Ingólfur


Ingólfur - 08.08.1911, Blaðsíða 1

Ingólfur - 08.08.1911, Blaðsíða 1
IX. árg. 32. blaö. Reykjavík, þriðjudaginu 8. ágúst 1911. •MÍ-MM+fH-MMM-M-MM-MMMMMMMMMMMMMM$M I ING-ÓIjFITII ± kemur út elnu sinni í viku að minsta ± kosti; venjulega á þriðjudögum. ^ Árgangurinn kostar 3 kr., erlend- * is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- ± in við áramót, og komin til útgef- ^ anda fyrir 1. október, annars ógild. í Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn- T ar Egilsson Vesturgötu 14 B. * (Schou’s-hús). — Má finna á af- V greiðslunni frá kl. 11—il2. Afgreiðsla og innheimta í Kirkju- ± strœti 12 kl. 11—12 T>g 4—5 hjá ^ P. E. J. Halldórssyni, lækni. ▼ Ctanför ráðherra. Ráðherra kom heim úr utanför sinni á sunnudaginn. Vér höfum áður getið þeas, að öll lög alþingia voru ataðfeat af konungi 11. f. m., nema lög um viðbót við laga- skólalögin (af því að þau lög verða nú þýðingarlaus eftir að háekólinn tekur til atarfa) og stjórnarakrárfrumvarpið. Stjórnarshrárfrumvarpið var ekki samþykt tii fulls af alþingi; til fulln- aðaraamþyktar þarf samþykki á tveim þingum. Þeaavegna var engin ástæða til þess að leggja það frnmvarp form- lega fyrir konung nú, og gerði ráðherra það ekki. Hinavegar mun ráðherra, eins og sjálfsagt var, hafa skírt konungi frá innihaldi þeas. Um samhandsmálið átti ráðherra, sam- kvæmt ályktun þingsina, ítarlegt tal við forsætisráðherrann, Klaus Berntsen, og reyndi að fá hann til þeas að leggja aambandslagafrumvarp meiri hlutans 1909 fyrir ríkisþingið. Foraætisráðherr- ann vildi þó engu lofa um þettafyren hann hefði ráðgaat við helatu menn þiugflokkanna, og var því ekki lokið þegar ráðherra fór heim. Um lán handa landssjóði, aem alþingi samþykti að taka, hefir ráðherra eftir talavert stapp fengið loforð hjá þrem- ur bönkum í Kaupmannahöfn, Handels- banken, Privatbanken og Landmanda- banken. Landið á að greiða 4l/, °/0 vexti af láninu og fær það útborgað án afdráttar (pari). Skömmu áðnr en ráðherra fór heim, kom Forberg landsímastjóii til Kanp- mannahafnar að undirlagi landsstjórnar- innar, til þe»» að aðstoða ráðherra í til- efni af því, að um næstu áramót eru liðin þau 5 ár, sem núgildandi síma- taxtar milli landa voru ákveðnir. Ráð- herra mun hafa góðar vonir um að þeim takiat að fá taxtana lækkaða til muna, en enn sem komið er er ekki fullráðið um það. Bankafarganið. í siðasta tölublaði „Lögréttu er grein eftir „Norðlen'ding“ um þetta mál, mjög svo eftirtektarverð. í fyrri hlutagrein- arinnar er minst á „mat“ bankarann- sóknarnefndarinnar á tapi bankans, og sýut fram á, hver hégómi og markleyaa þetta „mat“ Tar, og bent á að nefndin þorði ekki einu aiuni að gera tilraun til að »anna ákærur sínar, og neitað var um að »ýna matsbókina, sem átti að sýns, hvað þeir hefðu lagt til grundvall- ar við matið og þá vitanlega nm leið réttmæti þess. Síðári ksfli greinarinnar er aðallega um rannsóknarnefndarskýrslu neðri deildar, og skulum vér leyfa oss að taka þennan kafia orðrétt: „En það er annað í þessu bankafarg- ani, sem mér og vafalauit mörgum fleir- um þykir voðalegt. Og það er þetta, sem stendur í skýrslu rannsóknarnefnd- ar ueðri deildar, undirskrifað af for- manni nefndarinnar, einum af dómend- um þessa lands, og öðrum núverandi gæslustjóra bankans — á bls. 67 í skýrslunni: „Vér getum ekki varist þess, að láta í Ijósi furðu vora á þvi, að banhastjórnin (ul. B. Kr. og B. Sig.) skuli hafa látið frá sér í sínu nafni skýrslur eins og þessar, sem sýnilega hlutu að veikja traustið á hag bsnkans, ef sannar værn, og auk þess innihalda á ýmsum atöðum bláber ranghermi og ósannindi, og