Lögrétta - 19.02.1913, Side 1

Afgreiöslu- og innheimtum.:
t’ORARINN B. ÞORLÁKSSON.
Veltunurxdi 1.
Talsimi 359
Ri t s tj o r I:
PORSTEINN GÍSLASON
Pingholtsstrasti 17.
Talsiml 178.
o.
Reykjavík 19. Febráar 1913.
VHI. árg.
I. O. O. F. 942219
Þjóðmenjasafnið opið á sunnud., þriðjud
og fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthósstr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11— I.
Landakotsspítali opinn f. sjákravitj. 11—1
alla daga.
Islands banki opinn lo—2l/a og 5)/*—7-
Landsbankinn io'/a—2x/s. Bnkstj. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Ókeypis lagaleiðbeiningar á háskólanum á
hverjum laugard. kl. 7—8 slðd.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—I.
Lárus FjeldstedU
YflrrJettarmilafsBrslumaöur.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 —12 og 4—7.
Bœkur,
innlendar og erlendar, pappír og allskyDS
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
„Vesta“ stranðar
milli ísafjarðar og Hnífsdals.
»Vesta« var á leið hingað frá
útlöndum norðan um land og
hafði tafist þar vegna stórviðra.
Á mánudaginn 17. þ. m. kl. 4
hjelt hún út frá ísafirði, en strand-
aði á nesinu þar næst fyrir utan,
á Vallaboðum, milli ísafjarðar-
kaupstaðar og Hnífsdals, er hún
beygði við úr firðinum og út í
Djúpið. Þetta var um flóð, og
stórgrýtt þar, sem skipið lenti upp,
svo að ekki var talið líklegt að það
næðist út aftur sjófært. Björgun-
arskipið Geir hjelt á stað hjeðan
vestur þangað undir eins á mánu-
dagskvöldið, er frjettin kom hingað
um strandið.
Dimt hríðarjel var, þegar skip-
ið fór upp, en kyrt veður.
Farþegar biðu ekkert tjón, og
póstur var óskemdur. »Botnía«
fór hjeðan um hádegi í gæi á-
leiðis vestur til þess að sækja
farþega og póst. Annars átti hún
að leggja a stað i gærkvöld til
Austfjarða og út.
Um miðjan dag i gær var sagt
af Isafirði, að sjór væri kominn í
afturlestina á »Vestu«, káetuna
°g vjelarúmið. Skipið hatði bor-
ist langt upp í grjótið.
Farþegar voru margir. Meðal
þeirra var brjóstveik stúlka áleiðis
til Vífilsstaðahælisins, og hafði
hún legið um kl.tíma þar í
fönninni við strandstaðinn.
»Geir« kom til strandsins í gær,
°g »Botnía« var komin til ísa-
fjarðar í morgun; var að leggja
á stað þaðan kl. 9.
»Vesta« var ekki vátrygð, segir
afgreiðslumaður Sam. gufuskipa-
fjel. hjer.
Vopnflrðingar og strandið.
Vopnfirðingar áttu með »Vestu«
77 tonn af matvörum. Af þeim
var 23 tonnum skipað þar upp.
En þá kom á stórveður og hjelt
skipið þá burt þaðan að nætur-
lagi með hinn 54 tonnin. Vopn-
firðingar simuðu stjórnarráðinu,
að vandræði yrðu þar af matar-
skorti, ef vörurnar kæmu þangað
ekki bráðlega, og átti »Botnía«
að taka þær austur. En nú segja
fregnirnar, að vörurnar sjeu
skemdar aí sjó í lestinni á »Vestu«.
Fjérmálaumræður.
Hr. Páll Torfason fjármálamaður
hefur tvisvar í vetur hafið umræður
í Stúdentafjelaginu um fjármál ís-
lands og sett fram tillögur um breyt-
ing á bankafyrirkomulaginu. Að því
er sagt er, hafði hann beinst mjög
að stjórn Landsbankans og talið hana
í flestum greinum öfuga við það, sem
vera ætti. Björn Kristjánsson banka-
stjóri var viðstaddur og hlustaði á
Pál, en svaraði engu á þeim fundum.
