Gjallarhorn - 11.08.1911, Blaðsíða 1

GJALLARHORN.
Ritstjóri: Jón Stefansson.
• • • • • •••••• ........ • ........ • • • • ........... • • • .......... •*♦ ••; ••»««*«
V. 32. * Akureyri 11. ágúst. J 1911.
• ••##•••••••#••• • • • • • • • •♦• •••••• • • ••••••••••••• • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • •••••• • •••
Ojalddagi »Gjallarhorns«
var i. júlí síðastl.
Eyfirðingar, er það vilja, geta borgað
blaðið í verz'un Magnúsar á Grund.
Yfirleitt má borga blaðið með innskrift
í allar hinar helztu verzlanir á landinu.
Húnvetningar mega borga blaðið í verzl-
un G. Gíslason & Hay á Hvammstanga og
Carl Höepfners verzlun á Blönduósi,
Skagaströnd og Kálfshamarsvík.
Skagfirðingar í verzlun L. Popp og
Gránufélagsverzlun á Sauðárkróki.
Þingeyingar í »K. Þ.« og Örum & Wulffs
verzlanir — og
Múlsýslungar í Örum & Wulffs og Gránu-
félagsverzlanir.
„GJALLARHORN."
Merkur og hámentaður-»ís!.nd-
ingur« erlendis, skrifaði nýlega:
— — — »að öllu samtöldu tel eg
»Gjh.« bezt islenzkra blaða utan
Reykjavíkur, svo eg skil ekki í öðru,
en það eigi góða framtíð«. — —
„öjh.“ vill vera svo gott og ó-
hlutdrægt fréttablað, að kaupendur
þess þurfi ekki að kaupa önnur blöð.
„Gjh.“ Ijær rúm vel skrifuðum
greinum, þó blaðið sé ekki sömu
skoðunar og höfundarnir kunna að
halda fram.
í „Gjh.“ rita hinir ritfærustu menn
á Norðurlandi, skáld og rithöfund-
ar, eins og blaðið ber með sér.
„Gjh.“ hefir útsölumenn í nær
öllum kaupstöðum landsins og mjög
víða í sveitum. Nyir kaupendur að
næsta árgangi gefi sig fram sem
fyrst.
Frá Vestur-íslendingum.
Guðm. Zóphóníasson frá Viðvík
kom til Winnipeg 29. júní, og ætlar
að ganga á dýralæknaskóla til þess að
Ijúka prófi og verða svo fyrsti íslenzk-
ur dýralæknir í Kanada. Hann hefir
áður stundað dýralækninganám í Khöfn.
— »Heimskr.« hrósar ráðagerð hans,
og segir illa hafa vantað íslenzka dýra-
lækna undanfarið þar vestra.
Sigurður Steinsson frá Harðbak á
Melrakkasléttu andaðist 9. júlí 82 ára
gamall. Hafði dvalið um 20 áríVest-
urheimi. Kona hans, Friðný Friðriks-
dóttir, lifir og 4 börn þeirra, öll full-
tíða fyrir löngu.
„Heimskringla“ lætur vel yfir ráð-
herraskiftunum á íslandi þeim í vetur
°g hyggur gott til Kr. Jónssonar í
þeim sessi.
Trésmiðafélag íslenzkt er í Winni-
Peg> °g eru þar forustumenn ýmsir
smiðir héðan frá Akureyri; Ásm. Bjarna-
son, Aðalbjörn Jónasson o. fl.
íslandsbanki.
Kaflar úr ræðu landritara,Kl. Jóns-
sonar, á síðasta aðalfundi.
Árið sem Ieið var að mörgu leyti
hagstætt ár. Framleiðsla á vörum
innlendum með meira móti, einkum
fiski, og sala góð í útlöndum. Bank-
inn hefir þó átt við ýmsa örðug-
leika að stríða. Eftirspurn eftir lán-
um og peningum annar^vegar mjög
mikil og þörf stór á meiru fé, t. d.
til eflingar sjávarútvegi, en tregða
hins vegar mjög mikil erlendis á
fjárframlagi, í hvaða mynd sem er,
til íslenzkra fyrirtækja. í nálægari
löndum hefir að vísu greiðst mikið
úr fjárþröng þeirri og peningakreppu,
sem alment gekk yfir löndin fyrir
nokkrum árum, eins og kunnugt er,
og vextir hafa yfirleitt lækkað nokk-
uð. En þetta er ekki einhlítt til þess
að geraaðganginn greiðari fyrir okk-
ur íslendinga að erlendum peninga-
lindum, því að bæði er það, að
yfirleitt gætir nú miklu meiri varúð-
ar en áður, og jafnvel eins konar
tortrygni, og svo er þess ekki að
dyljast, að ísland hefir ekki seinustu
árin aflað sér neins aukins trausts
í augum erlendra þjóða, sérstaklega
ekki hjá þeim mönnum, sem við
fjármál eða peningamál eru riðnir.
