Ingólfur - 18.10.1911, Blaðsíða 2

168
INGÖLFUR
á fætur öðrum. Er yfir höfuð nokkr-
um manni eða nokkrum flokki lengur
í að fá slíka menn á þing, sem þannig
koma fram?
Argos.
Þingmálaíundir,
Austur-Skaftafellssýsla.
í Austur-Skaftafellsiýsiu hafa verið
haldnir undirbúningsfundir undir alþing-
igkosningar að Hofi í Öræfum 17. sept.,
Kálfafellsstað í Suðursveit 19., Brunn-
hól á Mýrum 20. og í fundarhúsi Nesja-
manna 22. sept., en síðast að Stafa-
felli í Lóni 27. sept. Skýrðu þar frá
skoðunum sínum 3 þingmannaefnin:
Eyjólfur hrepp3tjóri Runóifsson á Reyni-
völlum, Jón prófastur Jónsson á Stafa-
felli og Þorleifur hreppstjóri Jónsson á
Hólum. Taldi Eyjólfur sig Heimastjórn-
armann, séra Jón taldi sig milli flokka,
og fundu þeir Sjálfstæðisflokknum margt
til foráttu, eigi síst fjármálameðferð hans
og þrasgirni við Dani; en Þorleifur
taldi sig, sem vita mátti, til Sjálfstæðis-
flokksins. Allir tjáðu þeir sig mót fallna
því, að millilandafrumvarpið yrði af-
greitt frá næsta þingi, og vildu að það
roál yrði borið undir þjóðina áðnr en
„ því væri til Jykta ráðið. Þeir Eyjólfur
og séra Jón vildu báðir láta breyta
stjórnarskrárfrumvarpi síðasta þings, og
höfðu margt við það að athnga, ein-
kum við almenna kosningaréttinn og
skipun efri deildar, en Þorleifur varði
skoðanir og gerðir Sjálfstæðisfiokksins.
og var eigi fjarri því, að aðhyllast stjórn-
arskrárfrumvarpið óbreytt, þótt hann
teldi akipun efri deildar varhugaverða.
Báðir voru þeir Eyjólfur og séra Jón
mótfallnir aðflutnings-bannlöguro, en Þor-
leifur meðmæltur.
Fundarmaður.
Barðastrandarsýsla.
Bíldudal 9. okt. 1911.
Fundur var haldinn hér í gær af
þingmenskuframbjóðcndum kjördæmisina
og þótti þar framkoma hávirðulegs fyr-
verandi ráðherra og þingmanns kjör-
dæmiains eigi góð. Ræða hans var af-
arlaus og b*r þess Ijósan vott, að hon*
um hefir hnignað mjög síðan 1908. Með-
al annars réðst hann á sýslumanninn
fyrir framkomu hans í trawlaramálinu
alkunna, kvað hana því líkasta, aem
hornsýli hefði farið að ráðast á illhveli
og lét þess getið, að Euglendingum og
Dönum hefði þótt hún hlægileg, en eigi
var avo að sjá, sem hann hefði reynt
að bera blak af landanumsem æðsti valds-
maður landsins. Er það eigi ofmælt,
að raiklum óhug sló á fylgiamenn Björns
við að heyra þeasi ummæli, semvirtust
bygð á því, að hnefarétturinn hefði al-
gildi en lögin þýðingarlaus, enda er svo
að heyra, nú eftir fundinn, sem hann
hafi mist hér töluvert fylgi og svo mun
að líkindum fara víðar hér um sýsluna,
og eigi síst er þessi ummæli hans frétt-
ast, því það hefir að maklegleikum auk-
ið mjög á vinsældir sýslumanns, að hann
hefir sýnt í verkinu, að hann vill jafn-
vel Ieggja sig í hættu til þess að vernda
rétt landsins og atvinnu sýslubúa, og
það hefir fyrir okkur meiri þýðingu en
stóru orðÍD, sem sumir menn tala, en
sem reyna’st svo ekkert annað en stór
orð. — Annars gekk ræða Björns út á
ýmialegt annað en þingmál, t. d. að
hann hefði getað koraið konginum til
að hlæja og að það hefði komið fyrir i
útlandinu, að verkfallsmenn hefðu geng-
ið í bindindi, en það aftur leitt til þes*,
að þeir hefðu tókið að rækja konur sín-
ar á ný, engu síður en í tilhugalífinu.
