Ingólfur - 28.12.1911, Qupperneq 1

INGOLFUR
IX. árg.
Reykjavík, fimtudaginu 28. desember 1911.
52. blad.
•«|-H-M*M*«-H«««4H*W4-M-H-M-H+mW*M-|M-
ING-ÓIjFU'R |
kemur út elnu sinni í viku að minsta ±
kosti; venjulega á þriðjudögum. j
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend- *
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund- *
in við áramót, og komin til útgef- J
anda fyrir 1. október, annars ógild. ^
t"*" Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Laugaveg nr. 38. —
▼ Má finna á afgreiðslunni frá kl.
11-12.
Afgreiðsla og innlieimta í Kirkju-
strœti 12 kl. 11—12 og 4—5 hjá
P. E. J. Halldórssyni, lækni.
Leikhúsið,
Fjalla-Eyvindur, eftir Jóhann
Sigurjónsson.
Þessi leikur var leikinn í fyrsta sinn
á annan í jólum; allir aðgöngumiðar
voru seldir löngu fyrirfram, enda er
þetta áreiðanlega merkasti viðburður-
inn á leikárinu.
Þessi nýji leikur Jóhanns Sigurjóns-
sonar er spunninn útaf alkunnri íslenskri
þjóðsögu, sögunni um Fjalla-Eyvind og
Höllu, sem fiýðu saman til fjalla og
bjHggu þar í 16 ár. En ekki er því
að neita, að Jóhann hefur mótað þess-
ar aðalpersóuur í leiknum nokkuð á ann-
an hátt og gert þær frábrugðnar því,
sem þær eru í þjóðsögunni. Höfundur-
inn notar söguperaónurnar aðeina sem
raipma, er hann greipir inní sínar hugs-
anir og sínar eigin skoðanir; og það er
ekki altaf að ramminn fer þeim vel,
orðin, myndirnar og samlíkingarnar
virðaat ekki altaf eiga þar vel heima.
Kamminn er ramíslemkur, en innihaldið
er alþjóðlegra, röddin er Jakobs, en
holdið er Esaúa. Enda segir höfundur-
inn sjálfur um aðra aðalpersónuna:
„Hallas Sind er tegnet efter en dansk
Kvindea Sjæl“I Það er líkt og að hella
suðrænu víni í íslenskan sýrubelg —
það fær ekki íslenskan keim af því.
Fyrir þetta urðu hlutverkin leikend-
unum afarerfið — og aumum þeirra um
megn. Þeir voru að reyna að koma
.islenaku móti á peraónurnar í leiknum,
en mistókst flest öllum. Þessi íalenski
búningur, sem höfundurinn hefur klætt
persónurnar í, gerði því heldur ógagn
en gagn, því það stakk ofmikið í stúf
hvað ramminn átti illa við, og mönn-
um yfirsást innihaldið um of. Og það
er ilila farið; því að enda þótt leikur-
inn miasti þannig gildisitt sem íslensk-
ur leikur, þá er hann að mörgu öðru
leyti eftirtektarverður, sem lýsing á sál-
arlífi, ástríðum, ást og hatri mannlegra
vera. Kári (Fjalla-Eyvindur) er ekki
teiknaður með vel skýrum dráttum, en
Höllu hefur höfundurinn aýnilega lagt
mesta rækt við, og dregið þar upp góða
mynd af konu með sterkum og ótemj-
anlegum ástríðum, konu, sem alt vill
leggja í sölurnar fyrir ást sína og alt
vill þola vegna hennar og Iætur þá fyrst
hugfallast, ér hún finnur að hún hefir
misst hana.
Hr. Helgi Helgason lék Kára ; það
er örðugt hlutverk, einsog fyr ersagt,
og hefir höfundurinn gefið of fáar bend-
ingar um meðferð þess; enda fór leik-
ur hr. H. H. ekki vel úr hendi. Hann
sýndi enga viðleitni til að sérkenna Kára
á neinn hátt eða sýna lundareinkenni
hans; laikurinn er litarlaus, blóðlaus og
máður; en persónan sjálf er svo óakýr
frá höfundarins hendi, að leikaudanum
er hér mikil vorkuun.
