Ingólfur - 20.06.1911, Blaðsíða 1

IX. árg.
25. blad.
TTVTQÓXjF Ll irt
kemur út einu sinni í viku að minsta
kosti; venjulega á fimtudðgum.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
$ ar Egilsson Vesturgötu 14 B.
J (Schou’s-hús). — Má finna á af-
x greiðslunni frá kl. 11 — 12.
I Afgreiðsla og innheimta í Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 hjá P. E. J.
Halldórssyni, lækni.
HÍHHHHHHHHHHH»KKHHKHHHHKKH-|H-
Kosningadagskrá
8jáslfstæðisflokksins.
Þeir menn munu vera margir hér á
landi, sem hafa óskað þeas og vonað í
lengstu lög, að sambandsmálið yrði lát-
ið afskiftalaust við þær ko*ningar, er
nú fara í hönd. Það mál hefir legið í
þagnargildi nú um aíðasta tveggja ára
tíma og þjóðin hefir ekki æskt eftir
því, að það yrði nú þegar vakið upp
af nýju, enda eru mörg mál, sem nær
liggja nú, og kosningarnar að réttu lagi
ættu að snúast um, svo sem fjármálin
og stjórnarskráin nýja. Auk þess er í
stjórnarskrárfrumvarpinu, sem samþykt
var á síðasta þingi það ákvæði, að hver
sáttmáli um samband landanua skuii
borin undir þjóðina áður en hann nær
staðfestingu; þetta ákvæði verður ekki
orðið að lögum fyr en næsta þing hef-
ir samþykt það. Þetta ákvæði var á
siðasta þingi samþykt af báðum flokk-
um, og á því að mega telja það sjálf-
sagt, að flokkurinu, sem ofaná verður
við kosningarnar í haust, sjái þar skyldu
sína, að ráða sambandsmálinu ekki til
endanlegra lykta.
Það er því alt sem mælir með því,
að sambandsmálinu beri ekki að hreyfa
uudir kosuingarnar, þar sem slíkt mundi
einungis vekja glundroða og varna því
að önnur mál, »em nær liggja fyrir
hendi, fái nógu rækilegan undirbúning
opna nú að nýju það æsinga-fen, *em
alt annað druknar í.
Eu sjálfstæðisflokknum mun haf lit
ist öðruvísi.
Karl i koti hefir „gefið tóninn“ í
„ísafold“ 10. þ. m., og þess mun vænt-
anlega ekki langt að bíða, að herópið
endurrómi nm landið þvert og endilangt:
„þeir sem ekki vilja láta lögfesta inn-
limun íslenzku þjóðarinnar í dönsku
ríkisheildina — þeir kjósa Sjálfstæðis-
menn á þiog“ — Hér er þábyrjaðaft-
ur sama gamla moldviðrið, sem um
langan aldur hefir dunið »vo þykt og
■vo þétt yflr þjóðina, að hún heflr ekki
getað »éð alin framundan sér ; hér er
þá enn gerð tilraun til að blindamenn
með pólitískum stóryrðum og gífuryrð-
nm: innlimun, afsal fornra réttinda,
o. s. frv. orð, orð, sem hafa svo oft
verið notuð af öllum flokkum á viil
hvor um annan og um svo ólíka afstöðu
Reykjavík, þriðjudaginn 20. júní 1911.
að orðin eru búin að missa alt innihald
það eru tóm orð.
Vér þykjumst þess fullvissir, að hversu
satt eða ósatt sem það kann að vera,
að heimaitjórnarmenn ætli að „demba
frumvarpinu á þjóðina,“ ef þeir verða
ofauá við næstu kosningar, þá eru
þessi ógnunaryrði frá aðalstöðvum sjálf-
stæðisflokksins ekki af því komin, að
upphafsmenu þeirra trúa þeim sjálfir.
Hitt mun nær sanni, að þeir hsfi ekki
frambærilegt að „beita“ á kosninga-
öngulinn, ekkert, sem þeir þora að hafa
hátt um, ekkert, sem þeir geta boðið
kjósendum þessa lands. Um siðustu
kosnÍDgar gáfu þeir kjósendum mörg
fögur loforð um sambandsmálið, lofuðu
að berjast drengilega fyrir betri sam-
bands-sáttmála en þá var í boði. Þetta
hafa þeir ekki efnt; þeir samþyktu að
vísu á þingi 1909 sambandslaga-frum-
varp, sem þeir vissu fyrirfram að ekki
muni ná aamþykki, og lögðu síðan það
mál á hylluna, þangað til nú, er þeir
ætla sér að reyna að leika sama leik
inn með kjósendur landsins; þeir lofuðu
bættum fjárhag, en efndu það loforð
þanníg, að aldrei hefir fjárhagurinn ver-
ið aumlegri en þegar Björn Jónsson
skildi við hann. Þeir lofuðu bættum
samgöngum en aldrei hefir verið meiri
'óánægja með þær en nú. Þeir lofuðu
óhlutdrægni og gætinni stjórn, en aldrei
hefir verið annað eins stjórnleysi, önn-
nr eins gönuhlaup og óáreiðaalegleikur
í stjórn landsins, eins og undir merki
Björns Jónssonar. í fám orðum sagt að
þeir hafa varla gefið nokkurt loforð svo
að þeir hafi ekki látið undir höfuð leggj-
ast að efna það.
