Ingólfur - 18.05.1911, Blaðsíða 2

78
INGOLFUB
hann vel, að Sig. Sig. vareinn afatuðn-
ing«mönnnm Kr. J6na*onar, þótt hann
ef til vill mundi hafa verið fáanlegur
til að ityðja Sk. Tb. að Kr. Jónsayni
frágengnum. Auk þesa viaai hann þá
vel, að 2 fylgiamenn Björns Jóna-
sonar höfðu iýat því yfir, að þeir vildu
ekki amaat við Kr. Jónsayni aem ráð-
herra, og enn einn þingmaður úr því
aama flokkabroti (aéra Björn Þorláks-
aon) aftraði því, að vantraustayfirlýs-
ing næði fram að ganga, afstýrði því
með rökatuddri dagskrá sem lýsti
trauati á Kr. J. til þeaa að koma til
framkvæmda prógramemáli hana og þinga-
ina, atjórnarakrármálinu.
Þeaair 4 þingmenn gátu því engu síð-
ur taliat atuðningamenn Kr. Jónasonar,
en Skúla Thoroddaens, og ef hr. Sk.
Tb. bætir þeim við þá 19 þingm., er
hannn telur atuðningsmenn Kr. Jónsaon-
ar, þá mun hann sjá, að Kr. J. fór ekki
með rangt mál, er hann taldi að 23
þingmenn vildu aumpart atyðja aig, sum-
part ekki amast við aér. Og þó er það
ótalið hér, að einn þingmaður hafði lýot
því yfir, að hann Iéti tilnefninguna af-
akiftalausa. Og ennfremur það, að Kr.
Jónsion átti auðvitað að geta talið aér
fylgi þesi flokka, er hann taldiat til,
því að á því mun hann síat hafa átt
von, að vantrauatsyfirlýaingin til B. J.
hafi af þesa flokka hálfu einungia verið
akrípaleikur, gerður til þess eina, að
hjálpa hr. Skúla Tboroddaen upp í ráð-
herraaætið; en af þeim atburðum, sem
síðan hafa orðið, vorður ekki betur aéð,
en að þetta eitt hafi vakað fyrir sum-
um mönnum í þeim flokki, þó þar eigi
vitanlega ekki allir óskilið mál. —
Vér höfum skýrt þetta svo nákvæm-
lega hér vegna þeaa, að vér viljum ekki
liggja undir „Iyga“-áburði hr. Sk. Th.
Og vér fullyrðum, að hr. Sk. Th. hafi
verið kunnugt um þesaa málavöxtu;
en það skiljum vér ekki, að hann, sem
er foraeti sameinaðs þinge, og aem kept
hefir að því, að verða æðsti embættis-
maður landsins, skuli ekki vera vand-
ari að virðingu ainn^ en svo, að hann
haldi fram röngu máli gegn betri vit-
und, og reyni jafnframt að hylja það
með ósvífnum „ lyga“ - aðdróttunum á
saklauaa menn og öðrum „óaæmilegum
munnaöfnuði“. Það ber ekki vott um
heilbrigðan „móral“, og virðiat full á-
atæða til að óaka landi og þjóð til ham-
ingju með það, að þeaai maður náði ekki
hinu langþráða takmarki aínu.
100 ferðir til íslands.
Síðast er' Thorefélagaskipið „Síerling"
kom til Hafnar hafði akipstjórinn, Emil
Niehen, lokið við lOOstu ferð sína til
íslands aeín akipstjóri. Útgerðarfélagið
gaf honum við það tækifæri ailfurbikar
og var letrað nafn hana á.
Nielsen skipstjóri mun nú orðinn all-
mörgum landsmönnum kunnur, ekki síat
á seinni árum, aíðan Thorefélagið var
atofnað og hann varð akipstjóri á milli-
landaakipum þeas félaga, fyrat „Kong
Inge“, þá „Skotlandi“, er fórst við Fær-
eyjar, síðan á „Kong Tryggve" og nú
aíðast á „Sterling“. Og allir þeir, sem
hafa kynat honum á þessum tíma hafa
fengið hinar meitu mætur á honum,
enda hefir hann flesta þá hæflleika
til að bera, sem akipatjóra á farþega-
skipi mega prýða: hann er hæglátur
en þó glaðvær og ávinnur sér atrax
traust farþeganna.
