Gjallarhorn - 04.05.1911, Blaðsíða 1

Gjallarhorn.
Ritstjóri: Jön Stepánsson.
► ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦ ♦♦♦ ♦ ♦♦♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ -♦-♦ -+--♦-♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦-♦-♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦-♦-♦-+-♦♦♦♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦ ♦ i
V, 20. t Akureyri 4. maí. • 1911.
Hinn kvenelski psykolog
frá JVÍesi.
(Aðsent.)
Kátlegt þótti mér að heyra hve nafni
minn frá Nesi læzt vera orðinn lærð-
ur, í 20. tbl. Norðurlands og hversu
myndariega kvenelskur hann er orðinn.
Raunar hefi eg altaf vitað, að nafni
minn er og hefir verið mjög hneigður
fyrir það kyn, því jafnvel á »Krukks-
ástandinuc leyndi slík tilhneiging sér
ekki, en satt að segja hafði mér aldrei
til hugar komið, hvílíka djúpsetta þekk-
ingu maðurinn hefir á eðli og starf-
semi kvenna yfir höfuð. Það þarf svei
mér enga smá þekkingu til þess, að
staðhæfa það, að konan geti gert upp-
reisn gegn karlmönnunum og neitað
að elda mat og sauma föt. Þ?tta hvor-
tveggja geta karlmennirnir líklegá ekki
gert sjálfir, eða, að minsta kosti, hlýt-
ur það að vera sjaldgæft f hinum ment-
aða heimi, úr því að nafni minn minn-
ist ekki á það, þó þyrfti kvenfólkið
líklega að borða og klæðast sjálft, en
ef það skyldi finna upp á þeim skolla,
að vilja hvorugt gera fyrir sjálft sig,
þá yrði slíkt ekki uppreisn gegn karl-
mönnunum, heldur gegn kvenfólkinu
sjálfu, en það lítur ekki út fyrir að
nafni minn viti þetta.
Samt sem áður er hann svo skír,
að hann veit, að samvinna beggja kynja
þarf til þess að viðhalda mannkyninu,
og að þeirri samvinnu getur konan
aldrei skorað sig undan, hvernig sem
hún lætur, enda segir nafni minn að
að guð og náttúran hafi falið henni
þetta. Þarna er eg viss um að nafni
mtffwrbyggir á eigin reynslu (Erfarings-
kundskab), því hann er svo sanngjarn,
að hann vill helzt að hvort kynið fyr-
ir sig væri sjálfstætt án hins, en hitt
er ekki rétt, að konan megi ekki yfir-
gefa barn sitt, enda eru mörg dæmi
til þess, að slíkt hefir verið gert og
orðið báðum fyrir beztu, eftir kring-
umstæðum, þótt slíkar undantekningar
væru ekki æskilegar sem almenn regla.
Það sem mér kom einna ókunnug-
legast fyrir hjá nafna mínum í nefndri
grein hans, var það, að sálarlíf kvenna
virðist nú liggja honum þyngst á hjarta,
en meðan við þektumst, áleit eg, að
hann hugsaði mest um hitt lífið. Um
lifandi kensluna þykir mér hann nokk-
uð langorður og jafnvel sneiða þjá því
sem hann meinar; mér fyndist lang-
bezt fyrir nafna minn að segja eins og
hann hugsar, en það ímynda eg mér
að sé eitthvað á þessa leið:
»Eg vil hafa lifandi kenslu í kvenna-
skólunum. Það er eg sem get veitt
hana, þó eg ætli mér ekki að koma
fram með ákveðnar tillögur um kenslu-
aðferðir f þetta sinn, en væri eg orð-
inn kvenna-kennari, myndi eg leggja
hina mestu áherzlu að innræta hjá
þeim hina frjósömu, sjálfstæðu og lif-
andi námsgrein, og stefna henni ein-
mitt að því, er mest heillar hugann,
en ávöxturinn af slíku innræti mundi
verða hraustur og heilsugóður og jafn
sálarlega þroskaður og eg er sjálfur.*
Á þenna hátt hlýtur nafni minn að
hugsa, og ættu allir, ekki sízt kven-
fólkið, að stuðla að því, að hann gæti
sem fyrst stofnsett slfkan lifandi til-
raunaskóla, en launa þyrfti þá nafna
vel úr landssjóði, því ella gæti hann
orðið »krúkk« á Iíkamanum líka, en
þá er hætt við að frjósemin yrði minni
og yrði það tap fyrir skólann.
Með mikilli virðingu.
