Gjallarhorn - 13.10.1911, Side 1

I
UJALLARHORN.
t
Ritstjóri: Jón Stefansson.
V. 39.
Akureyri 13. október.
1911.
Kosning alþinqismanns
•fyrir Akureyrarkaupstað.
Laugardaginn 28. okt. 1911 kl. 12 á hádegi verð-
ur kjörþing fyrir Akureyrarkaupstað haldið í
Good-Templarahúsinu á Akureyri til þess sam-
kvæmt kgl. opnu bréfi 11. júlí 1911 að kjósa al-
þingismann fyrir kaupstaðinn til næstu 6 ára.
Kjördaginn kl. 6 e. h. kemur yfirkjörstjórnin
saman á sama stað til að opna atkvæðakassann
og telja atkvæðin.
Petta kunngerist öllum, er hlut eiga að.
Yfirkjörstjórn Akureyrarkaupstaðar 12. okt. 1911.
Guðl. Guðmundsson.
Prestur í 50 ár.
Til kaupenda •§!
Wm Gjallarhorns.
Ojalddagi »Gjh.“ var 1. júlí síð-
astl. og biður útgef. kaupendurna
að gera sér þann greiða, að hugsa
eftir því nú í haustkauptíðinni. And-
virði blaðsins (3 kr.) munar hvern
einstakan litlu, en „safnast þegar
saman kemur" hjá blaðinu, og því
er örðugt um að eiga margar 3
kr. útistandandi, vegna þess að því
veitir ekki af sínu.
Næsta ár flytur „Ghj.« myndir af
mörgum merkum mönnum íslenzk-
um eins og síðar verður sagt nán-
ar frá.
Andvirði „Gjh.« má borga í flest-
ar hinar stærri verzlanir hér nyrðra
og eystra.
Ferð til Færeyja
og Noregs.
Eftir Malth. Jochumsson.
VI.
Með brautinni.
Úr þessu tók að minka torleiðið
og vegurinn að styttast. Var nú
komið inn á hina fornu Vingul-
mörk, sem liggur kringum botna
Oslófjarðar; var nú og orðið myrkt,
svo ekki naut útsýnar. Liggur
brautin fyrst lengi upp á við, unz
hún sker Haðalandsbrautina, en
síðan niður á við og alla leið til
Kristjaníu. Höfðum við þá setið 14
eða 15 stundir á hörðum trébekk,
og vorum heldur þreytt og þrekuð,
er við komum í hvílu hjá vinum
okkar í borginni, og var þá liðið
miðnætti. Viðtökur fengum við hin-
ar beztu; gisti dóttir mín hjá hjón-
um þeim, er lofað höfðu að taka
á móti okkur, en eg leigði her-
bergi í hóteli því, er „Studenter-
hjem" heitir, og fór þar vel um
mig. Átta daga dvöldum við í
borginni. Gekk eg hinn fyrsta
morgun í heitu og björtu veðri upp
á hæð eina til þess að sjá yfir hina
nýju og voldugu Osló. Eg hafði
þá ekki komið þar síðan 1872, og
gafst mér á að líta vöxt og við-
gang Kristjaníu síðan. þá var íbúa-
talan um 95 þúsund, en nú um
hálft þriðja hundrað þúsund. Það
er mein fyrir ókunnuga, hversu
lauftrén og stundum heilir skógar
skyggja fyrir eða sundurslíta alt
víðsýni; verður að fara upp á hálsa-
kollana upp af borginni, áður en
sjá má ummál hennar, hverfi, nes
og víkur, ekki síður en fjörð og
eyjar og alt umhéraðið. Stoðar lít-
ið að lýsa því öllu hér, mynda og
uppdráttalaust, heldur geta hins, að
lega Kristjaníu er eitt hið fegursta
og skemtilegasta, sem hugsað verð-
ur, enda keppist mannsandinn, ef
ekki gengur fram af sér, við frjó-
semi bygðarinnar, að gefa hinu
risavaxna landi og þess stórlátu
þjóð maklegan höfuðstað. Og þó
hefir það ekki tekist með öllu. Út-
sýnin er miklu fremur unaðsleg en
svipmikil, háfjöll og víðlenda eða
hrífandi útsýn vantar. Því að þótt
héraðið sé frjótt og fagurt, er land-
ið i heild sinni ekki suðrænt og
milt, heldur norrænt, hart og kalt,
og víða fremur skapað handa tröll-
um en menskum mönnum. Olík
er útsýn Reykjavíkur, sem fullkom-
lega ber með sjer rétta ímynd ís-
lands. Eg sagði einu sinni í galsa
við nokkra unga kunningja mína í
Björgvin, sem báðu mig að grípa
í strenginn til vegsemdar norskar
feg.urðar,— Land ykkar —mælti eg:
„Svo er sagt, að í árdaga bygðu
jötnar og títánar víða í veröldu
vorri, svo sem fornar bækur votta.
Þeir kölluðust að vísu goðbornir,
og kunnum vér þó fátt um ætterni
þeirra að segja, en hamrammir
voru þejr allir og hundvísir. Nú
finst þess og getið, að hér í Nor-
egi réði snemma sá jötnajöfur, er
Dofri hét, og er hans nafn all-
frægt orðið alt til vorra tíma. það
er nú hugmynd mín, að land þetta
hið mikla er upprunalega af jötn-
um smíðað, eða forfeðrum Dofra.
Er það smíði svo stórfelt sem allir
sjá og lítt hugsanlegt að eintómar
goðahendur hafi þar að unnið.
