Ingólfur - 05.01.1911, Page 1

INGÖLFUR
IX. árg.
Reykjavík, flmtudagiim 5. janúar 1911
1. blaö.
•h|-h-m-m*-h-m-m-m*-H41-hhhh*h4H4HHhhh$h
IKTGÓXíFUH
kemur út einu sinni í viku að minsta
T kosti; venjulega á fimtudögum.
EÁrgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- -t
^ in við áramót, og komin til útgef- ^
tanda fyrir 1. október, annars ógild. Á
Eigandi: h/f „Sjálfstjórn“.
J Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn- |
^ ar Egilsson Vesturgötu 14 B. V
T (Schou’s hús). — Heinia kl. 4—5. T
i Afgreiðsla og innheimta í Kirkju- t
strœti 12 kl. 11—12 hjá fröken |
Thoru Friðriksson. j
c T
ÍHH-H-H-H-H-HH-H-H-HHHHHHHHHHHHHH^H
Fánamálið.
Það er ekki lengra »íðan enn ein þrjú
til fjögur ár að fyrat var byrjað að
hugaa um það mál með nokkurri alvöru.
Þó undarlegt megi virðaat var það ekki
fyr en þetta 8ð íslendingar fóru að gera
sér Ijóst að þjóð með aératöku þjóðerni,
frábrugðnu allra annara þjóða þjóðerni,
á líka heimtingu á að mega aýna það
með sérstöku merki eða íératökum fána,
sem frábrugðinn er allra annara þjóða
merkjum eða fánum. Svona atutt er
síðan að menn fór að óra fyrir því, að
hversu oft og hversu lengi sem vér
reyndum til að hamra því inn í heilann
á erlendum þjóðum að vér *éum ía-
lenakir að þjóðerni, þá mundi enginn
fást til að trúa því meðan fániun, þjóð-
erniimerkið, aem blaktir yfir höfðum
vorum, er danskur. Og avona stutt er
síðan menn fóru að sjá, að við aögðum
ósatt til um þjóðerni vort, þegar vér
drógum danaka fánann á stöng. En
augu manna lukuat þó upp um aíðir og
þegar óhuginn loksins var vaknaður,
ói hann með miklum hraða, ekki ein-
asta hér í bænum, heldur og úti um
alt land. Á raörgum og fjölmennum
fundum var samþykt að tekinn skyldi
upp sératakur fáni fyrir íaland, og hvíti
krossinn á bláa feldinum aáat víða bera
við himinn þar aem „Danabrókin1* hafði
áður blakt í konunglegu fullveldi.
En svo kom fyrati reynalutíminn;
það var konungsheimaóknin. Þetta var
fyrsta tækifærið aem oas gafat til að
aýna hvort hér fylgdi nokkur hugur
máli. Það var lítil frægð að hampa
bláa og hvita fánanum þó einhvern
danakann Hanaen eða Peteraen bæri
hér að landi; en þá reyndi meira 4
hreyatimennskuna þegar það var sjálfur
konungurinn aem kom. Og hann var
einmitt aá maður, sem vér helst af öll-
um áttum að aýna að vér vildum telja
oas íalenska en ekkidanska. Enhvernig
fór? íslensku þjóðernishetjurnar tóku
sig avo að aegja allar til og brutu bláa
fánann anirtilega aaman og földu hann
vandlega niðri á kistubotni aínum, en
Dannebrog blakti í golunni á nærri því
hverri einuatu íslenakri fánaatöng. Og
svo er sagt að einn svokallaður íslend-
ingur hafi orðið var við einn íalenakan
fána einhveraataðar á Þingvallasléttunni
Og hafi riflð hann niður og troðið hann
undir fótum. En ekki minniat ég þesa
að það aé fært í annála að nokkur ís-
lendingur hafi tekið þetta prúðmenni
og húðstrýkt. Mörlandar eru mestu
friðsemdarmenn og ekki eru þeir siður
en Danir drengir góðir og vinfastir.
Og hvernig er nú komið þessu máli ?
Hvar er nú allur áhuginn og eldmóður-
inn sem vaknaði fyrir þrem til fjórum
árum. Hjaðnaði hann allur niður fyrir
allramildilegustu augliti Hátignarinnar?
