Ingólfur - 19.09.1911, Blaðsíða 2

150
INQOLFUR
Þessi utanáskrift reyndist röng; alþing-
isforaetinn bjó alls ekki þar, sem hann
hafði tilvitnað, og komat því bréf það,
sem Gnðm. Finnb. samkvæmt loforði
sínn skrifaði honnm, ekki fyrr til skila
enn nm miðjan fyrri mánuð, og þá *uð-
vitað hingað heim, eftir því sem alþiag-
isforaetinn segir frá um daginn í blaði
sinn.
Alþingisforsetinn fer þó frá Leith
suður til Rúðuborgar; tekur sér þar
gistingu á Hotel de la Poste, og skýr-
ir þar frá stöðn sinni, svo og tilgangi
farar ainnar, eftir því sem honum seg-
ist frá í simskeyti sínu til danska blaðs-
ins „Politiken“; síðan sest hann þar í
helgan stein á hótellinu, að því er séð
verður af því fáa, sem tekist hefir að
toga uppúr honum um þessa frægðar-
för, og bíðnr átekta. En nú mátti mað-
urinn vita það, að hann, sem sendur
var með landsjóðstyrk til þess eins að
„repræsentera" landið og láta á einhvern
hátt til sin taka við hátíðahöldin gat,
alls ekki réttlætt það að sitja aðgerðar-
laus og bíða átekta; hann mátti vita,
að það var ekki nægilðgt að segja þjón-
unum á Hotel de la Poste frá „atöðu
sinni avo og tilgangi farar sinnar,“ hann
var jafn nærri hátiðahöldunum fyrir það.
Maðnrinn mátti vita, að til þeas var
hann sendur, að vera við hátíðahöldin;
hann var einn af verndurum hátíðarinn-
ar, og mátti því vita, að honum myndi
vera þar ætlað sæti. Ef hann nú ekki
hafði mannrænu í sér til þess, að gera
hátíðanefndinni sjálfri vart við sig og
gera sér á þann hátt unt að rækja starf
sitt, þá mátti hann vita það, að danski
konsúllinn var slcyldur að láta honum
aðstoð sína í té, ef hann æskti þeas.
Það er engin afsökun er alþingisforset-
inn heldur þvi fram, að sér hafi verið
ókuunugt um danska konsúlinn í Rúðu.
Svo mikið á að mega heimta af forseta
þingsins, að hann sé ekki sá aulabárð-
ur að hann viti ekki til hverra hann
getur snúið sér um aðstoð í ókunnugu
landi, eða að hann grenslist ekki eftir því
ef hann veit það ekki.
í heila viku sat þá alþingisforsetinn
þarna og beið átekta. Að þeirri viku
liðinni hvarf hann heimleiðis aftur; er-
indi sitt hafði hann rækt á þann hátt,
að hann hafði hvergi gert vart víð sig
nema á Hotel de la Poste, að því er
séð verður; og fyrir þetta þiggur hann
1200 krónur af landsfé. Þó er svo að
sjá, sem honum hafi jafnvel sjálfum þótt
þetta nokkuð snnbbótt, og þá sest hann
niður er hann kemur til Leith „á heim-
leið frá hátíðahöldunum í Rouen“ eg
skrifar alheims ávarpið fræga — lík-
lega til þess að Rúðuborgarmenn og hin
frakkneska þjóð yrði þó á einhvern hátt
vör við að alþingisforseti íslendinga,
verndari hátíðarinnar, hefði munað eft-
ir þeim. Með þetta ávarp tókst þó svo
slysalega, að blað það í Edinborg, sem
hann bað um að birta það, vildi ekkert
með það hafs. Alþingisforsetinn varð
því að láta sér nægja að birta þetta
sálar-fóstur sitt í sínu eigin blaði, og
þar sem telja má víst, að Þjóðviljinn
sé ekki haldinn í Rúðuborg, hefir ávarp-
ið því ekki náð tilgangi sínum. Rúðu-
borgarmenn eru því enn svo aumlega
staddir, að albingisforsetinn hefir ekki
vitrast þeim, hvorki í eigin persónu né
gegnum ávarp sitt, og er nú hluttaka
hans í hátiðinni úr sögunni.
En þegar alþingisforsetinn svo kem-
ur hingað heim, þá er hann svo bíræf-
inn, að hreyta úr sér ónötum til mag.
