Ingólfur - 18.07.1911, Síða 1

IX. árg.
29. blað.
■h|íHHHHHHHHHH*«+*MH-MMHHHHHHHÍ|m-
I ingólfuR ±
í kemur út elnu sinni i viku að minsta *
kosti; venjulega á þriðjudðgum. +
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend- í
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- ±
;n við áramót, og komin til útgef- *
'anda fyrir 1. október, annars ógild. |
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn- T
ar Egilsson Vesturgðtu 14 B. J
(Schou’s-hús). — Má finna á af- j
greiðslunni frá kl. 11 — 12. T
Afgreiðsla og innheimta i Kirkju- ±
stræti 12 kl. 11—12 hjá P. E. J. -jj
Halldórssyni, lækni. ♦
ÍHMHHMHHMHMHMMMHMMHHHHHMH*M
Störstúkuþingið
bannið.
Ef'tirtektarrorð yfirlýsing.
Blaðið „Templar" akýrir frá því, að
á Stórstúkuþinginu á Seyðisfirði í vor
hafi í einu hljóði verið samþykt eftir-
farandi yfirlýsing:
„Stór*túkan Iý*ir yfir, að hverjir þeir
templarar, er vinni gegn framkvæmd
laga um bann gegn innflutningi áfengia,
verði að teljaat sekir um sknldbinding-
arbrot."
Þessi yfirlý-ing er eftirtektarverð.
Stóratúknþingið heíir með þe»su betnr
enn áðnr markað atefnu templara, dreg-
ið upp eÍDlitan bannfánan; undir því
merki eiga þá hér eftir allir templarar
að berja*t, og þeim, sem ekki kynnu að
vilja það, er þar með gefin vinaamleg og
ákveðin bending um það, að þeir verði
að víkja burtu úr fylkingunni.
Alt þangað til bannmálið kom á dag-
skrá hjá þjóðinni, var það almenn akoð-
un manna útífrá, að templarsfélagið væri
í þeim tilgangi stofnað, ogynni í þeim
tilgangi, að efla og anka bindindi, með-
al annars með því, að leitast við að
fjölga meðlimum aínnm sem mest. Þessi
stefnuskrá og þeaai tilgangur félagains
var að allra áliti hinn virðingarverðasti
og ávann félaginn og starfaemi þess
vináttu og virðingu margra góðra manna.
Þeasa starfsemi templarafélagsins viðnr-
kendi alþingi líka sem góða og þarflega
með því, að veita félaginu styrk af
landsins fé „til eflingar bindindi“. Yíð
því er í rauninni ekkert að segja, og
var heldur ekkert sagt, meðan félagið
hélt sér við sína upphaflegu lofsverðu
stefnn, efling og aukning bindindis með-
al landamanna. Fyrirkomulag félagsins
var að vísn mjög gallað; það tók það
heit af öllnm félögum sínum, að neyta
aldrei áfengis það sem eftirsé æflnnar,
þó það væri reyndar öllum mönnum
ljóst, að fæstir þeirra manna, sem í fé-
lagið ganga, geri það í þeim tilgangi,
að neyta víns aldrei framar; með þessu
ól félagið á virðingarleysi meðlimanna
fyrir orðum og eiðum sjálfra síd, eins
og áður hefir verið sýnt hér í blaðinu.
Ennfremur er innan þessa félagsskapar
Reykjavík, þriðjudaginn 18. júlí 1911.
blandað saman svo ólíkum og svo óskyld-
nm málum, sem templarabindindi og
kristindómi; með þessu móti hlaut félagið
annaðhvort að fæla burtu frá sérþá menn,
sem ekki eru kriatinnartrúar, eða ala
einnig á þesau sviði á hræaninni og yflr-
drepsskapnnm. Þetta eru hvorttveggja
hinir verstu meinbugir, einsog allir menn
hljóta að viðurkenna. En alt nm það
hafði félagið áunnið sér hylli margra
manna, vegna hins lofsamlega tilgangs,
eflingar bindindisseminnar.
En nú á síðuítu tímum virðist félag-
ið hafa tekið miklum stakkaskiftum.
Forsprakkar þeas hér á landi virðast
nú vera borfnir frá þessari stefnn; þetta
prívat-félag, sem hingað til hafði haft
það að markmiði að vinna með frjálsum
eamtökum að eflingu bindindis í landinu,
sneri nú við blaðinu, og þeim megin var
alt öðrnvísi nmhorfs. Þeir menn, sem
gengið höfðu í félagið í þeirri trú, að
það væri privat-féiag, frjálst bindindis-
félag, sem að vísu lagði ýmisleg bönd
á meðlimi sína, en einskorðaði þau þó
aðeins við meðlimina, fóru nú að sjá,
að þeim hafði skjátlast. Forvígismenn
þessa félagaskapar, hér á landi voru
farnir að Ieitast við að koma öðru skipu-
lagi á hann, snúa honum frá því að
vera prívat-félag uppí það að verða
landsmálafélag, félag sem berst. fyrir
einni ákveðinDÍ stefcu í lardamálum, og
sem þarafleiðandi reynir til að hafa
áhrif á koaningar til alþingia, í atuttu
máli, reyna að gera Templarafélagið,
sem eðli sinu og tilgangi samkvæmt,
átti að vera landsmálaskoðanalaus prí-
vat-félagssk»pur, að pólitísku stórveldi.