Þetta mun vera æði fágætt afmæli;
ef mig minnir rétt hafa að eina tveir
menn á undan Emil Nielsen náð hundr-
aðinu, það eru þeir akipatjórarnir Christ-
ianaen sál. sem fyr var á „Lauru“, og
Aaaberg, aem nú er akipatjóri á „Botníu“.
Báðum var þeim fagnað með aamsæti
og þeim aýnd ýmiakonar virðing, er
þeir komu hundruðuatu ferð aina hing-
að, En fæatir hér heima munu hafa
vitað neitt um þetta afmæli Nielsena
8kipstjóra (ég aá þesa getið af hending
í dönsku blaði); hann er fátalaður og
hæverskur og mun fáum hafa aagt frá
því. En sannarlega á hann líka akilið,
að honum befði verið eÍDhver sómi aýnd-
ur við þetta hátíðlega tækifæri, og efaat
ég ekki um, að allir þeir mörgu, sem
hann hefir leitt óskadda yfir úthafið,
mundu fegnir hafa notað þetta tækifæri,
ef þeir hefðu að eina vitað um það, til
að færa honum þakkir.
Argos.
Þingræðisbrots-afturgangan.
„Þingræðisbrotið“, aem „íaafold“ hljóð-
aði mest um fyrir tveimur mánuðum, var
algjörlega fallið í dá. Menn voru farn-
ir að brosa að þvi sumir, en aumir fyrir-
urðu sig fyrir vitleyauna.
Nú akýtur „þingræðisbrotinu" aftur
upp í síðustu blöðum „ísafoldar" — og
er því ef til vill áatæða til þeas að
endurtaka aparningar Ingólfa, aem
hann apurði þegar „ísafold“ fyrat byrj-
aði á „þingræðisbrotinu":
Hversvegna var vantrauatsyfirlýairig-
in á Kr. J. feld í neðri deild? Ef Kr.
J. hefir ekki meiri hluta í þinginu, þá
hlýtur að vera bægt að fella hann með
vantrauatayfirlýsingu.
Hversvegna fengust ekki nema 16
manns til að reka Kr. J. úr „Sjálf-
stæðiaflokknum" ? 16 manns er þó ekki
helmingur þjóðkjörinna þingmanna, en
minst fullan helming þjóðkjörinna þing-
manna verður Kr. J. að hafa á móti
aér til þess að sagt verði að hann hafi
brotið þingræðið.
Jönatan.
„Símskeytauppljóstrunin."
Það virðist sannað:
1) að sagan um uppljóstrunina
stafar frá fyrv. ráðherra,
2) að hann fær dönsku banka-
mennina til að gefa yfirlýsingu út
úr henni, og
3) að árásin á landssímastöðina
stafar frá honum.
Menn muna eftir þessu atviki. Það
virðiat lítið, eú í sjálfu aér er það mjög
mikilsvarðandi. Það mundi alataðar
annarsstaðar en hér á landi vera talin
hin mesta óhæfa að opinbert blað lands-
stjórnarinnar réðiat á opinbera atofnun
í landinu án þeas að hafa fullar aann-
anir fyrir árásinni.
Málið er svo vaxið, að 30. desember
1909 kom fram í „l#afold“ yfirlýsing
frá „dönaku bankamönnunum“ í þá átt
að símakeyti frá þeim með orðinu „ud-
mærhetu í hefði ekki átt við Lands-
bankann eða Landsbanka ransóknina,
heldur verið einkaakeyti til fjölakyldu
þeirra. Yfirlýsingu þesaari fylgdi grein
í blaðinu, með yfirskriftinni „Meiri
drengakapur og ráðvendni" og var í
grein þeirrí ráðiat allhart að símaþjón-
unum á laudssímastöðinni, þeim brugð-
ið um að hafa rofið þagnarheit aitt og
Ijóstrað upp aímakeytum frá „banka-
stjórunum“ til þesa að þau yrðu notuð
í bankamálsdeiluuni. — Árás þessi og
yfirlýsing kom almenningi algjörlega á
óvart, því að enginn hafði heyrt aöguna
am símakeytin. Öllum var frá upphafi
ljóat, að hún var hreinn tilbúningur.
Hér gerði hið opinbera atjórnarblað,
„laafold“, sig seka í hinni mestu óhæfu,
er hún réðist á opinbera stofnun og
bygði áráa sina á eintómum tilbúningi.
