Gjallarhorn - 02.09.1911, Side 1

Gjallarhorn.
Ritstjóri: Jón Stefansson.
V. 35.
:
é
• • •• •• • •• • • ••••♦ • • • •••
Akureyri 2. september. J
1911.
Lífsábyrgðarfélagið
„S K A N DI A“.
Þar sem eg vegna vaxandi anna hefi sagt af mér umboðsmensku fyrir
lífsábyrgðarfélagið „Skandia" frá næsta nýjári, þá tílkynnist hér með
heiðruðum skiftavinum mínum, er hafa líftrygt sig í nefndu félagi, að
eftir þann tíma ber þeim að snúa sér til aðalumboðsmanns félagsins, hr.
kauþmanns Þórarins Guðmundssonar á Seyðisfirði, með borgun á ið-
gjöldum og alt annað er að félaginu lýtur.
Akureyri, 23. ágúst 1911.
0. C. Thorarensei).
Qagnfraeðaskóiinn á Akureyri.
Nemendur, sem tóku árspróf við skólann í vor eða sqtt hafa um inngöngu
í haust, en búast við að geta eigi verið í skólanum næsta vetur, tilkynni mér
það tafarlaust, SVO aðrir geti komist að í þeirra stað.
Gagnfræðaskólanum 31. ágúst 1911.
Stefán Stefánsson.
Stjórnmálafundir.
Hannes Hafstein hefir haldið fjóra
fundi með kjósendum sínum, eins
og sagt var frá í síðasta blaði, og
voru þeir allir vel sóttir. Á Siglu-
fjarðarfundinum var Hafliði Quð-
mundsson hreppstjóri fundarstjóri.
Á Grund Pétur dbrm. Olafsson
fundarstjóri og skrifarar Einar Árna-
son á Eyrarlandi og Bened. Einars-
son dbrm. á Hálsi. Á Möðruvöllum
var Guðmundur Magnússon á Ás-
láksstöðum fundarstjóri og Árni
Jónsson í Lönguhlíð skrifari. Á Dal-
vík var Sigurjón læknir Jónsson
fundarstjóri, en séra Stefán Kristins-
son á Völlum skrifari.
Hannes Hafstein lýsti því yfir á
öllum fundunum, að hann byði sig
fram til þingmensku fyrir Eyfirðinga
við næstu kosningar og var gerður
að því góður rómur. Ennfremur hélt
hann ræðu á öllum fundunum, er
varaði oftast rúma klukkustund og
sagði þar kjósendum frá hinum
helztu málum, er tekin voru til með-
ferðar á síðasta þingi. Hann dvaldi
einkum við breytingar þær, er gerð-
ar voru á stjórnarskránni. Þótti hon-
um þær flestar vera til bóta, og end-
urbæturnar í heild sinni svo mikils-
verðar, að varhugavert væri að fara
að breyta stjórnarskrárfrumvarpinu,
ef hætta væri á, að það gæti leitt
til þess, að engin breyting næði
framgöngu, þótt bæði hann og fieiri
væru eigi allskostar ánægðir með
ýms ákvæði þess. Virtist hann gruna
suma mótflokksmenn sína um að
hafa í hyggju að hefta framgang
stjórnarskrárbreytingarinnar, ef þeir
yrðu í meiri hluta við næstu kosn-
ingar. Þá mintist hann á, að nú
væri þess ekki getið í stjórnarskrár-
frumvarpinu, hvar málin skyldu bor-
in upp fyrir konungi, þótti það eðli-
legra og réttara, því konungur ætti
að ráða þessu í samkomulagi við
ráðherra íslands. Sagði hann, að
Knud Berlin hefði gert mikið veður
út af því, að hættulegt væri fyrir
Dani, ef stjórnarskrárfrumvarpið yrði
samþykt eins og það lægi fyrir,
vegna þess, að úr væri felt ákvæðið
um uppburð málanna, og ef til vill
mundi hann og fleiri danskir laga-
menn reyna að hafa áhrif í þá átt,
að frumvarpinu yrði synjað, en hanti
vonaði fastlega, að konungur færi
meir eftir tillögum íslandsráðherra
í þessu efni, en skoðunum einhverra
danskra manna. Til mikilla bóta taldi
hann, að ráðherrarnir yrðu þrír. Gat
þess, að sú tillaga hefði oftar en
einu sinni komið fram áður, meðal
annars á Þjóðfundinum, að ráðherr-
arnir yrðu fleiri en einn fyrir ísl.
