Gjallarhorn - 02.03.1911, Blaðsíða 3

V.
GJALLARHORN.
25
Dr. Alfred Russel Wallace.
Hann er nú kominn nær níræðu, en
ern og ungur í anda. Hans er nú vfða
minst, bæði fyrir ræðu, er hann ný-
lega hélt á afmæli sínu, og nýrrar
bókar »um lífsgáturnar«, sem margt
er ritað um. En að ö. 1. er hann, og
próf. Hækel á Þýzkalandi, elztur og
frægastur allra vísindamanna, sem nú
lifa. Russel kalla landsmenn: »öldung-
inn mikla* (eins og þeir kölluðu Glad-
stone).
Ritstjóri stórblaðsins »DaylyNews«,
átti langt samtal við hann í f. m., og
þótti hann leysa vel úr spurningum
samtfðarinnar. Spurningu ritstjórans
um það, hvort skoðun manna á til-
verunni væri að verða andlegri en áð-
ur, svaraði Russel svo:
»Já, sannlega svo. En segið mér
ekki frá Oliver Lodge. Hann villsam-'
þýða vísindi og guðfræði. Ekki ætla
eg að það takist. Vísindamenn eru
hættir hér í landi að vera kreddu-
menn. Að vísu hefi eg þótt fara nokk-
uð lengra í sumum bókum minum en
tvísindin hafa leyf, en heimsskoðanir
þurfa ekki að koma í bág við guðstrú
manna. Eg hefi sagt og segi enn, að
mekkaniska útlistunin sanni oss ekk-
ert; vér megum til að grfpa til hins
yfir-vísindalega, til Guðs eða guð-
dóma ...» »Hvað auðsainkeppnina
snertir til að auðga einstaka menn og
félög, þykir mér hún hinn versti Götu-
Þrándur á vegi siðmenningarinnar. Þér
megið eigi um siðmenta þjóð, ef meiri
hluta hennar skortir bæði menning og
viðurværi, og þótt þér gefið gamal-
mennum 4—5 kr. á viku, sýnir það
og sannar óyndisúrræði, sem þó er
einhver byrjun til betra.« — Um forn-
vin sinn og keppinaut Darwín sagði
hann: »Eg gaf honum mfnar skoðanir,
og hann mér sfnar, og létum heim-
inn ekki vita. Aldrei hefi eg mætt hans
líka að vitsmunum og mannkostum.
Hann var bæði spekingur að viti og
óviðjafnanlegur afkastamaður, en fram-
ar öllu var hann góður maður og rétt-
vís; mildin og mannúðin alveg óum-
ræðileg. Hvað skarpleik snertir myndi
eg máske setja Huxley ofurlftið ofar
en Darwín, en Spencer ofurlítið ofar
en þá báða. Hann var tröllaukið hugs-
unarbákn.c
Wallace trúir á ódauðleika allra
sálna, og hefir í elli sinni staðið fremst-
ur í hinum nýju sálarrannsóknum, en
þó hvorki selt sig flokki rannsóknar-
félagsins, né félögum spfrftistanna. En
áður var hann lærisveinn Spencers —
eða máske heldur Hækels, sem hann
lofar enn. En honum fór eins og þeim
Myers, Hodyson, Hyslop, Lodge, o. fl.
materíalistum, að rannsóknirnar sneru
gersamlega skoðunum þeirra ^frá hin-
um atómisku kenningum. í si'nni síð-
ustu bók, (sem eg hefi ekki séð), er
sagt, að hann kenni einskonar fjöl-
gyðis-tröppugang í sköpun og tilorðn-
ing heimsins, þar sem hin lægri »makt-
arvöld* ráði miklu um skilyrði lífs-
greininganna (differensation) á lægri
stöðvunum. En yfir öllu ráði sá, »að
hvers ljósi enginn fái-til komizt.*
M. J.
Etnzráfl J. V. Havsteen
kom til Kaupmannahafnar með »Botnía«
á þriðjudaginn og gerir sér góða von um
bót á sjóndeprunni, sem hann fór að leita
sér lækninga á.
Kaupamennirnir.
