Gjallarhorn - 16.12.1911, Qupperneq 1

GJALLARHORN.
Ritstjóri: Jón Stefansson.
V. 46.

Akureyri 16. desember.
Skúli JVIagnússon landfógefi.
Kvæði eftir Matth. Jochumsson, flutt og sungin á Akureyri 12. desember 1911. c-
Rækið dæmi rausnarþjóða,
reisið landsins kjör,
fagra siði, frægð og gróða
flytjið heim í vör!
»Vogun vinnur, vogun tapar,«—
völt er kenning sú,
»bygt á sandi húsið hrapar,«
höldar segja nú.
Fólkið svaf á fyrri dögum,
fékkst því lítil trygð;
nú skal félags festa lögum
fóstru vorrar bygð! —
Lifi Skúla frægðin frána
fram um tímans höf!
Reisum íslands unga fána
yfir skörungs gröf! —
Lof sé þeim, sem lýðum sendir
líkan stýrimann,
sem úr fári fleyi vendir
fósturlands, sem hann!
1.
Heyrið íslands ungu stéttir
óma hetjulag
þess er fyrst á Fróni réttir
fallinn þjóðarhag!
Skúla mikla JVÍagnússonar
minnis- kveðum -brag,
faðir vorrar frelsisvonar
fæddur var í dag!
Hvaðan kom þér, kappinn sterki,
konungborin sál,
Ragnars þrek í víkingsverki,
viljans sigurstál?
Lúður þinn og frána fána
fékkstú ei »úr búð«,
alt sem þér nam auðnan lána,
átti sál þín prúð.
Fólkið svalt með sinateygjum,
sífelt barði lóm,
landið alt í bóndabeygjum
bundið okursklóm.
Islands hagur, orka, sómi,
aldrei lægra stóð,
einokunar dauðadrómi
drakk þess hjartablóð. —
Ungur Skúli einn á þiljum
orkuramur stóð.
»Hér (hann kvað) í kröppum byljum
kenni eg mína þjóð!
Fá mér stýrið, danski drengur,
dáðlaust brottu hik!
Sjálfur vil eg sjá hve gengur,
sigli hærra stryk.«
Síðan vandist stjórnarstarfi,
stormi og þungum sjó,
meðan lands og lýða arfi
láusn und fargi bjó.
Löng var þrautin, þung var snerra
þrjátíu ára skak,
þar til íslands okurherra
út með sneypu rak. —
Aleinn stóðstú stríðs á vengi,
sterka skörungssál,
enginn skildi langa lengi
landsins varnarmál;
smáðir hatur, hróp og pretti,
hærra sigldir stryk,
þar til lutu landsins rétti
langvinn okursvik.
Heyrið, íslands ítru synir,
unga kaupmanns þjóð;
Skúla saga, vösku vinir,
vermi yðvart blóð!
II.
Kór.
Vor sterki Skúli skálmöld nýja vakti
og skarst í leik er þrotin sýndust ráð.
Hans lúður fyrstur lokaráð þau hrakti,
að lifa og deyja upp á kóngsins náð.
„Á Jótlandsheiðar fjárinn sjálfur fari
í fangið á svo blindri okurstjórn;
á lands míns dreggjum dey eg eða hjari,
en danskri miskunn verð eg aldrei fórn!«
»Og fyr skal íslands fáráðlinga hefna,
og fépúkunum kenna spánný skil,
og fyr til dóms þeim digru herrum stefna
og draga í ljósið þeirra svikaspil.
Eg trúi á Guð, eg treysti á íslands vini,
eg trúi á ærlegt blóð í hverri stétt;
til lífs og dáðar landsins vek eg syni:
Með lífi mírtu heimta eg Islands rétt!«
Svo mælti hann, og knör á kólgu setti
og konungdjarfur hét á jöfur sinn:
»Að íslands þraut og mæðumyrkri létti,
þarf meir en orðin, tignarherra minn!
þín andlitssól er íssins ströndum fjærri,
en óðar mætti bjarga vorri þjóð,
ef yðrar tignar náð oss skini nærri
með nægri hjálp af ríkri elfarglóð!« —
Hinn ungi fylkir orðlaus lengi starði,
því aldrei fyr svo djarflegt heyrði tal,
né ægishjálm und þungu brúnabarði
á burgeis nokkrum leit í konungs sal,
En — vinur hitti vin á þeirri stundu,
og viðreisn Islands græddi sigurvon,
því fáir þágu fé úr öðlings mundu
með fyllri rausn en Skú/i Magnússon!
III.
Sóló.
í sorgarsögu þjóða,
er sækjast líf og hel,
skín guðdómslíknin góða
sem glaðast fagrahvel —
sem löndin veki vorið
og vermi freðna slóð —
sem barn á hjarni borið,
er bjargar heilli þjóð.
Pað sannar Skúla saga,
það sýnir alt hans stríð;
að búa oss betri daga
hann barðist sína tíð.
Hann verk sitt hóf um vetur,
og vann í krafti og trú.
Hvað aleinn unnið getur
oss undrun vekur nú.
Svo grýtt er gatan lýða,
og gæfan völt og hál,
og löngum langt að bíða
að landsins vakni sál.
En helgur hulinskraftur,
er harðna kjör þín, Frón!
þér ávalt vekur aftur
upp annan Skú/a og Jón.
IV.
Kór og fmale.
Svo stóð hann aleinn eftir langa æfi
á eyjarþröm, og hinzta niðjann grét:
»Nú kveð eg landskuld lokna grimmum sævi
og land mitt aldrei framar stutt eg get.
Mitt líf er þrotið. Hvað er eins manns aldur
og eins manns stríð, við flesta menn í þrá?
En dauðinn von’ eg verði minna kaldur
en vinir þeir, sem reytur mínar flá.«
Og loksins þáði »lausn í náð« hinn sterki,
og launin urðu köld og nakin gröf.
En samt hann féll und fósturlands síns merki
og fáninn gnæfir enn, við tímans höf.
Og vel sé Skúla! Fáir fegri byrði
af frægðarauði niðjum gáfu í arf:
hans menjar eru millióna virði;
hans minning sé vort þjóðvekjandi starf!