Auk þeas laa hann upp kafla úr slúður-
bréfum um ummæli, er sýslumaður átti
að hafa haft um hönd, en jafnóðum
voru kveðin niður. Yegur hans hefir
þannig yfirleitt eigi vaxið fyrir komu
hans nú.
Á fundinum á Patreksfirði þ. 10. þ.
m. var framkoma Björns gamla jafn
Iéleg og á Bíldudalsfundinum. Ræða
haus var mest stóryrði í garð sýslu-
manna, og kom hann þar aftur með
slúðursbréfin, sem rekin voru ofan í
hann á Bíldudal. Varð Pétur Ólafsson
að játa að hann hefði skrifað annað
þeirra. Strax þegar Björn gamli var
búinn að halda ræðu sína, hljóp hann
út af fundinum og hlustaði ekki á and-
mæli sýslumans; eins gerði hann á
Bildudal, og varð Ólafur sonur hans að
hlaupa undir bagga með honum. Þótti
mönnum, sem vonlegt var, framkoma
gamla mannsins hin lítilfjörlegasta og
aumlegasta, og er nú af flestum talið
mjög hæpið að hann nái endurkosningu.
LandsbankabókarÍDu.
Hvers vegna birtr hr. B. Kr.
ekki atkvæðagrciðsluna!
Hvers vegna birtir hr. bankastjóri
Björn Krisjánsson ekki atkvæðagreiðslu
Landsbankastjórnarinnar um bókarasetn-
inguna? Á þann hátt einan getur hann
réttlætt sinn málstað.
Hr. B. Kr. heldur því fram um at-
kvæðagreiðsluna, að einn hafi verið hr.
R. Torfasyni meðmæltur, en tveir á móti
En annar gæslustjórinn neitar að hann
hafi greitt atkvæði eins og hr. B. Kr.
skýrir frá; hann hafi fyrst og fremst
mælt með R. T., en með örðrum ef
stjórnarráðið sæi sér ekki fært að setja
R. T.
Atkvæðagreiðslan mun vera bókuð í
fundabók bankastjórnarinnar, og væri
þvi miklu skynsamlegra að birta þá
fundargerð í „íaafold“, heldur en hverja
greinina á fætur annari með nyjum oq
nýjum staðhæfingum. Sérstaklega hlýt-
ur það að rýra dálítið frásögn „ísa-
foldar“, að frásögnin í einu blaðinu
kemur alls ekki heim við frásögnina í
næsta blaði. Fyrst sagði „ísaf.“ að
tveir úr bankastjórninni — auk hins
fjarverandi bankastj. — hefðu verið í
móti R. T.; því næst segir blaðið að
annar gæslustjóri hafi mælt með öðrum
manni, þ. e. þá ekki mælt á móti R. T.
en ekki með honum; og i síðasta blaði
(á laugardaginn) segir loks að annar
gæslustjórinn vefengdi ekki rök banka-
stjóranna um R. T. og geti það ekki
talist meðmæli með honum!!
Hér er auðsjáanlegt undanhald hjá
„ísafold„, og þvi verða allir þessir
vafningar algerlega þýðingarlausir gagn-
vart orðum viðkomandi gæslustjóra
sjálfs.
Jónatan.
Bannríkið Maine.
Vér skýrðum frá því í síðasta blaði
að bannið hefði verið felt í Maine-fylk-
inu í Ameríku, og gátum þeai jafnframt
að ástæðan hafði verið iú, að spilling-
in, hræanin og alskonar lagabrot hafi
verið farin að keyra svo fram úr hófi
að ekki var leDgur víð unandi. Vér
sögðum að við síðustu atkvæðagreiðilu
hafi verið 23,000 atkv. meiri hluti með
banninu. Þefcte mun nú ekki verarétfc
heldur mun atkvæðamunurinn þá hafa
verið 40,000, og hafa því bannmenn
tapað meira en 40,000 atkvœðum síð-
an síðast.
