Ingólfur - 23.02.1911, Side 1

INGOLFUR
IX. árg.
Reykjavík, flmtudaginn
23. febrúar 1911.
8. blaö.
■nf-H H-HX-H-H-H'H-H-H-HH-KHH h kkhhhhhh^h
* TTvrrt-áXJJ'iJ ^
kemur út eínu sinni í viku að minsta $
kosti; venjulega á fimtudögum. |
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend- k
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- í
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1, október, annars ógild. í
Gigandi: h/f „Sjálfstjórn“. T
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn- ^
ar Egilsson Vesturgötu 14 B. |
(Schou’s-hús). — Heima kl. 4—5.
Afgreiðsla og innheimta i Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 hjá fröken
Thoru Friðriksson.
rHH-HHHH*t+#fHHHHHHHHHHHH*H
Framkvæmd bannlaganna.
Síðan aðflntningsbann áfengi* var
■amþykt fyrir 2 árum aiðan, á þingi
1909 og afgreitt þaðan sem lög, hefir
af hálfu mótstöðumanna þessara þving-
unarlaga verið reynt á margan hátt,
bæði hér í blaðinu og víðar, að aýna
þjóðinni fram á þá mörgu og miklu
annmarka, aem fylgj* bannstefnunni og
gera hana með öllu óhæfa.
Fyr*t og fremat hefir því verið haldið
fram af hálfu vor andbanninga, að
þjóðaratkvæðagreiðala sú, aem fram
fór 10. sept. 1908, gefi enga vi»su um
sannan vilja þjóðarinnar í þe*su efni,
af þeirri ástæðu að málið hafði aðein*
verið undirbúið frá annari hliðinni,
bannmanna hliðinni. Vér andbann-
ingar höfðum ekki haft neinn viðbúnað
að neinu leyti á undan þesaari atkvæða-
greiðalu og bar margt til þeis, bæði
það að þá aneruat hugir manna meat
um þingkoaningarnar, er henni áttu að
vera samfara, og eina hitt, að oaa kom
það síst til hugar, að meiri hluti þjóðar-
innar væri svo ainnaður að hann vildi
Btefna inn á braut þvingunar-löggjafar
og vorum því grandalauair í þesau máli;
hinavegar höfðu Goodtemplurar og aðrir
bannmenn haft alla anga úti og lagt
mikið atarf og mikið fé (yfir 14000 kr.)
í undirbúning atkvæðagreiðslunnar. Hér
tjáir bannmönnum ekki’ að sletta því
framan í oas, að vér megum þá ajálfum
oss um kenna, að svona fór. Þegar
þjóðaratkvæðagreiðsla fer fram, sem avo
síðar á að vera löggjöfunum leiðbeining,
þá er auðvítað ætlaat til þesa, að hún
aýni hver er sannur vilji þjóðarinnar,
en ekki það, hvor flokkurinn hafi verið
duglegri að „agitera“. Vér höfum
þessvegna haldið því fram, aðréttværi
að þjóðaratkvæðagreiðala iæri fram aftur,
ef nokkur vitneakja á að fást um það,
hver sé í raun og veru vílji þjóðarinnar
í þesau efni.
Vér höfum bent á það, að þeaai lög
aetja Skrælingjaatimpilinn á osa íalend-
inga í augum annara þjóða, er vér sýn-
um -það, að vér höfum komist að þeirri
niðuratöðu um ajálfa oas, að vér aéum
þeir óvitar og ræflar, að vér kunnum
ekki að fara með áfengi í hófi eða svo
að oaa verði af því enginn skaði. Þetta
höfum vér talið ranglátan vitníaburð
um þjóð vora og óverðskuldaðann og
talið það óhæfu, að vér akulum þinnig
aeta osa ajálfa á Skrælingjabekkinn.
Vér höfum bent á, að það mundi
verða ógerningur og með öllu ókleift
að gæta laganna avo að i nokkru lagi
væri. Og vér höfum ennfremur bent á
það, hversu það er barnaleg hugaun að
mtla sér að útrýma öllu áfengi úr land-
inu, þar aem það er vitanlegt, að mjög
auðvelt er að vinna áfengi úr ýmaurn
þeim jarðarávöxtum, sem vaxa hér á
landi, avo sem kartöflum, rófum o. a.
frv., og mundu menn fljótt komast upp
á að ná sér í áfengíð á þennan hátt
án þeaa að unut yrði að ljósta því úpp
eða koma í veg fyrir það. Þetta eitt
ætti auðvitað að vera .hverjum manni
með fullu viti næg aönnnn þess, að það
er fásinna að 'ætla að hægt sé að út-
rýma öllu áfengi úr landinu, og að
bannlögin ná því enganveginn tilgangi
ainum, en verða hinavegar til þesa að
hvetja menn til lagabrota. Drykkju-
skapur getur þá engu síðnr átt sér stað
enn nú, ef til vill enn betur, því að
áfengið verður þá ódýrara og auðveld-
ara að veita sér það, þegar hver fer að
bmgga“ það heima hjá aér. Aðal-
munurinn frá því sem nú er verður þá
*á, að landajóður misair þær tekjur, sem
hann fær nú af áfengistollinum, og að
áfengisvökvar þeir, aem menn drekka
þá, verða verri og óhollari enn þeir,
aem menn drekka nú.