Retta kemur æ Ijósara og Ijósara
fram, þegar spurning er annaðhvort
um sölu á íslenzkum verðbréfum
(t. d. bankavaxtabréfum) eður um
lántökur í stærri stíl.
Bankinn hefir árið sem leið, eins
og að undanförnu, gert sér alt far
um, að styrkja aðalatvinnuvegi lands-
ins með lánveitingum í stærri stíl
og styðja að því, að framleiðsla
gæti aukist í landinu, og að unt
væri að selja allar íslenzkar afurðir
fyrir peninga út í hönd hér innan-
lands. En það verður að telja mjög
þýðingarmikið og heillavænlegt fyrir
Iandsmenn. Stórlán hefir bankinn
veitt til eflingar botnvörpuveiðaút-
gerð, og hafa þær lánveitingar bor-
ið góðan og glæsilegan árangur.
Má óhætt þakka það íslandsbanka,
að þessi grein sjávarútvegarins —
ef til vill sú allra tryggasta óg upp-
gripamesta um leið — er þegar svo
vel á veg komin
Ánægjuefni er það, að hlutafé
bankans er meir og meir að verða
innlent, þó að enn eigi það langt í
land, að bankinn sé alger eign ís-
lendinga. — Kaup á hlutabréfum
bankans inn í landið hafa verið með
mesta móti árið 1910.
Yfirleitt má segja, að fjárhagshorf-
ur almennings séu fremur að batna
hér á landi, þrátt fyrir ýmsar skugga-
hliðar, er lauslega hefir verið vikið
á. Menn eru að læra það betur og
betur, að fara gætilega með lánsfé
og fjárgiæframönnum fækkar, eða
þeir geta ekki haft sig eins frammi
og áður. Framleiðslan eykst og við-
skiftamagn eflist.
Vott um þetta má meðai annars
sjá á því, að seðlavelta bankans (þ.
e. upphæð sú, sem bankinn hefir í
veltu af seðlum sínum) eykst ár frá
ári, einkum það sem af er þessu
ári. Umsetning bankans eykst, sér-
staklega hér við aðalbankann — á
5 fyrstu mánuðum ársins 1911, hefir
umsetning bankans t. d. verið hér
um bil 5 milj. krónum hærri alls
en 5 fyrstu mánuði ársins 1910.
Viðskiftamönnum fjölgar.
íslandsbanki hefir nú sambönd
víðsvegar um heim og erlendum
viðskiftamönpum fjölgar stöðugt.
Leiðir það athygli að landinu og
viðskiftum við jjað. —
Ress má geta, að fyrir milligöngu
íslandsbanka hefir nýlega hepnast
að selja hálfa miljón af bankavaxta-
bréfum Landsbankans, þeim er lands-
sjóður átti.
Séra Friðrik J. Bergmann,
Vesturheimspresturinn, sem fiestir ís-
lendingar munu kannast við, var hér
á ferð fyrir skömmu, en er nú farinn
heimleiðis. Eru það fáir af hinum
merkari löndum vorurn vestanhafs, er
leggja jafnmikið að sér og hann, til
þess að heimsækja ættjörð sína sem
oftast, og þökkum vér, hér heima, það
ekki eins og skyldi. Slíkum gesti sem
séra Fr. J. Bergmann hefði átt að
halda fagnaðarsamsæti í þeim höfuð-
bæjum landsins, er hann hefir komið
til. Hann er jnað andans stórmenni, að
oss löndum hans hefði átt að þykja
vegsauki í því, að taka við honum
tveini höndum opinberlega, þegai- fær-
ið gafst.
En það var ekki gert, og nú er
hann farinn. — »Gjh.« óskar honum
góðrar ferðar og heimkomu.
