Gjallarhorn - 18.11.1911, Blaðsíða 2

150
GJALLARIIORN.
V.
Kosningarnar.
Kosningaúrslitin eru nú orðin
kunn úr öllum kjördæmum lands-
ins nema Norður-ísafjarðarsýslu. Þar
verða atkvæðin talin saman 20. þ.
m. og eftir þeim fréttum er borist
hafa þaðan, mun áreiðanlegt að Skúli
Thoroddseu hafi verið kosinn.
íslenzka þjóðin hefir sýnt það með
þessum kosningum, að enn er hún
ckki á glapstigum, að enn er nokk-
uð eftir af gamalli þrautseigju og
rólegri athugun hjá henni. Þótt
æsingamenn og brauðbítir stjórn-
málanna geti vilt henni sýn í svip,
sér hún fljótt hvert horfir, þegar
hún fær lóm til að átta sig og tek-
ur þá í íaumana fast og eindregið.
Og c i initt þessir eiginlegteikar
þjóðarinnar eru fjöregg hennar og
lífsneisti. Það eru þeir sem hafa
haldið henni uppi, sem sérstakri
þjóð, í gegn um allar hörmungar
liðinna alda, er yfir hana hafa dun-
ið. Og enn mun margt gott af þeim
leiða í nútíð og framtíð.
Kjósendur hafa séð það, yfirgnæf-
andi meiri hluti þeirra, að ekki mátti
lengur svo búið standa með ráðs-
mensku Sjálfstæðisflokksins, hafa séð
að þar var öllu stefnt norður og
niður. Þess vegna hafa kjósendur
tekið ráðin af þeim flokk, slitið upp
margar mestu gorkúlurnar og kast-
að þeim burtu þangað sem þær eiga
heima.
Alþingi er nú orðið skipað fjölda
góðra og samvizkusamra manna, er
munu hugsa um annað og fleira, en
að ná í bitlinga af opinberu fé. —
Það á nú á að skipa, mönnum, er
munu telja það fyrstu og helgustu
skyldu sína, að reyna að græða þau
sár er Óaldarflokkurinn sló landi
og þjóð, meðan hann sat við stýr-
ið, reyna að koma góðu skipulagi
á fjárhag landssjóðs, tryggja samhug
landsmanna í öllum þjóðlegum fram-
faramálum, efla frið og sáttgirni
manna á meðal í landinu o. s. frv.
Og síðast en ekki síst, verður það
hlutverk hins nýkosna þings, að
reyna að vinna að sjálfstæðis- og
fullveldisbaráttu íslendinga og efla
álit vort út á við, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir nær eyðilagt hvor-
tveggja.
Peir konungkjörnu.
Svo er sagt að fáir af hinum kon-
ungkjörnu, er sátu á síðasta þingi,
komi þangað aftur, sem slíkir. Lárus
H. Bjarnason er orðinn þjóðkjörinn,
Steingr. Jónsson kvað helzt vilja
hvíla sig í þetta sinn (og yæri skaði
að missa af þingi, jafn nýtan, dug-
legan og áhugamikinn þingmann),
Eiríkur Briem kvað og vilja drága
sig út úr pólitík um sinn og Júlíus
Havsteen er orðinn háaldraður. Þá
eru eftir þeir Ágúst Flygenring og
Stefán skólameiatari og gefa þeir
báðir kost á sér að sögn og þá sjálf-
sagðir.
Þó að hér sé vonandi ekki nema
um skamina setu á þingi að ræða
fyrir hina konungkjörnu, er þó nauð-
synlegt að góðir menn verðí valdir
og ber ,/Gjh." fult traust til núver-
^ndi ráðherra um það. —Bezt þætti
því fara á, að helzt enginn þeirra
yrði tekinn úr embættismanna- og
uppgjafa-(eftirlauna)mannakássunni í
Reykjavík, heldur bændur, útvegs-
menn, kaupmeim eða sjálfstæðir at-
vinnurekendur, hingað og þangað
af landinu. Má nefna ýmsa hér nyrðra
og eystra, er virðast vel fallnir til
starfsins og líklegt er að yrðu nýtir
og góðir þingmenn, en ekki hafa
viljað leggja til kosninga-orustu eða
haft tækifæri til — t. d. þá bænd-
urna Sigurð Jónsson í Yztafelli, Guðm.