Lengi vel var þessu þó engu skeytt
af þeim mönnum innan Goodtemplara-
reglunnar, sem töldu þetta landamála-
vaatur félagaakapnum sem slíkum óvið-
komandi, og það er fullknnnugt *ð með-
al Goodtemplara eru margir, bæði menn
og konnr, sem mótfallnir ern bauninu
og enn fleiri sem láta sig það engu
skifta. Þessir menn og konur eru þó í
félaginu, margir hverjir hinir ákveðn-
Uitn bindindisvinir, vegna þess að þeir
hafa þá skoðun að félaðið sé fyrst og
fremat Mndindisfélag, og þann félagsskap
vilja þeir styðja.
En nú kemur þessi yfirlýsing, þetta
valdboð, sem i rauninni merkir hvorki
meira ué minna enn það, að allir þeir
templarar, sem telja bannstefnuna at-
hugaverða, skuli verða félagsrækir. Ef
ég vil snúa frá villu míns vegar, ger-
ast Templar, og lofa að neyta aldrei
framar áfengis, þá fœ ég það ekki nema
ég sé þeirrar skoðunar í bannmálinu,
sem þeir háu herrar í Störstúkunni vilja
vera láta. Templarar þykjast hafa bjarg-
að mörgnm manni frá „eyðileggingu of-
drykkjunnar“; nú neitar Störstúkan
þeim mönnum u m nhjálp“, sem ekki eru
sömu skoðunar og hún uni bannmálið.
Og þá félagsbræður sína, sem ekki vilja
beygja kné sín í auðmýkt fyrir vald-
boði þeirra, viljaþessir Stórstúkuherrar
reka úr félagsskapnum, eigandi þ»ð á
hættu, samkvæmt hngsunargangi þeirra,
að þessir frávillingar verði aftur að bráð
áfengisnautnarinnar.
Er þetta nú besta ráðið til að „eíh
bindindi“ í landinu og hjálpa þeim mönn-
uro, sem veikir eru fyrir? Er þetta
ráðið með aukning og eíling bindíndis
fyrir augnm?
Nei, og þúsnnd siunum nei. Með
þessari yfirlýsingu, með þessu valdboði
er enn betur enn áðnr slegið föstnm
þeim sannleika, sem oft heflr verið bent
á hér í blaðinu, að forsprakkar templ-
ara eru nú farnir að láta bindindisefl-
inguna sita algerlega á hakanum fyrir
bannofsa sínum. Því fer reyndar fjarri
að vér andbanningar láum þeim að þeir
berjist fyrir að þvinga öllum landsmönn-
um til að fara í bindi, ef það er sann-
færing þeira, að það sé rétt og gott.
Yér mundnm ekki lá þeim þótt þeir
sendu alla menn til djöfulains, ef þeir
telja það heillavænlegt, því hver maður
á auðvitað að fara eftir sannfæringu
sinni og engu öðru, enda- áskiljum vér
oss líka réttinn til að spyrna á móti,
samkvæmt vorri sannfæringu!
En það Iáum vér þessum Stórstúku-
herrum, er þeir bölsótast með þessi bann-
lög sín í nafni bindindisins, því það er
tvent ólíkt, eins og þessi síðasta yfir.
lýaing aýnir best. Og ef þeir Templar-
ar, sem er það alvörumál að vilja efla
bindindið, rísa nú ekki upp sem einn
maðnr og mótmæla þessar valdboðsyfir-
lýsingu, og ef Stórstúkuþinginu á Seyð-
isfirði tekst þesai tilraun til að gera
templarafélagið að bannsfélagi, þá er
það sjálfsögð skylda félagsina að kann-
aat við lit ainn, og viðurkenna það nú,
að það sé horfið frá stefnu sinni, viður-
kenna að bindindistal þess sé að eins
hræsni og yflrvarp, viðnrkenna að það
sé úlfnr i sauðargæru, bannfélagí bind-
indiafötum, svo að landsmenn viti við
hverja er að eiga.
Hin íslenska iðnsýning,
NWurl.