GuðmunJar Finnbogasonar fyrir að hann
skyldi ekki hafa leiðbeint sér með því
að skrifa sér til Leith — og þó mátti
hr. alþingisforsefcinn vita, að hann hafði
gefið hr. G. F. ranga utanáskrift einsog
fyr erv sagt. Væntanlega hefir það eitt-
hvað óljóslega vakað fyrir alþingisfor-
setanum, að það mundi verða sér til af-
sökunar, að Guðm Finnb. skyldí ekki
hjálpoL honum; svo beisinn var þessi út-
sendingur landsins, að bonum féll allur
ketill f eld þegar honum brást það lið-
sinni, er hann hafði vænt hjá Guðm.
Fimb., og mátti hann þó kenna það líka
rataskap sínum einum.
Bréfkafli úr Eyjafjarðarsýslu.
Vér birtum hér eftirfarandi kafla úr
bréfi, er oss hefir borist frá merkum
bónda einum í Eyjafjarðarsýslu. Bréf-
ritarinn minnist fyrst á hversu sjálfsagt
það er, að ný atkvæðagreiðsla fari fram
um bannmáliö, og mætti þá slík at-
kvæðagreiðsla verða samfara kosning-
unum í haust; um þetta farast honum
svo orð:
„ . . . Og tillaga vor er sjálf þess
eðlis, að menn geta varla verið á móti
henni, hvort heldur þeir eru bannmenn
eða andbannJngar, geta það ekki sóma
síns og málstaðarins vegna. Hér yrði
einungis farið fram á það, að fá ský-
lausan dóm þjóðarinuar á það, hvort
banninu hefir aukist fylgi, eða hið gagn-
stæða. Og ætlaði annarhvor málsaðiii,
t. d. bannmenn yfirleitt að vinna á móti
þessu, þá væri það óbein yfirlýsing frá
þeirra hálfu, nm að vér andstæðingar
þeirra hefðum alveg rétt fyrir oss! Gæti
það að vísu orðið oss til skemtunar, en
sú skemtuu getur verið oss svo dýr-
keypt, að eigi sé eftir henni óskandi.
Bannmenn segja nú kannské, og hafa
sagt, að þjóðin *é búin að láta uppi
hvað hún vilji; það þurfi þvi eigi að
vera að spyrja hana um þetta oftar o.
s. frv. En þetta er barnaskapur. Þjóð-
in hefir enn ekki fengið að segja um
það sein hún hefir fengið. Ef mönnnm
er gefið tækifæri á að biðja um eitthvað,
annaðhvort hluti eða hugmyndir, sem
má steypa í margskonar mótura, en als
eigi gefinn kostur á því um leið að
skýra frá hvernig þeir vilji hafa þetta,
þá eiga menn að fá að segja um síðar,
hvort þeir vilji það eina sem þá er í
boði. Ef ég fer til smiðs og bið hann
að smíða fyrir mig hlut, og tek um leið
fram hvernig ég vilji hann, að svo miklu
leyti sem ég vil á það minnast, þá er
ég skyldugur að taka við honum, ef
hann er eins og ég bað um og að öðru
leyti ógallaður. Hafi ég ekki átt kost
á að segja um þetta fyrir fram, þá verð
ég að fá að segja um hvort mér líkar
hann eða ekki.
Bannmenn hafa við atkvæðagreiðsl.
1908 beðið um bannlaga igersemisgrip-
inn fyrir hönd ísl. þjóðarinnar. Þjóðin
átti engan kost á að segja neitt frekar
um það. Nú er smíðinu lokið (— og
er stórgallað), þess vegna hlýtur þjóðin
að eigja eftir að sega sitt álit.
Hvað svo sem segja má frekar um
þetta, og hvenær sem þjóðinni gefst
kostur á að gefa sitt álit, þá er það
vist að dómurinn verður uppkveðinn.