Friðjónsson á Sandi, Sigurjón Frið-
jónsson á Einarsstöðum og Helga
Laxdal 1 Tungu, Olgeir Friðgeirsson
verzlunarstjóra á Vopnafirði, Pál
Bergsson kaupmann í Ólafsfirði o.
fl. — Heyrst hefir að ráðherra muni
hafa komið til hugar um nokkra af
þessum, en ekki veit »Gjh." hvort
það er rétt hermt.
Benda má enn fremur á Magnús
Kristjánsson, sem er reyndur, nýtur
þingrnaður, þótt ófáanlegur væri
hann til þess að gefa kost á sér hér
á Akureyri. Magnús er með hinum
stærstu útvegsmönnum hér nyrðra
og fróður um alt er lýtur að út-
vegi og kaupskap.
Þessi nöfn eru að eins nefnd hér
af handahófi, en um marga fleiri
er auðvitað að ræða nyrðra og eystra.
Bezt mun að bíða rólega úrslitanna
frá ráðherra, því Kristján Jónsson
hefir sýnt það, síðan hann tók við
stjórn, að hann ræður málunum svo
vel til lykta, að allir sanngjarnirmenn,
geta verið ánægðir.
Akureyri.
Dáin er hér á sjúkrahúsinu 16. þ.
m. ekkjufrú Guðrún Jónsdóttir Trampe
Hún var myndarkona um flesta hluti,
vel látin og mjög nærfærin við sjúka,
enda hafði hún oft gegnt hjúkrunar-
konustörfum á sjúkrahúsinu eftir að
hún varð ekkja. Maður hennar, Sophus
Trampe (sonur Trampe greifa) er lát-
inn fyrir mörgum árum, en börn þeirra
á lífi eru, Jón, búfræðiskandídat hér
í bænum og Halldóra.
Síldarafli hefir verið mjiig góður
undanfarið hér á Pollinum í lagnet.
Nótaveiði engin enn þá. — Nótaút-
hald þeirra bræðra Sigv. og Jóh.
Þorsteinssona »kastaði« um síðustu
helgi en fekk mestmegnis ufsa.
>Nordlysel< skipherra Schou kom
hingað IO. þ. m. með steinolíufarm
til Carl F. Schiöths og fór aftur á
þriðjudaginn beina leið til Reykjavík-
ur. — Héðan fór með skipinu Stein-
grímur Guðmundsson prentari.
Tíðarfar. Gott veður og frostlítið
oftast.
Fjúk nokkurt af og til, en snjólétt
þó víðast hér nyrðra.
»Leikfélag Akureyrar« er nú lagt
niður. Guðmundur Guðlaugsson keypti
eignir þess nýlega og tók að sér'
skuldir. Leiktjöldin, ýms leikrif o. fl.
hefir hann nú selt aftur framkvæmdar-
nefnd samkomuhússins á Barðsnefi og
er mælt að hún ætli svo að gangast
fyrir að leikið verði í húsinu í vetur,
meðal annars kvað hún hafa í huga
að sj nc. »Skugga-Svein« svo fljótt sem
unt er.
Edinborgarverzlun hefir stofnað nokk-
urskonar »lotterí« um þessar mundir,
eins og auglýst er hér í blaðinu og fer
þangað fjöldi fólks daglega.
t
Jóhann Pétur Thorarensen
lyfsali, bróðir Stefáns sál. Thoraren-
sen bæjarfógeta á Akureyri, andað-
ist 10. maí síðastl. í Sydney í Ástralíu
81 árs gamall. O. C. Thorarensen
lyfsali fekk bréf um það í dag, frá
ekkju hans, þýzkri konu er hann
giftist þar.
Jóhann var lysali hér í allmörg
ár, en fór héðan 1862 til Ástralíu
og seldi þá lyfjabúðina Hansen lyf-
sala, er svo seldi hana síðar Oddi
lyfsala bróðursyni Jóhanns. — Jóhann
byrjaði þegar á lyfjasölu, er hann
kom til Sydney, rak það starf eða
lét reka ttl dauðadags og græddist
vel fé. Hann var blindur 5 sfðustu
árin og 3 síðustu árin, lá hann nær
altaf í rúminu. — O. C. Th. fekk
ennfremur bréf frá dönskum tann-
lækni M. Kjöller sem verið hefir 51
ár búsettur í Sydney og um mörg
ár haft verzlunarviðskifti við Jóhann
lyfsala.
»Sódómatrúin«
á kaupstöðunum.
Mér hefir opt ógnað hve sveitamenn
hafa slæma trú á kaupstaðalífinu í sið-
ferðislegu tilliti. Nýlega sá eg hjá
kunningja mínum bréf frá kunningja
hans, merkisbónda í sveit og lánaði
hann mér það til að biðja »Gjh.« fyrir
kafla úr því. Mér finst gott að fleiri
lesi hann en eg.
