Ingólfur - 18.05.1911, Qupperneq 1
INGOLFUR
IX. árg.
Reykjavík, íimtudagiim 18 maí 1911.
20. blad.
nwnl
iisra-óXíFtrB.
kemur út elnu sinni i viku að minsta
kosti; venjulega á fimtudðgum.
Árgangurinn kostar 3 kr,, erlend-
is 4 kr. Uppsðgn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Eigandi: h/f „Sjálfstjórn“.
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Vesturgðtu 14 B.
(Schou’s hús). — Helma kl. 4—5.
Afgreiðsla og innheimta i Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 hjá fröken
Thoru Friðriksson.
Alþingi 1911.
Yflrlit.
Þá er þe«*u þingi lokið.
Óhætt er að «egja að það hafi ekki
verið viðburðar minna en fyrirrennarar
þess. Ráðherra«kifti þau, sem gerðust
á þinginu, munu vera nokkurnveginn
einsdæmi. Það er einsdæmi að ráð-
herra fyrirgeri svo öflugu fylgi, sem
fyrv. ráðherra (B. J.) haíði, á rúmu
einu ári. Og ekki «íður hitt einadæmi
að sá maður, sem mest hafði fengið að
kenna á fyrv. ráðherra, skyldi verða
eftirmaður hans, sá, sem á að rétta við
það# sem hinn færði úr lagi.
Fiokkaskiftingin á þinginu breyttiat
mjög þegar í þingbyrjun. Sjálfatæðia-
flokkurinn klofnaði; vildu *umir fylgja
fyrv. ráðherra, en sumir vjldu þegar ráð-
ast að honum með vantrau»t*yfirlý«ingu,
og var »ú vantrauatsyfirlýsing aamþykt
með atkvæðum „sparkliðsins“ og Heima-
stjórnarmanna. En þegar ráðherra-
skiftin voru orðin akriðu þeir aaman
Sparkliðsmenn og Björnsmenn á móti
hinum nýja ráðherra og báru fram van-
trauatsyflrlýsingu á hendur honum.
Klofnaði þá Sjálfstæðisflokkurinn aftur,
og vantraust*yfirlý»iDgin var feld. Flokk-
arnir stóðu þó mjög jafnt og mun meiri
hluti núverandi ráðherra ekki vera nema
þrjú atkvæði á öllu þinginu.
Undir þeaaum kringumítæðum ervarla
við því að búaat að mikið liggi eftir
þingið. Þó verður þes* að geta þes*u
þingi til lofs að það hélt til framkvæmda
þremur *jálf*tæði»málum, nfl. einu stærsta
sjálfatæðiamáli íslendinga, háakólamál-
inu, Reykjavikurhöfn og viðakiftaráðu-
nautnum. En það sýnir Ijóalega flokka-
akiftinguna á þinginu, að háakólamál-
ið var aamþykt með atkvæðum þeirra,
■em vildu fella viðskiftaráðunautinn, en
þeir aem aamþyktu viðakiftaráðunaut-
inn, vildu drepa háakólann.
Stjórnarakrárbreytingu aamþykti þing-
ið, avo aem kunnugt er, en hún var
atórgölluð og er vafasamt að hún aé til
bóta, nema afnám konungkjörinná þing-
manna.
Önnur lagafrumvörp voru 107 tala-
ina.—Þar af vorn, auk fjáraukalaga fyrir
árin 1908 og 1909, og 1910 og 1911,
og frumvarp um aamþykt á landareikn-
ingunum, 20 frá fyrv. ráðherra. Af
þeim voru 12 samþykt og afgreidd;
hin voru ýmist feld eða ekki útrædd,
þar á meðal tvö hin merkuatu: fræðslu-
lagafrumvarp (felt) og siglingalagafrum-
varp (vísað til stjórnarinnar til betri
undirbúninga). — Þiugmannafrumvörp
voru 83, og voru 29 aamþykt. Merk-
ust þeirra eru h&fnarlögin og stjórnar-
skrárfrumvarpið, aem fyr er getið.
Þingaályktunartillögur voru bornar
fram 49; 25 voru aamþyktar (þar á
meðal vantraustsyfirlýsing til fyrv. ráð-
herra og innsetning gæzlustjóranna í
Landabankann); 11 aamþyktar, en ekki
afgreiddar í þingaályktunarformi; 9 voru
feldar (þar á meðal vantrauatsyfirlýsÍDg
til núverandi ráðherra); 3 voru teknar
aftur og 1 ekki útrædd.