Og liggur hann nú snirtilega vafinn inn
í bláa feldinn niðri á kiatubotni? Ekki
er annað að ajá. Hér í bæ eru einir
tveir menn, Jaem enn halda trygð við
íalenaka fánann, annara blaktir „Daua-
brókin" enn á hverri atöng i aínu fyrra
fullveldi.
En nú hefir Ungmennafélag Akur-
eyrar aftur vakið menn til umhugaunar
um þetta mál, og vill að lögleiddur
varði íalenakúr staðarfáni. Meðan ís-
Iand er ekki fullvalda ríki er auðvitað
ekki við því að búast að vér getum
lögleitt sérstakan fána, sem viðurkend-
ur verði af öðrnm þjóðum. En vér
getum sjálfir lögleitt ataðarfána hjá oas
og þarf ekki til þesa neitt aamþykki
eða viðurkenningu annara þjóða. Fánar
annara ríkja, sem viðurkendir eru af
öllum þjóðum, eru sýnilegt merki um
pólitískt sjálfwtæði þjóðarinnar. Það
ætlumat vér ekki til að fáni vor verði,
enda getur hann auðvitað ekki orðið
það meðan vér höfum ekki slíkt sjálf-
atæði. En hann á að vera aýnilegt
merki um sérstakt þjóðerni vort, og
það getur engiun meinað oss að aýna,
hvorki Danir né aðrar þjóðir. Þetta
mun því vera eina ráðið sem vér getum
tekið að svo komnu til að hrinda fána-
máli voru áleiðis og ættu því allir menn,
sem vilja því vel, að aðhyllast tillögu
Ungmennafélags Akureyrar — ef mönn-
um hefir verið nokkur alvara er þeir
þóttuat ekki vilja „sigla undir fölsku
fiaggi“, danaka fiagginu.
Nú er eftir að vita hvað margir vilja
verða til þess að draga fánann ainn
fram af kistubotninum og viðra áhug-
ann eftir konunga rykið.
Minnis var ðanef ndiii.
Einaog ajá má á öðrum atað hér í
blaðinu, hefir nefnd manna, tekið að
aér að gangast fyrir samskotum um alt
land, til þess að reiatur verði minnis-
varði yfir Jón Sigurðaaon á aldarafmæli
hans í vor. í þessari nefnd eiga aæti
ýmsir núverandi og fyrverandi þing-
menn úr báðum flokkum og formenn
avo að aegia allra helatu félaga bæjar-
ina. Báðir flokkar taka hér höndum
saman í bestu einingu og er það gleði-
legt að sjá, að nú er af sú tíð þegar
flokkarnir gátu ekki komið sér saman
um avo mikið sem að leggja blómsveig
á leiði Jóna Sigurðssonar á afmæliadegi
hana, heldur var hvor flokkurinn að
burðaat með sinn aveiginn, annar þeirra
í birtingu að morgni dagains, en hinn
þegar rökkva tók um kvöldið.
En ekki er það þrekvirki eina daga
Jón Sigurðsson.
Undirritaðir hafa verið kosnir í nefnd til þesa að gangaat fyrir að reisa
Jóni foraeta Sigurðssyni minniavárða.
Minniavarðinn er ætlaat til að verði líkneaki á stalla, og verði afhjúpaður
á afmæli hans 17. júní 1911, avo framarlega sem samakot ganga svo greiðlega,
að þeaa verði auðið.
Óskandi væri, að aem fleatir tæki þátt í aamakotunum, þótt framlögin aéu
eigi mikil; enda vitum vér fyrir víat, að hver íalendingur telur aér ljúft og
skylt að eiga þátt í því að heiðra minningu hana.
Sámskotaeyðublöð munu verða send preatum, hreppstjórum og oddvitum o. fl.
Eftir á er ætlast til að gefið verði út minningarrit með mynd af minnisvarðanum
og myndum af Jóni Sigurðasyni og hibýlum hans, og fylgi akýrsla yfir tölu
gefanda í hverju héraði. Auk þesa má greiða aamskotafé beint til annara
hvora gjaldkera nefndarinnar og til gjaldkera á útibúum bankanna.
Áríðandi er, að allir bregði sem fyrat við, er atyðja vilja málið, ef það tak-
mark á að geta náðst, að afhjúpa minnisvarðann 17. júni næstkomandi.
Beykjavík, 28. des. 1910.