Beir eru ekki margir, landar vorir,
er hafa átt við slíkt ofurefli að etja
og örðugleika að stríða út af skoðun-
um sínutn, eins og séra Fr. J.Jt. Og
fáir munu þeir vera, síðan Jón Sig-
urðsson leið, er hafa sýnt slíkt sann-
fætingarþrek og sjálfsafneitun setn hann,
til þess að fórna ekki skoðun sinni,
liverju sem fram færi, og sé honutn
vel fyrir það.
Hér er ekki rúm til þess að segja
nákvæntlega frá, hvað það er, sem
þeitn ber á milli, sr. Fr. J. B. og
mótstöðumönnum hans, vestheimsku
klerkunum, enda er tnörgum íslend-
ingutn vel kunnugt um deiluna og
hafa fylgt henni með athygli frá upp-
hafi. það er barátta Ijóssins við myrkr-
ið. 1 fám orðum sagt, er »innblásturs-
kenningin« aðalefnið. Reir segja, að guð
beri ábyrgð á hverju orði ritningar-
innar og sé hún joví áreiðanleg og ó-
skeikul í öllum orðum og atriðum.
En sr. "Fr. J. B. hefir nákvæmlega fylgt
öllum biblíurannsóknum síðari tíma,
og þær hafa kollvarpað trú hans á
»hmblásturinn«, því þekkingin á upp-
runa hinna ýmsu »bóka« biblíunnar
sannfærir hvern, er vill sjá hvað rétt
er í því efni, en annars óskar sr. Fr.
J. B. einskis fremur, en góðrar sam-
vinnu allra deilda kirkjunnar. — Og
um þetta hefir bardaginn staðið. Fyrir
þessar kenningar hans, samþyktu stétt-
arbræður hans, að leggja niður kenn-
araembætti í íslenzkri tungu og bók-
mentum, er hann hafði gegnt með
miklum dugnaði og árvekni í 10 ár.
Reir urðu að leggja embættið niður
vegna þess þeir gátu ekki rekið hann
frá því! En þeir vildu svipta hann því,
hvað sem það kostaði.
Sr. Fr. J. B. er Eyfirðingur, eða þó
öllu heldur Ringeyingur, að ætt og upp-
runa. Hann er fæddur í Garðsvík á
Svalbarðsströnd í Suður-Bingeyjarsýslu
15. apríl 1858. Gekk inn í latínuskól-
ann í Rvík 1874, fór vestur um haf
árið eftir. Lauk stúdentsprófi 1881.
Stundaði guðfræðisnám við háskólann
í Kristjaníu í 2 ár, en lauk guðfræð-
isprófi við prestaskóla í Philadelphiu
1886. Varð fyrst prestur Garðar-safn-
aðar í Dakota og þjónaði fyrir ýmsa
fleiri íslenzka söfnuði í mörg ár. Kenn-
ari í Viunipeg (sem áður er getiá) 1901.
Prestur Tjaldbúðarsafnaðar í Vinnipeg
1903 og er það enn. — Hann gaf út
»A!damót« 13 ár (frá 1891), gott tíma-
rit og vandað. 1906 stoínaði hann
aftur nýtt tímarit, »Breiðablik«, er enn
ketnur út. Ýmislegt fleira hefir hann
satnið, og má þar sízt gleyma bók
hans »ísland um aldamótin«, er hann
ritaði um ferðalag sitt hér á landi 1899.
Hann er kvæntur Guðrúnu Ó. Thor-
lacius, rausnarkonu, sköruglegri, að
sögn.
»FjalIa-Eyvindur«
Jóhanns Sigurjónssonar.
»Dagmar«-leikhúsinu í Khöfn, sem
er annað stærsta leikhús Dana, stýrir
nú Adatn Poulsen, frægur leikari, er
verið hefir við konungl. leikhúsið und-
anfarið, til þess hann tók við stjórn
»Dagmar«-leikhússins í vor. Hann hefir
nýlega skýrt frá í »Politiken«, hver
leikrit hatm ætli að láta leika á næsta
leikári, (er byrjar 1. septb. næstk.), og
er »Fjalla-Eyvindur« eitt meðal þeirra.
Frú Jóhanna Dybwad, hin fræga norska
leikkona, er ráðin sérstaklega til þess
að leika Höllu, og er það eitt trygg-
ing fyrir því, að leikritið er í miklu áliti.
Hásetasamningar
á sildveiðaskip
og fiskiskip
fást í
bókaverziuij Odds Björnssonar.