Ingólfur - 08.08.1911, Blaðsíða 2

126
INGOLFUR
komnu yrði þó ekki falJgert um það
hvort málsókn yrði hsfin, ef ské kynni,
að alþingi, aem saman ætti að koma
í febrúar n. k, kynni að ó“ka þess.
(Ranna.nefnd.ikýr*l. bli. 75—76) Eins
og kunnugt er mintist hr. Björn Jóns•
son nú ekki á þetta máil á alþingi, og
gaf því þinginu ekki tækifæri 11 að
ákveða hvort málssókn yrði hafin eða
ekki, enda hafði hann þá fengið álit
enn fleiri merkra lögfræðinga um það,
að landssjóður mundi tapa slíku máli.
Björn Jónsson hafði þvi ráðið fram
úr þessum vandræðum, er hann sjálfur
var sök í, á þann hátt, að Tulinius fékk
til fullrar eignar og umráða helming
birgðanna, án skyldu til að skila lands-
sjóði einum grænum eyri af andvirði
þess; þessi helmingur var, samkv. því
sem áður hefir verið sagt, 375 000 króna
virði. En hinn helminginn fékk lands-
sjóður; og samkv. hinum nýja leigu-
samningi átti hr. Guðm. Jak. að selja
þann helminginn, sem þá líka var 375
þúsund kr. virði, og hafa fyrir það 450/°,
eða 168,750 kr., ef enn er farið eftir
sama reikningi. Landssjóður, sem að
réttu lagi, og samkv. samningnum við
Tulinius, átti aðfá helming afandvirði
all$ silfurbergsins, eða 375 þús. kr.Jékk
því ekki nema 55°/0 af helmingnum, eða
206,250 króna virði, og hefir því
þannig, fyrir viturlegar ráðstafanir
Björns Jónssonar, tapað þessum fyr-
nefndu 168,750 krónum.
Tildrög og tilorðning bann-
laganna.
Það er ekki ófróðlegt að rifja upp
og minnast á, hvernig bannlögin eru
til orðin, nefnilega fyrir svik og lævísi
Good-Temlara og annara fylgismanna
þeirra.
Eins og menn muna, settu Templar-
ar á alþingi upp mesta meinleysissvip
þegar þeir voru að fá koraið í gegn
þjóðar-atkvæðagreiðs’unni um bannið,
og lofuðu öllu fögru uin að þeim dytti
ekki í hag að koma banninu á nemá
mjög mikill meiri hluti greiddra at-
kvæða yrði með þvi, og man eg að
þeir töldu þá ekki nægja minna en a/4
hluta atkvæða og sumir jafnvel meira.
Með þessu móti komu þeir atkvæða-
greiðslunni í gegn, af því bannféndur
á þinginu voru nógu vitlausir til þess
að trúa þeim, og hefði þeim þó verið
vorkunnarlaust að þekkja orðheldni og
drenglyndi forsprakka þeirra. Euda
kom það á daginn, að þegar blóðskuld
og bölvun þessa lands höfðu komið
bannfíflunum í meiri hluta 1908, þá
voru þau ekki lengi að melta það með
sér, að gera sig ánægð með minna en
2/8 af greiddum atkvæðum, og demdu
svo lögunum þegar yfir, þvert ofan í
loforðin á þinginu og öll flároæli og
faguryrði „ísafoldar" og „Norðurlands".
Þetta fór nú ait eins og við mátti
búast, og þurfti engau að kynja, hvorki
framkoma Templara né nefndra blaða
í þessu máli fyr og síðar; en fram-
koma sumra sérstakra þingmanná ann-
ara i þessu bannmáli er harla eftir-
tektarverð, og verður hér af handahófi
nefnt dæmi af einum þingmanni mönn-
um tíl undrunar og viðvörunar.
Hálfdán prófastur Guðjónsson, þm.
Húnvetninga, þykist víst ekki slakur i
pólitískri dánumensku, né heldur mun
vera álitinn það af öðrum guðsbörnum.
