Gjallarhorn - 11.05.1911, Blaðsíða 1

QJALLARHORN.
Ritstjóri: Jón Stefánsson.
V, 21. J
• •• • ♦ ♦ • ♦
• ••♦• •• ••• •••••
Akureyri 11. maí.

• • • ••
»-•-•••♦•• i
!
f
1911.
Unglingaskólar í sveitum.
D.
D.
P.
A.
D. D. P. A.
Til kaupmanna og útgerðarmanna.
Nú þegar fiskiaflinn fer að byrja, þurfa menn á steinolíu að halda til mótorbátaútgerðar-
innar, og ættu því að kaupa hana í tíma hjá kaupmönnum þeim er maður verzlar við og
muna þá að taka fram, hvaða olíu maður vill fá.
Nú þykir bezta og ódýrasta olían sem til mótora þarf
Special Standard White á 22.50 kr. fatið.
frá „hinu danska steinolíuhlutafélagi" á Akureyri.
Enn fremur eru til margar aðrar teg. með ýmsu verði eftir gæðum.
Kaupið því og semjið við undirritaðan um olíukaup áður en þið semjið við aðra.
Sylinder- og maskínuolía verður til sölu hjá undirrituðum með mjög góðu verði, frá 12
til 24 aura pundið eftir gæðum.
Akureyri 1. maí 1911.
Cail K Schiöth.
««««««•>• • • •• • •••••••••«•••••
Ein mikilsverðasta skylda mannkyns-
ins er án efa sú, að inna af hendi
foreldraskylduna. Þessi skyldumeðvit-
und hefir glöggvast mjög hér á landi
hjá alþýðu nú á síðastliðnum áratug.
Það virðist svo, fljótt á litið, að
þessi vakning hafi komið utanað frá
löggjöf landsins, en þetta er ei að
öllu rétt og dylzt ekki ef vel er at-
hugað. Vakningin hefir komið innan
að, og orðið til fyrir aukna athugun
á manneðlinu, sem aftur hefir aukið
trúna a göfugleik og þrosaþrótt hæfi-
leikanna.
Þessi aukna ábyrgðartilfinning á
skyldum lffsins hefir meðal annars
komið fram í verklegri framkvæmd hjá
sveitarfélögum þeim, sem af sjálfsdáð-
um hafa komið upp hjá sér unglinga-
skólum.
Með stofnun þessara skóla hafa
sveitarfélögin viljað leitast við að veita
.æskulýðnum heima þá skemtun og
þann fróðleik, sem hann virðist þrá;
gefa unglingnum tækifæri til að prófa
hvað hann getur, og um leið fullnægja
að nokkru leyti útþrá æskunnar; þeirri
þrá að reyna kraftana á fleiri við-
fangsefnum en heimilið getur lagt til,
en leggja þó ekki í langferð eða skifta
alveg um loftslag frá því sem var.
Fullnaðardvölin er all-dýr við hinar
almennu mentastofnanir; það er alls
ekki öllum foreldrum fært að kosta
börn sín á þær. — Hér er því auðsæ
þörfin á unglingaskólum í sveitum.
Dvölin þar er fær þeim fátæku, sem
annars mundu að miklu leyti fara á
mis við fræðslu. En þeir, sem lengra
geta farið, fá á unglingaskólunum
nokkur undirstöðuatriði, svo að þeir
þurfa ekki að byrja á því að stafa,
þegar á námsbekkinn kemur.
Það er mikið komið undir fyrstu
stefnunni, þegar unglingurinn leggur
af stað frá æskuheimili sfnu og út í
heiminn. Það er mikils um vert að
heimilið hverfi honum ekki alveg sjón-
um; það þarf að halda áfram að vera
sá arin, sem hann væntir sér hlýleika
og hamingju frá. Hann þarf að finna
til þess á námsárunum, að hann skuld-
ar æskuheimili sínu alt.
Sveitaskólarnir eru sérstaklega vel
settir, hvað ofangreind málsatriði snert-
ir, því á meðan unglingurinn er á
sveitaskólanum er hann vanalega ekki
enn kominn of langt að heiman.
Það eru einmitt þessi hugtök, sem
hér hefir verið hreyft, sem unglinga-
skólarnir eru vaxnir út frá, og skal
nú hér í fám orðum sagt frá einum
slíkum skóla.
Veturinn 1904 var stofnað til skóla-
halds á Ljósavatni í Suður-Þingeyjar-
sýslu. Átti skólinn að vera fyrir fermda
unglinga. Tvö sveitarfélög bjuggust
þegar við að styrkja skólann og nota
hann, og hefir það verið svo síðan.
Nemendur hafa lagt matarefni á borð
með sér eftir texta, sem skólanefndin
hefir samið. Matreiðslukona hefir ver-
ið ráðin yfir starfstíma skólans. —
Nemendur hafa því haft samlagsmötu-
neyti og tætt aðalkennarann.
Flesta vetur hefir skólinn verið sótt-
ur einnig úr nágrannasveitunum, enda
eru þau sveitarfélög, sem halda skól-
anum uppi, alls ekki fjölmenn. Tala
nemenda skólans hefir verið þessi fyr-
ir hvort starfsár:
1904 16 nemendur.
