Ingólfur - 09.03.1911, Blaðsíða 1

INGÖLFUR
IX. árg.
Reykjavík, flmtudagiim 9. mars 1911.
10. blað.
m§mmmmmmmmmmmhmhhrhhkm-khhh«h
IKTOÓXjíF u ít-
kemur út elnu sinni í viku að minsta
kosti; venjulega 4 fimtudögum.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uþpsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Eigandi: h/f „Sjálfstjórn“.
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Vesturgötu 14 B.
(Schou’s-hús). — Heima kl. 4—5.
Afgreiðsla og innheimta í Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 hjú fröken
Thoru Friðriksson.
Stjdrnarskifti.
Það er að vísu satt, að vér höfuð-
staðarbúar höfum ekki oft átt þess
kost að sjá atjórnarskifti fara fram
síðan þingræðisstjórn átti að heita
komin á hér á landi, enda mnnu elstu
meDn tæplega mnna til þess, að jafn
mikil ringulreið hafi átt sér itað í öllu
stjórnmálaþrefi voru og »ú »em bærinn
hefir mátt horfa uppá nú á þeisum síð-
ustu og verstu tíinum, allt síðaD þing
byrjaði 15. febrúar.
Vér höfum horft uppá það að ráð-
herra, lem studdist við mikinn meiri
hluta þingsins, hafði komið svo ár sinni
fyrir borð, að hann var búinn að missa
trauat mikili hluta flokks síns. Þsisir
óánægðu flokksmenn tjá honum hvern-
ig komið ié, og mælast til að hann
leggji niður völdin og fái þau í hend-
ur einhverjum öðrum flokksmanna, sem
betur geti aflað sér trausts flokksins í
heild sinni. Bftir að ráðherra nú
hafði fengið þessa vitneskju gat hann
séð, að hann hafði ekki traust meiri
hluta þjóðkjörinna þingmanna, því að
þessir óánægðu í hans flokki voru að
minnsta kosti 11 að töln, en þjóð-
kjörnir menn úr andstæðingaflokki hans
9 að tölu, og vissi hann því að 20 af
34 þjóðkjörnum þingmönnum báru ekki
traust til hans. Hann mátti því sjá,
að hvemig sem færi um eftirmanninn,
þá hlaut hann þó að fara frá völdum
þegar svona var komið.
Hér var nú heldur ekki komið í
neitt óefni, því flokkurinn hélt enn
saman og stefna hans var iöm og áð-
ur, þótt nokkrir menn innan flokksins
væru óánægðir með ráðsmemku ráð-
herra persönulega. Hér var þvi alls
ekki um það að tala, að selja völdin í
hendur fjandmönnum sínum, heldur var
það auðvitað sjálfgefið, að hinn nýji ráð-
herra skyldi útnefndur úr þessnm sama
flokki, samherjaflokki Björns Jónsson-
ar ráðherra. Ef Bj. J. hefði nú borið
hag fiokksins fyrir brjósti, þá var því
sjálfsagt af honnm að láta undan og
beiðast lausnar þegar í þingbyrjun, er
hann hafði fengið vitneskju um,hvern-
ig málið horfði við. Það var augsýni-
Iegt, að ef hann ekki gerði þetta, þá
var flokknum þarmeð voði búinn og hætt
við að hann mundi klofna i tvennt. Á hinn
bóginn gat hann ekki með neinu m óti búist
við eða krafist þess með neinni sann-
girni, að hinir óánægðu flokksmenn
hans létu undan og sættú sig við að
hann sæti við völd áfram og tækjust
þannig á hendur ábyrgð gjörða hans,
sem -þeir höfðu þegar tjáð sig mjög
óánægða með, sérstaklega þegar ekki
var að því er séð varð fyrir öðru að
gaogast enn eigin hagsmunum eða þráa
hans persónulega.
Samt sem áður velur Björn Jónsson
þann kostinn að kæra sig kollóttann
um framtíð og hagsmuni flokkiini,
þvertsknr fyrir að gera það eina, sera
gat bjargað flokknum og haldið hon-
um saman, nfl. láta af völdum í þing-
byrjun, beldur neyðir þessa flokks-
menn sína til að bera upp tillögu um
að lýsa vantrausti á honum; og til-
laga þesii er siðan samþykt í neðri
deild með tilstyrk minni hlutans.
