Gjallarhorn - 19.01.1911, Page 1

Gjallarhorn.
Ritstjóri: Jón Stefánsson.
|V,3. |
Akureyri 19. janúar.
t 1911.
• • |MtM •••#»• ##
• • • ••• •
Brunabótafélagið
rar JSÍordisK Brandforsikring
tekur í brunaábyrgð hús, innbú, vörur o. s. frv.
Umboðsmaður: JÓN STEFÁNSSON, Akureyri.
Jón Sigurðsson.
Undirritaðir hafa verið kosnir í nefnd
til þess að gangast fyrir að reisa Jóni
forseta Sigurðssyni minnisvarða.
Minnisvarðinn er ætlast til að verði
líkneski á stalla, og verði afhjúpaður
á aldarafmæli hans, 17. júní 1911,
svo framarlega sem samskot ganga svo
grclðlega, að þess verði auðið.
Óskandi væri, að sem flestir tækju
þátt í samskotunum, þótt framlögin séu
eigkmikil; enda vitum vér fyrir víst,
' jhver íslendingur telur sér Ijúft og
bÁyft að eiga þátt í því, að heiðra
minningu hans.
Samskotaeyðublöð munu verða send
prestum, hreppstjórum og oddvitum
o. fl. Eftir á er ætlast til að gefið verði
út minningarrit með mynd af minnis-
varðanum og myndum af Jóni Sig-
urðssyni og híbýlum hans, og fylgi
skýrsla yfir tölu gefenda í hverju hér-
aði. Auk þess má greiða samskotafé
beint til annars hvors gjaldkera nefnd-
arinnar og gjaldkera á útibúum bank-
anna.
Áríðandi er að allir bregði sem fyrst
við, er styðja vilja málið ef það tak-
mark á að geta náðst, að afhjúpa
minnisvarðann 17. júní næstkomandi.
Reykjavík 28. des. 1910.
Tryggvi Gunrtarsson
formaður nefndarinnar.
Bjarni Jónsson
frá Vogi alþm.
ritari nefndarinnar.
Björn Kristjánsson
alþingism.
gjaldkeri nefndarinnar.
H. Hafstein
alþingism.
gjaldkeri nefndarinnar.
Pórh. Bjarnarson
varaform. nefndarinnar.
Skúli Thoroddsen
p. t. forseti sameinaðs alþingis.
Kristján fónsson
p. t. forseti efri deildar alþingis.
Hannes Porsteinsson
p. t. forseti neðri deildar alþingis-
Ari Jónsson
alþingism.
Ásgeir Sigurðsson
pt. t. formaður Kaupmannafélagains.
Guðmundur Helgason
forseti Búnaðarfélags íslands.
Helgi Valtýsson _
formaður Ungmennafélaga Islands.
Hannes Hafliðason
formaður skipstjórafél. »Aidan«.
Jón Jensson
yfirdómari.
K. Zimsen
form. Iðnaðarmannafél. í Reykjavík.
Ólafur Ólafsson
fríkitkjuprestur.
Pétur G. Guðmundsson
form. verkamannafél. »Dagsbrún«.
Stgr. Thorsteinsson
p. t. varaforseti Bókmentafélagsins.
Ráðherrann.
(Bréíkafli til »Gjh.< eftir gamlan þingmann.)
. . . Þú minnist á ráðherrann og
ýmsar gerðir hans. Jú, það má heita
að það sé almenn óánægja yfir hon-
um um land alt. Fjölda manna virðist
líka, að hann hafi sýnt það í verkinu,
að hann sé óhæfur til þess að vera
stjórnandi íslands. í raun og veru er
hann heldur eigi ráðherra íslands nema
að nafninu einu. Hann er ráðherra
flokks síns. Og þó ekki einu sinni
það, heldur að eins nokkurs hluta
hans, þeirra manna, er skipa sér í
kring um hann og eru pólitískir hús-
karlar hans. Það er að vera »klikku<-
ráðherra. Og hvernig er húskarlalið
hans? Eru það atkvæðamenn þjóðar-
innar, eða eru það pólitískir leigulið-
ar og brauðbítir, er láta sannfæring
sína fala fyrir bitling af fé þjóðar-
innar? Hafa þeir haft fyrir augum
heill og velgengi þjóðarinnar eða hef-
ir þeim verið annast um að leika á
lægstu tilfinningar hennar og ínaka
krók sinn? Hvað finst mönnum um
þá auðsveipnustu af »liðinu< — auð-
mjúkustu húskarlana? T. d. Bjarna
frá Vogi, Sigurð Hjörleifsson, Ara
Jónsson o. fl.
