Alþýðublaðið - 12.04.1921, Qupperneq 1
1921
Þriðjudagiiin 12. apríl.
82. tölubl.
lolamáltð Jrezka.
Innilegt þakklæti vottum við öllum sens sýnt hafa samúfl i wpíík
indum og við jarflarför Guðfinnu sál. ÞorvalMóffiir.
Reykjavik, II. apríl IS2I.
Aðsiandendur.
%
Eins og fyr hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu, stafar námu-
verkfallið í Englandi af þvi, að
stjórnin hætti 1. apríl öllu eftir-
liti með kolaframleiðslunni. Áður
hafði verið fullkomin rikisíhlutun
þannig, að stjórnin trygði hverri
námu ákveðinn hagnað, sem iékst
á þann hátt, að þær námur sem
báru sig betur greiddu í raun
réttri nokkurn hluta af ágóðanum
tll hinna, sem báru' sig ver. Var
á þenna hátt bægt að hafa eitt
Og sama lágmarkskaup fyrir námu-
menn alstaðar í Englandi. Nokkru
fyr en þessi breyting varð á, sögðu
námueigendur upp samningum við
námumenn, eftir bendingum frá
stjórninni, i þeim tilgangi að lækka
kaupið, en þeir svöruðu með verk-
falli. Og nú stendur slagurinn.
Námumenn halda því fram, að
ef stjórnin hætti íhlutun nú við
hið fyrra fyrirkomulag, þá hefði
það í för með sér, að um þriðj-
ungur námanna, þær sem bæru
sig verst, yrðu að loka. Námu-
eigendur taka ekki svo djúpt i
árinni, en viðurkenna að margar
námur yrðu að Ioka, og auk þess
yrðu margar sem þvf aðeins gætu
haldið áfram rekstrinum, að kaup-
ið lækkaði mikið.
Deilan um það hvernig kaup-
inu f námunum skuli hagað er
mjög róttæk. Námumenn halda
firam sama lágmarkskaupi um land
alt fyrir samskonar vinnu, námu-
eigendur vilja láta kaupið vera
mismunandi eftir héruðum. Báðir
aðiljar eru sammála um, að eftir
áð ákveðinn hagnaður og Iaun
séu greidd, skuli eftirstöðvarnar af
arðinum skiftast milli námueig-
enda og námumahna, en aftur er
alvarleg deila um, hvernig sú
skifting skuli annars verða. Krafa
námueigenda er sú, að námumenn
fái framvegis helming þess kaups
sem þeir fengu í september í fyrra
fáður en kauphækkun sú varð,
sem kom eftir verkfallið si. haust
og sem síðar hefir reyndar verið
afnumin) Námueigendur fái i hagn
að 2 shiilings á koiatonnið. Sá
hagnaður sem þá kann að verða
eftir skiftist miIII námumanaa 2/3
og námueigenda J/s A þenna hátt
yrði fastakaup námumanna aðeins
30°lo hœrra en fgrir striðið, en
dýrtíðin er nú i Englandi 150°fo
meiri en pá. Hagnaðnr námneig~
enda var fyrir strídið tæpur 1
shilling á tonn, en œtti nú að
verða 100°/o hœrri. Hvað viðvfk-
ur eftirstöðvunum, sem kæmu til
skiftingar, ber þess að gæta að
fýrir strfðið var samanlagt kaup í
námunum (91 rrsiij,. sterl.p.) sjö
sinnum méíra err samanlagður
hagnaður (13 milj. sterl.pund).
Krafa námueigenda er að námu-
menn fái af þeim eftirstöðvum
sem til skiftingar koma aðeins
toisvar sinnum það sem námueig-
endur fengju. Jafavel þó að námu-
eigendur kynnu að vilja siaka ein-
hverju til af þessari kröfu sinni,
þá fer hún svo íjarri kröfum námu-
manna, að litlar líkur eru um sam-
komuiag.
Aðalkjárni koiamáisins er þessi:
Á hagnaður atvinnurekenda að
sitja í fyrirrúmi fyrir verkakaup-
inuf Eiga námumenn, sera á með-
an striðið stóð tæpiega hafa get-
að fengið kaup sitt hækkað hlut-
fallslega við vaxandi dýrtið, nú
að verða fyrir barðinu & atvinnu-
kreppunni, en námueigendur að
fá trygðan meiri gróða en fyrir
striðið? Til þess að koraa f veg
fyrir þetta, heimta verkamenn aft
ur á móti að námurnar séu allar
reknar sem ein heiid, vegna þess
að sé hver rekin út af fyrir sig,
og kaupið œiðað við hvað þsar
námur geta greitt sem bera sig
verst, sé óhjákvæmiieg mikil kaup-
lækkun, est þá fá aftur á móti
þær ffláraur sem eru mest arðber-
andi háan gróða. Mismunurinn á
hagnaði námanna stafar aðallega
af aðstöðu og náttúrugæðum, en
miklú minna af stjórnarfyrirkomn-
Iagi þeirra, Qg þessi mismunur
gerir nauðsynlegan sameiginlegan
rekstur, sem er lítt mögulegar
öðrnvisi en að pjóðin sjálf taM
rekstar námanna i sínar hendar.
En námueigendur eru gallharðir
móti þvi. (Frh.)
€rlcal sínskeyti.
Khöfn, 11. aprii.
Tap Clrikkja.
Símað er frá Aþenu, að tap
Grikkja i Litlu-Asfu sé meira en
4000 manns.
Fr& Noregi.
Sfmað er frá Kristiaaíu, að
írjáisiyndu fiokkarnir leggi það
tii, að rikissjóður greiði Spáni
tollinn af norskura saltfiski.
Augnsta Yictoria,
kona Vilhjálms fyrv. keisara,
lést í gær í Boorn.
Sjálismorfl.
Max Ballin, forstjóri skóvöru-
hringsins danske, skaut sig í gær.