Nú hefði mátt búast við að Björn
Jónsson sætti sig við það, sem ekki
varð hjá komiit, og gerði nú sitt tiJ, að
flokkurinn færi ekki allur í mola, með
því að bjóða aðstoð sína og góða sam-
vinnu. En hvernig fer? Hann eys
útyfir þesiar flokksbræður aína ókvæð-
iiorðum og aðdróttunum um illar og
Iúalegar hvatir og ber þeim á brýn að
þeir hafl gert samsæri móti sér og
svarist í bandalag við andstæðinga sína
og féndur. Hann safnar kringnm sig
miklum hluta flokksins og fær haontil
að þvertaka fyrir alla samvinnu við þá
flokksbræður, lem atkvæði greiddu með
vantrauitsyfirlýiingunni en gerðu síðan
allt sem í þeirra valdi stóð’til að vama
því að fiokkurinn færi í mola með því
að leita hvað eftir annað samkomulags
við Björn Jónsson og hans fylgislið, og
hann ber þeim síðan á brýn að það
séu þeir sem séu að rjúfa jlohkinn. Vér
skulum játa að vér skiljum ekki hugs-
anagang mannsins.
Það eitt skiljum vér, að þegar Björn
Jónsson þvertók fyrir að fara frá völd-
um með góðu og neyddi þá flokksmenn
sína, sem óánægðir voru orðnir, til að
bera fram vantraustsyfirlýsingu í þing-
inu, vantraustiyfirlýsingu sem hann
vissi að mundi verða samþykt með að-
stoð Heimastjórnarmanna, þá rauf
hann með því flokkinn sjálfur. Og
hann vissi það, að þegar þessi van-
trauitiyfirlýsing var samþykt með að-
stoð Heimastjórnarmanna, þá bar að
réttu lagi líka að skipa hina nýju
stjórn með aðitoð þeirra samkværat
þeirri reglu, sem gilda mun um allan
heim í öllum þingræðislöndum, að sá
flokkur manna, sem tekst á hendur þá
ábyrgð, að fella stjórn landiins, á líka
að bera ábyrgðina af því, að skipa
hina nýju stjórn. — Björn Jónsson
hefir því gert sitt til að neyða þessa
flokksbræður iína til að gera banda-
lag að meira eða minna leyti við and-
stæðinga flokkiini, Heimastjórnarmenn.
Það fer því ekki vel á þeisum sam-
særis- og bandalagsbrigslum hans í garð
flokksbræðra sinna, sparkmannnanna.
En það fer heldur ekki vel á því,
er Björn Jónsson heldur því fram, að
þessum mönnum hafl ekki gengið ann-
að til enn valda- og „hálaunagræðgi",
það fer ekki vel á því, að sá maður
haldi þessu fram, sem sjálfur vill vinna
það verk að sprengja sinn eigin flokk,
án þess að séð verði að honum gangi
annað til enn þráheldni sjálfs hans við
völd og metorð. Hann var eini mað-
urinn, sem stóð í vegi fyrir því, að
flokkurinn héldist aaman, og hann er-
ófáanlegur til að lúta fyrir hagsmun-
um flokksins. Hvað gekk honum þá
til ijálfum?
Fylgi bannlagaima
á þingmálafundain
í vetur.
Bannmenn hafa mikið af því látið,
hversu fylgi bannlaganna hafi aukist
uppá síðkastið um land allt, og fyrir þá
sök, og líka vegna þess, að aðalástæða
margra þeirra þingmanna, sem atkvæði
greiddu með banninu á líðaita þingi
var sú, að mikill meiri hluti þjóðarinnar
væri því fylgjandi, þykir hlýða, að
safna hér saman í eina heild þeim
þingmálafundarsamþyktum um þetta
mál, sem til hefir náðit.
Gfullbringu- og Kjósarsýsla.
Á fundi á Lágafélli, 16. nóv. 1910
var svolátandi tillaga (stórritaratillagan)
samþ. með 19 atkv. gegn 1: „Fund-
urinn skorar á alþingi að halda fast
við gjörðir síðasta þings að því er
snertir lögbann á innflutningi á áfengi
og hvika í engu frá því, hvorki með
freitun bannlaganna ná tilslökun á þeim,
þó hagfellt kynni að þykja að breyta
síðan einstökum atriðum þeirra“.
Á fundi á Reynivollum 13. nóv. 1910
voru 23 kjósendur viðstaddir. Þar var
stórritara tillagan (ibr. Pukuribréfið
træga) samþ. með miklum meiri hluta.
Á fundi í Hafnarfirði 11. nóv. 1910
var stórritaratillagan samþ. með 51 gegn
1. atkv.
Á fundi að Oerðum (i Garði) 14.
nóv. 1910 var svolátandi till. samþ.
með 18 atkv. gegn 3. „Fundurinn
vill láta framfylgjandi bannlögunum til
fulli og ekki freata“.