í minni sveit mælir enginn ráð-
herranum bót, og svo mun nú vera
að verða víða um land. Flestir hygn-
ustu mennirnir, sem hafa verið flokks-
menn hans, játa nú og viðurkenna,
hvernig málum þjóðarinnar sé komið
í hans höndum. En hvernig fer nú
um þingmannalið hans þegar á alþing
kemur?
Hörmulegt ástand er það, þegar
þingmenn eru svo æstir og hlutdræg-
ir eða háðir ráðherra, eins og þeir
sem lifa á hans vegum, að þeir t. d.
hvorki þora að halda þingmálafundi
né biðja um aukaþing, þó mikill meiri
hluti kjósenda í kjördæmum þeirra
krefjist þess. En er slfkt eigi mátu-
legt þeim kjósendum, er hafa eigi
vit á að velja nýta menn á þing?
Var það t. a. m. ekki minkun fyrir
Strandamenn, að hafna einhverjum
nýtasta bóndanum, sem sat á alþingi,
og velja í hans stað — Ara Jónsson?
Eða kosningin ykkar Akureyringa.
Margir áttu von á meiri stjórnmála-
þroska hjá ykkur en hún lýsti. Að
ógleymdum Dalamönnum, sem settu
kórónuna á alt saman — Þú vilt nú
ef til vill segja, að þessi kjördæmi
hafi það sér til afsökunar, að þá hafi
eigi verið ljóst um þingmenskuhæfi-
leika þessara manna, þó nú séu þeir
öllum auðsæir! Satt er það, að það
sást bezt þegar á þing var komið.
Svo var um fleiri þingmenn, sem þá
komust á þing einungis vegna æsinga
út af Uppkastinu. En hvers vegna
vilja menn vera að kjósa þá menn
til þingsetu, sem hafa eigi starfað
áður að þjóðmálum til gagns fyrir al-
menning, þegar völ er á betri full-
trúaefnum?
Eg get eigi neitað því, sem marg-
ir segja, að ráðherrann sé orðinn
sannur að ósannindum, bæði innan
lands og utan, síðan ráðaneytisfor-
setinn birti brét hans. Og svo öll ó-
sannindin í »ísafold<. Það er mitt á-
lit, að enginn maður í nokkuru ment-
uðu landi hefði getað setið í ráðherra-
sæti eftir slíkt. Það eitt ætti að vera
nægilegt til þess, að hann hefði beð-
ið konung um lausn, ef hann hefði
hugsað um sóma landsins.
Illa lízt mér á fjárhag landsins.
Eg óttast að landið verði gjaldþrota,
ef þessu heldur áfram. Til þess að
komast hjá því, verður að leggja gjöld
og skatta á menn. En á hvað á að
leggja? Mér sýnast eignir manna litl-
ar f samanburði við skatta, gjöld og
skuldir.
Víðsvegar að.
Dularfull fyrirbrigði. Menn mega
ekki halda, að ráðlegt sé að lftilsvirða
einlægar tilraunir til að ná í teikn og
tilkynningar frá heimi hinna framliðnu
— þótt margt komi meir en ókunn-
uglega fyrir. Þessir huliðsheimar eru
afar-torveldir til rannsókna, og sam-
band vort, sem búum hérna megin,
nálega óvinnandi tálmunum búndið,
þótt hinsvegar bregði fyrir óvæntum
ljósgeislum. Oftlega virðist meiri hluti
opinberinganna stafa frá vitundarpört-
um miðilsins sjálfs og hitfna viðstöddu,
eða þá trá einskonar »villiöndum í
loftinu< (eins og þar stendur), en ekki
frá þeim, sem persónum, sem nefna
sig; þess vegna þarf að »prófa and-
ana«. Góðir andar bera sér ávalt vitni
sjálfir, sé vel athugað; þeir verða
aldrei tvísaga, og alt, sem þeir segja,
hefir alvörublæ og önnur sannleikans
einkenni — enda þótt þeir fræði oss
lítt um það, sem vér helzt viljum
vita; þeir eru og stundum litlu
fróðari en vér, sumu er þeim og
bannað frá að segja, sumt er þeim
eins hulið eins og oss, og sumt skil-
jum vér ekki eða misskiljum, þótt
þeir segðu oss eitthvað um það. Alt
þetta hafa vinir vorir hinu megin sagt
oss og margsagt, og ekki síður hitt,
að gegnum flesta miðla eigi þeir af-
ar-erfitt með að koma réttum eða ó-
menguðum skýrteinum.
