Ingólfur

Tölublað

Ingólfur - 27.09.1908, Blaðsíða 2

Ingólfur - 27.09.1908, Blaðsíða 2
154 INGÓLFUR lighed“ þe»»a víiindamanns. 0? þó er það nú „faktum“ að á hnjánnm bak við þenna akjöld skaparana og náttúrunnar hefir hin litla nmkomulausa þjóð öldum saman barist gegn ofríki og yfirgangi; og þeir, aem ekki hafa leaið sögnna um íslands „statsretlige Stilling“ úr bók- inni: „Hnattataða og þjóðerni íalanda", enn einungis úr bolmagns-annál ofrikia- ina, þeir — eiga hana ólesna enn — vísindalega. Einn þeirra víaindamanna er Dr. Berlin. Hann veit mjög vel, að Ríkisráðið með bankalögunum frá 18. sept. 1885, og með rasandi fjárbruðli siðan íaland fekk aina „búsettu" Bölvun inn í Ráðið, er búið að gera það land svo margfaldlega gjaldþrota, að yrði eftir skuldunnm gengið á morgnn, þá kút- veltiat hver torfa á landinu í hendr kredi- tora og hrykki þó ekki til. Hann veit það, að „frit og selvatændigt" sett í ríkisstöðulög slíks lands, er hið napr- asta háð, því að það getur ekkertland verið nema það, sem borgað getur hverj- um sitt. Og síðan aér hann með vís- indamannsins glöggva auga, að svona. leikið land geri bezt í því, að lita sem minnst til liðinnar réttarstöðu sinnar, enn akuli heldur „bygge Fremtidens Ret paa Nytidens Opfattelae af, hvor- ledes det1) bör være.“ — Það er líkt og lífskeri (vivisector) segði við kvik- indi emjandi undir morðkuta hana, og stryki því um leið: vertu ekki að því arna; vertu ekki að hugsa um það, sem þú varst, hugaaðu heldr um fram tíðarrétt þinn eins og nútíð þín gefr þér að skilja, að bezt fari að hann sé.“ Cambridge 18. ágúst, 1908. Eiríkur Magnússon. Orðsending til Eiuars lagaskólakcnuara Arnórssouar. (Niðurl.) Höfn 6. sept. 1908. Allur seinni hluti svars E. A. á að reyHa að rétta við það hrófatildur, er hann hlóð utanum hin einstöku atriði nefndarfrumvarpsina; en honum hefir ekki tekist að reisa það úr þeim rúst- um, er það féll í, uudir eina og við það var komið. Reynir hann nú ým- ist að draga úr fyrri orðum aíuum, svo litið beri á, með því að segja, að hann hafi „ekkert fullyrt“ um sum atriðin, og ýmist fer hann undan í flæmingi og akrifar langt mál um „veður og vind“, er ekki verður talið að komi sérlega mikið við því, sem um er að ræða. Röksemdaskortur hana er svo bersýni- legur, að vart er það ómaksina vert að fara langt út í rugl það, er hann leyfir sér að bera á borð fyrir fullorðna menn. Nú getur hann ekki lengur varið „óuppaegjanleikann“ með því, að hann hafi einnig átt sér stað með öðrum „fullvalda“ sambandsþjóðum; honum hefir v&rið sýnt fram á, að þessi skoðun var hans eigin misakilningur. Og ekki getur hann heldur þokað þvi, þótt hann beri það við, að skyni gæddar fullvalda þjóðir binda sig ekki sjálfráðar um aldur æfi; það er afleiðing af fullveidi þeirra og vitundinni um það. Hann tekur þvi þann kostinn, að verja þetta með því, að „Islendingar hafi stórhag af þviu að Danir hafi utannkismálin o. s. frv. Þessa skoðnn má E. A. eiga í friði fyrir mér; hann þarf líklega á henni að halda á þessum síðuatu tímum, ‘) Eg skil ekki liöfundinn hér alveg, afþví uð eg sé ekki við hvað í hans vísiiida- lega