Ingólfur - 01.04.1913, Page 1

I
XI. árg.
Reykjavík, þriðjudagiim 1. apríl 1918.
13. blað
INGÓIjFUR I
kemur út að minsta kosti elnu sinni
í viku á. þriðjudögum.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Ritstj.: Benedikt Sveinsson, ±
Skólavörðustig 11 A. Talsími 345. |
Afgreiðsla og innheimta í Austur- J
% strceti 3. Talsimi 140.
h^mmmmhmmm-hm*»hhhhhhhhhhhh^h
Um húsmæðrafræðslu
er haldin var að Pálsbæ á Seltjarnarnesi,
veturinn 1912—13.
Kenslan byrjaði fyrst í nóvember og
stóð yfir í tvo mánuði. Tímabilin vóru
tvö, og sóttu þau 17 konur.
Fyrra tímabilið var nóvembermánuð.
Sóttu það 7 konur: 1 gift, 1 bústýra
og 5 ungar stúlkur.
Síðara fræðslutímabilið byrjaði 2.
desember og var tvær fyrstu vikur
mánaðarina. Síðari helmingur tímabils-
ins var frá 20. janúar. til 1. febrúar
1913, að báðum dögum meStöldum. Þátt
í því tóku 10 konur: 2 giftar, 1 bú-
atýra og 7 ungar stúlkur. \
Kenalan byrjaði kl. 11 árdegia og stóð
fram til kl. 4 síðdegi*. Á þeasum tíma
bjnggu stúlkurnar til miðdegismat handa
aér, bökuðu kaffibrauð og hveitibrauð,
suðu niður kjöt, fisk o. fl. Kenslan
byrjaði á því á morgnana, að reikna
út verð á fæðinu frá deginum á undan,
og bera það avo aaman við það, aem
áður hafði verið haft. Ódýraatur matur
á dag varð kr. 0,10, en að jafnaði kost-
aði hann um 20 aura á dag. Þess má
geta um niðursuðuna, að atúlkurnar
lærðu bæði að sjóða niður fisk og hrátt
og aoðið kjöt, og lóðuðu ajálfar yfir dós-
irnar.
Einkum var lögð atund á að búatil
mat úr því, sem til er á heimilunum
og framleitt er í landinu. Þóvarkent
að matbúa kálmeti og rótvexti, svo aem
hvítkál, rauðkál, gulrætur og gulrófur.
Þess má geta að við gátum aðeins
einusinni fengið nýjan fiak í nóvember,
þó að við værum avona nærri höfuð-
ataðnum. Ekki var heldur unt að fá
aaltaða sild. Er það akaði, hvað lítið
er gert að því að nota aíld til mann-
eldis hér áSuðurlandi. Sildiner góður
og næringarmikill matur. Ætti að vera
alment borðuð.
Nokkrar af konum þeasum höfðu ver-
ið á húsmæðranámsskeiði áður. Það var
haldið í Pálsbæ síðáatliðið vor. Yóru
þær ánægðar með kensluna og fanst hún
nauðaynleg og koma að notum. Enda
var það fyrir áhuga aumra þessara
kvenna að kenslan fór aftur fram að
þessu sinni. Þær fengu Búnaðarfélag
lalands til að veita fé til hennar, og
t>að brást vel við, veitti mikinn atyrk,
sem þesa var von og vísa. Það væri
óskandi að umferðakenslan legðist ekki
niður að svo atöddu. Hún gerir gagn
þó að tímabilin sé stutt. Eg minnist
oft orða, aem kona skrifaði mér eftir
að hún hafði verið á húamæðra-náms-
skeiði. Hún aagði: — „Mér finat eg
hafa átt meiri mat á heimili minu í
vetur en áður. Það þakka eg tíman-
um. sem eg var hjá yður i G..........“
— Þetta var nú álit þessarar konu, og
avo mun mega hitta fleiri, sem hngsa
með hlýjum hug til kenslunnar eftir á.
Hver veit nema íslenzkar konur eigi
eftir að eignaat sæluviku líka þeirri,
aem akólastjórinn á Hvanneyri hefir
gefið borgfirzku bændunum, þar sem
fleira verði á boðstólum en matartilbún-
ingur. En Búnaðarfélag íslands á mikl-
ar þakkir akyldar fyrir þá þolinmæði,
sem það hefir sýnt okkur konum við
þessa húsmæðra fræðalu; því að oft
hefir það virzt svo, sem konur hafi ekki
viljað þiggja þeasa fræðalu. En oft er
„mjór mikils vísir", og svo vona eg
verði um þetta.
Reykjavík, 3. marz 1913.