Gamli Adam í Paradís.
Því var svarið svona?
Nokkrum orðum þarf eg að svara
þeim kaupamanninum, sem rilað hefir
greinarstúfinn í 15. bl. »Norðurlands«
með fyrirsögninni: »Innbyrðis ósam-
þykkur*. Annars eru þeir menn ekki
svaraverðir, sem ekki hafa annað fram
að færa, en rangar getsakir og r^ng-
færslur í stað. röksemda, og við bull
höfundarins er ekki annað að gera,
en vísa því heim til föðurhúsanna
aftur.
Það er aðeins dálítill kafli í grein-
inni, sem eg þarf að athuga; hann
hljóðar þannig:
»Hann segir t. d. fyrst, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi klofnað litlu eftir
að þing var sett, en eftir það talar
hann þó aðeins um einn flokk, sem
sé innbyrðis ósamþykkur. Það lítur
svo út, sem flokkurinn sé alls ekki
klofnaður í huga bóndans þótt hann
sé það á pappírnum í »Gjh.«.
»Ef flokkurinn er klofnaður, þá er
hann eigi lengur einn flokkur heldur
tveir eða fleiri flokkar.»
Síðasta málsgrein sýnir, að kaupi
hefir slegið því föstu, að þegar ein
heil«d klofnar, verði úr því tvær eða
fleiri heildir. Eftir almennri málvenju
er þetta ekki ætíð svo. í fornsögum
vorum er getið um að menn hafi ver-
ið klofnir í herðar niður, en þó er
þess eigi getið, að þeir hafi við það
orðið tvíhöfðaðir.
Eins er oft tekið svo til orða, að
nefndir klofni, en þó verða aldrei úr
þeim hálfu fleiri nefndir, heldur er þá
talað um meiri og minni hluta hinnar
klofnu nefndar. Með því að segja að
nefnd hafi klofnað, er ekki meint ann-
að en að hún sé innbyrðis ósamþykk•
Svo þetta tvent er þá nákvæmlega
hið sama. Með sama rétti má segja
að flokkur klofni, þegar hann er inn*
byrðis ósamþykkur þótt hann eigi al-
veg slíti þau bönd, er tengdu hann
saman — 0: samþykt eða samning —
En að flokkur gerir það er skilyrðið
fyrir því, að hann verði að tveimur
eða fleiri flokkum.
Eg var alls ekki einn um það, að
segja Sjálfstæðisflokkinn klofinn, það
höfðu nokkur af blöðunum áður gert;
en engan rétt þóttist eg hafa til að
tala nema um einn flokk, á meðan
engin ný skírnarathöfn fór tram.
Eg efast um að kaupi sé svo get-
spakur að hann geti vitað með vissu
hvað býr í huga manna um þennan
sjálfstæða(l) flokk. En sá hann annars
ekki alt, sem eg sagði um flokk þenn-
an, á pappírnum í »Gjh.«? Kaupi man
líklega enn eftir flokkum, sem voru
kallaðir Landvarnarflokkur og Þjóð-
ræðisflokkur, en runnu saman í einn
Sjálfstæðisflokk, og hafa á þessu þingi
stundum eigi hangið saman á öðru en
skírnarnafninu
Á þessu þingi hefir einn maður
verið rekinn úr flokknum og tveir
gengið úr honum. Að þessu leyti hefir
hann klofnað, samkvæmt skilningi kaupa,
og þó enginn nýr flokkur myr.dast, því
þessir þrfr menn munu teljast utan
flokka.
Eg þykist nú hafa sýnt og sannað,
að ekkert sé hægt að hafa upp úr
grein kaupa annað en það, að öllu
sé snúið öfugt í »Norðurlandi«.
Bóndi.
Ráðherraþrætan.
Þó eigi sé langt liðið síðan að hinn
nýi ráðherra vor var útnefndur, hefir
þegar verið rifist eigi all-lítið um hann,
og útnefningu hans. »ísafold«, og
blað það hér á Akureyri, er virðist
sækja fæðu sína til hennar, hafa látið
hátt um, að með útnefningunni hafi
verið framið þingræðisbrot o. s. frv.