En verra var hitt, að almenningur bendl-
aði þáverandi ráðherra við tilbúninginn.
Það væri að bæta gráu ofan á svart,
ef ráðherra ajálfur stæði á bak við slík-
ar árásir, hann aem fyrat og fremat á
að gæta þeaaara atofnana. Bangar á*
aakanir frá hans hlið í almennings-
blöðum mundu í hverju siðuðu landi
taldar afaetningarsök.
Ransóknarnefnd efri deildar tók þetta
mál því til ransóknar. Ransóknin varð
til þesa að gera auðveld því að hr. land-
símaatjóri Forberg hafði þegar fengið
allar helstu upplýsiningar í málinu.
Það kom í ljós við ranaóknina að
„bankamennirnir“ höfðu ekki einungis
undirakrifað áðurnefnda yfirlýaingu held-
ur eÍDnig krafiít þeaa af hr. Forberg
að málið yrði ranaakað. En hvorki yfir-
lýsingin né ransóknarkrafan kom í hend-
ur hr. F. fyr en eftir að „bankamenn-
irnir“ voru farnir burt héðan af land-
inu. Hr. F. skrifaði þeim því atrax og
krafðist þeaa að þeir aegðu sér hver
væri heimildarmaður þeirra að „upp-
ljóatruninni“. „Bankmennirnir“ avöruðu
og sögðuat hafa skrifað heimildarmönn-
um sínum og mundu þeir nú snúa sér
til hr. F. með upplýaingar aínar. » Hr.
F. beið síðan og beið, en heimildar-
mennirnir komu ekki. Þá skrifaði
hann „bankamönnunum“ aftur og krafð-
ist enn að þeir gæfu upp heimildar-
menn aína þar sem þeir hefðu ekki sjálf-
ir gefið sig í ljós þrátt fyrir áskorun-
ina. „Bankamennirnir" svöruðu þeaau
bréfi og kváðu heimildarmenn aína vera:
Magnús Sigurðsion yfirréttarm.fl.m. og
Björn Jónsson ráðherra.
Hr. Forberg sneri aér þá til Magnúsar
Sigurðssonar og beiddist þess að bann
segði aér hver hafi aagt honum söguna,
svo að hann gæti komiat til upphafs-
mannsina. En hr. M. S. fór undan í
flæmingi, kvað málið vera lítilsvarð*
andi(!), og vildi ekkert segja. Eftir
ítrekaðar tilraunir fékk hr. F. þó upp
úr honum að heimildarmaður hana væri
„úr ráðherrahnsinuu. Þá var eftirleit-
in komin það að upphafsmaður aögunn-
ar um embættiabrot aímamanna var
enginn annar en ráðlierra landsins. Þeg-
ar svo var komið þóttist hr. Forberg
ekki geta baldið málinu lengra áfram,
en það var auðvitað alveg rangt.
Þessi bréfaviðakifti og önnur gögn
lagði landsaímastjórinn fyrir ransóknar-
nefndina. Þótti nefndinni málið (nokk-
uð einkennilegt og vildi því komast fyr-
ir af hvers hvötum það hefði komið
opinberlega fram. Nefnin símaði til
„bankamannanna“ og bað um upplýs-
ingar viðvikjandi því hvort yfirlýsing
þeirra hefði verið gefin að fyrrabragði
af þeim eða eftir beiðni nokkurs. „Banka-
mennirnir" svöruðu með aimakeyti: „ Yf-
irlýsingin er gefin eftir beiðni
Björns Jónssonar ráðherra
og ekki birt af okkur.u Þá var upp-
lýst að ráðherra landsins hafði búið til
söguna og sagt „bankamönnunum“ hana
til þess að fá þá til þeas að gefa þessa
margnefndu yfirlýsingu.
Þá sneri nefndin sér loks að því að
ransaka hvaðan áráain á símastöðina í
raun og veru atafaði, hver væri höf-
undur „ísafoldar“-greinarinnar „Meiri
drengakapur og ráðvendni“. Kallaði
því á fund ainn prentarana úr Isa-
foldarprentsmiðju og ritstjóra „ísafold-
ar“, hr. Ólaf BjörnssoD. En þeir neit-
uðu ýmist allir að avara eða sögðust
ekkert muna eða ekkert vita, þegar
þeir voru apurðir hvort Björn Jónaaon
þáverandi ráðherra hefði akrifað grein-
ina. Af þessum undanflæmingi, rithætti
greinarinnar og ýmsum öðrum atvikum
leiðir nefndin þá ályktun, sem sam-
kvæmt framansögðu virðist ekki óaenni-
leg, að
Björn Jónsson ráðherra
hafi akrifað greinina.
