Gjallarhorn - 13.03.1911, Side 2

32
GJALLARHORN.
V.
•••••••••••• ••••••••••••••
• ••••• • ♦ ♦ •• ••♦•••• • ♦ ♦••••••••••••• • ■■• ••• ••••••••••••
Nýtt tímarit
með myndum.
Það er í ráði, að gefa út á Akureyri, nýtt tímarit með afarfjölbreyttu
myndaúrvali ef það fyrirtæki fær svo góðar undirtektir, að líkur séu til að
það geti svarað kostnaði, og verður þá byrjað á útgáfu þess síðari hluta
sumars eða í haust.
Ritið er ráðgert að verði sviþað að útliti „Hver 8 Dag" sem gefið er
út í Kauþmannahöfn. Pess verður gætt að það beri engan keim af póli-
tiskum flokkaríg og stjórnmál lætur það ekki að neinu til sín taka.
Sérstakiega er ráðgert að það flytji:
Myndir af íslenzkum mönnum, kauþmönnum, bændum, iðnaðarmönn-
um, útvegsmönnum o. s. frv. (engu síður en embættislýð) þegar slíkir
menn standa vel í stöðu sinni og eiga það skilið, að athygli sé vakin á
starfi þeirra oþinberlega. Einnig staðamyndir íslenzkar og þessháttar. Enn-
fremur útlendar myndir eftir atvikum og að því er þörf krefur, bæði manna-
myndir, staða og landshluta o. s. frv.
Sögur helzt frumsamdar íslenzkar, eftir því sem föng verða til, en þá
þýddar úrvalssögur eftir heimsfræga höfunda, áður lítt þektar meðal al-
þýðu hérlendis.
Bókmentadálk svo sem ritdóma og ýms tíðindi og srnáþistla héð-
an og þaðan, bókmentalegs eðlis. Ennfremur kvæði og skáldskap í bundnu
máli og er þar þegar heitin aðstoð ýmsra góðskálda vorra.
Sagnabáik íslenzkan, sagnir um einkennilega menn og fyrirburði,
drauma og þessháttar. — Þá ýmislegt fleira, er ekki vérður talið að sinni.
Nokkurir af hinum ritfærustu mönnum hér nyrðra hafa heitið fyrirtæk-
inu ,aðstoð sinni, ef til framkvæmda kemur.
Allur frágangur verður vandaður, bæði lesmáls og mynda og ritið
prentað á góðan pappír (í prentsmiðju Odds Björnssonar) en þó verður
það haft svo ódýrt, sem frekast verða föng á. Boðsbréf verða send út
áður langt líður, en ekki verður byrjað á útgáfu ritsins, nema það fái
góðar undirtektir.
Mr. Stead*
og 21 árs starfsemi hans.
Þessi mikli mannréttindaskörungur
Englendinga byrjar nýárstölublað biaðs
síns í vetur með yfirliti yfir mál þau
og umbætur utanlendis og innanlands,
er hann hefir barizt fyrir í blaði sínu
Review of Reviews síðan hann stofnaði
það fyrir 21 ári síðan.
R. of R. er nú orðið 42 stórbindi,
öll með sæg af myndum og botnlausri
margbreytni af efni. Hverju mán. blaði
hefir jafnan fylgt grein ritstjórans, er
hann kallar: Prógress of the world, 0:
framfarir heimsins. Aður hafði hann
stýrt 2 stórblöðum í 20 ár, komist í
stórmæli, setið í dýflissu og orðið
frægur áður en hann náði þrítugsaldri.
