Ingólfur - 16.02.1911, Blaðsíða 1
INGÖLFUR
IX. árg.
Reykjavík, flmtudaginn 16. febrúar 1911.
Alþing sett
i gœr.
Dagurinn rann upp með útsynningsveðri, blind-kafaldi og heiðríkum himni
nieð tólskini á víxl. Klukkan 12 á hádegi átti að hefjast guðsþjónu*ta i dóm-
kirkjunni, en skömmu eftir kl. 11 fór fólk að þyrpast að kirkjunni. Séra Björn
Þorlákwon á Dvergarsteini steig í stólinn og lagði útaf kærleikauum til náung-
ans, talaði um kærleikann til föðurlandsins, og minnti menn á þá skyldu þeirra
að leggja alt í sölurnar fyrir það. — Meðan séra Björn talaði í kirkjunni fór
að rofa til, hríðin stytti upp og sólin gægðist fram undan skýjabólstrunum. Það
er líklega fyrirboði og góði viti — en hvorum flokknum ?
K). 128/* fór fólkið að streyma útúr kirkjunni aftur og var þá múgur og
margmenni kominn fyrir utan alþingiihúsið og beið þe»s að komast inu. Nokkrir
lögregluþjónar voru þar og reyndu að hafa hemil á fólkinu, en það veittist örð-
ugt, enda voru þeir altof fáir og hvergi nærri gott ikipulag á þeim fáu sem
voru þar. Loks tókst þeim þó að mjaka hópnum svo til, að göng mynduðust,
svo þingmeunirnir gætu gengið þar án þess að troða sér áfram. Þeir gengu
tveir og tveir, fyrstir þeir ráðherra og séra Björn á Dvergasteini, og þá allir
hinir — aliir hljóðir og alvarlegir, líkt og það væri líkfylgd. Þegar þeir voru
komnir innúr dyrunum á þinghúsinu byrjuðu ryskingar miklar og troðningur
með»l fólksins, sem fyrir utan stóð, og var þá dyrunum lokað — af hvaða á-
stæðu er örðugt að segja. Þá er hrópað í þyrpingunni: „Hér er þingmaður,
sem ekki er kominn inn.“ Það var Ari Jónsson, þingm. Strandamanna. Með
herkjubrögðum tókst að ryðja houum braut, og fór nú mannþyrpingin smátt og
smátt að ryðjast inn.
Þingmenn allir söfnuðust nú inn í neðri deildar salinn, og las ráðherra þar
npp konungsbréf um að þing væri kvatt samar), einiog venja er til, og var síðan
hrópað 9 sinnum húrra fyrir konuogi. —
Júlíus Havsteen, 1. kkj., var aldursforseti og stýrði hann forsetakosningu
í sameinuðu þingi. Kosningu hlaut Skúli Thoroddsen, þingm. ísafjarðarkaup-
staðar, með 23 atkv. Hannes Hafstein fékk 13 atkv.; en 3 atkvæðaseðlar voru
auðir. Síðan var gengið til kosninga á varaforseta sameinaðs þings, og hlaut
kosningu séra Sigurður Ounnarsson, þingm. Snæfellinga, með 20 atkv. Ólafur
Briem fékk 1 atkv., en 18 seðlar voru auðir. Skrifarar í sameinuðu þingi voru
kosnir með hlutfallskosningu, og voru kosnir þeir séra Sigurður Stefánsson og
Jbn ólafsson; A-listinn (meiri hlutans) fékk 23 atkv., eu B-listinn 13 atkv., 3
seðlar voru auðir. Þá var kosin 5 manna kjörbréfanefnd, sömuleiðis með hlut-
fallskosningu og hlutu kosningu þeir Krhtján Jbnsson, Jón Magnússon, Sigurður
Stefánsson, Benedikt Sveinsson og Lárus H. Bjarnason.
Að þessu Ioknu skiftu þingmenn sér niður i deildir, og fóru fram kosningar
í báðum deildum.
I neðri deild stýrði kosningu forseta aldursforsetinn þar, séra Sig. Gunnars-
son. í fyrstu féllu atkvæði svo, að Hannes Þorsteinsson, 1. þm. Árnesinga og
Ólafur Briem, 1. þm. Skugfirðinga. höfðu jöfn atkvæði, 12 hvor, en 2 seðlar
voru auðir. Var þá gengið til kosninga á ný, og hlaut þá kosningu, Hannes
Þorsteinsson með 14 atkv., en Ólafur Briem fékk 12 atkv. 1. varaforseti var
kosinn Benedikt Sveinsson, þingm. Norður-Þingeyinga, með 14 atkv., en 2. vara-
forseti séra Hálfdán Ouðpnsson, sömuleiðis með 14 atkv. Skrifarar í neðri deild
voru kosnir með hlutfallskoaningu, og hlutu kosningu þeir séra Björn Þorláksson
(15 atkv.) og séra Eggert Pálsson (8 atkv.). Síðan lagði ráðherra fyrir deildina
sjórnarfrumvörpin, en forseti gat þess, að mörg önnur mál væru fyrir hendi, sem
mönnum lægi engu síður á hjarta enn þessi mál, og kvaðst hann ekkert ákveða
um dagskrána að svo komnu.