Samhengi þessa „aímakeytauppljóatr-
unar“ niála verður þá þetta: ráðherra
landsins býr til sögu um opinbera stofn-
un í landinn, sem hann á að vaka yfir
og verja, til pess að fá útlenda menu
og ókunna til þess að gefa út skamm-
aryfirlýsingu um þessa atofnun, og bera
opinberum starfsmönnum saklansum á
brýn embættisglæpi, og hann — ráð-
herrann sjálfur — virðist síðan nota
þessa röngu yfirlýsingu, sem bygð er á
röngum upplýsingum, til þess að ráðast
á stofnunina og starfsmenn hennar.
Þetta framferði ráðherra hefði verið
ærin afsetningaraök þótt ekkert annað
hefði verið athugavert.
„I Messias Fodspor11
heitir nýútkomin bók ein eftir dönsku
skáldkonuna Thit Jensen. Bókin er enn
ekki komin í bókaverzlanir hér í bæn-
um, en dönsk blöð segja avo frá henni,
að hún sé árás (Angreb) á íslenzku nú-
tíma þjóðina, Iyndis- og siðferðis-einkuni
hennar. AUir íslenzkir atjórnmálamenn
þeir, sem i bókinni eru nefDdir, eru
þeas albúnir að selia land sitt og eigin
hagsmunir stjórna öllurn gerðum þeirra.
íslenska þióðin i heild ainni er eigin-
gjörn, löt og óáreiðanleg, kann ekki og
vill ekki hlýða, það þykir engum ía-
lendingi ser sæma, vegua þess að allir
telja þeir kyn sitt til konunga. Aðal-
persónurnar í bókinni eru eina og lög
gera ráð fyrir ungur maður og ung
stúlka. Maðurinn er óavikinn íslend-
ingur, gæddur öllum þessum aðdáanlegu
eiginlegleikum, sem fyr eru nefndir.
Stúlkan er að sönnu fædd á íslandi, en
þó af dönaku kyni og telur sig líka
frekar danska en íslenska. Hún heíir
lofast manninum í þeim tilgangi að reyna
til, hvort ekki sé unt að bjarga honum
úr þessari aiðferðislegu niðurlægingu,
sem hann á þjóðerni sínu um að kenna.
En þó fer svo að lokum, að hún gefat
upp, sér fram á að hann er meiri ,.ís-
lendingur“ en svo, að honum sé nein
bjargar von, og þegar húu er komin að
þessari niðurstöðu tekur hún saman
plögg sín og fer alfarin til Danmerkur,
aegir skilið við landið, sem henni þyk-
ír miður fallegt, og þjóðina aem hún fyr-
irlítur.
Þetta er í stuttu máli efni bókarinn-
ar að því er aéð verður af umtali þeirra
dönaku blaða, er vér höfum aéð. Seinna
meir, þegar náðst hefir til sjálfrar bók-
arinnar, mun ef til vill verða minst
frekar á hana.
Fleatum lalendingum muD nú þykja
þessi dómur æði harður, og flest ofmælt,
þó sumt af því sé ef til vill ekki alveg
ástæðulaust. Bókarhöfundurinu hefir séð
ýmsa af þjóðar annmörkum íslendinga,
en hún hefir séð þá gegnum dökkt stækk-
unargler, sem hefir hulið henni sjónum
alla kosti — þeir eru ef til vill fáir, en
þó nokkrir — sem enginn kunnugur
frýr íslensku þjóðinni. Kvennhöfundur
þessi hefir dvalið nokkurn tíma á ís-
landi, og kynst mörgum mönnum, bæði
í Reykjavík og víðar, og als ekki far-
ið einförum; mér þykir því kynlegt ef
hún hefir ekki kynst neinum af þjóðar-
kostum íslendinga, heldur elnungis þjóð-
arlöstunum. Einum þjóðarkosti hefir
hún að minsta kosti kynst, svo mér er