Hér verður minst af því talið eða
rökfært, en af því ágripi sem fylgir
má geta sér til hvílíkur afkastamaður,
hvílík hamhleypa, og hvílik frelsishetja
og frömuður allra góðra framfara þessi
»blaðamannakóngur« er. En mótstöðu-
mönnum heflr staðið mikill geigur af
Stead, því að skæðari óvin hafa ill-
ræðismenn og kúgarar sjaldan átt, enda
vissu þeir vel, að hann var aldrei einn
í leiknum, heldur hafði oftast nær
meira fylgi hjá beztu mönnum þjóðar
sinnar, t. d. Victoriu drottningu og
síðar Játvarði 7., Gladstone, Salisbury,
Morey og mörgum öðrum en ef til vill
nokkur annar Englendingur. Um rit-
stjórn sfna segir hann margt eftirtekta-
vert og maklegt því stórmenni, sem
hann er. Hann kveðst hafa lifað af
stokki nálega öll stórmenni Evrópu,
sem stýrðu lögum og lofum fyrir 40
árum — nema Franz Jósef í Austur-
ríki og fáein höfuð enskra forsprakka,
sem nú séu taldir uppgefnir. Segir
hann að flesiir, sem stórblöðum stýri,
kvarti snemma undan því starfi, enda
sé en viðkvæðið um stjórnmálamenn,
að svo ergist hver sem hann eldist.
En ekki taki hann þetta til sírt. »Nú
eftir 40 ára samfleytt stríð — segir
hann — hefi eg aldrei verið hraustari
en nú, aldrei þolnari og aldrei bjart-
sýnni, þótt eg sé kominn á sjötugs
aldurinn. Aldrei hefi eg kunnað eins
vel við lífið og tilveruna eins og nú,
og aldrei heflr trú mín á guð verið
jafn föst, og gildir sama um trúna á
framfarir mannkynsins og þess ágæti,
sérstaklega kvenkynsins.« Ymislegt erf-'
itt hafi sér mætt, en sérstaklega nefn-
ir hann ófarir frelsisflokksins á Eng-
landi 1874, og Búa ófiiiðinn 1899.
»Ekkert gekk mér nær hjarta; en þá
sem fyrri sá, að samvizka þjóðar vorr-
ar sefur aldrei Iengi í senn.« Hann
kvað sér renna kalt vatn milli rifja
þegar hann liti á þau ógrynni blaða
sinna og bóka, sem liggja fyrir aug-
um ákæruengilsins, »því hvar var eg,
að ætla mér ár frá ári að hafa áhrif
á örlög veraldarinnar!« Þó kveðst hann
að því leyti hafa óskerta samvizku, að
hans fyrsta blaðagrein og til hinnar
síðustu og allar þar á milli, hafi stefnt
að einu og sama marki: að fylgja því
djarflega fram, sem hann áléit dýrustu
velferðarmál landa og þjóða; reglur
sfnar hefðu verið fáar, en samkvæm-
ar meginreglu kristinnar trúar, og hinu
enska orðtæki: Honesty is the best
polisy (d: ráðvendnin er bezt í við-
skifum). »í Búa ófriðnum hopaði eg
aldrei á hæli þó að flestar illar fylgj-
* Framborið: Stedd.
ur þá væru á sveimi og lífi manna
væri hætt. Alt fór þó að lokum eins
og eg fyrirsagði og vonaði, en þeirri
snerru gleymi eg aldrei.« Margt fleira
merkilegt segir höf. um þau hörðu við-
skifti. En hér skal nefna helztu afskifta-
inál hans utanríkis önnur en nýlendu-
mál Breta og baráttu hans með Glad-
stone fyrir málum íranna, er hann nú
loks telur komin í gott horf.
Stead hefir farið ótal ferðir milli
landa og heimsálfa og ávalt á eigin
kosnað, ýmist til að bera sáttarorð
milli þjóða, eða kynnast höfðingjum
og afstöðu þeirra ríkismála, sem hann
vildi leiða til góðra lykta. Þannig barð-
ist hann lengi við að afstýra ófriði
Englendinga og Prússa (og berst enn),
Englendinga og Þjóðverja sömuleiðis,
og ekki sízt Englendinga og Frakka,
svo og umfram alt hefir hann ávalt
lagt aihug á samdrátt Bandaríkjanna
og Englands. Hann var einn elzti og
ehlzti frumkvöðull að stofnun friðar-
þingsins í Haag, og er stórmikið hon-
um að þakka, að allsherjarfriðurinn er
hvergi lengur kendur við draumóra.
