Ingólfur - 18.10.1911, Blaðsíða 1

42. blað.
IX. árg.
Reykjavík, miðvikudagiim 18. október 1911.
ÍINOÓLFUI1 |
kemur út einu sinni í viku að minsta ±
kosti; venjulega á Jiriðjudögum. ^
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend. ^
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- ±
in við áramót, og komin til útgef- X
anda fyrir 1. október, annars ógild. S
t"“" Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn- ±
ar Egilsson Laugaveg nr. 38. — j
J Má finna á afgreiðslunni frá kl. 5
| 11-12. *
J Afgreiðsla og innheimta i Kirkju- f
V stræti 12 kl. 11—12 og 4—5 hjá ^
5 P. E. J. Halldórssyni, Iœkni. ♦
•HS-H-HH-H H44*MMHMH+*-HH-H-H-HH*H-HHH£H
Dr. phil. Guðm. Finnbogason.
Um daginn, með „Sterling“ kom dr.
Guðm. Finnbogaaon heim írá útlöndum.
Heíir hann dvalið ytra síðan rétt eftir
þinglok, er hann sigldi áleíðis tii Frakk-
lands, sendur af Hinu íalenaka Bók-
mentafélagi til þess að vera umboðs-
maður þess við 1000 ára hátíð Nor-
mandís.
Dr. Guðmundur Finnbogason hefir
unnið Eér frægð og frama í utanfor sinni.
Hann varð landi sínu og þjóð til hins
mesta aóma við 1000 ára hátíðahöld
frænda vorra, Normandí-búa; öll útlend
blöð, er aögðu frá hátíðahöldunum mint-
ust með hinum hlýjustu og lofsamleg-
ustu orðum á þennan sendimann ís-
lensku þjóðarinnar; er það sannast að
segja, að meiri vegur varð íslandi að
för dr. Guðm. Finnbogasonar, eu að för
alþingisforseta þess. Það má þakka
dr. Guðmnndi Finnbogasyni, að ísland
varð sér ekki til hinnar ömurlegustu
skammar við hátíðahöldin. — Ein af
ræðum hans er hann hélt í Rouen, er
prentuð í tímaritinu „La Revue Scandi-
nave“, og er þar nefnd „Un Foast á
la Normandie“ (kveðja til Normandís),
góð ræða og vel samin, og andar þar
óneitanlega hlýjari blæ, en frá hr. Sk.
Thoroddsen, sem brixlaði þeim Rúðu-
borgarbúum um, að þeir hefðu einung-
is viijað ná í peninga gesta sinna. Þessa
ræðu rnunum vér birta í þýðingu innan
skamms.
Eftir hátíðahöldin fór Guðm. Finn-
bogason til Hafnar, og hefir hann nú
setið þar í sumar og undirbúið sig und-
ir að verja ritgerð sína við Hafnar-há-
skóla, og fá doktorstitilinn. Bókin heit-
ir „Den sympathiske Forstaaelse“, og
er gefin út hjá Gyldendala Boghandel
Nordiske Forlag í Kaupmannahöfn.
Yér hófum séð tvo ritdóma um bók-
ina, annan í Nationaltidende, og hinn í
Berlingske Tidende, eftir dr. phil. Ar-
thurChristensen, þektannvísÍDdamann og
rithöfund. Er á báðum stöðunum lokið
hinu mesta lofsorði á bókina, hún talin
frumleg að efni og skarplega athuguð.
26. f. m. varði Guðm. bók sína við
háskólann, og var fullur áheyrendasal-
urinn; próf. Finnur Jónsson er í ár
forseti eða dekanus fyrir heimsspekis-
deild háskólans, og stýrði haun því
varnar- athöfninni. Þrír hálærðir pró-
fessorar gerðu atlögur að doktorsefninu
og Iétu höggjn dyDja, en Guðm. varðist
eins og hetja, og þótti sumum Hafnar-
blöðunum jafnvel nóg um vigfimi hans
í orustulokin luku allir hinir lærðu pró-
fessorar miklu lofsorði á bðkina, töldu
það gleðilegt, að hér hefði loksins kom-
ið fram vísindarit, sem bygt væri á eig-
in athugunum höfundarins, eu slíkt væri
nú orðið sjaldgæft. Dr. Guðm. kvittaði
fyrir lofsyrðin með því, að þakka það
hinni ágætu handleiðsluj og tilsögn þess-
ara lærðu manna, er hanu varð aðnjótandi
við nám sitt á háskólanum, að hann gat
skrifað bókina.