»Eg var að hugsa um það í haust,
að senda hana dóttir mína, sem nú
er 17 ára, til skólanáms annaðhvort f
Reykjavík eða á Akureyri, en eg hætti
við það í þetta skiíti, því eg veit að
æskunni er »hægt að freistast, en sigra
þungt« og eg álit freistingarnar, vera
meiri á þessum stöðum, en hér heima
í sveitinni. Mig grunar að jafnvel á
Akureyri séu til ungii, og auðvitað
laglegir menn, sem af öllum mætti
reyna að telja ungu stúlkunum trú um
að »den frie Kærlighed* sé þ ið sem
bezt á við menningu vorra tíma, og
sumir menn eru því miður svo sam-
viskulausir, að þeir hugsa a<'eins að
fá vilja sínum framgengt, en ekkert
um afleiðingarnar fyrir ungu stúlkurn-
ar — og aumingja stúlkurnar trúa
þeim ef til vill, og hálflangar á hinn
bóginn til að reyna þetta óþekta, sem
frá alda öðli er hulið »rnystiskri«
blæu, og gera að vilja marg/a mann-
anna, til ævarandi skaða fyrir sig sjálf-
ar, því aliar vilja þær giltast og verða
»lukkulegar«, en ef þær vissu, að
maðurinn þeirra tilvonandi hlyti að
komast að því, að konan hans, sem
hann væri nýgiftur væri ekki óflekkuð
mær, — þá mundu þær hugsa sig
betur um áður en þær færu út á »ís-
inn veika og hála«. — En nú halda
þær að þetta komist aldrei upp! Lækn-
arnir okkar ættu að fræða þær um
það gagnstæða, og yfir höfuð lifta
þéirri blæju, sem hvílir yfir athöfninni
um viðhald mannkynsins. Peir ættu
að skrifa bók fyrir fólkið með glöggri
lýsingu á öllu þar að lútandí. — Er-
lendis er til fjöldi af slíkum bókum
eftir fræga lækna, en hér á landi ekki
ein einasta. — Eg held það hefði góð
áhrif á unga fólkið að fræðast um það,
°g ungu stúlkurnar þurfa að vita að
manninn sinn tilvonandi geta þær ekki
dregið á tálar í þessu. Eg hygg að
það sé 'orsökin til margra »óiukku-
legra« hjónabanda, að mennirnir kom-
ast að raun um, að »hið bezta sem
má bjóða, hver brúður sínum vin,« er
gefið burtu fyrir giftinguaa, og fá
þar af leiðandi lítilsvirðingu og van-
traust á konunni sinni. —«
Ekki veit eg hvernig það er, en
ekki finst mér opinberar skýrslur benda
á, að meira lauslæti sé í kaupstöðum
en sveitum. Ekki fæðast færri »’ausa-
leiksbörn« og »framhjátektarbörn« í
sveitum en kaupstöðum og ýmislegt
fleira mætti benda á er fer í sömu
átt, sem eg hefi ekki tíma til f þetta
sinn. — Annars er eg bréfritaranum
samþykkur um margt er hann segir
t. d. bókavöntun á íslenzku í þessum
efnum. Enginn vafi er á að fjöldi af
ungu fólki eyðileggur sjálft sig jvegna
vanþekkingar á þvf sem þeim er nauð-
synlegt að vita, heilsunnar vegna.
Vilja ekki læknarnir íslenzku fara að
ráðum bréfritara? ,, ,
Lausavísur um brælalögin.
Óðum mannskaps þrotnar þol,
þjakast fjöldinn dapur.
Nú er lagt í kalda kol
kœli og félagsskapur.
Villan hefst á hœsta stig,
hroki ftelsið treður.
Bezt er að fara að búa sig
Bakkus þegar kveður.
Háir tollar kveða kalt,
Króknar flest hálf-rúið.
Bannlög jafna yfir alt,
er svo taflið búið,
Fjörubúi.
Lítið inn í gluggana hjá
vefnaðarvöruverzlun
Gudmanns Ffterfl.
eftir að s|s »Ceres« er
komin.
SÖLUBÚÐ
OG
ÍBÚÐ
hvortveggja á sama gólfi — pláss
kaupm. Jóh. Cristensen — er til
leigu frá 14. maí n. k. íbúðin
fæst leigð sér ef óskað er.
Akureyri 10/n 1911.
Jóhann Ragúelsson.