Hvervetna þar sem þjóðhöfðingjar
beittu ofríki og ólögum við þegna
sína — eins og Rússar við sakamenn
sína, og við Finnana, eða Tyrkir við
Armeníumcnn, Leopold kóngur við
Kongonegrann, o. fl. — Þar var Stead
æ á ferðinni. Er oflangt mál að rekja
þann feril, og skal nú að lokum nefna
hinar helztu réttarbætur innanlands,
er hann hefir stutt með mestu fylgi.
Má þá fyrst nefna hinn aukna kosn-
ingarrétt, sem Gladstone tókst að
koma í lög; hlutu þá 3—4 miljónir
manna fuil borgaraiéttindi, og er kosn-
ingarréttur kvenna framhald þeirrar
réttarbótar, og skortir þar ekki fylgi
hans fremur en fyr, og þótt ekki sé
enn sigur unninn I því máli, fjölgar
fylgismönnum þess ár frá ári. Þá er
hann einhver öflugasti fylgismaður
sjálfsforræðis borga og sveitafélaga,
sem næst má komast kenningu jafn-
aðarmanna. Þá má nefna baráttu hans
gegn ofdrykkju í landinu og allskonar
siðaspilling og hleypidómnm, en efl-
ing hinsvegar uppeldis menta- og
skólamála, svo og frelsis, jafnréttis
og umburðarlyndis í kirkju- og trúar-
málum. Alla siðspilta menn, sem set-
ið hafa eða sóttst hafa eftir sæti í
Parlamentinu, hefir hann ákært og of-
sótt hlífðarlaust, (t. d. þá Parnell og
Charles Dilke), því Stead er hinn mesti
siðvendnismaður. Og enn er ótalinn
andróður hans móti lávarðadeildinni;
eiga þeir háu herrar fáa harðvígati
mótstöðumenn en hann.
Ótal fleiri stofnanir og lagabætur
mætti enn nefna, sem Stead hefir stutt
eða stofnað í fyrstu, en þetta, sem
hér er talið er nóg að sýna hver höfuð-
skörungur hann er, enda dregur hann
auðsjáanlega heldur úr afrekum sínum,
en að hann bæti við. En marga skarpa
mótstöðumenn á hann og hefir ávalt
átt, því að við harðari og skæðari
mann í viðskiftum en hann, er varla
hægt að fmna.
Af persónulegum skömmum, hrópi
og spotti, hefir Mr. Stead ekki farið
varhluta um dagana, en slíkt hefir hann
þolað drengilega, og sjaldan ansað
þesskonar — t. d. því að hann hefði
selt sig fjandanum, að hann hefði
hundrað sinnum fleiri haturs djöfla í
hjartanu en María heitin Magðalena,
að hann væri mesti gikkur og höfð-
ingjasleikja i heiminum, og getinn og
fæddur í Bedlam (o: á Kleppi), o. s.
frv. Sumir hafa hundskað hann og þótst
fyrirlíta, eins og þeir Charles Dilke
og einkum Chamberlain sem Stead
ofsótti í hverju blaði um og eftir Búa
strfðið, og kallaði fjanda allrar sið-
menningar og »Indlands Iskaríot*.
Heim að sækja er Mr. Stead ein-
hver hinn elskulegasti maður; hann
iðar af fjöri og andríki og — forvitni.
M. J.
,Lystigarður Akureyrar/
Til Lystigarðsins hafa gefið:
50 kr.: Frú A. Höepfner í Khöfn.
25 kr.: Hólmfr. og Sigvaldi Þor-
steinsson.
20 kr.: Chr. Evensen framkvæmd-
arstjóri, Guðrún og Ragnar Ólafsson.
10 kr.: Olivia M. Guðmundsson,
Sigríður Sæmundsson, Alma Thorar-
ensen, Anna Schiöth, Anna Stephen-
sen, Steinunn Stefánsson, Stefán Stef-
ánsson skólameistari, Gerda og Otto
Tulinius, Sigurlaug Jakobsdóttir, Hólm-
fríður Jónsdóttir, Jóhanna Jónsdóttir,
Helga Schiöth, Guðrún og Guðm. Vig-
fússon, Sigtr. Jónsson, Guðrún Joch-
umsson, Bertha Líndal/ Sighv. Bjarna-
son, Jórunn Norðmann, Þuríður og
Sig. Hjörleifsson, Kristín og Steingr.