Mér kemur nú ekki til hugar að
drótta því að öllum þeim sem atkvæði
greiddu með banninu 1908, að þeir
akilji ekki jafn einfalt mál og þetta, og
ég tel viat að margir þeirra hafi nú
séð, er þeir fóru að athuga málið betur
frá báðum hliðum, hversu óhæf og með
öllu óframkvæmanleg bannlögin eru.
Bn því fer miður, að margir þeirra
gðrir hafa atarað aig avo blinda á þesaa
leiðarstiörnu, þræialögin, að þeir akilja
ekki eða vilja ekki akilja að á þeim
aéu nein lýti. Það eitt hafa þeir skilið,
að landajóður tapar hér mikilaverðum
tekjustofni, og að á einhvern hátt verð-
ur að finna eitthvað, aem komið geti í
ataðinn og bætt landsjóði missinn.
Yér andbanningar höfum nú jafnframt
haldið því fram, aem reyndar ætti ekki
að geta orkað neinum tvímælum, að
meðan þetta „eitthvað“ er ekki fundið,
meðan ekki hafa verið samin og sam-
þykt ný tollalög, aem þjóðinni séuhag-
feld og henni hafi áður gefiat koitur á
að athuga og aegja skoðun sína um,
geti auðvitað ekki komið til nokkurra
mála, að láta lögin koma til framkvæmda.
Það tjáir auðvitað ekki að svifta Land-
sjóðinn þeasum tekjum án þeaa að hon-
um sé aéð fyrir því fé á annan hátt.
Um þetta ættu allir að geta orðið sam-
mála þó svo virðiat ekki vera ef
dæmt er eftir ýmaum af þingmálafund-
unum; svo blindaðir geta menn orðið,
að þeim er það fyrir öllu að þjóna
blindu ofatæki sinu, en hugaa ekkert
um hag landsini, sem þeir þó þykjast
bera avo mjög fyrir brjósti.
En nú fer að liða að því, að ein-
hverja ákvörðun verður að taka um
framkvæmd bannlaganna í aambandi við
tollamálin og bygg ég að mörgum muni
þá þykja fróðlegt að ajá, hvern veg
flutningamaður bannlaganna á þingi
1909, núverandi ráðherra Björn Jóna-
son, leit þá á þetta mál. Hann segir
avo:
„Fylgjendur þessa mála og frum-
kvöðlar leggja öruggir og ókvíðnir útí
þetta, en varlega hefir þó verið farið
að öllu. Fresturinn er tiltekinn hátt
upp í 3 ár, til þess að nœgur tími
vinnist til að gera fulla skipun á skatta-
málum landsins, og því œtti að vera
lokið 1911. Ef þingið 1911 skyldi
ekki geta lokið skattamálum, þá
mætti færa tímabilið (frestinn)
iengra fram. Við höfum tiltekið
áramótin 1911—1912, en hinsvegar
niætti þetta vel orðast þannig, að
fresturinn skyldi útrunninn þegar
skattamálunum væri komið í kring“.
(Alþ.tíð. B II, bla. 951—952).
Osa andbanningum er það nú vitan-
lega gleðiefni að ajá, að ráðherra hefir
á síðaata þingi litið aömu augum og
vér á þetta mál, og þar sem ekkert
nýtt hefir fram komið aíðan aem í neinu
geti hnekkt þessari afatöðn ráðherratil
málsina, þá virðiat óhætt að ganga að
því víau, að akoðanir hana i þeasu efni
séu óbreyttar, þrátt fyrir ummæli hana
í bréfi hans til flokkamauna aínna, sem
birt var í íaafold fyrir skömmut í
fjárlögum þeim, aem ráðherra hefir lagt
fyrir þingið, er nú ekki gert ráð fyrir
neinum þeim tekjulið, aem fylt geti
akarðið þegar áfengistollains miaair við.
Og ekki hefir hann lagt fyrir þingið
neitt frumvarp um nýja tilhögun á tolla-
málum landsins í þeaau skyni. Alt
virðist því benda til þeaa, að landatjórnin
ætliat ekki til að bannlögin komi til
framkvæmda á þeim tíma, aem til er
tekinn í lögunum, með öðrum orðum:
landatjórnin virðist líta svo á, að fram-
kvæmd bannlaganna beri að fresta nú
um nokkurn tima. Því ekki er það
líkleg tilgáta, að atjórnin ætliat til, að
borið verði fram af þingmanna hálfu
frumvarp um nýia tilhögun á tollamál-
unum, og að slikt frumvarp verði aam-
þykt á þessu þingi, enda er ekki lík-
legt að þjóðin mundi gera sér það að
góðu, að alíku atórmáli verði ráðið til
lykta eftir ekki betri eða rækilegri
undirbúning enn það hefir fengið. Það
verður að telja með öllu óhugsanlegt
að tekið verði til þeaa óyndiaúrræðia.