Svo flutti hann erindi í fjetaginu síð-
astl. laugardag til varnar bankastjórn
inni og kom þar fram með skoðanir
sínar á fjármálaástandinu yfir höfuð.
Meðal annars hafði hann vitnað
þar í grein eftir Ó. G. Eyjólfsson
verslunarskólastjóra í 20. og 21. tbl.
„lngólfs" f. á.: „Milliþinganefndin
og fasteignabankinn", og vitnað til
hennar sem sinnar skoðunur á því
máli.
Sig. Hjörleifsson ritstj. hefur gert
þetta að umræðuefni í „ísaf." á laug-
ardaginn var. Hann segir þar meðal
annars:
„Greinin er ígildi þorskhausafræði
þeirrar í samgöngumálinu, er stóð í
Ingólfi fyrir skemstu, er nokkurs kon-
ar þorskbausafræði bankamálsins og
röksemdirnar engu veigameiri en títt
er t. d. um röksemdirnar í skriftar-
æfingum hr. A. J. Johnsons".
Hann telur það furðu gegna, að
hr. Ó. G. E. skuli hafa getað látið
sjást frá sjer jafnvitlausa grein, því
hann kveðst eiga örðugt með að
trúa því, að hann hafi ekki vitað bet-
ur en greinin ber vitni um. Prentar
svo vottorð allra samnefndarmanna
sinna í milliþingafjármálanefndinni
(Kl. Jónssonar, H. Hafsteins, Aug.
Flygenrings og M. Blöndahls) um, að
það, sem þeir Ó. G. E. og Björn
Kristjánsson byggja á, sje einber
vitleysa eða misskilningur á tillögum
milliþinganefndarinnar. Kallar hann
greinina og ræðu bankastjórans um
sama efni „aumingjaiega vitlausar og
ijarri öllum sannindum". Svo heldur
hann áfram: „Alt þetta væri blátt
áfram hlægilegt, ef það kæmi frá
einhverjum aula, eða frá manni, sem
ekkert er við bankamál riðinn og
ekkert skildi í þeim, en það verður
nærri því hryggilegt, þegar það
sama kemur frá manni, sem er banka-
stóri við sjálfan Landsbankann.
„Jeg þori ekki að fullyrða", segir
höf. að lokum, „að jeg hafi ekki
sjeð eins vitlausa blaðagrein eins og
þessa grein hr. Ó. G. E , en hitt þori
jeg að fullyrða, að slíkri grein hefur
þó enginn bankastjóri gefið opinber-
lega meðmæli sfn“.
Svona skrifar nú gamall flokks-
bróðir B. Kr. um bankamensku hans.
Og hvernig lítst mönnum á?
Brjpvígsla í Hafnarfiröi
lór fram sunnud. 16. þ. m., að við-
stöddu miklu fjölmenni. Veðrið hafði
verið stirt undanfarna daga, en þenn-
an dag var allgott veður. Kl. 9 um
morguninn kom "Botnía" frá Rvík.
Hún lagðist við bryggjuna og skip-
aði upp vörum sfnum um morgun-
inn.
Kl. 2 hófst vígsluathöfnin með
raiðu, sem Magnús bæjarstjóri Jóns-
son hjelt. Rakti hann þar sögu
bryggjumálsins frá byrjun. Að því
búnu lýsti hann bryggjuna frjálsa til
afnota. Dóttir bæjarstjóra gekk þá
fram og klipti silkiband, sem spent
var yfir bryggjuna, en mannfjöldinn
laust upp fagnaðarópi. Síðan var
sungin vígsludrápa, er ort hafði Finn-
bogi Jóhannsson lögregluþjónn.