Matthíasson, Anna og Þ. Thoraren-
sen, Sig. Sigurðsson kaupm., ívar
Helgason, Þóranna Pétursson, Sigur-
jón Jóhannesson Laxamýri, Snjólaug
Þorvatdsdóttir Laxamýri, Hallgr. Krist-
insson, Hannes Hafstein, P. Ward, T.
J. Júliníusson, Jóh. Jóhannesson bæj-
arfóg., Sigríður Jónsdóttir.
5 kr.: Sigr. og Hallgr. Davíðsson,
Margrét Schiöth, Sofffa Þorvaldsdóttir,
Halldóra Bjarnadóttir, Gísli J. Ólafs-
son, Álfh. og Páll Jónsson, Hallgr.
Einarsson, Þorkell Þorkelsson, Bjarni
Einarsson, Stefán Sigurðsson, Ragn-
heiður og Friðrik Möller, Kristján
Árnason, séra Björn í Laufási.
4 kr.: Kristín Pétursdóttir.
2 kr.: Marzelía Kristjánsdóttir, Frb.
Steinsson, Svava og Baldv. Jónsson,
Kristjana Magnúsdóttir, Anna Frið-
riksdóttir, Helgi ívarsson, Sofffa Fr.
Guðlaugsdóttir, Sigríður Ingimundar-
dóttir.
ÁrstíllÖgUm hafa lofað eftirleiðis:
10 kr.: Guðl. Guðmundsson, 0. C.
Thorarensen, Geir Sæmundsson, Step-
hán Stephensen.
5 kr : Stefán Stefánsson, Gerda og
Otto Tulinius, Sigr. og Hallgr. Da-
víðsson, Margrét Schiöth, Pétur Pét-
ursson.
2 kr.: Anna Schiöth, Svava og
Baldv. Jónsson, Halldóra Bjarnadóttir,
Álfh. og Páll Jónsson, Sigurlaug Sig-
urgeirsdóttir, I.árus Rist, Hallgr. Ein-
arsson, María Hafliðadóttir, Jón Guð-
mundsson, Þorkell Þorkelsson, Ámi
Þorvaldsson, Kristín Pétursdóttír, Gui.i.
Sigurðsson, Karl Finnbogason, Stefán
Björnsson.
1 kr.: Marzelía Kristjánsdóttir.
Árstillögum, er enn verður lofað og
gjafir til Lystigarðsins verða svojafn-
óðum auglýstar áfram.
Stjórnin.
Qestir í bœnum
hafa verið margir undanfarið. Sýslu-
nefndarmenn Eyfirðinga: séra Bjarni Þor-
steinsson á Siglufirði, Páll Bergsson kaupm.
í Ólafsfirði, Gísli Jónsson oddviti á Hofi,
Davíð Sigurðsson Stóru-Hámundarstöðum,
Guðm. Guðmundsson hreppstj. dbrm. á
Þúfnavöllum, Eggert Davíðsson oddviti í
Krossanesi, Júlíus Ólafsson bóndi í Hóls-
húsum, Jóhannes Ólafsson óðalsbóndi í
Melgerði og Kr. H. Benjamínsson bóndi á
Tjörnum. Ennfremur Kr. Eldjárn Þórar-
insson prestur á Tjörn, Páll Halldórsson
kaupm. á Siglufirði, Heigi læknir Guð-
mundsson á Sigluf., Þorv. Atlason veit-
ingamaður Sigluf., Jón Guðmundsson verzl-
unarstjóri Sigluf., Hafliði Guðmundsson
hreppstj. Sigluf., Guðm. S. Th. Guðmunds-
son póstafgreiðslum. á Siglufirði (sjúkur,
hingað á sjúkrahúsið) o. fl.
Sýslufundur
Skagfirðinga er ný afstaðinn á Sauðár-
króki. Verður nánar getið bráðlega.
Prentsmiðja Odds Bjömssonar.