Eina hugaanlega leiðin virðiat því
vera sú, að fresta framkvœmd bannlag-
anna að minnsta kosti þangaðtil eitt-
hvað skynsamlegt og viðunandi skipu-
lag er komið á iollamál landsins. Og
þar aem vér höfum ástæðu til að ætla,
að flutningsmaður bannlaganna á þingi
1909 fallist á þeaaa akoðun, og ekki
er ósennilegt að margir fylgiamenn hans
í þessu máli aéu honum þar sammála,
þá virðiat nú vænlega horfast á um það
mál. Þar aem nú má ætla að á þeasu
þingi verði aamþykt stjórnarskrárbreyt-
ing, og að þesivegna muni bráðlega
fara í hönd nýjar kosningar, þá mundi
við frestun bannlaganna auk þeas vinn-
ast það á, að ný atkvæðagreiðala gæti
farið fram um lögin; ef banumenn eru
jafn öruggir og þeir láta um fylgi aitt
hjá þjóðinni, þá ættu þeir síatir manna
að amast við slíkri atkvæðagreiðalu.
Þetta virðist að avo komnu vera
einasta færa leiðin útúr þeim torfærum
sem bannlögin hafa hrundið þjóðinni
útá, og væri óakandi að þingið veldi
nú þá leiðina, nema það vildi nema
lögin úr gildi með öllu.
Þýðing Stdrstúkunnar.
Eins og getið var um í aíðasta tbl.
Ingólfs hefir Stóratúka íslands látið þýða
rit Dr. Gottl. Poulaen gegn próf. Weis.
Þeasi dr. Poulaen er alþektur bind-
indiapoituli og hefir til þeisa verið á-
trúnaðargoð ialenzkra bannmanna, eink-
um síðan hann gaf út rit sitt um ábrif
áfengia á líffærin, þetta aem hvilir á 330
víaindalegu atoðunum. Menn skyldu nú
halda að Stst. þyrfti ekki að lesa i
málið hjá þeasum „góðkunna áfengia-
fræðing,** hann væri ajálffær um að
segja sitt álit á áfengi og daglegri
drykkju, en hafi einhver haldið alíkt,
fer hann villur vegar.
Því víkur semsé þannig við, að „áfeng-
is-vísindin“ eru alls ekki hin aömu í
öllum löndum. Dönsk áfengisfræði er
t. d. alt öðruvíai, en íslenzk; og þó
hafa sumir verið að halda því fram, að
öll víaindi væri alþjóðaeign og að það,
sem sé vísindalega sannað í einu landi,
sé jafngilt í öðru, og svo mun iíka vera
— nema þegar ræðan er um „áfengis-
vísindin“. Áfengiafræði bannmannaina
er venjulega alt önnur en bindindia-
mannsins og yfirleitt fer áfengisfræði
landanna eftir þvi, hve gjarnt bindind-
ismönnum landsins, eða forkólfum þeirra,
er til öfganna. Áfengiafræði æainga-
mannsins er í flestum atriðum gjörólík
aamakonar fræði þeas, aem lítur á málið
með stillingu og sannsýni. íilenzka á-
fengiafræði einkennir ekki atillingin eða
sannsýnin. Þau einkenni ajáat fremur
á dönaku tegundinni, og því er það
skiljanlegt, að haga verður íalenzkri
þýðingu af danakri bindindiaræðu avo,
að ekki komi í bága við þær trúar-
setningar, sem mynda grundvöll is-
lenzkrar bindindisfræði.
Þær eru nú eina og kunnugt er þeas-
ar: Alt áfengi er eitur; sama hvort
lítila er neitt eða mikila; þó erhófsem-
in verat og hún er akaðlegust fyrir
neytandann sjálfan! Áfengi er alltaf
til illa, gjörir aldrei neitt gott, hvern-
ig sem þeas er neytt; það nærir ekki,
gleður ekki, atyrkir ekki, hresair ekki,
því að finnist manni það t. d. hreasa,
er hresaingin blekking! Þessvegna burt
með áfengið!
Hugsið þið ykkur, hvernig farið hefði,
ef fólk með slíkri trú á áfengi, hefði
fengið að heyra, óbjagaða, ólitaða
danska bindindiaræðu; það hefði haft
avipuð áhrif eina og þegar vatni er
skvett á glóð ! í*l. bannmenn mundu
hafa bölvað og bannaungið danaka
átrúnaðargoðinu aínu og kallað hann
réttan og sléttan áfengiadýrkanda; og
ef þýðandinn hefði ekki gert annað en