Sfðan gengu menn fram á bryggj-
una með lúðraflokk í broddi fylk-
ingar, og „Botnia" skaut 3 fall
byssuskotum. Bryggjan var fánum
skreytt og eins „Botnia". KI. 51/2
söfnuðust menn saman í Good-Templ-
arahúsinu og settust að veislu. Var
þar saman komið 150 manns. Heið-
ursgestir voru allmargir, þar á meðal
ráðherra og landritari, þingm. kjör-
dæmisins, skipstjóri og vjelastjóri á
„Botníu", yfirsmiðir bryggjunnar og
verkfræðingar, sem að bryggjusmíð-
inni höfðu starfað, og nokkrir fleiri.
í veislu þessari var enginn áfengur
drykkur um hönd hafður, og held
jeg þó að menn alment hafi skemt
sjer mjög vel, að minsta kosti fóru
menn ekki heim fyr en kl. 5 um
morguninn.
Ræðuhöld í samsætinu voru þessi:
Magnús Jónsson bæjarstj. mælti fyrir
minni gestanna. Aug. Flygenring fyrir
minni íslands. Sigfús Bergmann fyrir
minni Hafnarfjarðar. H. Hafstein ráðh.
fyrir minni bæjarstjórnar Hafnarfjarðar.
Kl. Jónsson landritari talaði um sam-
göngubætur yfirleitt. Söngfjelagið
„Þrestir" skemti mönnum með söng,
og hornaflokkur ljek á horn þess á
milli.
Síðan var dansað fram undir
morgun.
Þetta er fjölmennasta samsæti, sem
hjer hefur verið haldið, enda eru
allir sammála um það, að hjer sje
mikið framfaraspor stígið fyrir þenn-
an bæ.
Bryggjan er að dómi skipstjóra á
milliferðaskipum og annara þeirra
manna, er vit hafa á þeim hlutum,
sterkasta trjebryggja, sem bygð hefur
verið á íslandi til þessa tíma.
Fyrir ofan bryggjuna er allstór
vörupallur úr grjóti og steinlímdur.
Á honum standa 3 stór vörugeymslu-
hús úr steinsteypu. Þau eru nú
þegar útleigð og fá færri en vilja,
svo það lítur út fyrir að bryggjan
verði notuð allmikið þetta ár.
Hafnfirðingur.
Gjalðkeramálið ixmt.
Ákærði sýknaður.
Sigurður Ólafsson sýsluniaður,
sem skipaður var síðastl. haust
dómari í gjaldkeramálinu, kom
hingað í fyrra dag og kvað upp
dóm í málinu í gær. Forsendur
dómsins eru langar og hefurLögr.
ekki kynt Sjer þær enn. En
dómurinn er svohljóðandi:
»Því dæmist rjett að vera:
Ákærður bankas(jal(lkeri Hall-
dór Jónsson á að vera sýkn af
ákærum rjettvísinnar í máli þessu,
en greiði allan kostnað sakar-
innar«.
Stríöiö.
Sfmað er frá Khöfn í morgun, að
álitið sje að Tyrkir sjeu nú mjög að
þrotum komnir, en hætt sje við að
upp komi stríð milli Rúmeníu og
Búlgaríu.
Deilan í Flster. Þar fóru ný-
lega fram aukakosningar í einu kjör-
dæmi, er íhaldsmenn höfðu áður haft,
eða mótstöðuflokkur írsku heima-
stjórnarinnar. Svo var kosninga-
stríðið þar fast sótt, að sagt er að
99,25°/o af kjósendum hafi greitt at-
kvæði. Fór svo, að Heimastjórnar-
menn unnu kjördæmið, og eru þá
eftir þessa kosningu jafnmargir þing-
menn frá Ulster með og móti heima-
stjórnarfrumvarpinu.
»SjÖulf«, norska skipið, sem 1
vetur strandaði við Effersey, en sfð-
an var gert við hjer, strandaði aftur
á útleiðinni hjeðan við Hjaltland í
síðastl. viku. Menn björguðust.