Báðir málsaðilar hefðn gott af að það
yrði sem fyrst. Ég fyrir mitt leyti
hræðist ekki vopnin hinu megin: rök
bann templara og Stórstúkustyrkinn
(Gott sýnishorn af réttarmeðvitund. Vér
erum látnir borga andstæðingum vorum
stórfé, til þess að þeir geti borið vopn
gegn oss sjálfum!) Ég er vissrar vonar
um það, að t. d. hér í kjördæminu þar
sem meiri hluti kjósenda voru óskandi
eftir bannl. 1908, þá yrði það hér á
eftir minnihluti. Styð ég það við þá
„stemningu" sem komið hefir fram á
opinberum fundum, og af viðræðum við
einstaka menn. Margir hafa hreinskiln-
islega játað að þeir hafi hlaupið á sig
við fyrn. atkv.greiðslu, hafi alls ekki
verið farnir að hugea málið, en fundist
það gott. Sama er ura mig sjálfan að
segja. Um 1908 aðhyltist ég heldur
að aðflutningsbann kæmist á. En það
gerði gæfumuninn að þá átti ég engan
kost á að greiða um það atkvæði. Því
það verður maður að segja bannhug-
myndarskömminni til hróss, að hún í
fljótu bragði virðist nokkuð fögur, mann-
úðleg. En þegar menn fara að brjóta
hana til mergjar, verður hún æ dekkri
og dekkri, og að síðostu: alveg ómann-
úðleg.“
Ný trjátegund.
Samtal við hr. skógfræðing
Kofoed-Hansen
Yér höfum nýlega átt tal við hr.
skógfræðing, Kofoed-Hansen, sem ekki als
fyrir löngu er kominn úr ferðalagi um
vestur- og norðurland.
Hann sagði oss meðal annars, að ný
trjátagund hafi fundist í FDjóskadalnum.
Stefán Kristjánsson skógarvörður hafi
bent sér á, að þar uppi í dalnum yxi
planta, sem hann taldi vera bastarð milli
birkiviðar og fjalladrapa; hafði hann
sýat plöntuna Stefáni Stefánssyni skóla-
meistara á Akureyri, og hafi hann líka
talið þetta bastarð. Eu Kofoed-Hansen
kvaðst þó hafa séð, að planta þessi var
ösp (populus tremula); telur hann það
áreiðanlegt, að öspin eigi heima hér á
íslandi, því hún breiðist fljótt yfir mel-
inn sem hún vex á, á þann hátt, að
ræturnar vaxa fram gegnum sandinn,
og nýjar spirur spretta upp langt burtu
frá upphafs plöntunni. Kvaðst hann
haf mælt rótÍDa milli tveggja slikra
spira, og hafi hún verið 8 álnirálengd.
Taldi hr. Kofoed-Hansen því vafalaust
að plantan gæti fengið mikla þýðíngu
fyrir sandgræðslnna. Taldi hann æski-
legt að girða blett þann, sem plantan
vex á, og reyna næsta vor að planta
henni á melunum hérna við Reykjavík
og á söndunum í Árnes- og Rangár-
vallasýslu.
Hr. Kofoed-Hansen aagði oss, að i
græðireitunum við Rauðavatn og í Vagla-
skógi séu nú komnar upp íslenskar
birki- og reyniviðarplöntur svo hund-
ruðum þúsunda skiftir. —
Markaðsskýrsla
frá J. Y. Faber & Co., Neweastle
on Tyne 22. ágúst 1911.
Síðan vér fengum smjör frá íslandi
síðast, hefir verðið hækkað alveg óvenju-
lega mikið, svo, að verðið hefir verið
hærra en nokkru sinni áður í sama
mánuði í 30 ár, Orsökin til þessa er
aðallega þurkar i þeim löndum, er smjör
flytst frá. Sérstaklega hefir regnskort-
urinn veríð svo tilfinnanlegur í Þýska-
landi, að smjörframleiðslan þar heima
fyrir hefur farið langt niður fyrir það,
sem alment gerist, og hefir þessvegna
orðið að flytja þar inn mikið af sméri,
og hefir það orðið til þesa að draga
enn meira úr smjörbirgðum þeim, sem
annars mundu hafa flutat til Stórbreta-
lands.
Það sem af er mánuðinum hefir ekk-
ert koinið af smjöri frá íslandi, að und-
antekinni lítilsháttar smjöraendingu frá
norðurlandinu, og sem að nokkru leyti
naut góðs af verðhækkuoinni; en á
mánudaginn kemur búumst vér við 2
skipum, og vonum vér að smjör það
er þau flytja, komist nógu snemma á
markaðinn, og vætum vér góðrar eftir-
spurnar eftir því, fyrir verð, sem von-
andi fer fram úr 110 aurum frittum-
boð. Alt bondir til þess, að á næstu
vikum muni markaðarnir enn verða
góðir og verðið hátt, og viljnm vérþví
ráða smjörbúunum til að sonda svo mik-
sem unt er, og njóta þannig góðs af
hinu óvonjulega háa verði.