Bagnhildur Pétursdöttir.
t Kjartan prófastur Einarsson
í Holti undir Eyjafjöllum lézt að heim-
ili sínu annan i páakum. Hafði hann
verið vanheill löngum í vetur. Messaði
hann í síðasta sinn á nýáradag í Ey vind-
arhólum, en þyngdi við þá ferð. — For-
eldrar hans vóru Einar bóndi Kjartans-
son prests Jónssonar og Helga Hjörleifs-
dóttir frá Drangahlíð. Bjó Einar fyrrum
í Skálholti, en séra Kjartan faðir hans
•íðast á Elliðavatni og lézt þar fjör-
gamall 1895.
Kjartan prófastur varð stúdent 1878,
tók preatvígslu tveim árum »íðar og varð
prestur í Húsavík og brátt prófaatur.
Hann fór að Holti 1885 og var þar
•íðan. Hann var tvíkvæntur. Áttifyrr
Guðbjörgu Sveinbjarnardóttur prests í
Holti en »íðar Kristínu Sveinbjarnar-
dóttur preits Hallgrímtsonar.
Séra Kjartan var merkur majur, prúð-
menni, vinsæll og akyldurækinn.
„Reimleikarnir'
í Hvammi í Þistilflrði.
Kafli úr bréfl frá skilrikum manni
í nœstu sveit, dags. 12. marz s. I.:
»
„Merkileg frétt úr Þistilfirði. Drauga-
gangur í Hvammi upp á gamla móðinn;
brotið alt leirtau, þrí»núið upp á silfur-
•keiðasköft niðri í læstri kistu; kaatað
fullum mókasaa framan úr bæjardyrum
inn í baðstofu; hlóðarateinar stórir fluttir
úr eldhúsi fram í bæjardyr og hangi-
kjöt úr ræfrinu fram að bæjarhurð; vín-
flaska úr læstri kistu brotin rétt fyrir
nefinu á húsfreyjunni o. s, frv.
Hreppstjóri Hjörtur (Þorkelason)
á Álandi aetið þar í þrjá daga til rann-
sókna, en hafði ekki annað upp úr því,
en að þegar minat varði var búið að
skera trefil hana í þrjú stykki og breiða
kápu hans ofan yfir eimyrju frammi í
eldhúsi.
Fleiri hafa rannaakað þetta, svo sem
Snæbjörn Arnljóta»on (á Þórahöfn), en
engin skýring fæat“.
Hér er aagt nokkuð annan veg frá
og ítarlegar en í Norðragrein þeirri, er
birt var í Ingólfi. Getur hér að engu
stúlku þeirrar, er „Norðri“ aegir, að
hreyfingar hlutanna hafi staðið í aam-
bandi við. — Annars eru fyrirburðir
þeasir, eina og þeim er lý»t í bréfinu,
alveg samakonar reimleikunum á Núpi
í Öxarfirði, er þar gerðust fyrir svo
sem 60 árum og eignaðir vóru „Núpa-
draugnum". Vóru um hann miklar frá-
sagnir og hefir Björn Þórarinsaon Vík-
ingur skrásett ýmsar þeirra eftir sögn
gamalla manna, en ekki hafa þær verið
prentaðar.
Síðan þetta var ritað heflr Ingðlfi borist „Norð-
urland" frá 19. f. m. með frásögn um reim-
leikana svipuð þsirri er að ofan greinir, og er
þar birtur kafli úr bréfi frá áreiðanlegum Norð-
ur-Þingeying, er segir svo:
„Alt þetta sýnist standa í sarabandi við ung-
lingsstCilku í Hvammi, og gáfu aðkomumenn
henni þvi mestan gaum, þðtt þeir einnig rengdu
alla heimamenn í fyrstu. Var stúlkan síðan lát-
in fara til Dðrshafnar og tók þá fyrir reim-
leikana i Hvammi er hún var farin þaðan, en
eingkis hefir orðið vart í Ððrshöfa síðan hún
fluttist þangað.
Viðburðunum má skifta í þrent:
1. Það sem menn hafa vissu fyrir að stúlk-
an gerir sjálf (sem þð aðeius er tvent) en af
ðsjálfráðum hvötum, nefnilega í „millibilsá-
standi“.
2. Það sem svo er gert, að leiknir loddarar
gætu gert með miklum útbúnaði, sem ðfáanlegur
er hér og við höfum heldur ekki getað fundið
né orðið varir við.
3. Það sem vér skiljum ekki, hvernig sé
gert, eða á hvern hátt sé hægt að gera. —“
Afskapa stórhríð var austur um
sveitir »unnanl»nds 13. marz s. 1. Meat
var stórviðrið í Öræfum. Á Svínafelli
lágu úti tvöhundruð gauða, er ekki náð-
ust inn. Lamdi sauðinn flestan niður í
veðrinu og fanst frosinn niður, 'er^ því
slotaði. Náðist alt lifandi nema þrjá-
tíu sauðir, er lamið hafði til dauða.
