Ingólfur - 05.09.1911, Qupperneq 1
INGÖLFUR
IX. árg.
Reykjavík, þriðjuclaginu 5. september 1911.
36. blad.
h-h-kÍh-
Í+1+CH+C+1+1+1H+1H+4+HHH-HH-H-HHHI
iKrG-ÓLFurr
kemur út einu sinni í viku að minsta
kosti; venjulega á þriðjudðgum.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við óramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Vesturgötu 14 B.
(Schou’s-hús). — Má finna á af-
greiðslunni frá kl. 11 — 12.
Afgreiðsla og innheimta í Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 og 4—5 hjá
P. E. J. Halldórssyni, lækni.
„Stjórnarskrárbrotið.1
í 5. tbl. „ítíki»“ er gerð tilraun til
að hrekja ummælí vor um þetta mál.
Vér skulum nú víkja nokkrum orðum
að þessum athugasemdum blað*ins, og
reyna að vera fáorðir.
„Ríki“ aegir að ,Sjálf*tæði*flokkurinn‘
hafi aldrei verið epurður til ráða um
framlengingu kjörtímabils hinna kouung-
kjörnu. Þetta er ekki nema að hálfu
leyti satt; flokkurinn var að visu aldrei
í lieild sinni *purður til ráða á þann hátt,
að það væri lagt þar undir atkvæða-
greið»lu, hvort framlengja bæri kjörtíma-
bilið eða ekki, enda stóð það ekki til og
hefir víst enginn ætla*t til þess, nema ef
til vill rit»tjóri ,Riki*‘; en hitter réttog
satt, sem vér sögðum um daginn, að ráð-
herra ráðfærði »ig um þetta mál við
marga menn úr Sjálfatæðisflokknum, þar
á medal þáverandi formann flokksins,
hr. Sigurð Stefánsson, og hafði enginn
þeirra neitt að athuga við framlenging-
una. Um þetta atriði lætur „Riki“ *ér
»æma að þegja — »ennilega vegna þeas,
að það styður ekki þá ályktun, sem
blaðið hefir fyrirfram ætlað »ér að draga
útúr þesiu.
„Ríki“ »egir, að Sjálf»tæði»flokkurinn
sé því ekki „á nokkurn hátt með»ekur“
í þes»u „lagabroti". Ef hér væri um
„sekt“ eða „lagabrot“ að ræða, þá er
þetta rangt hjá blaðinu. Ef hér hefði
verið um stjórnarskrárbrot að ræða, þá
hofði flokkurinn ekki einungi* rétt, held-
ur lika slcyldu til að mótmaela því kröft-
uglega, hvort sem slík mótmæli hefðu
nokkurn árangur eða ekki; þetta gerði
flokkurinn eða þingmenn han* ekki, og
samþyktu því aðgerðir ráðherra með
þögniuni, og með þeirri viðurkenningu,
er fel»t í því, að vinna með hinum kon*
ungkjörnu áfram að þing»törfum; frá
þes»u er ekki hægt að klóra »ig. Og
ef hér er um „»tjórnar»krárbrot“ að
ræða, þá bítur »ú «ök ekki ráðherra
einan, heldur og alla þingmenn, og þar
á meðal hverneinaata Sjálf»tæði»flokk«-
mann á þingi, því enginn þeirra hreyfði
nokkruro mótmælum gegn framlenging-
unni. Ekki er nú furða þótt „Ríki“
standi nokknð einmana með þe»sa ,stjóra-
arakrársbrots'-kenningu »ina ogfáiekki
marga af lagabræðrum sínum til að taka
undir með sór — vér teljum ekki „Þjóð-
viljann".
Vér ætlum osa nú ekki þá dul, að
fara að aannfæra ritstjóra „Ríkis" um
lögfræðialeg efni, manniun nýkominn frá
prófborðinu, og það jafnvel þó hann
væri ekki útaf ein« spakur að viti og
hann heldur ajálfur. En ef öll þe»si
gífurlega lög*peki hans heflr akilið eftir
í heila hans nokkurt plás» fyrir almenna,
borgaralega skynsemi, þá má ef til vill
búaat við að hann skilji það, sem nú
■kal sagt.
Það er mótsögn hjá blaðinu, er það
heldur fram, ad sömu reglur hafi jafn-
an gilt um kjörtímabil konuDgkjörinna
og þjóðkjörinna þingmanna, að hvort-
tvegga eigi jafnan að vera nákvæmlega
6 ár, og að umboð þjóðkjörinna þing-
manna beri að reikna frá koaningar
degi, en konungkjörinna frá útnefning-
ardegi. Það er vitanlegt, að eftir gömlu
koaningalögunum liðu ajaldan eða aldrei
nákvæmlega 6 ár milli koaningadaga;
i þeim lögum aegir svo, að „koaning-
arnar skuli venjulega haldnar í septem-
bermánuði“, en það var látið vera á
valdi kjörstjórans, hvaða dag í niánuð-
inum kosið væri. Það gat því leikið
á alt að 30 dögum, hvort kjörtímabilið
væri nákvæmlega 6 ár eða ekki. — Ef
aömn reglur ættu nú að gilda um kjör-
tímabil hinna konungkjörnu, þá ætti þar
lika að mega leika á alt s.ð 30 dögum,
og væri þá þingaeta þeirra konungkjörnu
út þingið 1911 í fullu samræmi við
stjórnarskrána og itjórnarvenjuna, jafn-
vel eftir skoðun ritstjóra „Ríki»“.
