Gjallarhorn - 06.04.1911, Blaðsíða 3
V.
OJALLARHORN.
47
Parft framfaranýmæli.
»Fisk-þurkhús Edinborgar.«
Afvinna yfir háveturinn!
Það þótti nýmæli hér nyrðra, er
forstjóri Edinborgarverzlunar lét byggja
í Hrísey, síðastliðið vor, hús mikið
og útbúa til þess að þurka fisk þar
inni hvernig sem viðraði úti.
Fiskurinn er — þegar búið er að
þvo hann — lagður á grindur sem
til þess eru gerðar og má draga þær
upp og ofan eftir vild. Fjórir stórir
ofnar eru í húsinu og eru þeir kyntir
með viðarkolum, þangað til nægilega
heitt er orðið, til þess að þurka fisk-
inn. Hægt er að þurka í einu alt að
20 skippund af fiski og tekur það til-
tölulega stuttan tíma.
Fyrirtækið veitir fjölda fólks atvinnu,
eins og gefur að skilja. Fyrst við það
að láta þvo fiskinn og svo við þurk-
unina, að breiða hann á grindurnar,
snúa honum þar og taka svo saman,
þegar þur er orðinn. Og svo síðast
við að búa um fiskinn í pökkum til
útflutnings o. s. frv.
í vetur hafa oftast haft atvinnu
við fiskverkunina í húsinu um 30
manns á mánuði, karlar, konur og
unglingar, mismunandi lengi þó hvert
um sig, en ekki allan tímann stöðugt.
Verkstjóri hefir verið Helgi ívarsson
verzlunarmaður, en yfirumsjón með
fyrirtækinn hefir haft Guðm. Jóhann-
esson verzlunarstjóri við »Edinborg«
og hefir hann farið úteftir af og til.
Hugmyndin um þurkhúsið mun
vera frá Ásgeir konsúl Sigurðssyni,
aðaleiganda Edinborgar. Hann hefir
oft áður rutt nýjar leiðir í verzlun
íslands og mun ekki láta við svo
búið liggja. Svona er það þegar þjóð-
hollir áhugamenn, fésterkir og mann-
lundaðir skipa verzlunarstétt þessa
lands. Pá fer ekki verzlunararðurinn
og framkvæmdir þeirra út úr landinu.
Þeir sjá að nóg er hér að vinna.
Hjálp í nauðum.
57 mönnum bjargað.
200 kr. verðlaun.
Laugardaginn 11. f. m. var fiskiskip-
ið »Fríða« eign Edinborgarverzlunar
statt nálægt Krisuvíkurbergi um 1V2-
2 mílur frá landi á leið til Reykjavík-
ur og skall þar á hana ofsaveður með
miklu ölduróti kl. 3 um daginn. Bar
þá að henni 6 fiskibáta hvern á fæt-
ur öðrum, með 57 mönnum úr sama
bygðarlagi, er voru búnir að gefa upp
alla vörn og voru að hrekjast til hafs
og er ekki að orðlengja að »Fríða«
bjargaði þeim öllum og flutti til Iands,
að einum undanteknum (Þorgeiri Þórð-
arsyni), er marðist til dauðs milli báts
og skips við björgunina, en náðist þó
fljótt. 2 bátum kom hún einnig til
lands en 4 brotnuðu á leiðinni.
Þegar mannvinur einn í Reykjavík
frétti þetta, afhenti hann útgerðarmanni
»Fríðu«, Ásgeir konsúl Sigurðsyni,
200 kr. gjöf er hann bað að skifta
með skipshöfninni að verðlaunum.
Hann lætur ekki nafns síns getið.
Upplestrar.
Það er kunnugt, áð altítt er erlendis
að góðir raddmenn, einkum leikarar
og enn heldur, höfundarnir sjálfir lesi
fyrir kvæði ’og sögur. Er það ýmsum
yngri rithöfundum hálf atvinna eða
fremur. Fjöldi alþýðu kaupir ekki ritin,
sízt fyr en þau hafa náð almanna lofi,
enda verðið orðið niðursett. Gæti eg
nefnt fjölda danskra höfunda, sem slíka
upplestra hafa tamið og sumir sér og
ritum þeirra til mikils frama. Hér er
þetta haft öðruvísi og hver sem gefur
sig fram, er óðara orðinn upplestrar-
maður, og það er eins og Guðm. á
Sandi sé sá eini höfundur, sem hér
þyki hlutgengur að veita slíka lista-
skemtun, enda skal því ekki neitað, að
hann les rétt vel og áheyrilega. Karl
kennari Finnbogason er nú aðallesar-
inn í Ungmennafélaginu. Hann les
líka skynsamlega, og þó ekki svo snjallt
sem skyldi, þótt áherzlur séu víðast
nær réttu. En heyrnardauft fólk, sem
utarlega situr (í leikhúsinu) mun trauð-
lega geta fylgt efni og samhengi. Það
er og það, sem eg finn upplestrum
Karls kennara til foráttu, að honum
eru mislagðar hendur með val þess,"
er hann les — miklu mislagðari en
þeim Stefáni skólameistara og Guðlaugi
sýslumanni, sem báðir lesa vel, enda
velja vel — fyrir fólkið. Næst síðast,
er K. F. las, valdi hann vel; voru
það kvæði nýleg og við alþýðu hæfi.