Tryggvi Grunnarsson
formaður nefndarinnar.
Bjarni Jónsson
frá Vogi, alþm.
ritari nefndarinnar.
Björn Kristjánsson
alþingism.
gjaldkeri nefndarinnar.
H. Hafstein
alþm.
gjaldkeri neíndarinnar.
Þórh. Bjarnarson
varaform. nefndarinnar.
Skúli Thoroddsen
p. t. forseti sameinaða alþingis.
Kristján Jónsson
p. t. forseti efri deildar alþingis.
Hannes Þorsteinsson
p. t. forseti neðri deildar alþingis.
Ari Jónsson
alþingism.
Ásgeir Sigurðsson
p. t. formaður Kaupmannafélagsins.
Gfnðmundur Helgason
forseti Búnaðarfélags íslands.
Helgi Yaltýsson
formaður Ungmennafélaga íslands.
Hannes Hafliðason
formaður skipstjórafél. „Aldan“.
Jón Jensson
yfirdómari.
K. Zimsen
formaður Iðnaðarmannafél. í Reykjavík.
Ólafur Ólafsson
frikirkjuprestur.
Pétur G. Guðmundsson
formaður verkmannafél. „Dagsbrún".
Stgr. Thorsteinsson
p. t. varaforseti Bókmentafélagsins.
verk, að koma höfðum beggja þesaara
flokka uudir einn hatt, og akal nú hér
atuttlega aagt frá, hvernig þeaai nefnd
er til orðin.
í októbermánuði í hauat hélt Stúd-
entafélagið fund með aér. Bjarni Jóns-
son frá Vogi talaði þar og hvatti fé-
lagið til að gangaat fyrir því, að efnt
verði til aamakota til minnisvarða yfir
Jón Sigurðaaon, og varð það úr, að
samþykt var á fundinum að félagið
akyldi takaat þetta á hendur. Forseti
Stúdentafélagsins aneri aér þá til for-
seta alþingia, og bað þá þeaa að þeir
kölluðu aaman á fund þá fyrverandi
og núverandi alþingismenn, sem eru
hér í bænum, og skyldu þeir kjóaa 4
menn í nefnd til að atanda fyrir aam-
akotunum, en Stúdentafélagið áskildi
aér að útnefna einn mann úr sinum hóp
í nefndina, aem oddamann. Forsetarnir
kölluðu nú þingmenn aaman á fund og
voru á þeim fundi koanir í nefndina
þeir Tryggvi Guunarason bankastjóri,
Hannes Hafatein bankaatjóri, Þórhallur
Bjarnarson biakup, og Jón Jenason
yfirdómari. Að kvöldi þeaaa sama dags
var aftur fundur í Stúdentafélaginu, og
var þar akýrt frá þesaum koaningaúr-
alitum. Flcstum félagsmanna þóttu
kosningarnar hafa tekist að því leyti
óheppilega, að allir þesair menn voru
úr sama stjórnmálaflokki og bjuggust
menn við að fólk úti um land, og ef
til vill líka hér í bæ, mundi fljótt reka
augun í það, og væri þá hætt við að
margur mundi óttaat, að Frumvarpa-
menn væru hér að gera þetta að flokka-
máli aínu og mundi það geta orðið
málinu til hnekkia. Var það því aam-
þykt á fundinum að félagið skyldi kjósa
4 menn af frumvarpsandstæðingum úr
sinum hóp i stað þeas að kjósa einungis
eínn oddamann, og akyldu þeir bjóðaat
til samvinnu við hina 4, aem þingmenn
höfðu áður kosið. Hlutu þá kosningu
þeir: Bjarni Jónaaon frá Vogi, Ari
Jónason alþm., Sigfúa Einarason tón-
akáld, og Þorsteinn Erlingason skáld.
Nú voru foraetunum tilkynt þeasiúr-
alit, en þeir tilkyntu þau aftur þing-
mannanefndinni. En hún akrifaði þá
aftur íorsetunum og kvaðst ekki geta
falliat á gerðir Stúdentafélagains; en
kvaðst þó alt vilja gera til sátta og
til þeas, að ekki yrði nein vandræði
eða málinu neinn hnekkir út af þesau,
og hét nú á þingforsetana sér til
hjálpar. Afrit af þessu bréfi var aent
Stúdentafélaginu og var það lagt fyrir