Uppakeran af þinginu er eina og séat
af þeasari upptalningu heldur rýr, aér-
ataklega þegar tekið er tillit til þeaa,
að þingið er víst lengata þing, aem
haldið hefir veríð hér á landi, jafnvel
lengra en þingið 1909, og tafði þá
foraetaförin mikið fyrir.
Jönatan.
Ágripsskýrsla
frá rannsóknarnefnd efri deildar al-
þingis um gerðir landssfjórnarinnar
í Landsbankamálinu m. m.
Framh.
IV. Viðskiftaráðunauturinn.
í því máli er brot fyrv. ráðherra ai-
veg íjóat. Hann hefir frá 1. ágúat 1909
ráðatafað fé því, er var ætlað 2, nálega
öllu til 1 manna.
Ráðherra mátti (bla. 95) veita við-
skiftaráðunautnum
1909 Ve—S1/is: kr. 2083,33 en veitti kr. 4166,65
1910: — 6000,00 — — - 11069,11
1911: - 6000,00 — — - 10000,00
kr. 14083,33 en veitti kr. 25136,86
— 14083,33
hefir þannig veitt honnm um lög fram kr. 11169,63
Og aé nú annaravegar litið til árang-
ursins af erindiarekatri viðakiftaráðu-
nautarina, er skýralur hans bera óræk-
astan vott um, og hina vegar til þeaa,
að Norðmenn borga sínum útaendu við-
akiftaráðunautum ekki nema 2500-
5000 kr. á ári, bla. 136, þá verður
varla annað aagt, en að viðskiftaráðu-
nauturinn hafl orðið landinu óþarflega
dýrkeyptur. Og þó er því alept hér,
að viðakifaráðunauturinn hefir dvalið
hér tímunum aaman, t. d. það aem af
er þesau ári, enda vafasamt hvorum
megin telja eigi þá dvöl, tekjumegin
eða gjaldmegin.
V. Thore-málið.
Um það mál viaast sumpart til 13.
gr. A 2 gildandi fjárlaga, aem vafalaust
vanheimilar að borga Thorefélaginu þær
12,000 kr. fyrir póstflutning, er fyrv.
ráðherra hét því í 9. gr. samninga hana
við félagið 7. ágúat 1909, og sumpart
til þingakjals nr. 931, er lýair því ljóat,
að akilyrðum 13. gr. C 1 fyrir 10 ára
aamningi hefir eigi verið fullnægt.----
Leggi maður nú aaman hið beina
tjón. er fyrv. ráðherra Björn Jónsson
hefir valdið með berum brotum á gild-
andi lögum, þá koma út þeasar upp-
hæðir:
1. með landabankavaatri kr. 12,741,71
2. — skipun viðakifta-
ráðunautar .... — 11,152,53
3. — samn. við „Thore“ — 12,000,00
eða alla kr. 35,894,24
á tæpum tveim árum.
Hér er þó ótalið tjón það, er hann
hefir bakað landinu með afakiftum sín-
um af ailfurbergsmálinu og ýmsum öðr-
um atjórnarathöfnum. Eftir því sem
hér hefir verið aagt og aýnt, virðist í
rauninni ástæða til, að hann væri kærð-
ur fyrir landsdómi, en bæði er það, að
þingtíminn er þrotinn og avo er alþingi
nú avo skipað, að alíkri kæru yrði vit-
anlega ekki frarn komið.
Lárus H. Bjarnason Stefán Stefánsson
formaður. skrifari.
Agúst Flygenring.
Ofanrituð „Agripsskýrsla" var mér
aýnd í próförk að kvöldi hin* 8. þ. m.
með þeim ummælum, að hún ætti að
leggjaat fyrir aameinað alþingi næata
dag.
Hér er því ekkert ráðrúm til rök-
studdra mótmæla. En þesa vil eg láta
getið, að eg tel ályktanir meiri hluta
nefndarinnar og þær ataðhæfing&r henn-
ar, sem nokkru máli akifta, avo fjarri
öllum aanni, að ekkert aé aannað af
þesaari nefnd, aem fyrverandi ráðherra
Björn Jónsson verði víttur fyrir með
aanngirni. Enda lít eg avo á aem allri
þeaaari avo nefndu „rannsókn“ hafi ver-
ið hagað þann veg, að kent hafi meira
hlutdrægni en aæmd þingsins sé aam-
boðið, að því leyti aem „rannsóknin“
hefir ekki verið einber hégómi.
SigurSur Hjörleifsson.