Nú hefur „Templar“ litli sent út
fregnmiða (heyr og undiaat!) og segir
að það séu „ósvífin ósannindi“ úr Ing-
ólfi, að bannið hafi verið felt, og ber
fyrir sig skeyti frá Skotlandi þar sem
sagt és, að bannið standi óhaggað með
600 atkv, meiri hluta.
„Templar“ litli veit, að í öllum út-
lendum blöðum var ssgt frá að bannið
væri fallið; hann veit þvi, að þetta er
ekki „ósaönindi úr Ingólfi“; eða ef
„Templar“ veit þetta ekki, þá er hann
svo vitlaus, að hann á ekki að hafa
leyfi til að tala með.
Það lést af útlendum blöðum, að
bannberserkirnir í Maine hafa orðið
hamstola af reiði er þeir fréttu úrslit-
in um atkv.gr. og hafi heimtað að at-
kvæðin yrði talin á ný. Er nú ekki
ólíklegt, að þeir hafi getað fengið því
framgengt, og hafi þeir þá með ein-
hverjum brögðum getað talið sér 600
atkv. meiri hluta, og að þannig sé til-
komið skeyti „Templars".
Auðvitað dettur oas þó ekki í hug að
trúa þessari frétt meðan enginn er ann-
ar til frásagna um hana eu „Templar"
og bíðum því eftir áreiðanlegri skýrsl-
um.
En það stendur fast, að bannmenn
hafa á fám árum tapað kringum 40,000
atkvæðum í Maine fylkinu; hvort eem
600 atkv. meiri hluti hefir orðið með
eða móti banninu þar, er þ«í lítil ástæða
fyrir „Templar" til að vera gleiður þeg-
ar, þegar þess er gætt, að greidd voru
um 130,000 atkvœði.
„Ekki veldur sá er varar.“
Undarlegt er það, hversu lítið hefir
verið rætt og ritað um stjórnarskrár-
frumvarp síðasfca þings, og hversu lítt
það muni skifta flokkum við kosning-
arnar í hauit. Það fer þó fram á svo
stórfeldar breytingar á stjórnmálahög-
um vorum, að enginn kann á að giska,
i hvaða vanda þjóðin kann að rata af
þeim sökum. Mtnni hlýtur að koma
til hugar það, sem stóð í „Iugólfi" i vor
eða sumar, að vér væmm (eða þættumst
vera) forgangsþjóð heimsins, og hefð-
um ekki neitt á móti því, að láta gera
4 oss allskonar tilraunir i fjármálum
og stjórnarfari. Nú er það kunnugt,
að dýr þau, sem höfð eru til að gera
á þeim hættulegar tilraunir, verða oft-
astnær að láta líf sitt, en líklegt væri
að ættjarðarvinir vorir vildu eigi láta
fara svo með þjóð sín*. Ein af þesium
tilraunum til byltinga í þjóðlífi íslend-
inga er almenni kosningarrétturinn, sem
báðir stjórnmálaflokkar vorir virðast
samtaka um að lögleiða hér á landi í
einum rykk, og fjölga kjósendum með
því um meir en helming alt í einu, eftir
því sem einum af meðmælendum þessa
nýmælii (E. H.) telst til. Svona stórt
stig í þessari grein mun engin þjóð
Norðurálfunnar hafa stígið enn sem kom-
ið er, nema ef vera skyldi Finnlending-
ar, sem eiga að iækja þjóðfrelsi sitt í
heljargreipar Búisa, og er þar að búast
við, að öfgar mœtist. Hér á landi virð-
ist stjórnraálaástandið of mjög á hverf-
anda hveli sem stendur, til þess að vert
sé að stofna til nýrra stórræða að sinni,
og önnur andvirki sýnait liggja nær
garði en að fara að fjölga kjósendum
meir en um helming, meðan þeir sækja
harðast fram að kjötkötlunum, iem ekk-
ert eiga og eDgu hafa að tapa, hvaða
■tormar sem yfir þjóðlífið kunna að
dynja. Hvort eru meiri líkindi til að
margir háskalegir glæframenn komist
inn á stjórnmálasviðið með þeim kosn-
ingarrétti, sem nú er í gildi, eða ef
miklu meiri sæg nýrra kjósenda yrði
enn hleypt inn á „kosningamarkaðinn"?