S»ma daginn riðu fjórir menn frá
Svínafelli á reka. Vóru þeir etaddir
skamt frálugólfshöfðaþegar hríðin brast
á. Ætluöu þeir þá að leita athvarfa 1
Skipbrot»manna-»kýIi í höfðanum, en
fengu eigi haldið áfram aökum stórviðr-
is, enda sá ekki þverafótar fyrir snjó-
burði og aandroki. Létu þeir fyrirber-
ast á sandinum um nóttina. Einn þeirra
félaga var svo rammlega frosinn niður
um morguninn, að hann mátti ekki upp
standa og vóru félagar hans í mestu
vandræðum með að ná honum upp. Þeir
náðu síðan skýlinu og hvílduat þar um
stund, áður þeir béldu heim. Mjög vóru
þeir þrekaðir og nær bliudir af sandroki
og hríð og aumir nokkuð hruflaðir í
andliti.
Smalar Svínfellinga náðu ekki fénu,
sem fyrr var aagt, og komuat ekki til
bæjar, höfðu»t við í fjárhúsum um nótt-
ina. — Svo var veðrið mikið, að ekki
treyatiit heimafólk milli bæjanna, er
standa saman með fárra faðmg bili milli
bæjardyra.
í sama veðrinu fenti fé á Rangár-
völlum og talið, og nær þrír tigir hafl
þar farist.
Það fer að vora.
í hauat þegar dauðvona drúpti hvert
blóm
með daggtárin frosin á hvörmum
þá var aem froatvættin þögul og köld
þrýsti mig hrímguðum örmum.
Fyrst þegar Mjöll breiddi fannlín áatorð
þá fyltist alt helboðana ómum,
og náttkyljan flutti mér nístandi «ár
náhljóð frá kviksettum blómum.
Og þegar eg farfugla ferðbúna sá
flögr’ yfir haustdökkum bárum,
á atröndinni eftir eg vængjalaui varð
með von mín’ og þrá í sárum.
* *
*
Nú byrjar vorið að breiða út
blævængi úðavota,
þesa bíður ei leng’ að það Ijósti storð
lifboðans töfraaprota.
Því skuggarnir lífhræddir leita burt
úr ljósvegum hækkandi aunnu,
og ljó8fingur geislauna leyaa á ný
þá læðing’ er hríðarnar apuunu.
Vonirnar lyfta nú vængjunum frá
vetrarins hrímorpnu ströndum,
og svífa með vorhug og sóltímaþrá
mót aumarsins glitakrýddu ströndum.
Ounnar Sigurðsson
(frá Selalæk).
Erleud símskeyti.
London 26. marz.
Adianópel fallin í hendur Búlqara.
Víqi Tyrkja spreugd í loft upp (af þeim
sjálfum). .
Oífurleqt manntjón af vatnavöxtum í
Bandaríkjum Vesturheims. Fimm þús-
undir hafa farist í borginni Dayton í
Ohio oq álíka margir í borginni Perúí
lndiana.
KonungkjörinD? Nýfrétt er, að
Aug. kaupmaður Fiygenring í Hafnar-
flrði hafi nú lagt niður þingmensku,
eftir (viðakifta)-lækniaráði ætla aumir.
Svo aem jafnhliða barst og út sú fregn,
að ætlað myndi aætið (að verða kon-
ungkjörinn hjá H. H.) „sjálfstæðismann-
inum" (!) Sigurði Rjörleifssyni, og
mundi hann þrá það helzt, enda nokkr-
ar sárabætur fyrir aíðustu daga hörm-
ungar. Um þær (o: brottför aína frá
ísafold,' eða öllu heldur brottrekstur)
fyllir hann hálfa síðustu Lögréttu and-
vörpum og er það góð starfsbyrjun við
það blað. Bara að avo mikið þing-
mensku-„hallæri“ aé nú ekki meðal
„Lögréttumanna“ einhverra, að þeir
verði honum hættulegir keppinautar!
Hornafjarðarós er aamur og jafn
sem áður. Var það flugufrétt, er ný-
lega barst hingað að auatan að forni
óainn væri sandorpinn og nýr kominn
austar.
Séra Þorsteinn Briem að Hrafna-
gili er kjörinn prestur í Görðum með
305 atkv. AUs vóru greidd 545. Á
kjörakrá 946. — Næatur gekk séra
Björn Stefánsaon. Fékk 152 atkv. Hann
er nú aettur prestur að Hrafnagili.