Frk. Guðriin Indriðadóttir lék aðal-
hlutverkið, Höllu. í fyrstu tveim þátt-
unum, meðan Halla var enn í bygðum,
auðug og mikilsmetin, var meðferð hlut-
verksins ekki aem best, en þó viðast
stórlýtalaua. Eu í tveim síðustu þátt-
unum, eftir að hún er lögst út með
Kára, og þó sérataklega í 3. þætti,
breyttist þetta svo til batnaðar, að flesta
mun hafa undrað. Öll persónan, fasið,
röddinogútlitiðbar þess greinileg merki,
að hún hafði lifað mörg ár í útlegð;
röddin var orðin harðari, fasið og út-
litið harðneskjulegra. Og þegarbygða-
menn koma að þeim og hún tekur barn-
ið sitt og kastar því í gljúfrin, varð
harðneakjan að dýralegu æði, og hatrið
brann úr augunum — það var fullkom-
in leiklist. Hér er auðsjáanlega ónum-
ið land; frk. G. I. hefir hér aýntmönn-
um nýja hlið á leikgáfu siuni, aem áð-
ur var ókunn, og sú hliðin er miklu
betri og miklu eðlilegri en hin, sem hún
hefir áður sýnt. Eg vil óska þesa, að
leikfélagið gefi henni aftur kost á að
reyna sig við hlutverk lík og þetta er,
því leikur hennar í gær í tveim síðustu
þáttunum var afbragð.
Um aðra leikendurna’er fátt að segja.
Hr. Andrés Björnsson lék Arnea útilegu-
mann; hann sýndi talsverðan akilning
á hlutverki sínu, en var þó of „taminn"
í þriðja þætti, er hann játar Höllu ást
sína — hann hefðí átt að láta!3bera
meíra á villidýrinu. Hr. Bjarni Björns-
son lék Arngrím holdsveika mjög lag-
lega. Hr Friðfinnur Guðjönsson hafði
afbragðsgott gerfi, svo gott, að maður
gleymdi, að hann var á leiksviði. Önn-
ur hlutverk voru flest laglega leikin, og
ekkert þeirra illa, að undanskildu því,
að útfrá engu þeirra andaði þeim ís-
lenska blæ, aem höfundurinn mun hafa
ætlast til, en einsog fyr er sagt er hon-
um sjálfum þar mikið um að kenna.
En einn aðalgalli er þó á þessum
leik, eínsog öllum öðrum leik aem hér
er sýndur á leiksviði. Fólkið kann
ekki að tala. Tónfallið er óeðlilegt og
tilgerðarlegt, og einhver sönglandi í
röddinni og vælikjóabragur sem hvergi
heyrist í íslensku máli nema á leiksvið-
inu í Reykjavik. Þessu er nauðsynlegt
að kippa í lag, og það er víst, að fyr
en það er gert getur leikfélagíð ekki
búiat við góðum árangri af listaviðleitni
Silfurbergsmálið.
Leikfélag Reykjavíkur:
„ísafold" er einstaklega roggin yfir
þeim ósigri, er hún telur andstæðinga
aína hafa beðið við það, er Stjórnarráðið
úrakurðaði, að ekki skuli hefja aaka-
málarannsókn á hendur þeim Magnúsi
Blöndal fyrv. alþingismanni og Guðm.
Jakobssyni, og flýtir blaðið sér síðan
að draga þá ályktun, að allar þær aak-
ir, aem bornar hafa verið á þá herra,
séu óaannar og á engum rökum bygðar.
Það mun þó vera æði hæpið að draga
þá ályktun af þvi einu, að^Stjórnarráð-
ið taldi ekki rétt að hefja sakamáls-
rannsóhn út af þeim gögnum, er fyrir
lágu. Það er nú einu ainni siður hér
á þesau landi, að aakamálsrannsófcn er
ekki hafin gegn mönnum, nema svo sé,
að aakir aéu nokkurnvegin óyggjandi á
hendur þeim. Einasta ályktunin, sem
dregin verður af þessum úrskurði Stjórn-
arráðsins, er því sú, að þau gögn, sem
það hafði í höndum, sanna ekki sekt
á hendur þeim félögum, í þeim atrið•
um, sem tiltekin voru í kœrunni. Um
öll önnur atriði í þessu -alræmda silfur-
bergsmáli, sem bæði Ingólfur og önnur
blöð hafa vakið máls á, er ekkert sagt
með úrskurði Stjórnarráðsins, þau hafa
alls ekki komið til þeaa kasta. Og
Stjórnarráðið mun ekki telja sig hafa
heimild eða skyldu til að taka upp hjá
sjálfu aér að rannsaka öll þau atriði,
svo sem t. d. afakifti Björns Jónssonar
af Tuliníusarbirgðunum, o. s. frv., það
mun telja slíkt heyra undir valdsvið
þingsina. Má vel vera að svo sé, enda
skiftir það litlu máli hver upptökin á
að því, að þetta óheillamál verði rann-
sakað; en hitt dylst oss ekki, sem vér
oft og margsinnis höfum tekið fram áð-
ur hér í blaðinu, að réttarmeðvitund
þjóðarinnar og alment pólitíakt velsæmi
heimta það, að ítarleg rannsókn verði
hafin út af ýmsum atriðum þeasa máls,
hvort aem það er Stjórnarráðið eða al-
þingi ajálft, sem fyrirskipar þá rann-
aókn.