sérmálutn. Hann tók fram, að ef það
kæmi fyrir, að ráðherra yrði með
öllu ófær til að gegna stöðu- sinni,
væri það auðvitað sjálfsagt, að hinir
ráðherrarnir legðu til við konung að
leysa hann frá embætti, en tillögur
um slíkt frá öðrum en ráðherrum
mundu naumast teknar til greina,
sagði og, að ráðherrastörfin væru
svo margbreytileg, að heppilegra
væri að fleiri en einn maður hefði
þau á hendi. Eftir stjórnarskrárfrum-
varpinu kvað hann kjósendur til al-
þingis fjölga alt í einu urn 2h. Fyr-
ir sitt leyti væri hann ekki hrædd-
ur við þetta, en þó hefðu þeir mik-
ið til síns máls, sem teldu heppi-
legra, að auka ekki kosningarréttinn
svona alt í einu, heldur smátt og
smátt, eins og gert hefði verið að
undanförnu, með því að stnárýmka
um kosningarskilyrðin. Hann kvað
breytingartillögu hafa komið í þá
átt á þinginu hvað konur snerti, en
hann sagði,, að sumum hefði þótt
rangt að gera konum lægra undir
höfði en öðrum, sem frumv. ætlast
til að fengju kosningarrétt. Ef ald-
urstakmark hefði verið sett fyrstu
árin hjá öllum þeim, er eiga að fá
kosningarrétt eftir frumv., hélt hann
að slík breytingartillaga mundi hafa
fengið framgang. Ræðum. sýndi fram
á, að hjú hlytu að vera einsfærum
að kjósa skynsamlega og lausafólk.
— En þar sem kosningarrétturinn
væri aukinn svona gífurlega alt í
einu með frumv., þótti honum nauð-
synlegt, að nokkur festa væri í efri
deild, og að hún yrði sem minst
háð neðri deild og einstökum kjör-
dæmum landsins. Því taldi hann
það spilla frumvarpinu, að neðri
deild kysi 4 menn til efri deildar,
og yrði frumv. breytt, vildi hann
mæla með, að ákvæðin um skipun
efri deildar yrðu svipuð því, sem
neðri deild ákvað í fyrstu. Hann gat
þess, að hlutfallskosningunum til
efri deildar mundi eflaust svo kom-
ið fyrir, að kjósendur fengju að ráða
því, hvernig þeir, hver íyrir sig,
röðuðu niður á listann þeim, sem í
kjöri yrðu. Var þeirrar skoðunar, að
heppilegra væri að hafa sumarþing
en vetrarþing fyrir margra hluta sakir.
Pá væri fjárhagur landsins. Út-
gjöldin hefðu aukist tnikið á síðustu
árum, og þau yrðu eigi minkuð til
stórra muna, nema landsmenn yrðu
tilfinnanlega varir við afturför. Það
yrði eigi hjá því komist, að auka-
þingið leitaði ráða til þess að auka
tekjur landsjóðs. Eftirhreytur vín-
fangatollsins hefðu orðið að góðu
liði við samnjng fjárlaganna í vetur,
en yrðu líklega úr sögunni við
samning næstu fjárlaga. Landsbúinu
myndi varla nægja minna en 600
þús. kr. íekjuauki, þegar vínfangatoll-
urinn væri frá. Ræðumaður gat þess,
að nefnd hefði unnið að því um
tíma, að búa undir tillögur til þings-
ins, hvernig hægt væri að útvega
landinu slíkar tekjur, og þó hann
væri í þeirri nefnd vildi hann ekk-
ert láta uppi tim, að hvaða niður-
stöðu nefndin mundi komast. Hann
sagði, að bæði væri það, að nefnd-
in hefði enn eigi til fulls lokið störf-
um sinum og undirbúningi málsins,
og svo væri það samkomulag milli
nefndarmanna, að láta fyrst um sinn
ekkert uppi um það, hverjar tillög-
ur hennar mundu verða, en það
taldi hann víst, að nefndin mundi
koma fram með tillögur fyrir auka-
þingið um, hvernig tekjur landsins
yrðu auknar á hagkvæmastan hátt,
að hennar áliti.
