Ingólfur - 12.09.1911, Qupperneq 1
INGÖLFUR
IX. árg.
Keykjavík, þriöjudagiun 12. september 1911.
37. blað.
Rúðuhneykslið.
Síðasta alþingi veitti forseta sameinaðs þings Skúla Thor-
oddsen ferðastyrk „til þsss fyrir landsins hönd að sækja þúsund
ára þjóðhátíð Normandís“ (6. gr. Fjáraukalaganna 1910 — 1911).
Samkvæmt þessari fjárveiting sigldi alþingisforsetinn seinni hluta
maímán., og sagði ekki af för hans fyr en hann kom heim 28. júní. Al-
þingisforsetinn gaf enga skýrslu um förina og vildi sem minst um
hana tala. Það eina sem frá honum heyrðist um förina var á-
varpið sæla. Mönnum þótti þetta kynlegt og það því fremur sem
nafns hans var hvergi getið í greinum erlendra blaða um hátíða-
höldin; aftur á móti var hins sendimannsins, Guömundar Finnboga-
souar, víða getið.
Af þessu gaus upp sá orðrómur, að alþingisforsetinn hefði alls
ekki sótt hátíðahöldin, eins og honum var skylt samkvæmt fjárveit-
ingunni. Orðrómurinn ágerðist með degi hverjum, og bar margt til þess,
meðal annars bréf Guðmundar Finnbogasonar sem birt var í Ingólfi.
Orðrómurinn komst í blöðin og var nú á hvers manns vörum,
án þess alþingisforsetinn mótmælti honum.
Stjórnarráðið þóttist því ekki mega sitja hjá lengur aðgerðalaust.
Það bar ábyrgð á því, að peningarnir væru því aðeins borgaðir út, að
skilyrðum fjárlaganna hefði verið fullnægt.
Stjórnarráðið skrifaði því alþingisforsetanum á þá leið, að
það „beiðist þess, að þér (Sk. Th.) látið því í té skýrslu um ferð
yðar til hátíðarhaldsins og um það á hvern hátt þér hafið rækt
erindi það, er alþingi tól yður“.
Bréfi þessu svaraði alþingisforsetinn á þá leið, að stjórnar-
ráðinu kæmi ekki við hvernig hann hefði rækt erindið, „en vilji
hann (ráðherrann) engu að síður véfengja, að ég hafi farið til Rouen
getur hann leitað upplýsinga á gistihúsinu „Hotel de la
Poste“, þar sem ég bjó, meðan ég dvaldi þar, eður int for-
stöðumann hátíðahaldanna eftir því hvort honum hafi ekki verið
kunnugt um þangaðkomu mína“. Þetta hafði Stjórnarráðið
þegar gert- Það sírnaði til Hotel de la Poste: „Hafið þér hýst
í gistihúsi yðar íslending að nafni Skúli Thoroddsen meðan Nor-
mandihátíðin stóð yfir?“ Svar gisthússins var á þessa leið:
„Skúli Thoroddsen hefir ekki gist hór“.
Þá símaði stjórnarráðið til danska konsúlsins í Rouen og
bað hann um að útvega áreiðanlegar skýrslur um veru Sk.
Th. þar í bsenum. Konsúllinn svaraði bæði með símskeyti og
bréfi. í bréfinu segir:
„ TJndir eins og ég hafði fengið skeyti frá Stjórnarráðinu, leitaði ég
sjálfur upplýsinga á Hotel de la Poste, þar sem mér var tjáð, að það hefði
einnig fengið símaða fyrirspurn frá Stjórnarráðinu og hefði svarað henni
neitandi, og einnig á öllum stærri hótelum hér í bænum, á ráðs-
stofunni og á skrifstofunni fyrir hátiðahöldin, en alstaðar með sama
árangri.
Meðan hátiðahöldin stóðu yfir, tók ég við boðseðlum handa atþingis-
forsetanum í ýtnsar Kátíðaveislur, en þar eð þeir voru hvergi notaðir,
sendi ég þá aftur á hátíðaskrifstofuna11.
Almenningur hafði fengið pata af, að ný gögn væri komin fram
í málinu og mun Stjórnarráðið því hafa talið rétt að veita blaða-
mönnum bæjarins aðgang að þeim, til að koma í veg lyrir missagnir.
Eftir að blöðin höfðu birt þau, lagði alþiúgisforsetinn fram kvittaðan
reikning frá „Hotel de la Poste“ í Rouen, til sönnunar því, að hann
hafi búið þar. Reikningurinn er þó nafnlaus, ekki stílaður til
ákveðins manns.
Af þessu sést:
að alþingisforseti Skúli Thoroddsen hefir ekki „sótt
þúsund ára þjóðhátíð Normandís“, en til þess eins var
styrkurinn veittur,
að hann hefir ekki í för sinni komið fram sem forseti
sameinaðs þings, eða „fyrir landsins hönd“, en í því einu
skyni var styrkurinn veittur, og
að hann hefir þvi ekki fullnægt þeim skilyrðum, er
þingið setti fyrir fjárveitingunni, þ. e. brúkað fé landsins
á óleyfilegan hátt.
Hneykslið.