Frá Gróttu til Gvendarbrunna.
sinm.
Ges.
\
4 Sveinn Björnsson
Lyfírréttarmálaflutningsmaöiir
Hafnarstræti 16.
Besta veður hefur verið hér um jól-
in. Nokkuð hvasst var reyndar á að-
fangadaginn, norðanátt og heiðskírt veð-
ur, en alotaði með kvöldinu og var Iogn
og hægt veður með frosti á jóladag, og
sama veður á annan i jólum.
Við síðdegiamessu á jóladag í dóm-
kirkjunni var svo mikill troðningur af
fólki, að sagt er að ofninn í kirkjunni
hafi oltið um koll.
Bokari við Landsbankann var á Þor-
láksmessu skipaður Rickarð Torfason,
aem áðar var settur í þá stöðu.
Strandmenn af hinum þýska botn-
vörpungi „Emden“, semstrandaði aust-
ur í Skaftafelllsaýslu um daginn, komu
hingað landveg á jóladag, og búa á
„Hótel ísland".
Fjalla-Eyvindur
föstudag 29. þ. m. kl. 8 siðd. í Iðnað-
armannahúsinu.
Athygli karlmanna
viljum vér vekja á þvi áð vér aendum
hverjum, aem óskar þeaa 31/* m. af 135
sm. breiðn avörtu, dökkbláu eða gráu
nýtýsku ullarefni í falleg og aterk föt
fyrir einar lá. kr. 50 aura. — Efnið
■endum vér farfrítt gegn eftirkröfu, og
tökum það aftur ef það er ekki að
óskum.
Thybo Molles Klædefabrik,
Köbenhavn.
„Fjalla-Eyvinduru var leikinn aftur
í gærkvöld fyrir fullu húsi og verður
leikinn aftur í kvöld; hefur mikið af
aðgöngumiðum aelat fyrirfram.
Hr. Jón Á. Egilsson, umsjónarmaður
áfengiskaupanna, kom hingað til bæjar-
ins skömmu fyrir jólin, og tekur við
■tarfi ainu á nýjári. Afengispantanir
eru þegar komnar til hana utan af landi.
Dáin er á ísafirði frá Elin Olgeirsson,
koua verslunarstjóra Karls Olgeirason-
ar. Hafði hún fótbrotnað, og fóturinn
síðan tekinn af henni, en banamein
hennar var hjartaslag. Hún var kona
á besta aldri.
Söngfélagið 17. júni söng i þriðja
ainn föstudaginn 22. þ. m. með sömu
aöngskrá og fyr, og var því nær hús-
fyllir af áheyrendum.
„Skúli Fögetiu, nýji botnvörpungurinn,
sem Forseta-félagið var að iáta byggja
sér í Englandi, kom hingað á annan i
jólum. Skúli Fógeti er hið álitlegasta
akip, stórt og vel úr garði gert. Skip-
atjóri verður hr. Halldór Þorsteinsson.
Enskur botnvörpungur strandaði á Bla-
skeri uú um jólin; allir menn komust aí.
Björgunarskipið „Geir“ brá við og fór
þangað suðnr á jóladag til að reyna að
ná skipinu af skerinu og dró það hing-
að inn til Reykjavíkur í gær. Skipið
heitir „Golden Scepter,“ það mun vera
lítið skemt.
Ðansleik fyrir börn heldur „Reykja-
vikur klúbbur“ i kvöld á Hótel Reykja-
vík.“
Cacao og Chocolade
í heildaölu og smásölu