Auk þessa viljum vér enn bend* á,
að þar »em 14. gr. stjórnarskrárinnar
aegir svo fyrir, að kjörtímabil þing-
manna »é „venjulega 6 ár“, þá er með
þesau orði „venjulega“ gert ráð fyrir,
að þó mogi gera undantekningar frá
þesaari reglu. Þeaau treyatist ritstjóri
„Ríkis“ heldur ekki til að mótmæla, en
vill halda því fram, að hér *é að ein»
átt við þær tvær undantekningar, »em
til eru teknar í aíðari hluta greinar-
innar, nfl. að þingmenn deyji eða fari
frá, meðan á kjörtimanum stendur; aðr-
ir halda nú öðru fram um það atriði,
hvorugur getur bent á óræka sönnun
sinu máli til »tuðnings, með öðrum orð-
um, það er akýringaratriði (Fortolkninga-
spörimaal). Eðlilegaat virðiat að skilja
orðið „venjulega“ á þann hátt, að með
því aé gert ráð fyrir ýmsum ófyriraéð-
um undantekningum, t. d, einsog þegar
líkt er ástatt og á aiðaata þingi,
Hinn lögipaki ritatjóri „Ríki»“ kem»t
að þeirri niðuratöðu, að með þea»u móti
yrði það algerlega á valdi ráðherra til
hverau langi tíma, framyfir nákvæmlega
6 ár, hann framlengir kjörtímabilið.
Það hyggjum vér þó ekki; aamkvæmt
rökaemdaleiðalu „Riki»“, og samkvæmt
þeirri kenningu, að *ömu reglur hafi
jafnan gilt um kjörtímabil þjóðkjörinna
og konungkjörinna þingmanna, ætti slík
framlenging að geta leikið á alt að 30
dögum. En ráðherra framlengdi kjör-
tímabilið í vor að eina um tæpan liálf-
an mánuð, og getur það þá, eftir rök-
■emdaleiðslu „Ríkis", alls ekki verið
atjórnarakrárbrot.
En vér bentum um daginn hér í blað-
inu á enn einn mögulegleika, og gátum
þess, að oss þætti hann aennilegaitur
og eðlilegastur. Hann er sá, að kjör-
tímabil bæði konungkjörinna og þjóð-
kjöriuna þingmanna beri að telja frá
þeim degi, er þingið prófar kjörbréf
þeirra og úrskurðar þau rétt. Það er
fjöldamargt sem bendir til þesa, að þessi
skilningur »é réttur. Kjörtímabil þing-
manna getur vitanlega ekki taliatbyrja
fyr en hann heflr fullnægt þeim akyl-
yrðum, er lögin heimta til þeas, að hann
geti taliat réttkjörina þingmaður. Eitt af
þeim skilyrðum, er lögin setja um þjóð-
kjöma þingmenn er það, að þeir hafi
fengið meiri hluta atkvæða; annað akil-
yrði er það, að þingið skeri úr, hvort
kosningin »é að öllu leyti rétt. Ef þesa-
um akilyrðum er ekki fullnægt, er mað-
urinn ekki rétt kjörinn þingmaður, enda
er það auðaætt, að ef maðurinn ætti að
teljaat rétt kjörinu þingmaður þegar
eftir að koaningar hafa farið fram, þá
gæti alþingi ekki gert hann þingrækan
við prófun kjörbréfa, eins og þó heflr
komið fyrir (t. d. við »iðu»tu koaningar
dr. Valtýr), því að rctt kjörnum þing-
mönnum getur þingið viaaulega ekki
vísað á bug. Alveg larna máli er að
akifta með hiua konungkjörnu.
Þennan skilning teljum vér eðlileg-
astann eina og áður er aagt. Ef hann
er réttnr, var þá ónauðsynlegt af ráð-
herra að „framlengja“ kjörtimabilið, og
þykir oss sennilegt að hann hafi „fram-
lengt“ í varúðar skyni til til þess að
þingseturéttur hinna konungkjörnu yrði
á engan hátt véfengdur. Ea það þykj-
umst vér mega fullyrða, að til þess
þurfi meiri apeking en ritstjóra „Ríki»“,
að telja mönnum trú um, að það aé
atjórnarskrárbrot, að ákveða að kjör-
tímabilið sé ekki útrunnið um miðjan mai,
ef það rennur ekki út fyr en 30. júní.