Það mun flestum mönnum hér á landi
hafa verið gleðiefni, er alþingi íslend-
inga baret kveðja frá Frakklandi og
þarmeð það vingjarnlega boð, að þingið
aendi fulltráa ginn, forseta sameinaða
þings, til að sækja þúsund ára hátíð
Normandís. Mönnum var þetta gleðiefni
vegna þess, að með þessu boði sýndi
ein af fremstu þjóðum heimsins þjóð-
erni íslendinga og þjóðernisrétti þá virð-
ingu, sem vér að vísu þykjumst eiga
heimtingu á, en eigum þó tæplega að
venjast, jafnvel úr þeirri átt, sem helst
mætti vænta. Menn sáu í þessu vina-
boði einnar af öndvegisþjóðum heimsins
samúð og virðingn o?s til handa, og
menn þóttust mega búast við, að aðrar
þjóðir mundu fara að hennar dæmi,
ef rétt væri á haldið af vorri hendi að
þessu sinni.
En sá hængur var á þessu boði, að
það var bundið við forseta sameinaðs
þings. Yér segium hœngur,\egn& þess,
að meirihlutsflokkurinn á þingi hafði
vslið í þann sess mann, sem tæplega
varð talinn heppilegá kjörinn til þess-
arar farar, herra SJcúla Thoroddsen.
Um þetta má segja, að flestir væru
sammála, jafnt andstæðingar hans sem
vinir, og teljnm vér þvi óþarft að rekja
hér ástæðurnar. Flestir töldu því heiðri
landsins betur borgið með því, að þakka
nú boðið, en láta alþingisforsetann hvergi
fara, og láta herra Ouðmund Finnboga-
son einan nm að koma fram af hendi
íslendÍDga við þessi hátíðahöld, en hon-
nm var ætlað fara til hátiðarinnar í
nafni Bókmentafélagsins. En alt um
þetta, og þrátt fyrir það, að það var á
allra manna vitorði að flokksmenn hr.
Skúla Thoroddsen töldu hann óhæfan
til fararinnar, var þó knúð fram á þing-
inu fjárveiting handa honnm „til þess
fyrir landsins hönd að sækja þúsnnd
ára hátið Normandís“, fyrir þrásækni
hans sjálfs og ákaft fylgi flokksbræðra
hans. Þetta töldn aliir mjög misráðið,
og bætti það ekki um, áð fjárveitingin
hafðist fram með broti á þingsköpun-
um, er hr. Skúli Thoroddsen, sjálfur
styrkþeginn, framdi. Öllum var það þá
þegar ljóst, að hér var flokkuriuu að
ráðstafa einu af þeim „beinnm“ úr lands-
sjóði, er hann þóttist eiga tilkall tii,
og gerði það þó gegn betri vituud og
nauðugnr.
Það er því sannast að segja, að þeg-
ar hr. Skúli Thoroddsen lét í haf áieiðis
til hátiðahaldsins, þá fylgdu honum ekki
miklar vonir nm, að hann héldi merki
íslands hátt frammi fyrir þeim þjóðnm,
er sendu fulltrúa sína á þetta mót. Úr
því sem komið var mnnu flestir hafa
óskað þess hér heima, að hann léti sem
minst bera á sér, og bárn helst þá von
til hins sendimannsins, Guðmundar Finn-
bogasonar, að hann héldi á einhvern
hátt uppi heiðri lands vors, enda varð
líka sú raunin á. En við hinu munu
fæstir h*fa búist, að hr. Sk. Th. virti
svo að vettugi tilætlun þingsins og hið
kurteisa og vingjarnlega boð hinnar
frakknesku þjóðar, að hann kæmi þar
hvergi nálægt, er hátíðahöldin voru.
En þegar hr. Sk. Th. kom beim aft-
nr úr þessum leiðangri sínum, fór menn
þó að gruna sitt af hvérju. Hann var
furðulega fáorður um hátíðahöldin, hans
var hvergi getið þar sem minst var á
hátíðina — allt varð til að vekja hjá
mönnum þann grun, að hér væri ekki
alt með feldu.
Fáum mun því hafa komið það alls-
endis á óvart, er það barst út um bæ-
inn á miðvikudaginn var, að það væri
oröið sannnanlegt, að alþingisforseti
Skúli Thoroddsen hefði hvergi komið
nálægt hátíðahöldum þeim, er þingið
hafði veitt honum styrk til áð sækja,
Gögnin, sem þetta sönnuðu voru svo
greinileg og avo ótvíræð, að þeim varð
ekki móti mælt. Eitt blaðið hér í bæn-
nm taldi gögniu jafnvel þess eðlis, að
af þeim sæist, að hr. Sk. Thór. hafi
aldrei komið til B,uðuborgar. Sú til-
gáta var þó ótrúlegri en svo, að hnn
gæti verðið sönn, eins og vér tókum
fram í síðasta blaði, enda getur varla
leikið nokknr vafí á því, að slíkt at-
ferli hefði haft í för með sér þnnga
refsingn, og hefði því varla verið bæt-
andi ofaná alt hitt. ,
Öll þessi sendiför alþingisforsetans,
það sem á undan henni var gengið og
förin sjálf, er nú orðin hin hörmulegasta.
Fyrst er það, að alþingisforsetinn beitti
fyrir sig hroti á þingsköpunum til að