»Gjallarhorn« hefir hingað til látið
mál þetta afskiftalaust, og mun gera
að sinni að mestu leyti. Oss hefir bor-
ist »ísafold« frá 22. marz s. 1. Þar
hefir »ísa« gamla orðið að birta bréf
frá neðrideildarforseta, Hannesi Þor-
steinssyni, er mótmælir Ijóslega því,
að konungi vorum hafi verið símaðar
rangar fregnir um flokkaskiftingu þings-
ins, af Hannesi Þorsteinssyni. Bréf
þetta upplýsir að flestu leyti vel hvern-
ig flokkaskiftingin var þegar forseti
símaði, og enn fremur má af því sjá,
hvernig »ísafold« og taglhnýtingar
hennar, leyfa sér að reyna að blekkja
þjóðina.
Umrætt bréf hljóðar svo:
Hr. ritstjóri Ólafur Björnsson!
Eg geng að því sem vísu, að þér
séuð svo vandaður og góður drengur,
að þér teljið yður skylt að afsaka og
leiðrétta hafi yður orðið á að flytja
sjálfur í blaði yðar eða láta aðra flytja
þar ósanninda-óhróður um alsýkna
menn, jafnskjótt sem þér fáið áreið-
anleg gögn fyrir, að áburðurinn sé
með öllu rangur. Nú hafið þér í blaði
yðar ísafold 15- þ- m. dróttað þvf að
mér, að eg hafi sem fotseti neðri deild-
ar símað konungi ósatt um þingfylgi
ráðherraefnanna Kristjáns Jónssonar og
Skúla Thoroddsen og teljið framkomu
mína í vægustum orðum sagt, alger-
lega óverjandi og ófyrirgefanleg* og
prentið frásögn um eitt atriði í skeyti
mfnu 12. þ. m. með afarfeitu letri,
eins og þar hefði eg framið eitthvert
óhæfuverk með því að skýra frá því,
að Sk. Thor. hefði fylgi 19 þingmanna,
en Kr. J. mundi Kklega takast að ná
fylgi hinna 21. Frá þessu er nokkurn
veginn rétt skýrt hjá yður og ummæli
mín um þetta efni hárrétt, eins og
reynslan hefir sýnt. Eg sé því ekki í
hverju þessi »algerlega óverjandi og
ófyrirgefanlega« framkoma mín er fólg-
in, því að naumast getur hún verið 1'
því fólgin, að eg hefði átt algerlega
að þegja um það, að nokkur annar
en Sk. Th. mundi geta fengið jafn-
mikið eða meira fylgi. En því datt
mér ekki í hug að leyna, er eg, eins
og forseti efri deildar, var krafinn um-
sagnar um afstöðuna af Krabbe skrif-
stofustjóra, sem þér (líklega vísvitandi)
látið ógetið, til þess að láta Kta svo
út fyrir almenningi, eins og eg hafi
tekið það upp hjá sjálfum mér að síma
ósannindi um afstöðu ráðherravalsins.
Yður er það eflaust ljóst, að ofangreind
ummæli yðar um framkomu mína sem
forseta, sem embættismanns þingsins,
gætu varðað yður abyrgðar, jafn-raka-
laus og ósæmileg sem þau eru, ef eg
hirti að að rekast í slfku. En eg vona
að það sé ekki til ofmikils mælst af
mér, að þér vilduð afsaka í blaði yðar
þessi ummæli, þá er yður er orðið
kunnugt um, að eg hefi á fundi neðri
deildar 18. þ. m. skýrt frá allri af-
stöðu minni til þessa máls, Iesið upp
og lagt fram símskeyti mín, með því
að eg heji þar engu að leyna, ekkert
að blygðast mín fyrir, hvorki gagnvart
konungi, þinginu eða almenningi. Þar
er svo satt og rétt er frá öllu skýrt,
sem frekast er unt, enda þekki eg vel
þá ábyrgð, sem hvílir á forsetum þings-
ins að gera hvorki sjálfum sér né
þinginu vansæmd með ósönnum fregn-
skeytum til hans hátignar konungsins.
Símskeyti mín verða birt orðrétt f
Þingtíðindunum og að líkindum annar-
staðar áður, svo að þetta »algerlega
óverjandi og ófyrirgefanlega« komi
sem fyrst í dagsins ljós. En f blaða-
deilum um þetta efni tek eg engan
þátt, og skifti mér ekkert af þeim,
með því að eg hefi gert fulla grein
fyrir gerðum mínum d réttu varnarþingi,
— gagnvart neðri deild alþingis —
og þarf ekki að gera það frekar.
Reykjavík 21. marz 1911.
Hannes Porsteinsson.
Y og 2
nauðsynleg handbók fyrir alla
fæst hjá útgefandanum
Oddi Björnssyni á Akureyri
og öllum bóksölum landsins.