Hitt er öllum mönnum vitanlegt, að
pólitiskt og praktískt séð voru það bestu
úrræðin er ráðherra valdi. „Riki“ við-
urkennir það 11 ka, að meatu vandræði
hefðu orðið úr því, ef öðruvísi hefði
verið að farið. Ef nýjir kkj. hefðu ver-
ið útnefndir til þingsetu, þennan hálfa
mánuð, sem eftir var af þÍDgtímanum,
þá hefði það bakað landsijóði gifurleg-
an kostnað og hefði engum óvitlauaum
manni dottið slíkt í hug; auk þeas gátu
þeir riðið illa baggamuninn að afatöðn-
um kosningum, og er ajálfasgt að var-
g»t það, ef auðið er; aama er að segja
um það, ef allir hinir gömlu kkj. hefðu
verið útnefndir á ný, eina og vér höf-
um bent á áður. Alt ber því að sama
brunninum, að það úrræðið, er ráðherra
valdi, hsfi verið hið eina rétta og ajálf-
aagða. Og vér akulum hér endurtaka
það, aem vér sögðum um daginn, að
ef ráðherra hefði ráðið fram úr þesau
á einhvern annan hátt en hann gerði,
þá hefði líklega komið hljóð úr horni
hjá Karli í koti og félaga hans, ritatj.
„Ríki»“, þó hvorugur »é ví»t söngvinD.
Vér minnumat svo ekki að vér eigum
neinu óavarað í þesaari „Ríki»“-grein,
nema gorgeirnum; en á honum treystum
vér oss ekki til að vinna, það verðum
vér að fela tímanum, og dómgreind lea-
enda „Ríkis“.
Þrælalögin.
Yfirlit og atliugasemdir.
Framh.
í 6. grein er sagt fyrir um hvernig
farið akuli að, ef *kip atrandar og hefir
meðferðis áfengi. Er þar gert ráð fyrir,
að ef eigandi áfengisins hefir ekki aagt
til ain innan viss tiltekina tima, skuli
áfengið vera eign landsajóðs. Verður
ekki betur séð af þesaari grein, en að
ætlaat »é til, að landssjóður fari að
versla með áfengið, eina og áður hefir
verið bent á. En um það eru engin
ákvæði sett í lögin, á hvern hátt lands-
■jóður akuli koma út áfengi því, er hann
e'gnast á þennan hátt, hvort það akuli
»elt hér innanlanda eða erlendia; en »vo
mikið er víst, að livergi í lógum þess-
um er landssjóði vanheimilað að selja
hér innanlands, á opinberu uppboði eða
á annan hátt, áfengi það, er hann kann
að eignast. Landsajóði er það nú vitan-
lega að öllu leyti hagkvæmara en að
senda áfengið til útlanda, og borga af
því flutningakostnað, o. ». frv. og er
þvi ekki annað líklegra en að lands-
ajóður, jafnt eftir að lög þessi eru geng-
in í gildi ein» og nú, gefi land*mönn-
um ko»t á að kaupa áfengi það, er hon-
um áskotnast, og geri það í fullri heim-
ild laganna. Oaa þykir það ólíklegt, að
þetta hafi verið tilgangnr þeirra, er
sömdu þrælalögin, og er þetta því enn
ein aönnun þesa, hverau hneixlanlega
heimakulega og illa þau eru tilbúin.
Vér komum nú að 7. grein. Þar
■egir svo, að engan áfengan drykk megi
fiytja um landið annan en þann, aem
annaðhvort aé merktur embættisinnsigli
umsjónarmanna áfengiskaupa, eða eig-
andinn flytji sjálfur búferlum, eða það
aé áður gert óhæft til drykkjar, nema
læknialyf »é úr lyfjabúð eða frá lækni.
Þetta er eitt af hinum meiningarlausu
þrælaákvæðum þeasara laga, ákvæðum,
sem virðaat vera »ett út í hött og án
nokkurar akynsemi. Samkvæmt lögun-
um mega einstakir meDn eiga áfeDgi
eftir að þau eru gengin í gildi, og neyta
þeirra; prinaíp eða tilgangur laganna
virðist því ekki vera sá, að girða fyrir
alla neyslu áfengi*. En með þessu
ákvæði 7. greinar eru mönnam aettar
reglur um það, hvar þeir megi neyta
þess áfengis er þeir hafa fulla lieimild
laganna til að eiga. Eftir ákvæðum
þessarar greinar meiga menn einungis
neyta áfengis »ína á þeim atað, er þeir
geyma það. Ef þú átt eina flösku af
brennivini eða konjaki, eða hvaða öðru
áfengi »em er, þá er ekkert því til fyr-
irstöðu, að þú megir drekka þig dauða-
drukkinn í því; en ef þú ætlar í ferða-
lag, t. d. í kulda á vetrardag, og vilt
hafa áfengið með þér til hre»»ingar og
til að halda í þér hitanum, þá er þér
það itranglega bannað með þrælalög-
unum. Er nú nokkurt vitíþeasu? Er