Sá Iestur tókst vel, þótt stutt skýring
við annað kvæðið hefði komið sér
vel, því eg sé ekki betur, en alt eða
flest, sem upp er lesið, þurfi formála
eða inngangsorða við áður en lesið
er — eins og K. F. gerði á undan
lestri kvæðisins »Elgfróði«. er hann
gaf oss síðast. Samt varð sú frammi-
staða (og önnur í vetur) miður en
skildi. í bæði skiftin las hann kvæði
eftir Stephan G. Stephansson (Kletta-
fjallaskáld). Fæst af hans kvæðum eru
vel fallin til fyrirlesturs. Þegar eg les
eða heyri kvæði hans koma mér ávatt
í hug orð Hrafns um kveðskap Gunn-
laugs ormstungu við Ólaf Svíakonung:
»Það er stórort kvæði ok ófagurt,
nokkuð stirðkveðið, sem Gunnlaugur
er sjálfur í skaplyndi«. Og þegar K.
F. hóf Elgfróðaupplesturinn geltu niðri
í mér orðin í Grettlu: »Grettir var
orðigr at drepa járnið«.
Mörg kvæði hins vitra klettaskálds
er klárvígur kveðskapur og með miklu
minna listagildi en ótal kvæði eftir
minni hugvitsmenn, en nýtari og þýð-
ari ljóðasmiði. Hvar er þá hinn magn-
aði og fjölfimi andi (geníus) tungu
vorrar, er yrkja skal svo styrfið og
þungt, að meðalgreindur Ijóðavinur
skilji ekki? En það er hvorutveggja,
að öfgar í kveðskap eru á gangi í
skáldskapnum, svo sumir kveða prósa
í ljóðum, en aðrir Ijóð í prósa, enda
elur Stephan aldur sinn fyrir vestan
sól íslenzks samlífs — »langt frá sinni
feðrafold, fóstru sinna ljóða«. En ekki
skyldi þessi mín skoðun vera honum
til hneysu, en mér er skylt að vanda
um það, sem mér þykja vera brestir
í voru bezta gulli: sannislenzkum
kveðskap.
Eg skal sérstaklega benda á hinn
djúpsetta og rammeflda náttúrukveð-
skap Stepháns. Þau kvæði hans eru
víða meistaraverk, en eitt skortir þau
flest öll (að minni hyggju): Þau skyldu
hafa verið ort í óbundnu formi. Lífi
og dýrð náttúrunnar verður því að
eins lýst svo hrífi, að skáldið skifti
ham með geðshræringum sínum á
öðru hverju augnabliki, eða: að það
leiki sér eins og indæll og efnilegur
öviii við móðurkné. Svo ortu þeir
Heine, Burns, Witman, Keats, Shelley
o. s. frv. og þó eru Ijóð þeirra full
af fegurð og speki.
___________ M. J.
íþróttafélagið »Orettir«
hefi sto/nað til glímuskóla er hófst 1.
apríl og ráðgert er að haldi áfram
fram um sumarmál. Er glímt í sam-
komusalnum á »Hótel Akureyri* tvis-
var á dag. Glímukennari er Karl Sig-
urjónsson söðlasmiður. Þátt í glímun-
um taka 5 menn af Akureyri 7 náms-
piltar úr gagnfræðaskólanum og þessir
10 aðkomumenn:
Kári Arngrímsson Ljósavatni, Þor-
geir Guðnason Grænavatni, Jóhannes
Helgason Tungu, Ólafur Magnússon
Bitru, Jón Jónsson Skjaldastöðum, Eið-
ur Guðmundsson Þúfnavöllum, Sigurð-
ur Sigurðsson Öxnhóli, Stefán Vagns-
son, Helgi Eiríksson Eyrarlandi, Tryggvi
Jónasson Kjarna.
»Grettir« borgar öll útgjöld við
glímuskólann. Sýslunefnd Þingeyinga
veitti félaginu 50 kr. styrk úr sýslu-
sjóði, en sýslunefndir Eytirðinga og
Skagfirðinga neituðu styrkbeiðni fé-
lagsins og var slæmt að þær hafa séð
sig neyddar til þess, því tilgangur og
starfsemi félagsins er góð og lofsverð-
Nemendur skólans munu glíma opin-
berlega áður en þeir fara heimleiðis.
Vel væri ef einhver þeirra treysti sér
svo að sækja Grettisbeltið aftur til
Reykvíkinga.