Skipskaðar við Stykkishólm. í
stórviðrunum nú fyrir helgina sleit
upp á vetrarlegu við Stykkishólm
tvö skip af Dýrafirði, „Volanter" og
„ísland". Er sagt að „Volanter"
sje mikið brotinn, svo að ekki verði
við hann gert, en talið, að við „ís-
land" megi gera.
Stórviðrin. Enskur sjómaður,
sem verið hefur hjer við land í 20
ár, segir, að önnur eins stórviðri og
stórsjó hafi hann aldrti fengið og í
veðrakaflanum, sem nú er nýlega af-
staðinn.
Frjettir hafa komið um mikil slys
á sjó á útlendum skipum.
Ferðir »Flóru«. Hjer í blaðinu
er í dag birt ferðaáætlun hennar og
eru ferðir hennar hinar sömu og í
fyrra. Afgreiðslumaður segir fargjöld-
in einnig hin sömu nú og þá, en
um vöruflutninsgjöldin veit hann
ekki enn.
Ungmennafjelag Veslm.eyja
leyfir sjer hjer með, sökum óhróðurs,
er út hefur verið breiddur, að birta
eftirfarandi vottorð:
„Hjer með viðurkenni jeg undir-
ritaður, að jeg hef í dag skoðað úr
það, er herra Jón Hafliðason hlaut
úr hlutaveltu þeirri, er Ungmenna-
fjelagið hjer í Vestmannaeyjum hjelt
þann 25. f. m., og lýsi jeg hjer með
yfir því, að það var sama úrið og
það, er herra kennari Steinn Sig-
urðsson keypti af mjer þann 24. s. m.
fyrir hönd áðurnefnds fjelags.
I.ögbergi í Vestm.eyjum, 1. febr. 1913.
Ólafar Tr. Ólafsson,
úrsmiður".
„Að gefnu tilefni vottast hjer með
að vasa-úr það, sem auglýst var á
20 krónur á hlutaveltu U. M. F. V.
25. jan. síðastl. og jeg dró undir nr.
383 er hið rjetta, keypt af úrsmið
Ólafi Ólafssyni með 4 ára ábyrgð,
samkv. brjefi frá honum sjálfum, út-
gefnu 24. jan. 1913, og eru því all
ar illkvitnissögur um svik þar að lút-
andi helber ósannindi.
Vestm.eyjum, 1. febr. 1913.
Jón Haftiðason".
Reykjavík.
Skaftfellingamót var haldið hjer
síðastl laugardagskvöld og þar á 2.
hndr. manns. Það var haldið á
»Hótel Reykjavík« og er látið mjög
vel af allri framreiðslu þar, enda
mun hitt frá Norðlingamótinu, sem
um var talað í síðasta tbl Lögr.,
vera undantekning. Skaftfellingar
skemtu sjer hið besta á þessu móti.
Páll kennari Sveinsson mintist sýsl-
unnar og dr. Jón Þorkelsson íslands,
og ný kvæði voru sungin.
Kviknað í »Botníu«. í síðustu
ferð hennar hingað til lands kom
upp eldur í lest skipsins, og hafði
kviknað af sjálfsdáðum í kassa með
olíuklæðum, en var fljótlega slökt.
Veðrið er gott síðustu dagana.
Snjó tók að mestu upp hjer syðra
í útsynningnum síðastl. viku.
Sigurjón Pjetnrsson glímukappi
er nýkominn heim aftur eftir veru
um tíma í Englandi. Hann er aftur
tekinn við verslunarstörfum hjá Th.
Thorsteinsson.
íslenskur þjóðsöngur.