máli þetta „det“ á. en varla munu óbrjálaðir lalendingar gína við þeirri endileyau, þótt þvílíkir menn flytji sem Einar. E. A. fárast út af skýringum mínum á 3. gr. 2. „Skjóttu geiri þínum þang- að“ . . . Ég hefi eingöngu haldið mér við orð greinarinnar, á dönsku og ía- lenzkn, eins og nefndarmennirnir hafa látið þau frá sér fara Þeim er því um að kenna, ef gr. er svo skammar- lega illa orðuð, að hún verði skýrð á marga óheillavegu. E. A. er heldur ekki frá þvi, eftir alt saman, að orða þurfi hana skýrar! — Nefndarmenn- irnir viðhafa orðið „stjórnarvöld" í þess- ari gr. sem þýðingu á danaka orðinu „Myndigheder“, en þeir hafa á öðrum stað í frv. (4. gr.) sýnt, að með „stjórn- arvöldum“ eiga þeir ekki við löggjafar- valdið. Á þetta benti ég í grein minni og þar sem þetta verður ekki hrakið, er þýðingarlauat fyrir E. A að láta sem bann ærist út af því. „Hervarnirnar“ sameiginlegu ber nú E A. ekki við að verja. En nm skilnað landanna segir hann enn sem fyrr, að hann sé ógerlegur — landið ekki fært til sliks. Það sé sam- bandið við Danmörkn, sem það „hafi gagn af“, þ. e. a. s. sambandið eins og nefndin ætlast til að það verði, en um fram alt ekki ákveðið fullveldissamband, hreint konungasamband, því að „hvorug þjóðin gœti haft gagn af slíku sambandiu, segir bann. Sá veit nú nokkuð um það, hvaða samband yrði Dönum og íalendingum hagvæftlegait! Ætli það yrði ekki það sambandið, þar sem þeir hefðu minst saman að sælda, þar sem báðir aðilar hefðu fullan rétt og hvor réði sínu, að því er mest mætti verða? Benda ekki dæmi einstaklinganna á það ? Og getur nokkrum sjáandi manni í alvöru blandast hugur um það, að eftir því sem við erum meira flæktir inn í danska ríkið, eftir því sem við erum fastar reyrðir hinum dönsku ríkistengsl- um — eftir því verður okkur óhægra að losna? Það er ilt að reisa deilu- efni, er nægilega þungt verði á met- unum fyrir annara angum, út af aðför- um Dana við rokkar hagsmuni, þegar þeir með samþykki okkar hafa fengið réttinn í hendur til að ráða yfir mál- um okkar. En með viðurkendu hreinu konungssambandi, þótt jafnvel fleira yrði um stund sameiginlegt ( og að sjálfsögðu leysanlegt), væri öllum full- veldi okkar auðsætt og ágangur Dana því óréttmætur; og sá þjóðhöfðingi, sem sæi sér eigi fært að gæta réttar hvers rikja sinna, gæti eigi til lang- frama setið að stjórn með þeirri þjóð, er hann léti traðka, ef sú þjóð á annað borð væri meðal hinna mentaðri og megnaði að láta til sín heyra. Það þykir E. A. ganga guðlasti næst að ég hefi sagt, að við gætum, ef í hart færi, „svift stöðulagagrundvellinum undan stjórnarskrá okkar“. Svo hátt má ekki hugsa! — En víst er það þó, að Danir mundu með engu móti geta meinað okkur, eftir alt sem nú er fram komið, að haga stjórnarskrá okkar eins og okkur er hentugast og sam- kvæmt er rétti landsins. í „stöðulögin“ geta þeir ekki haldið lengur, ef kné er látið fylgja kviði. Þeir geta það ekki sín vegna, ekki okkar vegna og ekki heldur vegna annara þjóða. Þetta sjá þegar ýmsir meðal Dana. Gefum því ekki upp rétt okkar! „Stjórnarskráin" verður okkur, eftil kemur, vopn í höndum til