Ingólfur - 08.06.1911, Síða 1

X

IX. árg.
Reykjavík, flmtudaginn 8. júuí 1911.

IN’O-ÓIjJb'U -R
kemur út elnu sinni í viku að minsta
kosti; venjulega á fimtudðgUm.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Ritstjóri og úbyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Vesturgötu 14 B.
(Schou’s-hús). — Má finna ó af-
greiðslunni frá kl. 11 — 12.
Afgreiðsla og innheimta í Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 hjá P. E. J.
Halldórssyni, lækni.
Kosning Stórtemplars,
Þær fregnir, er hingað berast af þingi
Good-Templara, sem nú er háð áSayð-
isflrði, eru næ»ta eftirtektaverðar. Þær
■ýna það ljósar en nokkuð annað, sem
fyrir hefir borið í seinni tið innan þe*»a
félagaskapar — og er þó margt mis-
jafnt — hversu foringjarnir hafa mis»t
•jónir á því, er »æmilegt má kallast,
mis»t sjónir á því tilliti, er þeim ber
að taka til þings og þióðar.
Stóratúkuþingið á Seyðisfirði hefir
kosið fyrir æð»ta mann Reglunnar hér
á landi þann mann, »em »í»t mátti bú-
a»t við, höfund Pukur»bréf»in» alræmda,
hr. Jön Pálsson fyrverandi Stórritara.
Vér höfum »vo oft minst á þetta bréf
hér i blaðinu, að vér teljum það óþarft
að rífja það upp fyrir mönnum enn á
ný. En vér viljum minna á það, að
framkvæmdarnefnd Stóratúkunnar gerði
alt »em í hennar valdi »tóð, um það
leyti er bréf þetta varð kunnugt, til
þe»s að þurka af «ér ábyrgðina af efni
þess og innhaldi, með því að láta Stór-
ritarann lýaa því yfir (í blaðinu Reykja-
vík í vetur) að henni hafi verið all» ó-
kunnugt um bréfið, er það var sent út.
Vér bentum á það þá þegar, hvílíkur
kiauþvottur þetta væri, sýndum fram á,
að Framkvæmdarnefndin færi þar eins
og köttur í kringum heitan graut og
minntist ekki á það, »em hér var merg-
urinn málsins, hvort hún væri samþykk
þe»«um aðgerðum Stórritara síns. Vér
bentum henni á það margsinnia hér í
blaðinu, að það væri skylda hennar gagn-
vart þingi og þjóð að láta þetta uppi;
stjórnendur Templarafélagsins verða
að vera þes» minnugir, að meðan félag-
ið nýtur opinber* styrk» af landsfé verð-
ur það að vera vant að virðingu »inni,
og verður að geta gert grein fyrir því,
að það noti þetta fé á þann hátt. lem
til er ætlaat, en ekki til annara hluta,
koaninga-undirróðura, eða annars því
lík». Ennfremur bentum vér á, að ef
Stór»túkunni væri þe»»i þvottur alvöru-
mál, og ef hún vildi gefa það til kynna
með þesaari fyrnefndu yfirlýiingu Stór-
ritarans, að hún væri óaamþykk gjörð-
um hans, þá væri auðvitað óhjákvæmi-
legt, að svifta hann þeirri stöðu, er
hann hefði haft á hendi, og mi»brúkað
á þennau hátt.
Eu þetta atoðaði ekkert. Stór»túkan
fékkat ekki til að akýra frá afítöðu
»inni til aðgerða Stórritaran* í þe»su
efni, frekar enn hún halði gert með
kattarþvottar-yfirlýaingunni — þangað
til nú. Þesai koining, »em nú hefir
fram farið á Seyðisfirði, er hið greini-
legasta svar, hin ótviræðasta yfirlýaing
um það, að Stóratúkunni var engin al-
vara, er hún lét Stórritarann takait
einan á hendur ábyrgðina af Pukura-
bréfiuu, heldur hefir það einungi* verið
gert til þesa, að atrá »andi í augn al-
menningi, reyna að fela »ig b»k við
þann mann, «em af tilviljun varð til að
kveða uppúr, og láta hann siðan taka
við skellunum. Þetta er hreyatileg fram-
koma og göfugmannleg. 0*s grunaði
að ví»u þegar i vetur að svona væri,
en vildum þó ekki gera framkvæmda-
nefnd Stóratúkunnar þe»»ar getsakir.
