Lögrétta - 15.02.1913, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ÞORARINN B. ÞORLÁKSSON.
'V’eltusundi 1.
Talsími 359»
Hi t s t j o r i:
RORSTEINN 6ÍSLAS0N
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 8.
Reykjavík 15.
Febrúar 1013.
VIII. árg.
1. O. O. F. 942219.
Þjóðmenjasafnið opið á sunnud., þriðjud.
og fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. f læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (f Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. f mán. 11—i.
Landakotsspftali opinn f, sjúkravitj. II—I
alla daga,
Islands banki opinn 10—21/* og 5J/a—7.
Landsbankinn io*/3—21/,. Bnkst]. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 ng 5—R.
Okeypis lagaleiðbeiningar á háskólanum á
hverjum laugard. kl. 7—8 síðd.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus FJeldsted'
Y Orrjettarmilafterslumaður.
Lækjarsata 2.
Heima kl. II l 2 osr 4. 7.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Stríðiö.
Stjórnarbvltingin í Konstantín-
ópel varð út af því, að Iííamils-
ráðaneytið ætlaði að fara að ráð-
um stórveldanna og afsala Adría-
nópel. Byltingin var gerð áður
svarið væri sent. Nýkomin út-
lend blöð skýra frá svari Shevket-
ráðaneytisins upp á þetta.
Það segir, að friður sje auðvit-
að æskilegastur, en að þeim skil-
yrðum, sem stórveldin ráði stjórn
Tyrklands til að taka, geti hún
ekki gengið. Vegna ýmsra sjer-
stakra ástæða sje Adrianópel óað-
skiljanleg frá tyrkneska rikinu,
svo að fregnin um, að til stæði
að hún yrði al' höndum látin,
hefði vakið slíka æsing meðal
þjóðarinnar, að stjórnarskifti væru
þegar orðin út af þessu. En til
þess samt að sýna, að helsta ósk
sín sje sú að halda friðnum, þá
kveðst Shevket-stjórnin geta geng-
ið svo langt í eftirlátsemi við stór-
veldin, að afsala þeim hluta borg-
arinnar, sem er vestan við
Maritza-fljótið, er rennur gegnum
borgina. En eystri hluta borgar-
innar, með öllum kirkjunum,
grafreitunum og hinum sögulegn
og helgu minningarmerkjum, vilji
hún umfram alt halda. Þetta
segir hún að sjesjer óhjákvæmileg
nauðsyn, því ella verði alment
uppþöt, er geti haft í för með
sjer hin alvarlegustu vandræði.
Um eyjarnar í Grikklandshafi
segir hún að svo standi á, um
sumar þeirra, að þær sjeu mjög
nálægt Dardanellavirkjunum og
sjeu því nauðsynlegar Tyrkjum
til varnar höfuðborginni. Aðrar
liggi fyrir ströndum Litlu-Asíu
°g sjeu þar ámóta nauðsynlegar
varnarstöðvar. Ætti Tyrkjastjórn
að afsala sjer þessnm eyjum, væri
það sama sem að skapa þar hæli
tyrir fjandsamlega starfsemi gegn
ríki Tyrkja. Afleiðingin yrði
sú, að þar yrði uppspretta að sí-
feldum róstum, álíka og áður í
Makedóníu, sem friðinum í Ev-
rópu stæði stöðug hætta af.
Ungtyrkir höfðu myndað nefnd
i Konstantínópel til þess að standa
fyrir vörn landsins, og sú nefnd
hafði gefið út ávarp til þjóðarinn-
ar, sem sagt er alt annað en
friðsamlega orðað. Það er líka
sagt að Tchatalja-virkin sjeu
traustari og herstyrkur Tyrkja þar
meiri en áður hefur verið talið.
Auk þess liafa þeir nú fengið nýja
l'oringja, sem sýnilegt er, að haia
traust aimennings. Það var sagt,
er stríðið hófst að nýju, að Tyrkir
hefðu 160 þús. hermanna vestan
Við Konstantínópel og 50 þús.
25. janúar í vetur flaug maður frá Suður-Ameríku, sem sjmdur
er hjer á myndinni, Bielovucic að nafni, yfir Simplon-skarðið að
norðan og suður á Ítalíu. Ferðin gekk vel. — Eins og menn muna,
fórst Chavez flugmaður á þeirri leið 1909. Siðan hefur enginn reynt
að fljúga yflr Alpafjöllin fyr en nú. Það vekur eftirtekt, að ílestir
bestu ftugmennirnir eru frá Suður-Ameríku.
varaliðs við Ismid, en á Gallipóli-
skaganum 45 þús. undir forustu
Fakrí pasja. Gegn þessum her
var talið að Búlgarar hefðu á að
skipa um 150 þús. manns þarna
austurfrá. En auðvitað getur
þeim komið herstyrkur þangað
frá hinum sambandsþjóðunum.