Gorgeir »Blekkingar« heitir grein-
“arstúfur í »N1.« er ræðir
einféídni. um vantraustsyfirlýsinguna til
—— húsbóndans og er aðallega
beint til »Gjallarhorns«. Veður þar á
höf. um »blekkingar« blaðsins í þvi
máli og »meira en það« o. s. frv.
En sá galli er á fyrir höf. að annað-
hvort gerir hann sig heimskari og fá-
fróðari en hann er og skrifar þá móti
betri vitund — eða að hann veit
lítið hvað það er sem hann er að
bulla um.
Hvort heldur sem væri — ætti hann
að skrifa með minni gorgeir en hann
gerir.
Hann segir að með tillögu er var
samþykt af meiri hluta kjósenda á
þingmálafundi Akureyrar 1909 og var
þvert gegn vilja þingmannsins hafi
greitt atkv. að eins 114 kjósendur en
helmingur kjósenda eftir aðalkjörskrá
hafi þá verið 188.
Enn fremur að 154 kjósendur hafi
nú greitt atkv. vantraustsyfirlýsingu
til þingmannsins (Sig. Hjörleifssonar)
af 356 kjósendum er séu á aðalkjör-
skrá og vanti þvf 24 atkv. til þess að
helmingur kjósenda hafi lýst yfir van-
trausti sínu á þingmanninum.
Höf. fer rétt með þessar iölur, ekki
skal því neitað.
En þarna gerir höf. sig þó sekan
f ódrengilegri blekkingartilraun annað-
hvort af einfeldni eða ásettu ráði og
þá móti betri vitund.
Það vita flestir að mikill fjöldi þeirra
kjósenda sem settir eru á kjörskrá
þegar hún er samin, getur ekki greitt
atkv. við hinar ýmsu kosningar. Marg-
ir eru fluttir búferlum burtu, aðrir
dánir o. s. frv. Þeir eru með öðrum
orðum ekki lengur kjósendur í bænum
þó þeir séu þar á kjörskrá.
Arið 1905 voru 283 kjósendur
á kjörskrá, en að eins 204 greiddu
atkvæði við kosningarnar.
Árið 1908 voru 378 á kjörskrá en
296 greiddu atkvæði.
Af þessu sézt glögglega að hérum-
bil 30 % af kjósendum, sem eru á
kjörskrá, geta ekki notað, eða nota
ekki kosningarrétt sinn þegár til kosn-
inga kemur. Og höfuð orsökin er þessi:
að þeir eru dánir eða fluttir burtu úr
kjördæminu svo ekki er hægt að telja
þá sem kjósendur í bænum, þó nöfn
þeirra standi enn á kjörskrá.
Það er því ómótmælanlegt:
að þingmaðurinn (Sig. Hjörl.) hefir
virt að vettugi yfirlýstan vilja meiri
hluta kjósenda Akureyrar,
að meiri hluti kjósenda Akureyrar
hefir lýst fullu vantrausti sfnu á þing-
manninum (Sigurði Hjörleifssyni) vegna
framkomu hans »er ósæmilega verður
að telja heiðarlegum stjórnmálamanni«
og enn fremur harðlega mótmælt að
hann væri að hanga á alþingi oftar,
sem þingmaður þessa kjördæmis.
Þetta hefir meiri hluti kjósenda á
Akureyri samþykt.
Það verður ekki hrakið!
Hér duga því »Norðurlandi« engar
blekkingar. Ekkert rógburðaryfirklór,
enginn fáfræðisþvættingur eða bull
gegn betri vitund.
Vill ekki »N1.« annars hætta að
hæla húsbóndanum? »Gjh.« hálfleiðist
að hafa miklar umræður um hann við
kaupamennina meðan hann er ekki
sjálfur við.
Sannleiksvitnið Hann er nú aítur á
Ingimar Eydal. ferðinni í síðasta »Norð-
urlandi«.
Fyrst segir hann að »Gjh.« hafi
»játað það, að rangt hafi það hermt
frá« um »traustsyfirlýsinguna« til S.