Vélarbáta-póstferðir
um Eyjafjörö.
»Gjb.« hefir verið beðið að flytja eftir-
fylgjandi:
Sýslunefnd Eyjafjarðarsýslu hefir far-
ið þess á leit við póststjórnina, að
leggja niður aukapóstferðir út með
Eyjafirði, beggja megin, en mótor-
bátsferðir komi í staðinn. Á hverju
sýslunefndin byggir þessa beiðni sína
er eigi gott að segja. Ef illa viðrar
helst oft, svo vikum skiftir, svo mik-
ið »brim« við útkjálkana, að ófært er
í land, og enda innfjarðar líka, því
hafnleysur mega heita frá Akureyri
til Siglufjarðar. Ennfremur missir
Skagafjarðarsýsla af talsverðum þæg-
indum, er hún hefir af landferðinni,
ef sjóleiðin verður valin. Að þessu
athuguðu virðist eigi mikil ástæða til
breytinga á þessum póstferðum, þar
sem einnig má búast við, að skiftin
hetðu talsverðan kostnaðarauka í för
með sér fyrir póstsjóð, en ferðirnar
yrðu stopulli og óáreiðanlegri.
Kunnugar.
Gjöld til prests og kirkju.
Yfirleitt eru menn miklu ánægðari
með fyrirkomulagið um það, eftirnýju
lögunum (nefskattinn) en áður var, en
þó getur út af þvf brugðið. T. d.
voru nokkrir kjósendur nýlega að hall-
mæla þingmanni sínum, að nýafstöðn-
um þingmálafundi, fyrir að hann hefði
greitt atkvæði með slíkum ranglætis-
lögum.
— Ha, gerði eg það, sagði þing-
maðurinn.
— Já, víst gerðir þú það, svaraði
nágrannabóndi hans. Og þó varst þú
búinn að lofa okkur að verða á móti
þessari vitleysu.
— Eg man ekki betur en eg greiddi
líka atkvæði á mót^i þeim.
— Nei, ónei.
Svo voru þingtíðindin sótt og þing-
manninum sýnt hvernig hann hefði
greitt atkvæði í málinu 0: með nef-
skattinum.
— Þá er það víst satt, fyrst það
stendur þarna, sagði hann svo.
— Já, víst er það satt, en því gerð-
ir þú það?
— Ja, ef það er ekki misskilningur
hjá skrifaranum, að eg hafi verið með,
þá hefi eg misskilið frumvarpið við
atkvæðagreiðsluna eða þá kannske mis-
mælt mig — en annars vildu þeir
þetta, minnir mig, allir í flokknum, og
sögðu það væri það réttasta.
_________ Gizur.
SkipaferOir.
E/s i„Kong jdelge" kom beint frá út-
löndum á laugardaginn með 900 smálestir
af kolum og 200 föt af steinolíu til Ragn-
ars Ólafssonar.
E/s »Leslie" kom frá Reykjavík á mánu-
daginn. Farþegi var Jón Bergsveinsson síld-
armatsmaður. Otto Tulinius konsúll hefir
leigt „Leslie" til þess að flytja síld frá ís-
húsi sínu til Reykjavíkur, er hann selur
þar til beitu. Skipið fór suður aftur á mið-
vikudagsnóttina.
Hákarlaskipin
fara nú að Ieggja út næstu daga.
Litun.
Dúka o. fl. sem húsmæðurnar
ætla að senda á iðnaðarsýninguna í
Reykjavík í sumar, er nauðsynlegt
að senda fyrst til klœðaverksmið-
junnar á Akureyri, sem þæfir og
litar allskonar dúka, með mjög end-
ingargóðum og fögrum litum; ló-
sker og pressar.
Vinnan fljótt og vel af hendi leyst.
Fljót afgreiðsla.
Innilegt þakklæti til þeirra Akur-
eyrarbúa, sem styrkt hafa starf
vort í vetur, með gjöfum til
»Dorkas«. Það sem saumað hefir
verið, verður almenningi til sýnis í
Hjálpræðisherssalnum, mánudaginn 10.
þ. m.
Akureyi 6. apríl 1911.
Marie Vind.
Gudmanns Efterfl.
verzlun.
hefir nú fengið frá
London °g París.
Ilmvötn, margar tegundir, við
allra hæfl.
Tannduft, er gerir tennurnar
hvítar og fallegar.
Andlits- »cremé«.
Handsápa, mjög mikið og tjöi-
breytt úrval. Sérstaklega skal bent
á sáputegund er gerir hörundið mjúkt
og hefir mjög þægilegan ilm.
Ennfremur ýmislegt fleira tilheyr-
andi hreinlætisvörum.
Alt eftir nýjustu Parísar- og Lund-
úna-tfzku f verzlun
Gudmanns Efterfl.
kiwrH
L.