Yið Adríanópel var herstyrkur
Búlgara og Serba talinn samtals
50 þús., en setulið Tyrkja þar um
30 þús. Foringi Tyrkja þar,
Mehmed Sukri pasja, þykir
vel hafa haldið uppi vörninni,
enda hefur hann sagt, að Adría-
nópel verði varin meðan nokkur
maður af varnarliðinu sje þar
uppi standandi.
Mehmed Shukri pasja.
En nú er farið að tala um, að
eí að ófriðnum haldi svona áfram
til lengdar, þá sje ný stríðshætta
á einum stað, sem alt hefur ver-
ið kyrt á hingað til. Það er í
Armeníu. Og það er Bússlsnd,
sem búrst er við að þar mtini
teygja fram liendina. Nú stendur
svo á, að Rússar gætu tekið Ar-
meníu orustulaust og fært veldi
sitt suður á Litlu- Asíu, og það
þykir nú mjög sennilegt, að ein*
hverra slíkra tíðinda muni ef til
vill þaðan að vænta bráðum.
Um deiluna milli Austurrikis
og Serbíu virðist alt óútkljáð enn,
svo að búist er einnig við að svo
geti farið, að þar gjósa upp
ófriður.
Gjafir til Heilsuhælisins á Víf-
ilsstöðum (afhentar Sighv. banka-
stj. Bjarnasyni):
Frá íslandsbanka(fyrirseld, brúk-
uð frímerki) kr. 34,74. Áheit frá
S. S., Bræðraborgarstíg, kr. 10,00.
Jólagjöf frá B. kr. 10,00. »Solo-durch
í Chenvindele« (E. Á. og Þ. Þ.)
kr. 2,10.
Hudsonsfióabrautin. Lögb. segir
að næsta vor verði byrjað að
leggja járnbraut frá Winnipeg til
Port Nelson við Hudsonsflóa.
Framhald af þeirri hraut á svo
að koma vestur yfir álfuna og
alla leið vestur að Kyrrahafi.
Jakob Jónsson
bóndi á Varmalæk.
Dninn 26. sept. 1912.
Búsæld er í Borgarfirði,
bygðin öll af gnægðum full,
mörg ein jörð þar mikils virði,
meira að segja hreina gull.
Bendir alt á bættan hag,
betri menning, nýjan dag.
Þar hjá sljettri þjóðleið stendur
þektur öllum snildarbær.
Yarman Iæk sá við er kendur,
varpa hlaðs er streymir nær.
Fágætt er að finna stað,
fleirri menn sem koma að.
Þar er háreist hús að finna;
hjón þar bjuggu fjáð og glöð.
Alt á framtak mátti minna
manns og konu í fyrstu röð.
Sýndi alt, að svitans raun
sendir margföld höpp í laun.
Ekki þurftu þar að knýja
þurfamenn á læstar dyr.
Óskir þeirra hittu hlýja
hluttekning og góðan byr.
Sjúkum bæði og svöngum þar
sæng og fæða búin var.
Fagurt er að færa í letur
fóstru vorrar dýrust Ijóð.
Hjer er starf, sem hærra, betur
hermir rækt við land og þjóð.
Aldrei þeirra flæða för,
föðurlands sem klæða ör.
Jakobs bónda braut er gengin,
breitt og djúpt er eftir skarð.
Þessa fyllir eyðu enginn,
okkar sem í hópi varð.
Líf og verk hins mæta manns
muna’ og þakka vinir hans.
Syrgjum ei þó hetja hnígi.
Höfn er þreyttum kært að ná.
• ,Hver, sem niðjum hleður vígi,
helgri köllun gegnir sá.
Þegar virkið vel er bætt,
verður hernum lengi stætt.
Kristleifur Þorsteinsson.
Leikhúsið. »Um hátta-
tíma« heitir nýtt leikrit, sem hjer
er nú farið að sýna. Höf., F. A.
Bejerlein, er þýskur. Leikurinn
gerist á hei'stöð í Þýskalandi, er
stríð stendur yfir milli Frakka og
Þjóðverja, og eru það alt her-
menn, sem á leiksviðinu eru,
nema ein stúlka, dóttir undir-
foringja, og kemst einn af yfir-
foringjunum í týgi við hana, en
áður hefur hún verið hálftrúlof-
uð uppeldisbróður sinum, sem er
undirforingi við sönni herdeild.
Þessi uppeldisbróðir hennar kemst
að því eitt kvöld um háttatíma,
að hún er inni hjá yfirforingjan-
um, veður inn þangað, og verða
úr því ryskingar, svo að yfirfor-
inginn lætur setja hinn í fangelsi.
Verður út úr þessu rjettarrann-
sókn, en hvorugur þeirra, sem
hlut á að máli, vill segja frá
ástæðunni til deilunnaá og er að
því komið að yfirforinginn sverji
þess vegna rangan eið fyrir rjett-
inum. Stúlkan gefur sig þá fram
og segir alt eins og var. Síðan
vill faðir hennar heyja einvigi við
yfirforingjann, en j'firforinginn
neitar því með þeirri ástæðu, að
herlögin banni sjer einvíg við
undirforingja. Stúlkan kemur inn
til þeirra meðan á því tali stend-
ur og fer svo, að faðir hennar
skýtur hana í stað yfirforingjans.
