingu, enda kvart-
ar hann yfir því í formála er hann
hefir skrifað fyrir þýðingunni, að »eink-
um hafi verið torvelt að ná þeim tíð-
arblæ á tali manna og viðræðum, sem
Jacobsen hefir náð svo snildarlega á
á frummálinu.* Var það því rétt af
honum að gera sem minst til að halda
þeim rithætti.
»Marie Grubbe« hefir verið þýdd á
mörg tungumál og hlotið mikið lof.
Má því gera ráð fyrir að hún nái einnig
vinsældum meðal Islendinga og hún
seljist vel. — Þýðandinn segir í for-
málanum, að ef íslendingar taki þess-
ari bók að verðleikum, hafi hann 1'
hug, að þýða fleiri af beztu skáldsög-
um norrænna bókmenta á íslenzka
tungu.
Þitigmálafuncl hefir alþingismaður
Suður-Þingeyinga boðað til á Br^iðu-
mýri 23. þ. m. Ekki hefir neitt heyrst
ennþá hvenær þingmaður Akureyrar
ætlar sér að halda þingmálafund hér.
Skilnaðarstefnan.
Eftir Gisla Sveinsson.
II.
Hvert gagn verður nú að því að
ákveða stefnuna og gera hana að virki-
legri póliiískri stefnu?
Þjóðinni allri hlýtur það að verða
að gagni, að þessi mál skýrist Og rek-
ist á heilbrigðum grundvelli; og von-
andi verður .þetta mál ekki rætt sem
persónulegt hatursmál eða í öfgum
einum. En ræðast verður það, og þeir
sem hyggja það vera hina heillavæn-
legustu stefnu, íslendingum, munu
berjast fyrir því. Þjóðin verður að
venjast við ekki einungis að hugsa
það, heldur líka að tala um það Og
vinna að því (eða móti því, þeir sem
það kjósa). En slíkt getur ekki gerst
í pukri, því að þannig verður stefnan
ekki rakin og rædd til nytsemdar
þjóðinni, heldur í heyranda hljóði.
Það ætti og að leiða af því, að
skilnaður verður að virkilegri pólitík,
að þokunni, er hvílir yfir stefnu margra
manna hér í landi, fœri að létta.
Ruglingurinn á að hverfa: Annaðhvort
sambandsmenn og vinnandi í þeim
anda, eða skilnaðarmenn á skilnaðar-
braut. Annaðhvort — eða!
Að vísu verður sjálfsagt ekki hjá
því komist allskostar, hér fremur en
annarsstaðar, að „spekúlantar“ játist
undir stefnuna, án þess að meina
nokkuð með því — en — til lengdar
getur þeim ekki haldist það uppi, því
að: sýn mér trú þlna i verkum þín-
um!
Og þessi hreina niðurstaða á loks
að gera það að verkum, að við hætt-
um sem mest þrasinu við Dani, vinn-
um okkur ótrauðir fram að takmark-
inu, er við höfum það einhuga fyrir
stafni. Með þeim hætti verður næði
til þess að starfa öfluglega og í rétta
átt að framfaramálum heima fyrir.
Ut ávið á einbeitt og ákveðin skiln-
aðarstefna ekki síður að verða okkur
að gagni. Aðrar þjóðir fá að vita
hvað við viljum, og ganga þvf ekki
gruflandi að því og koma ekki upp
úr kafi um það, ef við hugsum ein-
hverntíma til að framkvæma það. Og
það er er engu siður nauðsynlegt, að
þœr venjist við að heyra þessa stefnu
okkar, heldur en islenzka þjóðin sjálf!
Réttmæti stefnunnar verðum við sem
sé að gera skiljanlegt öðrum þjóðum.
Samhygð þeirra með rétti okkar og
óskum verðum við á alla lund að
reyna að vinna og efla. En það næst
ekki með því, að leyna sjálfri stefn-
unni, ef við á annað borð þykjumst
geta haldið henni fram.
Gagnvart Dönum höfum við heldur
engu að leyna um það, hver stefnan
sé. Og ef þeim er kappsmál að halda
í sambandið, þá gera þeir vitanlega
sitt til þess að halda f það og hljóta
að sjá, ef á herðir, að líkindin eru
mest til að það takist, ef þeir gera
okkur til hæfis og verða við kröfum
okkar. Þess vegna er það glópska, ef
þeir skilnaðarmenn, er álíta fullréttis-
samband góðan millilið og góða leið
að takmarkinu, þora ekki að viður-
kenna skilnaðarstefnuna eða opinbera
hana. Og fákænskubragð var það, sem
þeir Björn Jónsson og Kristján Jóns-
son gerðu sig seka í, þá er þeir í
»forsetaförinni« afneituðu allri skiln-
aðarhreyfing hér heima en ætluðu sér
að fara sleikjuleiðina. Slíkt athæfi gerði
okkur líka að öðru leyti ógagn og
vanza, eftir framkomu forkólfanna áður.
Danir bjuggust við alt öðru; en þeir
leystust úr öllum vanda og hirtu þar
á eftir ekki um að athuga kröfur okkar
á þingi sfnu.