H. eða, réttara sagt, flutning hennar
á »þingmálafundinum«. —
Þar segir hann ósatt. »Gjh.« sagði
að eins frá »leiðréttingu« Ingimars í
»N1.« á dögunum, blátt áfram, án þess
að rengja hana, og benti um leið á
að Ingimar hefði ekki notað þá aðferð
sem talin er sjálfsögð, er menn skrifa
að eins til þess að leiðrétta mishermi.
Líklega hefir honum ekki sárnað það?
En »Gjh.« hefir ekkert »játað« um
þetta efni. Það hefir hvorki játað né
neitað. Ekki gert annað en segja ó-
hlutdrægt frá, lagt gögnin á borðið
svo lesendurnir gætu sjálfir felt dóm
í málinu. Það flutti greinina frá »Kjós-
anda« án þess að segja nokkuð um
hana og það skýrði (óbeðið) frá mót-
Eg hefi í sumar lánað undir öl
fjóra 10 pt. eikarkúta brenni-
merkta >Sjutt«, til einhverra
náunga, sem ekki hirða um að skila
þeim aftur.
Sá sem getur vísað mér á hvar þeir
eru niður komnir fær 1 kr. fyrir hvern
kút.
mælum Ingimars án þess að rengja
þau.
Þetta getur hver maður sannfært sig
um af síðustu tölublöðum »Gjh.«
Ingimar byrjar því grein sfna með
ferlegum ósannindum. Og því miður
sýnist augljóst að hann geri það af
ásettu ráði, því að efast um það, væri
svæsin árás á vitsmuni hans. Hann
skrifar spámannlega um aðstöðu þeirra
er svo stendur á fyrir og »Gjh.« er
honum að öllu samdóma um að ó-
þægilegt sé að standa sem ósanninda-
maður frammi fyrit allri þjóðinni. Og
síðasta setningin í grein Ingimars er
svo falleg og svo mikill sannleikur í
henni fólginn að »Gjh.« telur réttast
að láta lesendur sína sjá hana orð-
og áherzlurétta einmitt á þessu stigi
málsins. Hún hljóðar svona:
»Að ljúga f annara orða stað getur
verið afsakanlegt, en vísvitandi lýgi
kemur ætíð frá saurugum huga.«
Máske Ingimar geri nú þessi orð
að kvöldbæn sinni fyrst um sinn og
festi þau sér í minni á þann hátt?
Það væri ekki svo vitlaust.
Goudie-
ostur
á 55 aura pundið fæst í
Akureyri 28. febr. 1911.
A. Schiöth. EDINBGRO.
Lysfigarðsféíag ~iii|
mr ^kureyrar
heldur kvöldskemtun í Ieikhúsinu, sunnudagskvöldið 5: þ. m. til ágóða
fyrir hinn fyrirhugaða lystigarð bæjarins. Þar verður til skemtunar:
1. Hornablástur.
2. Upplestur (V. Knudsen).
3. Söngfélagið „Gígja" syngur.
4. Grammofónmusik (Pétur Jónsson syngur íslenzk lög).
20 mínútna hlé.
5. Söngfélagið „Gígja" syngur.
6. Eintal? (V. Knudsen).
7. Leikur (Eg vil ekki giftast).
8. Hornablástur.
Aðgöngumiðar kosta 50 aura og fást í Iyfjabúðinni á Akureyri, hjá
Kolbeini kaupmanni Árnasyni á Oddeyri og við innganginn. Húsið verð-
ur opnað kl. 6 e h. en skeintunin byrjar kl. 6V2 e. h.
Akureyri 2. marz 1911.
Stjórnin.
Það nýjasta nýtf
Er steinolíumaskínan
„ Comet“ (halastjarna)
(uppgötvunin gerð í fyrra, og heitir pví halastjarna), sem brúkar
aðeins fyrir 2% eyrir olíu á klukkustundinni, 'og hitar pott af vatni
á fám mínútum.
Hægt er að sjóða á peim allan mat, og eru mjög hægar og
einfaldar í meðförum.
Daglega til sýnis hjá undirrituðum frá kl. 11—2.
Ætti að komast inn á hvert heimili á íslandi.
Carl F. Schiöth.
♦ • ••••••••••• •• ••••••••••• • • • i
Agœtur