Þetta gerist heima hjá yfirforingj-
anum. Það eru leikslokin.
Ymsum leikendunum tekst ekki
vel að sýna hermennina. Best
leikinn af þeim er Qveiss (V.
Knudsen). En lilfinnanlegust eru
mistökin hjá von Lauffen (Andr.
Björnss.) af því að hann hefur
svo mikið hlutverk í leiknum.
En á honum er lítið hermanna-
snið. Volkhardt (Á. Eir.) er ekki
heldur nærri eins vel leikinn og
önnur hlutverk, sem sami leik-
andi hefur farið með. Frú Stef-
ania leikur stúlkuna ágætlega. J.
H. Jónsson leikur vel spaugilegan
þjón hjá von Lauffen. — Enn
hefur leikurinn aðeins verið sýnd-
ur einu sinni.
ísland erlendis.
Frk. Guðr. Iudriðadóttir. »Lög-
berg« frá 9. jan. skýrir frá komu
hennar til Winnipeg. Það segir,
að mikil aðsókn muni verða að
»Fjalla-Eyvindi« þar vestra. Fólk
ætli að koma utan úr nýlendum
til þess að sjá leikinn og jafnvel
sunnan úr Bandaríkjum. Frk.
G. I. er vel hress eftir ferðina,
segir blaðið, og býr hjá J. J. Bíld-
fell. — Leikurinn átti að sýnast í
fyrsta sinn í gærkvöld.
»0rmar 0rlygsson«. í ýmsum
blöðum, hæði dönskum og norsk-
um, fær Gunnar Gunnarsson mik-
ið lirós fyrir þá sögu. »Akade-
misk Ugeblad« segir meðal annars,
að bókin sje rituð af »frumlegum,
hugmyndaríkum og mjög svo
efnilegum höfundi«. I lýsingun-
um í fyrri hluta sögunnar segir
blaðið að fram komi rithöfundár-
hæfileikar á hæsta stigi. Það lýk-
ur ritdómi sínum með þeim um-
mælum, að í Gunnari sje vafa-
laust efni í »stóran í ithöfund«. —
»Síðan Johs. V. Jensen samdi
»Danskeren« höfum vjer ekki lesið
frumsmið frá nokkrum rithöf-
undi okkar, sem gefið hafi rík-
ari vonir«, segir blaðið. «;• f
Síra Jón Bjarnason. »Lögb.«
frá 9. jan. segir, að hann sje að
segja af sjer prestsþjónustu, hafi
lýst því yfir við guðsþjónustu
síðastl. sunnudag og sagst ekki
treysta sjer til að gegna prest-
skap lengur vegna heilsubilunar.
Hann hefur þjónað Fyrsta lúth.
söfnuðinum þar vestra rúm 28
ár »með þeim andlegu yfirburð-
um, sem allir þekkja, meta og
virða«, segir blaðið.
Þorsteinn Björnsson kand theol.,
frá Bæ í Borgarfirði, hefur geíið
út í Winnipeg dálítið kver, sem
heitir: »íslenskir höfuðlærdómar«.
Hann gerir þar grein fyrir aðal-
trúmálaslefnunum þremur, sem
uppi eru meðal Islendinga vestra.
Fyrsti kafli er um »Lútherstrú«,
annar um »Unítarakenningúna«
og þriðji um »Nýju guðfræðina«.
Bókin er vel rituð og læsileg.
Hún er ekki dómur, lieldurskýr-
ing. Helst virðist höf. hafa horn
í síðu nýju guðfræðinnar af 'pví
að sú stefna sje ekki nógu ákveð-
in. Um það segir hann: »....
nýja guðfræðin er aðeins hálf-
mynduð kenningarheild. Vegur-
i inn fyrir hana er aimaðlwort:
I að ákveða fullan rjettlrunað (af-
neitunar-rjetttrúnað, ef ekki vill
betur til); en til þess verður hún
að yfirgefa sina núverandi aðferð,
— og taka upp fasta trúarstefnu.
Eða þá það gagnstæða: að gefa
mannlegu hyggjuviti lausan taum-
inn, og slá sjer gersamlega frá at-
hvarfi kristilegrar opinberunar;
verða regluleg skynsemiskenning,
öllu óháð og sjálfri sjer samkvæm,
eins og Unítara-kenningin. — Að
hjara svona í hálfgerðri afneitun
eins og hingað til, neita í raun-
inni öllum aðalatriðum kirkju-
kenninganna, en hanga þó um
leið rígfast við bókstatinn i göml-
um orðatiltækjum; — slíkt er al-
gerður ógerningur.........«o.s.frv.
Iletmastjóniiii írskn.
31. jan. var hcimastjórnarfrum-
varp írlands felt í efri málstof-
unni með 326 atkv. gegn 69. —
— Án efa leggur stjórnin það aft-
ur fyrir neðri málstofuna, því sje
það samþykt þar þrisvar, verður
það að lögum án samþykkis efri
málstofunnar.