þess að ná fullveldisviðurkenningunni; og þar verð- ur ríkisráðið sem „sérmála“-torfæra fyr eða seinna undan að láta. — Hefir nú verið vikið að öllu því í þessari síðuatu grein E. A., er með góðum vilja má telja svara vert. Hann hafði ekki treyst aér sð ráða að ýms- um atriðum í grein minni, er skiftu ekki litlu máli; ber hann það fyrir sig, að „rúm leyfi það ekki“ í blaðinu. Getur það verið, að jafnvel „Rvík“ þyki nú komið „nóg af svo góðu“? Ég hafði búiat við því, ef E. A. réð- ist í að avara grein minni, að þrent mundi koma í Ijóa í „svari“ hans — hvað sem öðru liði. Og alt kom það. í fyrsta lagi vissi ég, að honum mundi gremjast, að menn dirfðust að drepa á það, er þeir hefðu áður sagt um málið, til þeas bæði að þurfa sem minst að endurtaka og einnig til þesa að fram kæmi samræmi í því, er menn mæltu nú og hefðu mælt um sama atriði. Hvorttveggja þetta er honum ógeðfelt. Úr þesaum greinum haus um sambandsmálið hafa menn víst fengið sig sadda af „npptuggum“ hans á því, er fjærat var nokkurri átt. Og sam- ræmi mun ekki láta þeim manni vel, er í vetur tók þátt í að semja „Ríkis- réttindi íslands", en nú skrifar „leiðara“ í „Roykjavík“. í annan atað gekk ég að því vísu, að E. A. mundi verða afarókurteis i orðum gagnvart mér. Það varð og, en ekki furðar mig á því; ég veit, að það er manninum eiginlegt. Loks átti ég von á því, að E A. mundi koma Boga Melsted að í avari sínu. Mig grunaði, að hann mundi kornast í ógöngur í röksemdunum — og þegar Einar veit ekki hvað bann á að skiifa, þá grípur hann til Boga. Svo var það, er bann skýrði „Fj»llk.“, eftir „stjðrnarráð*leiðangurinn“ fræga, sællar minningar. Þótt alt um þrotn- aði, þá var þó Bogi til; og skrifaði E. A. greinar um Boga, nærri því í hvert númer blaðs síns. Þótti ýmsum það vera að ráðast á garðinn, þar sem hann væri lægstur, og töldu það létt verk og löðurmannlegt að berja á lítilmagn- anum. En þetta var eðlilegt, því að E A. áræðir ekkí að „vega upp fyrir sig“. Það hefir hann líka aldrei þorað og mun aldrei þora. O. Sv. Aðalfundur Gránufélagsins var haldinn 28. og 29. ágúst á Oddeyri við Eyjafjörð. Fundinn sótti stjómar- nefndin, kaupstjóri og 8 fulltrúar: 1 úr Papósdeild, 3 úr Vestdalseyrardeild og 4 úr Oddeyrardeild. 1. Lagði stjórnarnefndin framgjörða- bók og skýrði frá störfum sínum frá siðasta aðalfundi og var það alt sam- þykt. 2. Lagðir vóru fram reikniugar frá öllum reikningshöldurum félagsina 8 að tölu, með athugasemdum, svörum og úrskurðum stjórnarnefndarinnar. Sex af reikningum þessum úrskurðaði fundur- inn að fullu, en [2 vóru látnir bíða sökum vantandi skýringa. 3. Þá var lögð tram hagskýrala félagsins, sera sýndi að félagið hafði tapað stór-miklu fé 1907, sem aðallega stafaði af tapi á íalenzkri vöru, sem orsakaðist að miklu leyti af peniuga- þröng í útlöndum. 