Mest ríður á í byrjun þessara rann-
sókna aýnilegum sannindamerkjum, að
komast til fastrar sannfæríngar um að
sjónhverfingar eða sjálfsblekkingar séu
hvergi til hindrunar. Og þó er öllu
fremur áríðandi, að verða viss um að
persónurnar, sem til sín segja, séu
vafalausar. — —
Andríki, djúpsæi og aðrar innri gáf-
ur eru áríðandi við þesskonar tilraun-
ir, svo og sú trú, eða löngun a.m. k.,
að samband við aðra tilveru sé til.
Hitt er heimskulegt, að afneita öllum
dulrænum hlutum eða hæðast að þeim.
Því sýnilegar sannanir fyrir tilveru
mannkynsins eftir dauðann eru og
verða óumræðilega þýðingarmiklar.
Sá tími kemur að þær sannanir verða
sá kraftur og það guðdómsvald, sem
samansafnar öllum þjóðum undir sól-
unni — stefnir öllum lifendum að
einu og sama guðsborði til hugsvöl-
unar og endurnæringar. Þá rætist trú-
in »samneyti heilagra<.
(Úr blaðinu >Light<.)
JVIisjafn efnahagur í Lundúnum.
Drottinn er sá sem gerir fátækan og
ríkan, sagði Salómon, en Loyd George,
fjármálaráðherra Englendinga, er á
annari skoðun. Nýlega skýrði hann á
fjölmennum fundi frá því, hve miklar
eignir eða arfar hefðu komið til skifta
tvö síðastl. ár í hinni miklu Lundúna-
borg (með 6 mill. íbúa). Hann kvað
tölu fullorðins fólks, sem dáið hefði
á ári, vera 420 þúsundir, og 5 sjöttu
partar af þeirri tölu hefðu ekki eftir-
látið neinar teljandi eignir, en sjötti
hluti fólksins hefði eftirskilið 300 mill.
punda sterling, og nærfelt helmingur
þeirrar kynja - upphæðar hefði verið
skuldlaus eign ekki fullra 2000 manna
(75000 pund á mann). Þar næst spyr
hann hvort þessar 35 þús., sem dáið
hefðu í örbyrgð, hafi goldið tómra
sjalfskaparvíta, eða verið eyðslumenn
og ónytjungar, svo og hvort hinir
auðugu, sem dóu og voru grafnir,
hefðu allir verið hagsýnir og dugleg-
ir menn. Hann kvaðst ekki neita, að
mörg væru sjálfskaparvítin,,sem styddu
að örbyrgð og volæði, né heldur væri
öll auðlegð »guði að þakka«, og ekki
heldur dugnaði eigendanna, Mammon
gæfi sofandi sínum. En hvað sem því
liði, hrópaði þetta ástand í himininn.
Endimark allrar viðleitni löggjafarvalds
og borgaranna væri að ná tiltekinni
miðlun og meðalmælikvarða í eignum
og afkomu íbúanna. Aðferðirnar eru
margar, þ. á. m. fyrst og fremst efl-
ing þekkingar, alls manndóms eða sið-
menningar, hverfaskifting befri, fækk-
un öl- og vínhúsa, og loks lífeyris-
stofnanir, sem næði betur og betur
» # ♦ • • • > ♦ ♦ » » > »««»«» <*
Frumbœkur
, Og
Avísanabœkur
fást í
pi entsmiðju Odds Björnssonar,