í fjölda mörgum atriðum hvíla á þehkingarleysi á því, hvað áhrif hefir á löglegt gildi skjala“. Og í öðru lagi þetta: Tr. Gunnars- son fyrv. bankastjóri ber þær sakir á núverandi bankastjórn (B. Kr. og ,B. Sig.) í bréfl til rannsóknarnefndarinnar dags. 3. maí, prentuðn í skýrslunni á bls. 65—66, að „skrá“ frá núverandi bankastjórn Landsbankans „yfir 17 menn, sem mest skulda bankanum“, sé „fölsk11 að ýmsu leyti. Hann tekur fram all- mörg dæmi til sönnunar þeasari ákæru og segir »vo: „Þegar litið er á þe»si dæmi og fleiri, »em of langt yrði upp að telja, held eg, að ekki sé ofmælt, að þeir menn, sem þe»«a skýrslu rita, geri »ig »eka í því, að birta alþingi og al- þýðu falsha shýrsluu. Er ekki sómatilfinningin og siðferðii- meðvitundin farin að sljófgast ískyggi- lega í landi voru? Segist ekkertáþví, ef embættismenn í ábyrgðarmiklum em- bættum reynast sannir að sök um að gefa skýrslur, »em opinberlega eru lýst- ar „á ým#um stöðum bláher ranghermi og ósannindiu, eða sem lýstar eru „falsh- aru að einhverju leyti? Þolir landsstjórnin það þegjandi og aðgerðalaust, að bornar «éu slíkar »akir á háttstandandi embættiamenn, með til- teknum, prentuðum rökum ? Gerir Iandsstjórnin »ig ekki samseha slíku athæfi, ef hún skellir við því skoll- eyrunum? Yeikir hún þá ekki óhæfi- lega traustið á embætismönnum lands- in», á réttlæti og sannleiksást, sómatil- finniugu og borgaralegum dygðum yfir- leitt? Þetta er stórvœgilegt mál, ekki að eins fyrir embættismannastétt landsin#, heldur og alla alþýðu manna. Land»stjórniu má ekki þola það að- gerðalaust, ef embættismenn gefa skýrsl- ur, «em „reynast bláber ranghermi og ó»annindi“ og „falskar". Silfurbergsmálið. Skýrsla rannsóknarnefndarinnar. Niðurl. III. Þegar að því Ieið að binn nýji leyf- ishafi landssjóðs tæki við námuréttind- nnum, akrifaði stiórnarráðið fyrverandi leyfishafa, hr. Tulinius 18. júlí 1910, svohljóðandi bréf: „Með því að #tjr. hefir leigt Guðmuudi trésmíðameistara Jakobssyni, hér í bæn- um, silfurbergsnámurnar í Helgustaða- fjalli frá 1. n. m., þar «em hann bauð lands«jóði betri kjör enn þér, herra stór- kaupmaður, eruð hér hérmeð beðinn að afhenda honum eða umboðsmanni han» silfurbergsbirgðir þær, sem landssjóð- nr á í vörslum yðar, og #enda hing- að samrit af afhendingargerðinni, sem óskast undirrituð bæði af yður og hin- um nýja leigjanda eða umboðsmanni bans. Enn fremur væntir stjr., að þér sendið hingað skilagrein um það, sem þér kunnið að hafa aelt af silfurbergi á þessu ári.“ (Ranusókn.nefnd.skýrsla bls. 77). Svo er að sjá, #em Talinius hafi sím- að stjórnarráðinu 28. júní, er hann hafði meðtekið þetta bréf, og hafi hann mót- mælt þessurn skilningi á *amningnum og neitað að láta af hendi silfurbergs- birgðirnar, er hjá honum voru. En dag- inn eftir, 29. júní 1910, sendir Björn Jónsson, eða stjórnarráðið, ísl. stjórnar- ráðsskrifstofunni í Höfn, svolátandi sím- »keyti: „I Auledning Tuliniuss Gaars- telegram paastaar Ministeriet tilstædo- værende Spathbehöldning per förste Juli Landskassens Ejendom ifölge Tnliniuss Kontrakt. Henvend Dem til Tuliniuss. — Ministeriet.