Þar er ennfremur einkar fagurt, vel
og mjög haglega gert, rósagreipt (incru-
sté), spónlagt. og fínpólerað saumaborð
eftir trésmíðameistara Bjarna Jónsson,
— einn af félagsbræðrum þeirra tré-
smíðameistara: Jóns Halldórisonar, Jóns
Ólafssonar og Kolbeins Þorsteinssonar,
Enn má nefna eitt af mestu hugvits-
smiðum, er sendar hafa verið á sýningu
þessa, og það er fyrst og fremst véla-
skrá sú hin mikla eftir Magnús Þórar-
insson, og bendir hennar vélalögmáls-
bundna vinnuverksvið á fádæma um-
hugsun og nákvæma yfirvegun möguleg*
leikanna. Þar er dúnhreinaunarvél eftir
sama. í gjálfu sér er vélin einföld og
óbrotin, en samt sem áður virðist hún
fela í sér svo víðtæka og viðeigandi
hugsun, er nægi til þess að leysa dún-
hrælingar-ráðgátuna, þ. e.: hvernig yfir-
leitt fljótast, best og ódýrast sé auðið
að hreinsa dún. Yél þessi á óefað mikla
framtíð fyrir sér hjá dúntekjumönnum
íslands og máske víðar.
Þó sýning þessi, i daglegu máli, —
alment nefniit iðnaýning, þá er alls ekki
svo að skilja, að þangað eigi og megi
að eins senda sanna iðnaðarmuni, er
gerðir séu eingöngu aflærðum iðnaðar-
mönnum, heldar þvert á móti. Áallar
almennar og samskonar sýningar og
þessa má genda alt það, sem mannleg
hönd og hyggja getur framleitt, hamið
og handsamað, hverju nafni sem nefn-
ist, því öll iðja er bundin arSs við von;
þar sem um sannan arð og afrakstur
er að ræða »f vinnunni, þar með er
mögullegleika skilyrðið fyrir hendi til
úrlansnar lífsþarfanna, og þykir þá björn-
inn oft vel unninn, þegar sá hnútur er
leystur. —
Eins og mönnum mun, nú um stundir,
yflrleitt kunnugt nm, þá heflr þýðing
sýninga mjög stofnsterka, víðtæka og
djúpstæða rót til að standa á til eflÍDg-
ar fyrir hagamuni, ekki að eins hvers
einstaklings út af fyrir sig, heldur og
einnig fyrir hagsmnni hinna sönnu fram-
fara þjóðanna. Sýningar eru í heild
sinni einskonar sameiginlegur alþjóða-
markaðnr, er einn og sérhver má sækja
og leggja þar fram til skoðunar það úr
atvinnu- og iðjugrein sinni, er honum
kann að vera hugleikið um, að verði
sem best og víðast þekt, og að lokum
fá þar uppkveðinn réttmætan og hlut-
drægnislausan dóm yfir hinn sanna gagni
og gildi hlutarins.
Þetta vekur beinlínis og óbeinlínis
kapp og vandvirkniahug meðal manna;
allir vilja auðvitað hafa sem mestan arð
og heiður af iðju sinni. Á þennan hátt
verður mannsandinn alveg ósjálfrátt
knúður áfram til atorku og fylgis, og
til úrlausnar þarfanna, þrantanna og
ráðgátanna; með þeasu myndsst aftur
smátt og smátt sannnr manndómur, þrek,
djörfang og áiæði til til nýrrar atlögu
og framsóknar, o: afl andans sigrar að
lókum allar þrantir. —
Af þessu afarstutta yfirliti yflr verk-
svið og algildis-þjóðþýðingu sýninga, má
nokkurnveginn geta sér til hversu af-
armikið framtíðar verkefni felst í gunn-
stæðishugtakinu sýning fyrir hinn fram-
sækjandi mannsanda og fyrir hina iðj-
andi bönd, bæði hinnar núverandi kyn-
slóðar og hinna komandi kynslóða jarð-
búanna. —
Sökum þess að sýning þessi er svo
feiknafjölbreytt að mnnum, þá útheimt-
ist auðvitað jafnmargar dómnefndir og
iðjugreinarnar eru, sem sýnismunirnir
eru sendir frá til umsagnar og álits, —
þarf því helst einar og alstœðar, stuttar
og laggóðar verksviðsreglur fyrir allar
dómnefndirnar til að byggja dóma sína
á og ætti sýningarnefndin sjálf að út-
búa þær reglur og láta prenta þær, og
því næst. að afhenda hverri dómnefnd
1 eintak, áður enn verulega er gengið
til úrslitadóma í nefndunum. Með þess-
um hætti fengist nær því óyggjandi
trygging fyrir samstæðum samræmisdómi
gegnum allar dómnefndirnar, o: öll dóms-
ákvæðin yrðu samróma og hlutfallsleg.
Þegar allir verðlaunadómarnir eru
fallnir, ætti einna best við að verðlauna•
ákvæðið væri sett við hvern hlut, er
verðlaunaður kynni að verða, svo jafnt
eigendum sem skoðendum geflst opin-
berlega kostur á að sjá hvernig umhorfs
er. —