En nú hefir Stóratúkuþingið tekið af
o»s ómakið og sýnt það ein» greinilega
og freka»t verður á kosið, að þetta yfir-
klór Stóratúkunnar í vetur var að eins
vandræðaleg og vesældarleg tilraun til
að velta yfir á einn mann þeim skell-
um og þeim ámælum, sem að réttu lagi
áttu að lenda á henni ajálfri.
En hr. Jón Pál»*on stendur sannar-
lega mað pálmann í höndunum. Stór-
stúkan hefir, með því að gera hann
Stórtemplar, tekið á sínar herðar hina
»iðferði»legu ábyrgð af hinum pólitisku
æaingum pukurbréfains, þvegið af hon-
um þann blett, er hún reyndi að klína
á hann i vetur — og veitt hoaum að
launum þær mestu virðingar, er hún
áttir yfir að ráða.
Kosningarréttur og
kjörgengi kvenna.
Það er undarlegt að ekki skuli sjást
í blöðunum meira ritað um þetta mál
en raun ber vitni um, því óneitanlega
er „kvenfrelaia" -hreyfingin hér á ís-
landi komin það á veg, að tími er til
fyrir þann hluta þjóðarinnar að fara að
rumaka, sem ekki er samþykkur þeirri
hreyfingu, eins og hún nú er orðin.
Sérataklega eru aðgerðir síðasta þings
á þann veg í þe»»u máli, að menn
mega ekki leiða það hjá aér þegjandi
og hljóðalauit, því miklir hafa þing-
bre»tirnir verið, en þetta er einn af
stærri dynkjunum.
Blöðin, að undan»kildum Ingólfi, virð-
aat i þetta akifti vera nokkurn veginn
■ammála, og er þó ekki hægt að bregða
þeim um, að þeim komi of vel saman.
Aunaðhvort er, að þe»*i avonefnda
kvenfrelaia hreyfing hefir mjög mikið
fylgi, sem er næita ótrúlegt, eða þá
hitt, að menn þora ekki að segja neitt
á móti henni til að «tyggja ekki vi»aan
hluta kvenþjóðarinnar.
Aunara virðist þetta mál bera dálít-
inn agitation»-blæ.
Yiss atjórnmálaflokkur hefir gert mík-
ið að því að þyrla upp ýmgum frelsis-
hugejónum, og þyki«t einn verja »jálf-
»tæði landa og þjóðar móti ýmsu meira
og minna ímynduðu ófrelai.
í þeasu máli hafa hinir flokkarnir
■mittaat. Það verður aldrei heillavæn-
leg pólitík, hjá hvaða fiokki sem er,
að beita þeim meðölum, »em kitla fjöld-
ann í bili, en reyniat svo til »kaða þeg-
ar frá liður. Svo þykir mér líklegt að
verði um þetta mál. Mér dettur í hug
maður, sem bauð sig fram til alþingis
— það var i kjördæmi Björna Jón»s.—
hann fór upp á garðbrot og kallaði:
Meira frelai! Meira frelai! Svo var
ræðan ekki lengri; en karlarnir voru
■vo vitlausir þá, að þeir kuau ekki
manninn. Hanu hefði líklega náð ko*n-
ingu núna!
Kosningarréttur kvenna.
Samkvæmt lögum síðaita alþingia
eiga allar giftar konur og lauaamenn,
sem eru 25 ára, að fá koaningarrétt.
Þegar konan hefir öðlast þennan rétt,
er hún um leið skyld til að nota sér
hann, ekki lagalega heldur siðferði»lega
akyld til þe»». Réttinum fyl'/ir skyldan.
Konan verður að setja »ig inn í öll
þau mál, er þjóðina varða, til þess að
geta greitt atkvæði »itt réttilega. Eg
skal fúslega játa það, að konan er eða
getur verið eins vel gáfum gædd og
karlmenn, svo frá þeirri hliðinni skoð-
að er ekkert við þetta að athuga. En
hins ber að gæta: Er þetta nokk-
ur hagur fyrir konuna sjálfa eða fyrir
þjóðfélagið í heild sinni?
Fyrir konuna álít eg þetta óheilla-
spor. Hún er með þe»su knúð til að
gefa sig við opinberum málum, sem hún
hingað til hefir látið afakiftalaus. Hún
verður að taka „aktivan" þátt í póli-
tíkinni.