4. Þá var tekið til umræðu, hvort greiða skyldi rentu af hlutabréfum þetta ár, og það mál rætt itarlega, og bókað um það á þessa leið: í tilefni af þvi, að félagið hefir orðið fyrir stór- skaða árið sem leið, þar sem alt verzl- unaráatand bæði fyrir félagið og aðra, var næstliðið ár hið lang-versta, sem komið hefir í mörg ár og lánveitandi félagsins, stórkaupmaður Holme, hefir af eigin hvötum bætt upp skaðann að nokkru með 16 þúa. kr. gjöf og farið jafnframt fram á, að hlutbafar sýndu þá tilhliðrunaraemi, að taka eigi vexti af hlutabréfnm aínum þ. á.; þá komst fundurinn að þeirri niðurstöðu, með meiri hluta atkvæða, að ekki skyldi greiða vexti af hlutabréfum Gránu- félagsins 1908. 5. Nokkur mál vóru rædd, sem varðaði félagið inn á við, svo sem um sölu og leigu á lóðum. 6. Kosning starfsmanna fór þannig: að lyfsali 0. C. Thorarenaen var endur- koainn í stjórnarrefndina, og varamaður i nefndina Ragnar Ólafsson. Endur- skoðunarmenn vóru endurkosnir prófast- ur Geir Sæmundason og bankastjóri Júlíua Sigurðsson, og til vara Kristján bóksali Guðmundsson. (Austri). Samfagnaðarskeyti sendi blaðið Heimskringla hingað á miðvikudagsmorg- uninn, þá er nýkomin vóru veatur síð- ustu kosninga-úrslit: „Sjálfstæðisblöð Reykjavíkur Reykja- vik. Vestur Islendingar samfagna sigri sjálfstœðismanna.u Islendingar í Khöfn héldu samsæti að „Vatnsenda11 um síðustu helgi. Bár- uat þeim þangað síðustu kosningafrétt- irnar og sendu þá símakeyti þegar: „Lifii sjatfstæðið! Lifi Skúli! Islendingtr á Vatnsenda.u Skipstrand. Frá Seyðisfirði var aím- að nú í vikunni: Fiskiskipið Fosna frá Kristjánsundi strandaði við innsigling á Raufarhöfn fimtudagskveídið 17. þ. m. Menn björguðuat. Sjálfsinorð. Á mánudaginn var barst svofelt skeyti frá Seyðisfirði: Ouðmund- ur Sigurðsson, formaður frá Nýlendu í Stafneshverfi, kastaði sér út af vélar bát hér á höfninni í gærkveldi og drukknaði. Biskupsembættið. Konungur hefir veitt herra Hallgrimi biskupi Sveins- syni lausn frá embætti 19. þ. m. frá 1. október n. k. í embættið er skipaður séra Þórhallur Bjarnaraon. Vígsla hans á fram að fara í dómkirkjunni um næstu helgi. Er það nýlunda. Ísaíjörður komat í ritsíma og tal- símasambandið 23. þ. m. Vesta fór til útlanda 22. þ. m. Sterl- ing fór til útíanda sama dag. Farþegj- ar fjöldamargir, þar á meðal Garðar Gíslason, Haraldur Sigurðss. frá Kallaðar- nesi og Guðlaug systir hans, Elín Jóna- dóttir („ Aberdeen") Jón Jónassson student Guðmundur Hlíðdal, Bogi Melsted o. fl. Frú Oda Nielsen lét í haf á „Vestu" síðast eftir að hafa haft hér margar söngsamkomur. Hún gerir ráð fyrir að koma hingað aftur að ári. Ný frímerkl. Með þvi að sú breyt- ing heíir verið gerð á ábyrgðargjaldi bréfa að það er fært niður úr 16 aur- um í 15 aura hafa verið gefin út 15 aur. frímerki, bæði almenn og þjónustu. Þau eru ekki ljótari en önnur íslenzk frímerki, en ókostur er það á þjónuatu- frímerkjunum að þau líkjaat um of 1 kr. alm. frímerkjum. „Skálholt“ fór í gærmorgun í siðustu strandferð aína. Hafði fullfermi af vörnm og marga farþegja. Á Sigluíirði kviknaði nýlega í húsi Helga Hafliðasonar og brunnu allar vör- ur þær er í verzlunarbúð hana voru. Símtal. Ágætur fiskalli er nú kominn á Eyja- fjörð utantil. Mjög gott útlit þar einn- ig með síldarveiðar.

x

Ingólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ingólfur
https://timarit.is/publication/189

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.