1905 12 —
1906 16 —
1907 24 —
1908 25 —
1909 23 —
1911 20 —
Fyrstu tvö árin stóð skólinn yfir í
í tvo mánuði, síðan hefir hann verið
þrjá mánuði. Veturinn 1910 starfaði
skólinn ekki.
Tvö fyrstu starfsár skólans var að-
eins einn kennari; nú síðustu árin
hafa verið tveir stundakennarar að
auki.
Kenslan hefir að miklu leyti farið
fram eftir lýðháskólasniði. Þroskaðri
nemendur hafa verið látnir halda fyr-
irlestra sjálfir. Söngurinn hefir verið
föst námsgrein. Sérstaklega hafa ver-
ið lærð lög við þá texta, sem hreyfa
við dýpstu og hreinustu tilfinningum
hjartans, svo sem um sveitirnar, ætt-
landið og þá menn, sem flestir eru
sammála um að landið hafi átt bezta.
Almennir fyrirlestrar hafa verið hald-
nir við skólann, og hafa þeir verið
sóttir af 150—250 manns. Þessir fyr-
irlestrar hafa verið haldnir af bændum,
klerkum og kennurum. Þar hafa bænd-
urnir flutt erindi þegar þeir voru »bún-
ir úti«. — Þannig hefir samtíðarreynsl-
an og daglega lífið fengið sinn rétt.
Á þennan hátt verður bilið milli bók-
námsins og lífsins styttra en ella.
Auk styrksins frá sveitarfélögunum
hefir skólinn notið fjárstyrks af lands-
sjóði. Fé skólans hefir verið varið til
styrktar nemendum, og auk þess einn-
ig til að auka kensluáhöld skólans og
aðrar eignir hans. Á þennan hátt hef-
ir skólinn staðið á dálftið sjálfstæðari
fótum með hverju ári.
Reynt hefir verið að gera skólann
svo ódýran sem ástæður hafa leyft,
án þess þó að veikja um of starfs-
krafta hans. Reynslan sýnir að hollast
er í verklegri framkvæmd að miða
kröfurnar við það sem hœgt er að gera,
en hugfesta hitt, sem þarf að gera, —
eiga það sem takmark til að ná þeg-
ar kraftar leyfa. Þessi holla bending
reynslunnar hefir sérstaklega lífsgildi
fyrir unglingaskólana.
Sú skoðun er nú mjög að ryðja sér
til rúms, að stutt námsskeið séu ekki
einungis hagkvæm með tilliti til tíma
og fjármuna, heldur einnig hvað á-
rangurinn snertir. Og þriggja mánaða
unglingaskólar eru einmitt miðaðir við
það hvað unglingarnir mega vera lengi
að heiman, margir hverjir, frá daglegum
lífsönnum á veturna. Þetta síðasta at-
riði háfa þeir tekið til greina, sem
ráðið hafa tilhögun og námstfma Ljósa-
vatnsskólans.
Hvað hefir þá unnist með starfinu?
Skólinn hefir áunnið sér sæmilegt traust
héraðsbúa. Hann hefir, meðal annars,
vanið nemendurna á að taka hið fylsta
tillit hver til annars, og á þann hátt
þroskað samúð unglinganna. — Þetta
atriði ætti að verða vænlegt fyrir heil-
brigði sveitalífsins.
Það eru allstórar sveiflur á skoð-
ununum með þjóð vorri, eins á nauðsyn
skólanna sem öðru, en um það ættu
menn þó að geta sameinað skoðanir-
nar, að unglingaskólar í sveitunum
væru líklegir til þjóðþrifa.
.•Sápuhúsið Oddeyrl.**
Hinn 9. þ. m. var það opnað. Auðséð
var þegar, að „eitthvað stóð til á Eyrinni".
Allir sem vetlingi gáfu valdið streymdu úr
öllum áttum að hinu mikla húsi Ragnars
kaupm. Ólafssonar. Þar hefir sérverzlun
þessi leigt sér veglegan bústað, og látið út-
búa eftir nýjustu tízku. En þá var nú eftir
að vita hvernig vörurnar voru og verðlagið.
Vér fengum tækifæri til að skoða vörurnar
áður en opnað var, og um þær er það að
segja í fám orðum, að slíkar birgðir af alls
konar hreinlætisvörum eru hvergi til annar-
staðar á norðurlandi, sérstaklega er það virð-
ingarvert við verzlunarhús þetta, hve ant
það hefir látið sér um, að hafa vörumar
sem allra fjölbreytnastar, svo við allra hæfi
væru, og ýmsar tegundir flytur það er eigi
hafa verið fáanlegar hér áður, og veldur
það mönnum þæginda. Verðlagið yfirleitt
gott.
Fulltrúi eiganda verzlunarinnar, hr. Fischer
dvelur hér í bænum nálægt mánaðaitíma.
Blómsturfrœ allskonar og rófuftœ, nýkomið í Akureyrar Apothek. Fæst í bréfum á 5 og 10 aura.