“ (Á íslensku: í tilefni af símskeyti Tuliniusar í gær, heldur stjórnarráðið því fram, að silfurbergs- birgðir þær, sem fyrir liggja 1. júlí, séu eign landssjóðs samkvæmt samningi Tuliniusar. Snúið yðnr til Tnlininsar. — Stjórnarráðið). Eins og sjá má af þéssu símskeyti er þá enginn bilbugur á hr. Birni Jóns- syni; hann heldur því enn fast fram, að landssjóður eigi allar þær silfurbergs- birgðir, sem þá voru í vörslum Tuli- niusar, og krefst þess, að Tulinius láti þær að höndum til hins nýja leyfishafa, hr. Guðm. Jak., er svo skyldi selja þær fyrir hönd landssjóð*. og hafa fyiir það 45°/0 af söluverðinn, samkv. samningi sínnm. Aftur á móti hélt Tulinius því fram, að þessar birgðir væri sameign sín og landssjóðs, og væri hann því ekki «kyld- ur til að ikila hinum nýja leyfishafa einu tvípundi af þeim. Til frekari full- vis«u »nýr haun sér svo til hæ»tarétt- armálaflutning#mann» G. M. Rée, og •pyrst fyrir nm skoðun hans á þessu máli. Hr. Rée tjáir sig, i bréfi til hans, dag», 1. júli 1910, algerlega lamdóma Tulinin# um akilninginn á samningnm. í þeasu brefi segir: ------------Tilböje- ligat er jeg til at mene, at De er be- rettiget til at realisere denne Beholdning, som Kontrakten fore»kriver, beregne Dem den kontraktlige ProvisioD, hvor efter Reatudbyttet, efter Frgdrag af de i Kontrakten ommeldte Udgifter, tilfalder Dem og Landskaaaen hver med Halv- delon. Muligt er det ogaaa, at Landa- kaaaen kau forlange Oplöaning af Sam- ejet strax aaaledes, *t den kan kræve Beboldníngen realiaeret ved Auction; tbi om nogen Deliug in natura kan der jo efter Deres Udtalelser ikke være Tale.“ (Á íalensku: Næst skapi er mér að álíta, að þér eigið rétt á að selja birgðir þessar, eins og samningurinn segir fyr- ir, reihna yður sölulaun samhv. samn- ingnum, en síðan shuli andvirðið, eftir að frá er dreginn aá koatnaður, sem gert er ráð fyrir í samningnum shiftast til helminga milli yðar og landssjóðs. Hugsanlegt væri það líka, að landssjóð- ur gæti heimtað að #ameignin væri upp- hafin þegar i stað á þann hátt, að hann gæti krafiat að birgðirnar væri seldar á uppboði. Því að eftir þvi #em yður segist frá, getur ehhi homið til nohhurra mála að shifta sjálfum birgðunum milli yhlcar). Ranns.nefnd. skýrala bls 67. Þetta er líka vitanlega einasti rétti skilningurinn á ákvæðum aamningsins, er mæla avo fyrir, að helrning aöluverðs silfurbergaina akuli árlega greiða í lands- sjóð. Þetta álitaskjal hr. Rées hefir Tulinius svo sent íilenakn atjórnarskrif- atofunni í Höfn aama dag (1. júlí 1910). Það hefði því verið eðlilegaat, og reyndar það eina, sem Björn Jönsson hafði heimild til samhvœmt samningnum við TuUnius, að fela honnm að selja þeasar birgðir, og hefði þá landssjóður fengið helming af andvirði þeirra, eða 375,000 hrónur, ef enn er lagt til grnndvallar það verð, aem Tnliniua hefir fengið fyrir aitt silfurberg. En nú kom þetta' í bága við þann samning, er Björn Jónsson hafði gert við Guðm. Jakobsson, þar sem honnm er heimilað að selja allar birgðirnar. Hér var því komið í hið versta óefni; Björn Jónason hafði komið því svo fyr- ir, að annarhvor aamningurinn hlaut að vera rofinn, Tuliniusar eða Guðm. Jak- obisaonar, en hvorttveggja virtiat hljóta að hafa í för með aér alvarlegt akaða- bótamál á hendnr land»9jóði. En þá tekur Björn Jónaaon það ráð, til að gera báðnm úrlausn, að hann aím- ar til íslenaku stjórnarskrifatofnnnar í Höfn, 4. júlí 1910, og leggur fyrir hana að bjóða Tuliniusi að shila lands• sjóði helming birgðanna, en áakilja þó landasjóði rétt til að krefjast hina helm- ingaina með málsókn. Þetta ákvæði um málsaókn útaf Tuliniusar helmingn- nm, var vitanlega ekki annað enn láta- læti, því að samkvæmt aamningnum gat landaajóður ekki taliat eigandi byrgð- anna, enda hafði líka hr. Rée ataðfeat þessa akoðnn. Seinna, með bréfi daga. 28. des. 1910, tilkynnir Björn Jónsson þá líka hr. Tuliniusi, að landsajóður falli frá málsókn að sinu leyti, en að avo

x

Ingólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ingólfur
https://timarit.is/publication/189

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.