Stjðrnarskrárbreytingih tók lengstan
tíma á fundunum. Guðm. Guðmunds-
son dbrm. á Þúfnavöllum flutti þess-
ar tillögur, er voru samþyktar á
Grund og Möðruvöllum:
9. gr. orðist þannig:
Alþingi skiftist í tvær deildir, efri
þingdeild og neðri þingdeild. í neðri
deild eiga sæti 26 þingmenn, kosn-
ir óhlutbundnum kosningum í kjör-
dæmum landsins, en í efri deild eiga
sæti 14 þingmenn, kosnir hlutfalls-
kosningum um land alt. Breyta má
Gjalddagi »Gjallarhorns«
var 1. júlí síðastl.
Eyfirðingar, er það vilja, geta borgað
blaðið í verzlun Magnúsar á Grund.
Yfirleitt má borga blaðið með innskrift
í allar hinar helztu verzlanir á landinu.
Hi'mvetningar mega borga blaðið í verzl-
un G. Gíslason & Hay á Hvammstanga og
Carl Höepfners verzlun á Blönduósi,
Skagaströnd og Kálfshamarsvík.
Skagfirðingar í verzlun L. Popp og
Gránufélagsverzlun á Sauðárkróki.
Þingeyingar í »K. Þ.c ogörum &Wulffs
verzlanir — og
Múlsýslungar í Örum & Wulffs og Gránu-
félagsverzlanir.
tölum þessum með lögum sé tölu
þingmanna breytt.
10. gr. breytist í samhljóðun við
9. grein.
Á Dalvíkurfundinum voru bornar
upp þessar tillögur svo orðaðar:
Funduritin óskar þessara breyt-
inga á stjórnarskrárfrumvarpi síðasta
þings:
a. Að ráðherrum sé ekki fjölgað.
Tillagan samþ. með öllum atkv.
gegn 1.
b. Að skipun efri deildar verði svo,
að til allrar deildarinnar verði
kosið með hlutfallskosningum um
land alt til 12 ára, og að aldurs-
takmark kjósenda þangað séu 40
ár, svo og að rýmkun sú á kosn-
ingarrétti, 'sem frumvarpið veitir,
verði því að eins gerð, að skipun
efri deildar verði þannig fyrir
komið.
Tillagan samþ. með öllum þorra
atkv.
c. Að ákvæði núgildandi stjórnar-
skrár um heimilisfang séu látin
standa.
Tillagan satnþ. í einu hljóði.
d. Að alþýðuatkvæði sé leyft með
lögum, en ekki nánari ákvæði sett
um það í stjórnarskránni.
Tillagan samþ. í einu hljóði.
e. Að frumkvæði til fjárveitinga og
laga, er hafa útgjöld í för með
sér, verði eingöngu hjá stjórninni.
Tillagan feld með öllum atkv.
gegn 1.
Botnvörpusektir. Á Siglufjarðar- og
Grundarfundunum vildu merm, að
Dönum yrði greiddur 2h hlutar sekt-
anna, eins og byrjað var á 1905,
. ef farið yrði fram á það aftur. 2.
þm. kjördæmisins, Stefáni í Fagra-
skógi, var og gefin ofanígjöf fyrir
afskifti hans af því máli á síðasta
þingi.
Fœrsla þingtímans. Á flestum fund-
unum var samþykt tillaga um, að
reglulegt alþingi hefji jafnan störf
sín 17. júní.
Yms önnur mál voru tekin til
umræðu á fundunum t. d. fjárhags-
malið og fjárlögin frá síðasta þingi,