En »vo mikið má segja, án þe«s að
vera atórorður, að pólitíkin hjá o*» í«-
lendingum er ekki »vo á þessum tím-
un# að hún göfgi hugsunarháttinn eða
geri menn að betri mönnum.
Bakmælgi, illyrði og rógburður eru
algeng vopn pólitískra mót»töðumanna.
Inn í þennan eld á nú að kasta kon-
unni. Má»ke einhverjum detti í hug að
konan geti mildað þetta »trið. En það
er vafalaust ekki rétt hugsað. Konan
er oftaat örlyndari og ákafari en karl-
maðurinn, »vo ófriðurinn mundi frekar
aukast en minka.
Heimilið hlýtur að líða við þetta.
Ef konan gefur »ig mikið við opinber-
um málum, vanrækir hún heimili sitt.
Hún getur ekki bæði gætt heimili*-
ins og tekið öflugan þátt í opinberum
málum. Afleiðingin hlýtur því að vera
■ú, að hún vanrækir annaðhvort.
Nú kemur það fyrir að maðurinn og
23. blaö.
kona hans eru ekki aammála um póli-
tík. Mundi það ekki eitra heimilislífið?
Það er eg hræddur uro.
Menn, »em hafa verið vinir árum
saman, mega-nú ekki ajást vegna ólíkra
■koðana í landamálum. Þetta mundi
fara ein» með hjónÍD, það mundi spilla
hjúskapnum og eitra heimilislifið.
Fyrir þjóðfélagið í heild »inni hefir
þetta ýmist lítil áhrif eða þá ill áhrif.
Séu hjónin saromála, tvöfaldast að ein»
atkvæði mannsins. Séu þau »itt á hvorri
skoðun, getur það spilt heimilinu og þar
af loiðandi þjóðfélaginu, því börnin, hin
koraandi kynilóð, bera merki heimiliiins.
Hér hefir aðallega verið átt við gift
kvenfólk. Um ógiftar konur er dálítið
öðru máli að gegna. Þær mættu ef til
vill fást við pólitík, þó það sé í sjálfu
sér óeðlilegt, en þær yrðu helst um
leið að undirgangast það, að gífta sig
aldrei.
En — akyldu þær vilja það?
Þá er að athuga þá hlið málsina, sem
mestu varðar. Það er að kvenfólkið
sjálft hefir ekki beðið um þessi réttindi,
og eg efast mikið um, að meiri hluti
íalenakra kvenna sé mjög áfram um
að öðlaat þetta hnoas.
Eg hefi átt tal við margar konur
um þetta mál, og mikill meiri hluti
þeirra er þvi mótfallinn. Konur yfir-
leitt finna ekki til þeaaa ófrelsia og
þvingunar, *em ein»töku kvenfreliia-
garpar eru að prédika.
Þetta er heilbrigð hugsun.
Því í veruDni hefir konan jafnrétti
við manninn.
Maðurinn hugaar um hag heimiliiina
út á við en konan inn á við.
Þetta er jafnræði.
Vegna hvers er alþingi að veita kven-
fólkinu kosnÍDgarrétt, án þe»a að vita
fyrat, hvort þær óska eftir því?
Kjörgcngið.
Eftirleiðia eiga konur að hafa jafnan
rétt til allra opinberra sýalana, embætta
o. s. frv. eina og karlar.
Illur er kosningarrétturinn, én verra
er þetta, ef kvenþjóðin notar sér þenn-
an rétt alment.
Það er ekki af þvi að kvenmaðurinn
hafi ekki jafna hæfilegleiba og karlm.,
ég tek það fram aftur, heldur af því
að þetta er aljjjörlega á móti lögmáli
náttúrunnar, ein» og það hingað til hef-
ir verið skilið.
Ég hefi ekki á móti því að konan
fái alla þá mentun, »em hún vill og
þarfnast fyrir.
* Eu að hún gangi mentaveginn til
þesa að verða embættismaður á eftir,
því er ég algjörlega mótfallinn, því með
því er konan komin út fyrir sitt eðli-
lega ætlunarverk.
Með þesiu móti er hún komin inn á
verksviS karlmann»ins.
Ætlunarverk konunnar, er að verða
eiginkona og móðir, ala upp börn »ín
og vera húsmóðir i þes»a orð» beztu
merkingingu.
Þetta hefir ætíð verið ætlunárverk
konunnar, þetta gætum við karlmenn-
irnir ómögulega losað hana við, hvað
fegnir sem við vildum.