Ætli glæframennirnir sæi sér þá ekki
enn betra færi en nú að fiska í grugg-
ugu vatni? Meiri hluti þings hefir að
vísu kannast við, að þörf væri á íhalds-
afli, sem aftraði misráðnum gönuhlaup-
um á þinginu, en með kosninga-fyrir-
komulagi því, *em ráðgert er til efri
deildar, er lítið eða alls ekkert íhald
fengið, því að þar kemur að kjörborð-
unum allur hinn sami misliti kjósenda-
hópur, sem kýs til neðri deildar, að
fráteknum þeim, sem eru yngri en 30
ára og gerir það engan verulegan mun.
Það má gera ráð fyrir að íhaldið yrði
helit hjá sveitahændum, sem hafa mæt-
ur á bújörðum sínum og fjárstofni, en
beig af vanhugiuðum byltingum, en
mjög er hætt við, að þeir og þeirra
fólk gæti ekki neytt afls atkvæða við
hlutfallskoaningar, heldur mundi hinn
eignalauii múgur kaupstaðanna beraþá
ofurliði, og kjósa fulltrúa af sínu sauða-
húsi, eða einhverja glamrara eða lýð-
skrumara. í kaupstöðum eru engir erf-
iðleikar á því að sækja kjörfundi (sbr.
Lækjartorgsfundurinn o. s. frv. í Reykja-
vík í vetur er leið) í samanburði við
það sem er til sveita, og i fljölmenn-
inu er langtum hægra að koma sér sam-
an um komingaliita en i fámenninu.
Ætli sveitamönnum þyki nú ekki nóg
um kaupitaðabúa á !þingi, nóg um
ritstjóaa, nóg um „stofnlærða skrif-
finna“. Skyldu þeir vilja fylla það með
flokkiómögum, orðabelgjum og froðu-
skúmum, og væri nú ekki ráðlegra að
velja nú stilta menn og gætna með ein*
hverri lífireynslu?
Búi.
Þrælalögin.
Yflrlit og athugasemdir.
Ég kem nú að 13. grein þrælalag-
anna, og hljóðar hún *vo:
„Nú sést maður ölvaður, og skal þá
heimilt 'að leiða hann fyrir dómara.
Skal hann skyldur til að skýra frá, á
livern hátt liann hafi ölvaður orðið, og
þá hvernig og hjá hverjum hann hafi
fengið áfengioA
Hér er nú loksins heimskan og ósvífn-
in í þessari óuinræðilegu lagasmíði kom-
in á hámsrkið; lengra verður væntanlega
ekki komist á löggjafarsviðinu en þetta;
eftir þetta hefði engum blöskrað þó að
næsta grein hefði hljóðað svo: Nú sést
maður með ræpu, og skal þá heimilt að
leiða hann fyrir dómara og skal hann
píndur til sagna og skyldur til að sbýra
frá hvar hanu hafi etið, hvað hann hafi
etið og á hvern hátt hann hafi fengið
ræpuna. — Þvi ekki það? Væri það
nokkuð undarlegra eða óeðlilegra en
hitt? Varðar, hið opinbera nokkuð
meira um það, hvað maður hefir
drukkið en hvað maður hefir etið ?
Úr því að löggjafarvaldið er 4 annað
borð farið að seilast inn á það ivið,
sem því hingað til hefir verið bægt frá
með slagbröndum persónulegs freliis og
sem almenu siðmonning hefir hingað til
stygt hverjum einstakling þjóðfélagsins,
hvaða skynsemi er þá í því, að láta
þarna itaðar numið? Hversvegna eru
þá ekki sett lög um það, að enginn
megi éta t. d. signa grásleppu, eða skyr?
Hvorttveggja mun vera óholt fyrir mag-
ann, og ef þetta hvorttveggja er etið
daglega, þá *T>á búast við þvi, að slíkt
geti orðið þjóðfélagsheildinni til hini
mesta hnekkii og ógagns. Tár ekkj.
unnar, grátur barnanna, sorg foreldr-
anna, og allur þessi ólundarsöngur, sem
Templarar þykjast sífelt heyra söngla í
eyrum sínum, og sem þeir njóta með