Og nú ætlar þessi flokkur að ota fram
samb&ndsmálinu til þess að sjá, hvort
hann muni ekki geta flotið á því aftur
einsog við síðustu kosningar, þrátt fyr-
ir allar þessar ávirðingar, og það jafn-
vel þó þetta mál liggi nls ekki fyrir
nú, og dgi als ekki að liggja fyrir uú.
Oss kemur ekki eitt augnablik til
hugar að trúa því, að þau brigsl fyr-
verandí stjðrnarflokks sé á nokkrum
rökum bygð, að Heimastjórnarflokkurinn
mundi nota sér tækifærið að leiða sam-
bandsmálið til lykta ef hánn fær meiri
hluta við kosningarnar. Slíkt væri í
meira lagi heimskulegt af þeim flokki
því hver maður mundi sjá hversu ó-
sæmilegt það væri, að nota sér það, að
ákvæðið um þjóðaratkvæði í sambands-
málinn er ekki orðið að lögum. Euda
heflr nú alþm. Jón Ólafsson, sem or í
miðstjórn Heimastjórnarflokksins, lýst
því yfir í nafni flokksins (í „Reykjavík
25. tbl.) að hversu mikinn meiri hluta
sem flokkurinn fengi við kosningarnar
í haust, kæmi honnm það ekki til hug-
ar að samþykkja sambandslögin til fulln-
aðar svo að það verði borið fram til
■taðfestingar, ntyrri en þjóðin hefir
staðfest það við nýjar kosningar.u
Þessa yfirlý»ingu 'á þjóðin að geta
látið sér nægja, og við þe»»a yfirlýsingu
æsti ijálfstæðisflokkurinn með „ísafold“
í broddi fylkingar að þagna og hætta
við það ósæmilega atferli, sem þau |víð
ast hafa ætlað að byrja á að nota sam-
bandsmálið aem grýlu, til að ógna þjóð-
inni til að lifta Birni Jón«»yni aftur
upp í það »æti. »em hann valt úr við
lítinu orðstír og hefði aldrei átt á að
koma, maðurinn gamlaður og veiklaður
og ófær um að standa í svo vandasamri
stöðu sem ráðherrastaðan er.
Sambandsmálið liggur ekki fyrir við
kosningarnar í haust, og sjálfstæðis-
flokkurinn getur því ekki vegna þess
máls vænst stuðnings kjósenda; hann
verður því að benda á einhver önnur
mál, sem hann vill beyta sér fyrir, ef
hann ætlast til fylgis hjá þjóðinni. En
ef hann hefir engin slík mál á stefnu-
skrá sinni, þá virðist flokkurinu ekki
eiga neinn tilverurétt.
Jóns Sigurðssonar dagurinn.
Um morguninn.
Höfuðstaðarbúarnir fóru suemma á
fætur til að skygnast til veðurs, því
ekki var minst um vert þann skerflnn,
sem himininn átti að leggja til hátíða-
haldsins. Og himininn skar heldur ekki
sinn skerf við neglur sér: höfDÍn lá
framundan egg-slétt og gljáandi, og
E^jan og Akrafjallið stóðu þarna böðuð
í sólskininu. Það er sagt að veðrið á
afmælisdaginn mans fari eftir því hvað
gott barn maður hafi verið: Jón Sig-
urðsson hlýtur að hafa verið fjarska-
lega gott barn, hreinasta óskabarn. —
Á höfninDÍ Iá fjöldi skipa, flest öll flögg-
um skrýdd frá siglutoppi og niður á
þilfar. 1 bænum sjálfum var flagg á
bverri stöng, ýmist bláa eða rauða flagg-
ið. Bærinn var í sparifötunum, landið
var í sparifötunum og fólkið var í
sparifötunum.
í montaskólanum.
Kl. 8‘/g um morguninn hófst hátíða-
haldið með minningarhátíð í viðhafnar-
sal mentaskólans. Þar söfnuðust allir
kennarar skólans og nemendur og auk
þess ýmsir bæjarmenn, sem boðnir voru.
Rektor skólans, Steingr. Thorsteinsson
og Þorl. H. Bjarnason adjunkt töluðu þar.
Iðnsýningin opnnð.