Þó er það sannanlegt um hann, þann
góða mann, að um kosningarnar 1908
lýsti hann því yfir í votta viðurvist,
að ekki dytti sér í hug að greiða á
þingi atkvæði með banninu, nema yfir-
gnæfandi meiri hluti þjóðarinnar yrði
með því við atkvæðagreiðsluns, alls
ekki minna en 8/4 atkvæða, og þó helst
4/„. — En hvað skeður? Þegar að þingi
kemur gerir guðsmaðurinn sér hægt
um hönd og greiðir lögunum atkvæði,
mjög svo ánægður me* 8/„ greiddra at-
kvæða eða því sem næst. — Hvernig
líst nú rcönnum á slikt háttalag og
það af klerk. Hvað segja Húnvetning-
ar? Ætla þeir ennþá að trúa fögrum
loforðum síra Hálfdáns. — Annars jjmá
mörg fleiri dæmi nefna um framkomu
síra Hálfdáns og pólitískan aumingja-
skap, og verður það kannske gert síð-
ar, ef hann verður svo bíræfinn, að
bjóða sig fram til þings aftur. Ann-
ars verður honum liklega lofað að hvíla
í friði.
En svona eru bannlögin tilkomin fyr-
ir pretti og lævísi Goodtemplara og
orðrof og aumingjaskap pólitískra lítil-
menna. — Ekki er furða þó banniflenn
séu upp með sér af króanum. S?ei
attan.
Árni Árnason.
Jemplar og borgarafundurinn.
„Templar“ er hræddur við Halldór
Daníelsson, og vex í augum Jþað fylgi,
sem hann hefir hér í bænum, ekki ein-
ungis hjá andbanningum, heldur einnig
hjá fjöldamörgum kjósendum, er láta
það mál afskiftalaust. Þessvegna er nú
blaðræfillinn að reyna að telja sjálfum
sér og öðrum trú um, að borgarafund-
urinn um minnisvarða Jóns Sigurðsson-
ar, sem haldin var í Bárubúð um dag-
inn, hafi verið haldin í þeim tilgangi,
að „sjá hvernig afstaða /borgaranna
væri gagnvart Haldóri'" og þykist nú
heldur en ekki yfir árangrinum.
Yér neyðumst til að svifta aumingja
„Templar“ þessu hálmstrái; borgara-
fundurinn átti vitanlega ekkert slcylt við
þingmenskuframboð Halldórs Dmíels-
sonar. Af fundarboðendum voru 2 bann-
menn og annar þeirra, Einar Hjörleifs-
ron, jafnvel Stórstúkumeðlimur; en þeir
tveir, sem mest mæltu móti, voru báð
ir andbanningar (Kr. Ó. Þorgrimsson
koneúll og Tr. Gunnarsson bankastjóri),
og annar þeirra styrktarmaður Haldórs
Daníelssonar. Eu það var tilviljun ein
sem réði því, að Haldór Daníelsson
hafði orð fyrir fundarboðendum.
„Templar" sæll, ekki var þetta feit-
ur biti í þiun svanga maga!
Sókn og vörn.
Þorgnýr karl hefir flutt sig búferl-
um frá „ísafold" og er nú kominn í
„Ríki“ sjálfstæðisskrifstofunnar. Oss
þykir líklegt að „ísafold" hafi úthýst
honum, og getum vér engum manni
láð það. Á hinn bóginn sómdi maður-
inn sér vel við hliðina á Karli í koti,
Auditor o. s. frv.; en ef til vill hefir
„Ríki“ hugsað sér að láta^honum ekki
leiðast hjá sér af stallbræðraleysi,
þar er t. d. A. J. J. fyrir.
Vitanlega dettur oss ekki i hug,
að fara að eltast við alla útúrsnúninga
Þorgnýs og rangfærslur, enda gerum
vér ráð fyrir að það væri tilgangslítið,
því að maðurinn muudi þá einungis
spinna úr sér nýja flækju af útúrsnún
ingum og rangfærslum, svo að tímanum
yrði sennilega varið til einkis. Þó skal
hér bent á nokkur dæmi.