En tjón geta Danir ekki unnið okk-
ur, til Iengdar, þótt þeir reyni að
beita þeirri aðferð fyrst í stað. Það
verður að hafa það, þótt þeir vinni á
móti skilnaðarstefnunni (það mundu
þeir lika gera, þó hún væri ekki opin-
beruð); um þetta verður orrahrfðín að
standa. Ef íslendingar starfa ötullega
og samvizkusamlega undir merkjum
þeirrar stefnu, er ekki hætt við að
Danir geti gert okkur óskunda áfram
eða heft gang hennar. íslendingum á
og að aukast ásmegin í sllkri baráttu
— og yrði hún þá ekki til einskis.
Að öllu leyti .er því gagn að þvf,
að skilnaðarstefnan verði opinber, virki-
leg pólitísk stefna.
Hún á að verða mælisnúra og leið-
arstjarna íslendinga í því, hvernig þeir
eigi að vinna sjálfstæðisvinnu, hvað
þeir eigi að gera og hvað þeir eigi
að varast. Er grundvöllurinn er fast-
ur, verður hœgra að átta sig. í hverju
einstöku atriði, í smáu og stóru, vinna
þeir, sem skilnaðarmenn eru í raun
og veru, í samræmi við aðalstefnuna.
Þá geta Islendingar kept að takmark-
inu, og kepst um að framkvæma það,
er miðar í rétta átt. Og þá getur
líka til mála komið, hvort millistig
eigi að taka, ef það býðst og léttir
leið að takmarkinu.
Otalmörg atriði koma af sjálfu sér
í þessu starfi. Og ef nokkur stefna
kennir Islendingum í raun og sann-
léika að standa á eigin fótum, þá er
það skilnaðarstefnan. Hugsunin um að
ná því takmarki að við verðum al-
sjálfstæðir, hvetur til dáða, og þess
er íslendingum fremur þörf en að kjark-
ur sé úr þeim dreginn.
Margt mætti telja, er vinna ber ög
í rétta átt stefnir. Allar sannar fram-
farir innanlands, ef þær eru ekki
keyptar með sjálfstæðismissi að öðrum
þræði, efla skilnaðarhreyfinguna. Og
um þær láta menn sér hugað, ef þeir
missa ekki sjónar á takmarkinu. Að
koma á fót þjóðfélags- og menningar-
stofnunum, svo sem ceðsta dómstól i
landinu og háskóla, er og sjálfsagt
verkefni skilnaðarmönnum. Fjárhags-
sjálfstceði landsins hlýtur þeim að vera
áhugamál o. s. frv. o. s. frv. — Ekki
að gleyma, að íslenskan fána hljóta
þeir að kappkosta að viðhafa og inn-
leiða. Og strandgcezlunni verður að
ná í okkar hendur sem mest!
Og, síðast en ekki sízt, stjórnarskrá
landsins verða skilnaðarmenn að byggja
á hreinum grundvelli. Stjórnarskráin
er líka »vopnið« eitt allra bezta, er
er við getum notað til þess að svæla
undir okkur rétt okkar aftur: okkar
ríkisrétt.
En þeir sem eru skilnaðarmenn,
verða umfram alt að vera óháðir og
sífelt á varðbergi. Fylgja þeim stjórn-
um einum, er með sanni verður sagt
um, að vinni að skilnaðartakmarkinu,
viðurkenna líka hjá hverri stjórn það,
sem miðar í áttina, víta hana fyrir
hitt, sem hún vinnur til ógagns hinni
réttu stefnu.
Ef svo þjóðin vill skilnað, þá gerir
hún að sjálfsögðu og menn hennar til-
raun til að framkvæma hana, er fceri
gefst og tök verða á. Það ber fram-
tíðin í skauti sfnu, en alt að þeim
tíma búa menn sig undir að geta sætt
færunum.--------
Þessi er mín skoðun.
íslenzka þjóðin verður nú að láta
uppi, hvað hún vill. Menn verða, hver
í sínu lagi og í flokkum, að tjá og
sýna sig skilnaðarmenn, ef þeir hafa
hug til þess. Og félög þau, er um
landsmál fjalla, taka skilnað upp á
sína stefnuskrá.* Því að öflugur skiln-
aðarflokkur þart að myndast og í þann
flokk eiga að lokum allir Íslendíngar
að skipa sér — af þeim sökum, að
skilnaðarsteínan er
sú stefna, sem leiðir út úr þeim
ruglingi, er nú á sér stað, og
(ef gerlegt er) kemur festu og
alvöru—og heiðvirði—á skoðanir
manna og vinnu í þarfir sjálf-
stæðis lands og þjóðar;
sú stefna, sem íslendingum, ef
þeir ætla að verða alsjálfstæðir,
ber að aðhyllast, því að með því
móti keppa þeir vísvitandi að
þvf, að geta staðið á eigin fótum
sem sérstök fullvalda þjóð, ríki
meðal rfkjanna!
* Félagið „Landvörn" (í Rvík) hefir riðið á
vaðið, er það samþykti 25. nóv. 1910
svohljóðandi ályktun:
Fundurinn telur ákveðna skilnaðarstefnu
þá réttu stefnu í sjálfstæðismáli þjóðar-
innar og að fslendingum beri því, ein-
stökum mönnum, flokkum og félögum,
er við stjórnmál eður landsmál fást, að
vinna eindrtgið að viðgangi hennar og
efling hvers þess, er miðar til að skiln-
aðartakmarkinu verði sem fyrst náð.
Tvíritunarbækur
kaupa nú flestir kaupmenn á Norður-
Iandi og allmargir á Austurlandi í
bókaverzlun
Odds Björnssonar
á Akureyri,
é