Á fundi í Keflavík 19 nóv. 1910 var
stórritaratillagan samþ. með 45. atkv.
gegn 3.
Reykjavík.
í Reykjavík bar bannmálið alls ekki
á góma. En 1. fundurinn þar lýsti
sig mótfallinn faktúrutolli og farm-
gjaldi (sem átti að vera hjálparhella
bannmanna) með 108 atkv. gegn 1,
2. fundurinn með þorra atkvæða, 3.
fandurinn með öllum greiddum atkv.
gegn 14 og 4. fundurinn með öllum
greiddum atkv. gegn 1.
Á fundi að Húsatöftum 17. okt. 1910
var stóritaratillagan samþ. með 18
atkv. gegn 7.
Á fundi á Tryggvaskála 15. okt.
1910 var stórritaratillagan samþ. með
18 atkv. gegn 16.
Ran gárvallasýsl a.
Á fundi að Æqissíðu var frestun
bannlaganna mótmælt með 45 atkv.
gegn 7.
Á fundi að Störölfshvoli 21. nóv.
1910 lýsti fundurinn yflr þvi, að hann
vildi að vínfangatollinum yrði haldið
og bannlögin þarafleiðandi numinn úr
gildi. Samþ. með 37 atkv. gegn 14.
Austur Skaftafellssýsla.
Fundur að Hofl á Örœfum 16. sept.
1910 lýsti lig samþykkann gjörðum
síðasta þings í bannmálínu. Atkvæða-
tala ekki tilgreind.
Á fundi að Kálfafellsstað, 18. sept.
1910 var gjörð svolátandi samþykt:
„Fundurinn er ekki aamþykkur gjörð-
um síðasta þings í bannmálinu, enda
ekki fundinn enn heppilegur gjalditofn
i atað áfengiitolls". Atkvæðatala ekki
tilgreind.
Á fundi að Stafafelli 3. des. 1910
var svolátandi tillaga samþ. með 13
atkv. gegn 5: „Fundurinn skorar á
alþingi að fresta framkvæmd aðflutn-
ingsbannslaganna og helst að afnema
þau með öllu“.
Fundur í Nesjáhreppi 18. des. 1910
vill ekki „hringla með bannlögin að
óreyndu“. Samþ. með 13. atkv. gegn 9.
Vestmanneyjar.
Fundur 3. febr. 1911 vill halda fast
við gerðir siðasta þings í bannmálinu.
Samþ. með öllum greiddum atkv. gegn 1.
Suður-Múlasýsla.
Á fundi í Breiðdálsvik í Breiðdal
12. jan. 1911 voru viðstaddir 27 kjós-
endur. Svolátandi tillaga var samþ.
með öllum atkv.: „Fundurinn skorar
á alþingi að aðhyllast tillögu skatta-
málanefndarinnar hvað snertir aðflutn-
ingsbann áfengis".
Fundur á Eskiflrði 18. jan. 1911
lýsti sig samþykkan frestun bannlag-
anna, með 46 atkv. gegn4. Átkvæða-
greiðslan sýndi það jafnframt, að 22
atkv. voru með algerðu afnámi lag-
anna.
Sey ðisfj arðarkaupsta ður.
Fundur sem þar var haldinn 18.
jan. 1911 telnr ófært að ráða tollmál-
unum til lykta á næsta þingi og telur
því frestun á gildi bannlaganna sjálf-
lagða að minnata kosti um næsta fjár-
hagstimabil. — Var þetta samþ. með
öllum atkv. gegn 9.
Norður-Múlasýsla.
Fundur sem haldinn var á Vopna•
firði 27. jan. 1911 óskaði eftir frestun
bannlaganna og nýrri atkvæðagreiðslu
um þau. — Samþ. með 38 atkv. gegn 19.
Á fundi að Eiðum 20. jan. 1911
voru 36 kjósendur viðstaddir. Þarvar
sama tillagan og á Vopnafirði (frestun
bannlagauna) samþ. með öllum atkv.
gegn 2.
Suður-Þingeyjarsýsla.
Fulltrúafundur var haldinn á Breiðu•
myri 23. jan. 1911, og voru 67 kjós-
endur á fundinum. Svolátandi tillaga
var samþ. með 40 atkv. gegn 18:
„Fundurinn álítur heppilegast, að næsta
alþingi nemi úr gildi vínbannslögin,
eða að minnsta kosti fresti framkvæmd
þeirra“.
N orður-Þingey j arsýsla.
Á fundi í Krossdal 12. des. 1910