ÞorgDýr fárast yflr því, að vér höf-
um talið yfirlýsingu Heimastjórnarflokks-
ins loforð um að ráða ekki sambands-
málinu til lykta á næsta þingi. Vér
skulHm fræða hsnn á því, að vér sjá-
um engan mun á því, er Heimastjórn-
arflokkurinn lýsir því yfir að hann „ætl-
ist ekki til þess að því máli verði ráð-
ið til lykta án þess að það verði sér
staklega borið undir kjósendur“, og því,
að hann hefði lofad að ráða því máli
ekki til lykta nema það verði sérstak-
lega borið undir kjósendur Yfirlýsing-
in er vitanlega gefin í þeim tilgangi,
að kjósendur skuli vita, að flokkurinn
ætlar sér að bera málið sérstaklega
undir þjóðina, og það er í augun vor,
og allra ærlegra manna, sama sem lof-
orð; og það þorum vér að fullyrða, að
Þorgnýr og hans húsbændur mundu telja
það loforð, ef Heimastjórnarflokkuriun
efndi það ekki.
Vér skulum í þessu sambandi benda
á, að í grein Argos stendur: ef Sjálf-
stæðisflokkurinn gctur/nú knúð það fram,
að barist verði um sambandsmálið við
kosningarnar, þá stofnar hann málinu í
þá hættu að frumvarpsmenn verði ofaná,
og þá væri það ærleg sök af þeim að
ráða sambandsmálinu til lykta á næsta
þingi; Sjálfstæðismenn hefði þá neitað
að taka á móti þeasu loforði, og þar
með væri það auðvitað fallið úr sögunni.
í þessu felst því engin mótsögn; en til
þess að reyna að telja mönnnm trú um,
að hér sé um mótsögn að ræða, hefir
Þorgnýr talið nauðsynlegfc að fella þau
orð úr, sem einmitt voru aðalatriðið.
Vér getum ekki skilið, hvað Þorgnýr
telur sig vinna við að nota jafn lúa-
leg meðöl og þetta; en eitt er víst —
sínum málstað vinnur hann ekkert gagn
með því. — ■
Vér getum fullvissað Þorgný um, að
hann gerir Ingólfi enga þægð með því,
að breyta skoðun sinni um hvert sé
pólitískt ætlunarverk blaðsins, oss er
svo hjartanlega sama um hvaða skoð-
un hann og hans likar hafa um það.
Annars ætti honum og öllum öðrum
að vera vorkunnarlaust að vita, að ætl-
unarverk Iugólfs er enn hið s»ma, sem
það hefir jafnau verið: að berjast á móti
þeirri siðferðislegn og fjárbagslegu nið-
urlægingu, sem framkvæmd bannlaganna
mun hafa í för með sér. Að öðru leyti
stendur blaðið nú sem áður utanvert
við báða flokka og leyfir sér að átelja
það, sem rniður þykir fara í hvorum
flokknum sem er. Af þeirri ástæðu
hefir blaðið vitanlega oft haft tækifæri
til að átelja gjörðir Björns Jónssonar
og sjálfstæðisflokksins, og að svo miklu
leyti sem þær misgjörðir hafa komið
fram á Kr. Jónssyni ráðherra, getur
Þorgnýr auðvitað talið það stuðning
við núverandi stjórn, ef hann langar
mikið til; en sú hlið málsins er þó að-
eins aukaatriði, eins og áður hefir vorið
bent á hér í blaðinu.
Sannarlega skammast Ingólfur sín
ekki fyrir þannig lagaðan „stuðniug"
við núverandi ráðherra og dettur ekki
í hug að bera hann af sér, né telja
slíkan „stuðning" óheiðarlegann. En
Þorgnýr og önnur andleg skyldmenni
hans hafa verið að bera fram fyrir þjóð-
ina þau ósannindi, að Ingólfur þæði
fjárhagslegan styrk af ráðherra; með
þessu hafa þeir viljað gefa í skyn, að
blaðið sé fjárhagslega háð ráðherra, og
að það ráði stefnu blaðsins í þeim mál-
uro, sem rædd eru þar. Þetta höfum
vér borið af-oss, og þetta mundum vér
hafa skammast oss fyrir, og talið óheið-
arlegt, ef satt hefði verið. En það er
Þorgnýr, sem sjálfur hefir fyrstur hrundið
af stað þessum ósannindum, til þess að
reyna „að gerakjósendum greinfyrirhinni
undarlegu afstöðu hans (c: Ingólfs) til
þeirra mála, sem hann fjallar um“, eftir þvi
sem honum segist sjálfum frá. Undar-
lega má þessi maður vera innrættur;
getur hann ekki hugsað sér, að neinum
manni gangi annað til um fylgi sitt
við menn og málefni, en peningalegur
hagnaður, eða aðrar eigingjarnar hvat-
ir? Eða þekkir maðurinn ekki aðrar hvat-
it en þessar? Svo mikið þykjumst vér
að minsta ko*ti hafa séð af innræti
hans, að mismun á heiðarlegum og ó-
heiðarlegum meðölum þekkir hann ekki.