Kl. 10 var fjöldi manns saman kom-
inn í leikfimishúsi barnaskólans til að
vera viðstaddur er landritari Kl. Jóns-
son opnaði hina aðra íslenzku iðnsýn-
ingu. Söng»veit Sigf. Einarssonar »öng
þar kvæði eftir Guðm. Magnússon »káld,
aem prentað er í aíðaata tölublaði, með
lagi, sem Sigfúa Eiuar»»on hafði lagað
eftir þýzku lagi. Síðan talaði JónTlal-
dórsson húsgagnaamiður, aagði frá til-
drögum til »ýningarinnar og lýsti und-
irbúningi hennar. Nálægt 1200 munir
sagði hann að aýndir væru. Þá talaði
Kl. Jónsson landritari og lýsti þvi yfir
fyrir hönd ráðherra, að hin íslenzka
iðnsýning «é opnuð. Eftir það fórn
allir gestirnir yfir í sýningarsalina og
skoðuðu munina. Sýningin er fnrðan-
lega tilbreytileg, og verður ekki annað
»éð en að hún sómi »ér vel. En þarna
var »vo margt fólk aaman komið, að
með engu móti var nnt að komast að
að skoða mnnina svo rækilega »em til
þarf til að dæma nm þá, og verður það
að biða betri tíma. Oes.
Háskólasetningin.
Sögnlegaita athöfnin, setning háskóla
íslands, fór fram á hádegi. Nokkru
fyrir kl. 12 komu boðsgestirnir og fórn
þeir inn nm suðurdyrnar; öllnm embætt-
israönnum bæjarins var boðið til hennar
og auk þess öllnm — eða flestum —
lærðum mönnum. Enn vóru konsúlar
og „meiri háttar“ kaupmenn boðnir og
einhver strjálingur annar. Ýmsir vóru
óánægðir, er enga aðgöngumiða fengn
frá hinnu virðulega háskólaráði, eins og
títt er, þegar boðið er til slíkra hátíða.
Boðsgeatirnir aátn inni i þingsal neðri
deildar. Þar vórn konsnlarnir á ein-
kenniabúningnm sínnra. Þar var kon*
■úll hina franska lýðveldis, Blanche, kon-
súll Norðmanna, Klingenberg, konsúll
Breta, Ásgeir Sigurðsson og konsúll
Svía, Kr. Ó. Þorgrímsson. Þar skört-
uðn og „fyrverandi“ höfðingjar í ein-
kenningum sinum, þeir Magnús Stephen-
sen og Júlíus Havsteen. Þar komu
prelátar og helgir menn í hempum með
hvítum krögnm. Þar vóru hefðarfrúr
í skrautbúningi og var mönnnm ekki
ljóst, hvað sumar þeirra vóru riðnar
við háskólann. Þar vórn nokkrir nem-
endur við æðri skólana fyrverandi er
höfðu bönd um sig, blá og hvít að lit,
sem einkenni. Þeir visnðu gestum til
sætis og kölluðmt marskálkar. Pró-
fessorarnir snmir leiðbeindu mönnnm og,
hvar þeir skyldu sitja.
Kl. rúmlega 12 hófst athöfnÍD. Þá
var almenningi hleypt inn um aðal-
dyrnar og vórn þeir í sölunum nm, sem
eru neðrideildarsalnnm næstir. Fyr6t
var snnginn vígslusöngur eftir Þorstein
Gíslason, fyrri hlnti hans. Þá steig
Klemenz Jónsson npp af forsetastól
deildarinnar. Hann sagði sögn málsins
og mintist hlýlega Benedikts Sveinsson-
ar, sem var fyrsti flytjandi málsins á
alþingi 1881. Að loknm las hann npp
kafla úr fyrstu þingræðu Benedikts fyr-
ir háskólamálinu — og vórn þeir eitt
hið snjallasta, er sagt var þenna mikla
hátíðadag og að allra síðustu afhenti
hann háskólaráðinn þessa nýjn menta-
stofnun, „quod felix fanatnmque sit.“
Þá tók rektor háskólans, Björn M.
Ólsen, til máls. Hann talaði nm há-
»kóla og áhrif þeirra á þjóðlíf og ment-
ir. í ræðnnni gat hann þes» að sím-
•keyti hefði borist frá konungi, þar sem
hann óskaði lardinu til hamingju með
skólann og tjáði því samfögnnð sinn.
Hann las líka samfagnaðarsímskeyti
frá háskólanum í Kristjaníu, þar sem
háskólanum er boðið að senda fulltrúa
á 100 ára minningarhátíð Kristjaníu-
háskóla á næsta h&nsti. Enn fremnr
gat hann þess, að sér hefði borist bréf
frá Benedikt kaupmanni Þórarinssyni,
þar sem hann gaf háskólanum 2 þús-
undir kr. og skyldi því varið »em styrk
til útgáfn islenskra vísindarita. Þakk-
aði bánn k&upmanninum þessa gjöf, enda
er hinn mesti höfðingjabragur á henni,
en enginn stóð samt npp nú, en fyrir
símskeyti konungs spruttu allir úr sæt-
nrn sínum. Hann lank máli sínu með