Bankarannsóknarnefndin m. m.
(Aðsent).
Það mun mörgum gleðiefni bæði inn-
an og utan Sjálfatæðisflokkain* fregnir
þær, er borist hafa hingað af móttöku
núverandi ráðherra hjá Borgfirðingum,
því angu manna munu altaf vera meir
og meir að opnast fyrir því, hvílíkum
voða núverandi ráðherra hefir bægt frá
landinu með því fyrst og fremst að taka
hyggilega í taumana á óöld þeirri, er yfir
landið hefir gengið nú síðustu tvö árin.
Hngsum okkur framkomu Skúla af Rúðu-
borgarför hans og hann sem ráðherra,
settan yfir féhirslu landsins m. m.; en
milli annara en þessara tveggja manna
var ekki að velja. Og hver er avo sök-
in sem núverandi ráðherra er aðallega
víttur fyrir. Eftir framkomu ísafoldar,
og öllu því dæmafáa moldryki, sem
þyrlað er upp útaf ýmsum brotum, er
ráðherra á að hafa gert sig sekan í,
þá verður aðalkjarninn í öllu þessu sá,
að ráðherra var mcðal þeirra manna er
steyptu Bimi Jónssyni úr veldisstólnum,
og að hann ekki leyfði honum að snopp-
nnga sig eftir eigin vild að ástæðnlausu.
Yfirlýsing landsstjórnarinnar við frá-
vikningn allrar stjórnar Landsbankans,
er svo harðorð, að engum manni átti að
leyfast, hvort heldur hærri eða lægri, að
nota slík orðatiltæki nema bygð á góð-
um og gildum rökum, og ef þetta hefði
reynst satt og rétt, er borið var á brýn
æðsta dómara landsins, þótt eigi væri
sem slíkuro, þá neyddist hann til, stöð-
unnar vegna, að hreinsa sig, og þvo þann
blett af, er óurofiýjanlega hlaut að falla
á hann sem justitiarius. Samhljóða álit
undir og yfirréttar útaf innsetningar-
málinu ætti að vera nokkurnvegin á-
byggilegt, en sé það ekki, þá er sökin
sannarlega hjá dómstólunnm og þyrftu
þeir þá endurbótar, svo girt yrði fyrir
slíkt framvegis.
Ekki ætti blettur sá, sem mörgum
virðist allsvartur í öllu þessu ástæðu-
lausa bankaþrefi, er matsbókinni sælu,
er kostað hafði landið fullar 10000 kr.,
var stungið undir stól, að falla á nú-
verandi ráðherra. Eða er ekki réttlæt-
istilfinning „ísafoldar“ á svo háu stígi,
að hún finni að hér er um hneiksli að
ræða, er slíkir menn eru skipaðir í
þessa rannsókn, sem eftir allri fram-
komu að dæma hafa rækt starfann
þannig, að þeir ekki dirfast að láta
koma fyrir sjónir réttra aðila gerðir sín-
ar, hvort heldur sem nú þetta stafar af
því að þeir hafa verið fengnir til þess
að búa eitthvað til út í loftið, eða þá
hitt að þeir af sjálfsdáðum hafi fundið
hjá sér köllun til þess vísvitandi, að
blekkja fyrverandi ráðherra. Vorubæk-
ur þær er matið var framkvæmt i lög-
giltar ? Eða hvaða aðra tryggingu
hafði fyrverandi ráðherra Björn Jóns-
son fyrir því, að nefndin er hann skip-
aði starfaði óhlutdrægt að því verki, er
þeim var fengið í hendur? Vóru þeir
eiðfestir? Eða yfirleitt trygði fyrver-
andi stjórn sér þetta af þeirra hendi?
Finst ekki „ísafold“ að hér sé um al-
varlegt mál að ræða, mál sem öll þjóð-
in á heimting og kröfuáað komi fyrir
dagsins ljós? Og þá ætti Sjálfstæðis-
flokknum, sem slíkum, að vera þetta al-