í efri deild stýrði Júlíus Havsteeu, 1. kkj. forsetakosningunni. Var þar
kosið 3 sinnum og hlutu í öll skiftin jöfn atkvæði, (7 atkv.) þeir Kristján Jóns-
*°n, þm. Borgíirðinga og séra Jens Pálsson, 2. þm. Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Loks var varpað hlutkesti og kom upp hlutur séra Jens Pálssonar, og var hann
því rétt kosinn forseti, og þakkaði hann deildinni klökkur fyrir það traust og
þann sóma, er honum hafði þannig verið sýndur. 1. varaforseti var kosinn
Stefán Stefánsson, 6. kkj. með 7 atkv. Sigurður Stefánsson bróðir hans hlaut
6 atkv. 2. varaforseti var kosinn Júlíus Havsteen 1. kkj., en skrifarar deildar-
innar þeir Steingrímur Jbnsson 4. kkj. og séra Kristinn Daníelsson, þm. Vestur-
ísíirðinga.
Kosningum þessum var lokið um kl. 2Va> °S var næsti fundur ákveðinn í
báðnm deildum á morgun, föstudag.
Stúdentasðngfélagið
undir stjórn hr. Sigf. Einarssonar
heldur samsöng í fyrsta »inn á laugar-
daginu kemur í Bárubúð.
Frá alþingi.
Skrifstofustjóri á alþiugi er Einar
skáld Hjörleifsson. Innanþingskrifarar
þeir Björn Pálsson stud. jur., og Einar
Þorkelsson.
Þinghorfur.
Sjaldan hefir þess verið beðið með
jafn mikilli óþreyju og eftirvæntingu
og nú, að alþingi kæmi saman. Þennan
síðasta hálfs mánaðar tíma hefir hér í
böfuðborginni varla verið um annað
talað enn þingið, og það sem þá muni
gerast er það tæki til starfa.
Þetta virðist nú í fljótu bragði nokk-
uð undarlegt, þegar litið er á lista þann
um ný frumvörp sem ráðherra hefir birt
og ætlar sér að leggja fyrir þingið; þvi
ekkert þeirra Jfrumvarpa er þess efnis
eða eðlis, að það geti vakið þá eftir-
væntingar öldu, sem nú ríður yfir þenn-
an bæ og líklega allt landið. Stjórnin
hefir einmitt varast einsog heitann eld-
inn að leggja frumvarp um neitt það
mál, sem verulegum ágreiningi geti
valdið; og hún er jafnvel svo varkár,
að hún leggur ekki fram frumvarp til
stjórnarskrárbreytingar, sem þó hefir
verið æskt eftir einróma á allflestum
þingmálafundum og henni hlaut því að
vera kunnugt um, að öllum þorra lands-
manna var mikið áhugamál. Stjórnin
hefir heldur ekki lagt fyrir þingið neitt
frumvarp um tollamál, um eitthvert
meðal til að bæta landsjóði þann tekju-
missi, sem hefst af framkvæmd bann-
laganna, og ætti þó einmitt þessi stjórn
að telja sér skylt að benda á eitthvert
slíkt meðaJ, þar sem bannlögin eru
hennar verk. Það er reyndar ekki svo
að skiljs, að Ingólfur befði talið það
rétt, ef stjórnin hefði lagt til að sam-
þykt, yrðu ný tollálög á þeasu þingi,
oj nýjum tollum yrði dembt á þjóðina
í stað áfengistollsins, að henni forn-
spurðri og án þess að henni hefði fyrst
gefist kostur á að hugsa málið vel með
sér og athuga það. En það virðist ekki
vera ósanngjarnt að heimta af stjórn-
inDÍ, að hún annaðhvort fresti bann-
lögunum eða finni einhverja færa og
viðunanlega leið til að bæta þá glompu
i tekjum landsjóðs, sem af þeim leiðir.