Eru allglögg merki þess, að þá er
langt var komið smíðinni, hafi
jötnum sinnast sín í millum og háð
hildarleik satnan, og með þeim
hamförum, að ekki hélt við; hafa
smásteinarnir orðið þeim léttir í
höndum og hafa kastast á fjalls-
hnjúkum og jöklum, hleypt stór-
skriðum á stað með ógnum og ó-
dæmum, og gefið landinu þá undir-
og yfirbygging, er það enn hefir.
En þá er af þeim hefir dregið hinn
mesta berserksganginn, hafi þeir er
eftir lifðu ófriðinn haldið kyrru fyr-
ir, en síðar hafi sjálfur guðinn ofan
komið og lagað landið og gert
byggilegt að kalla. Mun hann hafa
strokið víða högum fingrum; er
eitt farið eftir fingur hans Hadd-
ingjadalur, og um leið hefir hann
á þeim svæðum hagrætt Hringaríki
og vafið artni Vingulmörk og svo
alt um Víkina. Skyldi og þaðan
hefjast landnám og siðmenning, unz
gegnum stórdalina dró alt norður í
Þrændalög; þau lét drottinn upp
smíða og kostaði öllu til sjálfur.
Þar norður af mun hann hafa látið
landið að mestu eiga sig, lagað
einungis fjörðu og skergarða, og
slíkt hið sama suður með endi-
löngu landi. Lét hann innleiðina
greiða götu ltinum veiku en furðu
námgefnu börnnm mannanna, svo
þau kynni snemma að fleyta sér
um sund og eyjar; er Ægi með
því í skefjum haldið, svo og berg-
risum þeim, er yfir gnæfðu höfðuin
mantia er á land var stigið og vörp-
uðu niður stórgrýti. Þannig birtist
hugulsöm líkn í hinu harða og
grimmúðuga. Þó mun almættinu
eigi hafa þótt Raumsdalur árenni-
legur eða landsins hryggjarstykki
þar suður af, og stendur tröllasmíð-
ið þar hvervetna enn með um-
merkjum. En Rogaland og Agðir,
svo og flest fylki þar syðra og
eystra, fengu all-góðar umbætur.
Björgvin er einkar fróðlegt sköpun-
ardæmi. Hún liggur í hörðu héraði
í faðmi sjö fjalla, og eyjar úti fyrir
svo þar er skýlt og hinn værasti
bústaður friðsömum mönnum. En
hitt er þó eigi minna um verf, að
þar er jafn einsætt sem auðvelt að
eiga höfn góða og reka verzlun,
veiðiskap og siglingar. Má og svip-
líkt segja um allar vesturhafnir
Noregs og kaupstaði. Er æ síðan
fremur sókn en vörn þegar talað
er um siðmenning yðar, Norð-
menn! Hefir nú dugur yðvarr og
dáðrekki stórum utnbætt það sköp-
unarverk, er eg hér hefi sýnt í fám
og einföldum dráttum. Nær nú
hönd drottins, hin bætandi og líkn-
andi, alla leið norður yfir Háloga-
land og Finnabú að hafi hinu hvíta.
Er þegar mikið unnið, og er þó
mikið eftir, bæði ytra, hin fornu ó-
vinnandi jötnabú á fjöllum, og hið
innra, í brjóstum yðrum og félags-
skipulagi. En framskrið er á flestu."
Albert Þórrtarson
bókari við Landsbankann í Rvík er ný-
lega dáinn. Vinsæll niaður á bézta aldri.
Hinn 29. f. m. voru liðin 50 ár írá
því, er presturinn í Saurbæ í Eyja-
firði séra Jakob Björnsson tók prest-
vígslu. Hann var vígður að Gufudal í
Barðastrandarprófastsdæmi 29. sept.
1861 og hefir hann nú flest embættis-
ár að baki allra- þjónandi presta lands-
ins.
Séra Jakob hefir ætíð verið sannur
heiðursmaður, og í embættisfærzlu sinni
árvakur og skyldurækiun. Brjóstgæð-
um hans, gestrisni og hjálpsemi er við-
brugðið enda hefir hann jafnan verið
vinsæll.
Fátækur hefir hann altaf verið, enda
haft fyrir mörgum að sjá, og í þeim
efnum átt við marga og mikla örðug-
leika að stríða, en hans síglaða og
létta lund hefir borið hann mjúkt yfir
það allt saman, og énn er hann mjög
vel ern eftir aldri, hress og glaður og
hinn hraustasti til heilsu.
Fyrir hönd prestastéttarinnar norð-
lenzku flyt eg prestaöldung þessum
hamingjuósk á þessu fátíða afmæli
hans,
Geit Sœmundsson.
Skóla- og kenslu-bœkur,
sem fást í bókaforlagi
Odds Biörnssonar á Akureyri:
Barnagaman. Stafrofskver Guðmundar
læknis Hannessonar (fyrsti leiðarvísir í
lestri). 2. útgáfa 0.15.
Sfafrofskver Jónasar fónassonar. Ný, end-
urbætt útg. Með 50 myndum. Bundið 0.50.
Smásögur, nýjar, handa börnum. 0.40
Kvöldúlfur. Barnasögur. Bundinn 0.75.
Úrvals æftnfýri frá ýmsum löndum. 1.50.
Jfýjasta barnagullið. Örfá eintök óseld. 1.25
Reikningsbók JónasarJónassonar. I. Önnur
endurbætt útgáfa. Bundin 1.50. II. i.oo
Fyrsfa reikningsbók barna. I. Eftir Jónas
Jðnasson. Kemur út 18. þ. m. 0.15.
íslenzk málfræði. Eftir Jónas Jónasson.
2. endurbætt útgáfa. Bundin 1.25.