Athugasemd Ingólfs. Ingólfur vill
þegar geta þess að hann er ekki sam-
mála rannsóknarnefndinni um viðakifta-
. ráðunautinn. Hann lítur avo á að hér
aé um verulegt »jálfstæði»mál að ræða
og að jafnvel þótt margt megi finna að
framkomu fyrv. ráðherra (B. J.) í því
máli þá aé ekki um reglulegt brot að
ræða. Sérataklega er Ingólfur ósam-
dóma nefndinni um að það hafi vant-
að heimild til þesa að veita einum
manni meatalla fjárveitinguna. Fjár-
lögin meina það ekki og „ajálfatæðis-
flokkurinn" mun hafa verið sammála
þeim framkvæmdum fyrv. ráðh., hvern-
ig aem annars er á þær litið. Hitt
nefnir nefndin ekki, sem er miklu verra,
að fyrv. ráðh. fann upp á að afaaka
það við Dani, aem ekki var afsökunar-
vert, nfl. að Dönum hafði ekki verið
aent erindiabréf viðakiftaráðunautains;
þeir áttu enga heimting á því.
. J.
,Þjóðviljinn‘
Og
,fyrverandi tilvonandi‘ ráðherra.
Blaðið „Þjóðviljinn" bregður Ingólfi
um, að hann fari með óaannindi um
fylgi ráðherra-efnanna (Kr. J. og Sk. Th.)
áður en ráðherra-útnefningin fór fram.
Og „Þjóðv.“ farast þannig orð:
„Þetta leyfir blaðið sér að gera þvert
ofan í skrifleg gögn sern Mrt hafa
verið á prenti með undirskriftum þing-
manna sjálfra, og aem það því veit all-
an almenning geta átt aðgang að.
Um þetta þegir „Ingólfur„ auðvitað,
en endurtekur aðeina aínar fyrri lygar.
Fyr má nú vera ósvífni, en að avara
sannleikanum upp aftur og aftur á þenna
hátt.“
Vér höfum aett hér ummæli blaðsina
orðrétt svo að mönuum utan íaafjarðar-
djúps gefiat líka koatur á að sjá hvern
munnaöfnuð ritatj. „Þjóðviljana", forseti
sameinaða þinga, temur aér.
Hitt mun lesendum Ingólfs vera kunn-
ugt, að áburður hr. Sk. Th. er rangur.
Hann otar fram í oas „akriflegum gögn-
um“ með undirskriftum þingmanna
ajálfra, og aegir að um þau þegi Iug-
ólfur. Hér fer foraeti aameinaða þinga
með óaatt mál, því þeasi „skriflegu
gögn“ hafa verið prentuð í Ingólfi, eins
og lesendur vora mun reka minni til
(13. tbl., bls. 50). Sk. Th. hefir vilj-
að aanna með „gögnurn" þesaum, að
Kr. J. hafi ekki haft áatæðu til að telja
aér helming þjóðkjörinna þingmanna,
og hafi því framið brot á þingræðinu
er hann tók við ráðherra embættinu.
Vér akulum þá athuga „gögnin" dálítið
nákvæmar. 12 þingmenn úr Björnalið-
inu lýaa því yfir, að þeir menn „eftir
atvikum fallast á að hann verði ráð-
herra og ekki fella hann á þeaau þingi,“
að tilskyldum ýmsum skilyrðum, sem
nánar eru áskilin. 7 þingmenn úr
„Sparkliðinu“ lýsa því hinsvegar yfir,
að þeir „styðja tilnefning Skúla Thor-
oddsens“. Auk þess getur Sk. Th. þesa
í blaði aínu, að einn þingmaður enn úr
Sparkliðinu (hr. Sig. Sig.) hafi munn-
lega lofað aér fylgi, og ennfremur að
einn þingm. úr Björnaliðinu (séra Hálf-
dán Guðjónason) láti ráðherra-tilnefn-
inguna afakiftalausa. Síðan sest Sk. Th.
niður og fer að reikna; hann aér það
strax að 12 og 7 eru 19 og 2 til eru
21. Nú eru þingmenn alls 40 og hann
dregur því 21 frá 40 og sér að það
eru 19. Og Sk. Th. gerir sér þá litið
fyrir ; hann segir: 20 þingmenn vilja
styðja mig og eiun vill láta tilnefning-
una afakiftalauaa, Kr. J. getur því ekki
haft stuðning nema 19 þingmanna. —
Þarna fer forseti sameinaðs þings aftur
með ósatt mál, og það vísavitandi. Þeg-
ar hann skrifaði þetta í blað sitt vissi