En hvorugt hefir hún gert. Yfirleitt
eru flest þau nýmæli, sem ráðherra hefir
fram að bera fyrir þingið, þess eðlis,
að þau munu ekki koma af stað mikl-
um æsingi, þau eru flest meinlaus og
munu tæplega verða til þess, að vekja
misklíð eða ósamlyndi milli flokkanna.
Nei, það er áreiðanlegt og víst, að
hér er ekki að leita orsakarinnar til
allrar þessarar eftirvæntingar, sem nú
um þessar mundir dregur augu og hugi
allrar þjóðarinnar að höllinni viðAust
Urvöll. Orsakanna til þess er allt
annarsstaðar að leita: Það eru menn-
irnir en ekki málefuin sem þjóðin ein-
blínir á með svona mikilli eftirvæntingu,
einsog oft hefir viljað verða áður hér
á landi; það er stjórnarflokkurinn og
afdrif hans, sem allra augu mæna á,
Árið 1909 sáum við hann ganga fjöl-
mennaD, sterkan og samhuga inn í
þingsalinn; hann fylkti sér um eitt
stórmál og hafði á því uunið glæsileg-
ann sigur í kosningabaráttunni. En
hvernig er nú komið? Þetta stórmál
var það eina, sem batt flokkinn saman
og nú er það lagt á hyiluna. Fokks-
7. blaö.
mennirnir eru að öllu öðru leyti svo
ólíkir og ósamstæðir, að til þess þurfti
varkárann og hygginn mann að varna
því að flokkurinn liðaðist í sundur og
færi allur í mola, er þessa eina máls
missti við, sem hafði safDað honum í
eina heild, enda er enginn öfundsverður
af því, að halda saman flokki, sem ekki
hefir nein sameiginleg áhugamál, eða
halda við flokkadeilum, þar sem enginn
ágreininsatriði eru. En þetta er sá
Jeikur, sem þjóðin horfir nú sólgnum
augum á og bíður með óþreyju leiks-
lokanna: á flokkurinn á að skipa þeim
manni, sem geti numið þetta þrekvirki;
á flokkurinn til þann mann, sem sé
þess megnugur að safna þessum sundur-
leitu mönnum utanum það eina, sem
nú skiftir flokkum hér á landi: völdin.
Argos.
Lagaundirbúnmgur.
Hér áður fyr — þegar dönsku dóms*
málaráðherrarnir voru jafnframt ráð-
herrar íslands og fyrri, var undirbúning
íslenskra laga einsog við var að búast
mjög ábótavant, og var stöðugt kvartað
yfir því og talinn einn aðalgalli á
stjórnarfyrirkomulaginu Fyrst og fremst
þótti mönnum óhafandi að flestöll laga-
frumvörp skyldu vera þýdd úr dönsku
— eða réttara sagt samin á dönsku og
þýdd á íslensku. Ennfremur þótti það
stórmikill galli að danskir menn skyldu
því nær einir undirbúa lögin, þar sem
þeir væru öllum högum hér ókunnugir
og gætu ekki, þótt þeir vildu, breytt
dönsku lögunum einsog þurfti áður
stungið væri upp á þeim sem íslenskum
lögum. Af þessu leiddi að löggjöf ís-
lands varð smátt og smátt dönsk, sjálf-
stæði landsins í löggjöf var á förum. —
En auk þess var einnig að öðru leyti
kastað höndum til undirbúnings islenskra
laga, og ekkert hugsað um samræmi
þeirra við önnur íslensk lög eða grund-
vallarreglur; lagamálið var herfilegt,
mörg orð um sama hugtakið — og sama
orðið oft og tíðum haft um mörg
hugtök.
Þegar stjórnarskrárbreytingin 1903
gekk í gildi og ráðherra varð ísleDskur
og búsettur hér á landi, vonuðu menn
að þetta mundi breytast verulega til
batnaðar. Enda sá fljótt árangurinn.
Nú voru lögin ekki öll tekin beint úr
dönskum lögum, og aldrei samin á
dönsku; lögin^voru undirbúin hér á
landi af íslenskum lögfróðum mönnum
(þótt ekki væru þeir beint sérfræðingar
í lögfræði) og var því von um að meira
samræmi fengist í löggjöf landsins, að
minsta kosti er tímar liðu fram. Lög-
gjöfin gat þannig smátt og smátt orðið ís-
lensk. Margir þökkuðu þáverandi ráð-
herra þessa breytingu. En það finst
mér óþarfl. Hún var alveg sjálfsögð;
það var skylda hans, og sjaldan er á-
stæða til að þakka það að menn van-
ræki ekki skyldu sína. En auk þess
var enn kastað höndum til lagafrum-
varpa, altof mikið þýtt athugalaust, ým-
ist úr dönsku eða norsku, og þess ekki