Vér höfum nú eytt helsti mörgum
orðum að þessum Þorgný, ekki merki-
legri persónu en hann hefir sýnt sig,
mann, sem er orðinn ber að því að hafa
logið upp frá rótum sögunni um að
ráðherra Btyrkti eða héldi úti Ingólfi
— sögu sem „ísafold“ hefir nú fundið
ástæðu til að mótmæla. Oss hefir þó
þótt réttara að benda mönnum á inn-
ræti þessa manns, ef ske kynni að hann
skammaðist sín og þegði.
„Justice.H
111 útreið.
Þessi Ísafoldar-Justice, óþokkinn, sem
uppnefnir sig eftir réttlætinu, til að
vera viss um, að engin þekki sig, eða
detti í hug hver hann sé, hefir enn ekki
látið upp hið sanna nafn sitt. Hann
sýnir með þessu að hann er ragmenni,
jafnframt því að vera óþokki — og kom
það oss reyndar síst á óvart.
Nú hefir mannskepnan orlið fyrir
þeirri háðung, að jafnvel „ísafold" spark-
ar í hann og þykir ógeðslegt að hafa
samneyti við hann. Vér skulurn hér
prenta upp yfirlýsingu, sem birt er í
síðasta tölubl. ,',lsafoldar“:
Ingólfur og ráðherrann. Út af
grein í síðustu Isafold „Ingólfur afneitar
ráðherranum" skal þess getið, að þar
sem sagt er, að blaðinu sem haldið út
af ráðherra, þá er það eigi rétt, að því
er oss er persónulega kunnugt um, og
er greinin þessi í blaðið komin af því
að riDtjórinn var fjarverandi (ekki í
bænum), án hans vilja og vitundar, en
þeim, er um blaðið sá, ekki kunnugt
um þær upplýsingar, er ritstjórinn hafði
fengið um þetta efni.
„ísafold" hefir þó vorið svo miskunn-
söm við manninD, að hún prentar þessa
yfirlýsingu með því smæsta letri sem
hún á til, og á þeim stað í blaðinu,
sem minst ber á — eflaust gerir blaðið
það reyndar nokkuð vegna sjálfs sín, en
Justice ræfillinn nýtur þó góðs af,
Vér vonum að „ísafold láti sér nú
þetta að kenningu verða, og verði vand-
ari að því að treysta þessum moldvörp-
um sínum — þær eiga líka flestar fleiri
en ein göng út úr holunni sinni.
A. J. J.
1 blaðinu „Heimskringlu", 22. júní
þ. á. er grein, cftir hr. A. J. Johnson,
sem skolaðist hingað heim til aumingja
Fróns frá Vesturheimi í fyrra. Þaðer
þessi sami maður sem skríður í skjól
bak við sum af þeim leyninöfnum, sem
mesta andstygð hafa vakið hjá góð-
um mönnum, bæði í þeim blöðum sem
skjóta skjólshúsi yfir slík aðskotadýr,
og á þeim flokki, sem telur það virð-
ingu sinni samboðið að ala þau.
Þessi grein A. J. J., sem fyr er nefnd,
á að vera svar til hr. Sig. Júl. Jóhann-
essonar, og er vitanlega nauða ómerki-
leg og ófróðleg að öllu leyti — nem*
einu. í greininni eru sem sé nokkur
ummæli um bankamálið, og skulu þau
nú prentuð hér upp orðrétt:
„Um þetta bankamál ég annars
að vera stuttorður í þetta siun. Ég get
að eins sagt það, að ég hefi nú af eig-
in sjón og reynd átt kost á að kynnast