En dr. Guðmundi Finnbogasyni er þó
enn ekki til setunnar boðið. Hann
kemur hingað heim beintinn geystustu
kosningarhríðina. Hann er eittafþing-
mansefnum höfuðborgarinnar, og er ó-
hætt að treysta því, að dr. Guðmundur
mundi verða þjóð sinni til sóma á þing-
mannabekknum engu síður enn hann
hefir verið henni til sóma bæði í hinum
erlendu hátíðasölum og í hinum hátíð-
legu sölum vísindagyðjunnar. Reykvik-
ingar þekkja líka dr. Guðmund Finn-
bogason vel, og þekkja hann að öllu
hinu besta; þeir vita að hann er hrein-
skilinn og ærlegur drengur, og segir
hispurslaust álit sitt, hvort sem öðrum
líkar betur eða ver. Hann er fylginn
sér með alt sem hann tekst á hendur;
hann er gáfaður maður vel, og leggur
ávalt gott eitt til málanna. Hann eiga
Reykvíkingar að kjósa, hann og Halldór
Haníelsson, þá er þeirra málum vel
komið og þau í góðra manna höndum.
Dr. Jón og þrælalögin.
Kjósendum til athugunar skulu hér
prentaðir upp nokkrir kaflar úr ræðum
dr. Jóns Þorkelssonar um þrælalögin á
þingi 1909.
» vírði verk bindindismanna
gtórmikils og álit það gott og þarft og
hreyfingu þá holla, er þeir hafa vakið,
á meðan hún gengur í þá átt að hafa
áhrif á hugsunarhátt manna og sóma-
tilfinning. En þegar hún tekur að seil-
ast lengra, þá er það álitamál, hvernig
meta skuli starfsemi þessa, og hvernig
því beri að taka. Að bindindishreyf-
ingin hafi haft rnikil og góð áhrif í þá
Þingmálafundur.
Undipskrifuð þingmannaefni leyfa sér að boða til
almenns þingmálafundar fyrir Reykjavíkurbæ
Sunnudaginn 22. þ. m. í Barnaskólaportinu
kl. 1 Vá e. k., ef veður leyfir.
Reykjavík 17. okt. 1191.
KaUdot 2)au4efo|ou. lou rpoz{ic{o^on. 3du Sduoj’ou.
Cáeuo M. cBj.a^uaj’ou. ðucW. §:iuu'í>0(j,a[’ou.
átt, sem eg áður benti á, er augljóst.
Áður þótti það höfðingsskapur að'drekka
mikið og helst að láta illa, Nú þykir
mönnum vanvirða að svifta sjálfa sig
vitinu með áfengisnautn, svo mikil eru
umskiftin orðin. Þetta er verk bind-
indishreyfingarinnar, og því neitar eng-
inn, að hér er gott og mannúðarlegt
verk unnið, En nú gefur hér á annað
að líta og nú kemur annað til skjalanna,
sem er það, að banna allan aðflutning
áfengra drykkja til landsins. Þetta er
önnur hlið málsins. Og kemur þar þá
til álita, hvort það verkið geti talist mann-
úðarbragð, samboðið siðuðum og sjálf-
stæðum mönnumf (Leturbreytingin hér).
Og ennfremur í sömu ræðu:--------„Það
munu og flestir sjá, að þessi stefna fer
í alveg gagnstæða átt við bindindis-
starfsemina, sem hingað til hefir heill
mikil og siðbót af staðið. í staðin fyrir
mannúðar og kærleiksverk eiga nú af
hendi bindindismanna að koma harðræði
og ofríki með miskunnarlausum laga-
strangleik og óbilgirni svo sem þetta
frumvarp sér líkast sýnir og hermir.
Hér er því alvara á ferðum og athug-
unarefni nóg.“
Um þrælalagafrumvarpið, eins og það
fyrst lá fyrir af hendi bannmanna, segir
hann í sömu ræðu þessi orð: „Frumv.
er eins og það liggur fyrir handarskömm
og háðung fyrir þingið að það er komið
fram svona úr garði gert“.
í annari ræðu farast honum þannig
orð um bannið: „Margan mun hafa
sett hljóðan, er þetta frumvarp kom hér
inn í þingsalinn í vetur, og margan
mun hafa furðað á bíræfninni um það,
hvað menn þyrði að bjóða þiaginu.
Þetta frumvarp eins og það er úr garði
gert, er að mínu áliti alveg óþolandi
og ósamboðið mentaðri þjóð. Og þó er
meiri hluti nefndarinnar svo langt leidd-
ur í þessu máii að honum finst tíminn
of langur, þangað til lög þessi öðlast
giidi. Svo mál er þeim á að fá þessari
liáðung og liarðindum dembt yfir land-
iðf
Og ennfremur segir doktorinn í sömu
ræðu:-------— „Það ætti þegar að
vera öllum ljóst, að sú frelsismeiðing,
er af þessu hlýtur að leiða, er ósamboð-
in siðaðri þjóð. Framkvæmdir bindind-
ismanna hafa hingað til verið þolandi
hverjum manni, en nú er hin góða og
göfuga bindindisstarfsemi að snúast upp
í ofurkapp, ofbeldisverk og ofsalega heimtu-
frekju. Nú er hvorki krafist meira né
minna, en að alt vín verði algerlega
flæmt úr landi, og að mönnum verði á
þann hátt fyrirmunað að gleðja sig í
hófi, hversu siðsamlega sem er, og hór
við lagðar hinar gífurlegustu hegning-
ar og mannorðsraíssir. Dómar um slíkt
atferli hljóta að verða liarðir en þó varla
of harðirf
Og enn segir maðurinn: — — „Yið
kosningarnar 10. sept. í haust kom það
í ljós, að fleiri atkvæði voru með að-
flutningebanni en mót, en atkvæðamis-
munurinn var þó langt of lítill til þess
að byggja á þeirri atkvæðagreiðslu til
hlítar----------“.
Og enn: „---------En niðurlagsat-
riðin að breytingartillögum mínum legg
eg mikla áherslu á, af því eg álít al-
veg ógerning að gera frumvarp þetta
að lögum, án þess að bera málið undir
þjóðina aftur, eins og málið nú horfir
við, og láta nana skera úr þvi, hvort
hún vilji hafa það eða ekki“. —
Eins og menn sjá, er margt afþessu
viturlega sagt og rétt athugað, og í
fullu samræmi við það, sem við and-
banningar höfum jafnan haldið fram
móti þrælalögunum. En mörgum kanu
nú að þykja það kynlegt, að þrátt fyr-
ir öll þessi hörðn orð sín í garð þræla-
laganna, greiddi dr. Jón Þorkélsson þó
atkvædi með þeim. Og það er svo langt
frá því, að hann ætti nokkurt frum-
kvæði að því, að lögin yrðu borin aft-
ur undir þjóðina, að hann greiddi at-
kvæði á móti frestun þeirra á síðasta
þingi, og virtist frestunin þó vera ein-
mitt leiðín til að fá fram nýja atkvæða-
greiðslu; og er því svo að sjá, sem
honum hafi þá sjálfum verið orðið „mál
á að fá þessari háðung og harðindum
demt yfir landið,“ eins og hann komst
sjálfur að orði.
Það er víst, að eftir þeirri reynslu
sem fengin af dr. Jóni í bannmálinu,
dettur engum andbanning í hug að kjósa
hann, en það vitðist jafnvel ósennilegt
að sjálfir bannmennirnir geti borið nokk-
uð traust til þess manns, er hefnr þann-
ig endaskifti á sjálfum sér, og
gefur sjálfum sér hvern snoppunginn