Fyrir ekki mjög löngu sfðan var minst
á það (í „Eimr.‘‘, minnir mig) af Sigfúsi
magister Blöndal, að ekki væri til neinn
þjóðsöngur íslenskur í líkingu við þjóð-
söngva annara þjóða („Ja, vi elsker
dette Landet", — „God, save the King",
o. s. frv.); að minsta kosti væri enginn
þeirra söngva, sem tíðast væru sungnir í
þess stað á almennum mannfundum,
þess verður að efni nje formi, að talist
gæti allsherjar þjóðsöngur íslenskur; þá
og ekki heldur að sjerkennileik viðeig-
andi sönglags. Tiltók háttv. höf. nefndr-
ar greinar fyrst og fremst það ljóð (og
lag), sem tfðast hefur hingað til verið
talið aðal-þjóðsöngur íslendinga: „Eld-
gamla ísafold". Var það rjett og vel sagt
af höf., að það ljóð getur fyrir engra
hluta sakir komið til greina sem aðal-
þjóðsöngur íslendinga; lagið ósjerkenni-
legt hvað snertir samanburð við þjóð-
söngva annara þjóða, óíslenskt og óís-
lenskulegt; og svo efnið í annan stað
alt of sjerkennilegt, miðað við Hafnar-
líf ramíslenskra stúdenta, — og stúdenta-
söngvar yfirleitt varla ’nógu alþjóðlegir
til þess að verða aðalsöngvar neins
lands’ — „Ó, guð vors lands" hefur
stundum verið kallað þjóðsöngur íslend-
inga. En það er svipað um það að
segja: tækifærisljóð, og annað ei.
Ljóðið, sem íslenskir stúdentar heima,
einkum Jónasar-dýrkendur sumir, vildu
troða að („Jeg þekki fold"), getur ekki
staðist, ekki síst lagsins vegna.
En þó að ekkert þessara Ijóða geti
komið til greina sem íslenskur þjóð-
söngur, þá liggur sú spurning næst við:
Er ekkert hinnafjölmörgu íslands-minna
hæfilegt til þjóðsöngs, bæði vegna efnis,
forms og efnis-gnægðar, og svo kunnug-
leika? Jeg svara óhikað: Jú. Ljóðið
er til: alíslenskt, alkunnugt, alþjóð kært
(eystra sem vestra), efnisríkt og efnis-
fjölbreytt, hæfilega stutt og þó hæfilega
langt; lagið alíslenskt (að anda), hljóm-
mikið og söngþýtt. Þetta er Ijóðið:
„Ó, fögur er vor fósturjörðl", eftir Jór.
Thoroddsen. Á jeg von á, að flestir
vel skynbærir menn hneigist þar um
lokna athugun að einu máli. — Ekki svo
mjög ljett á metunum þar til stuðnings
álít jeg og vega þá sannreynd, að höf-
undur þessa Ijóðs er sá af íslenskum
skáldsögumönnum, sem (að fornu og
nýju) er alþýðu landa vorra Iang-kær-
astur, beggja megin hafs.
Þorsteinn Björnsson.
Ftanáskrift brjefa. Hvað
kemur til að ekki skuli vera breytt
til um utanáskrift brjefa, svo að
hún. verði sett eins og eðlilegast er
samkvæmt lestrinum? Eins og nú
er skrifað utan á, verður að byrja
að neðan og lesa upp eftir, því fyrst
verður að sjá landið, næst hjerað-
ið, þá bæinn (heimilið) og síðast
um manninn, sem brjefið á að fara
til, t. d.:
Amerika. Canada. Saskatchewan.
Wynyard, P. O.
Mrs. Th. O. Goodmanson.
(Þorbjörg Ólafsd. frá Vogum).
Eða sje brjefið til innlends manns:
A1) Eyjafjörður. Hrafnagilshreppur.
Espihóll.
Hr. Þorbergur Magnússon,
vinnumaður.
Þannig sýnist lesturinn liggja bet-
ur við, og er merkilegt, að á þess-
um tímum, þar sem alterveriðað
laga i hendi, skuli utanáskriftar-
forminu ekki vera breytt, svo að
lesa megi utan á brjef eins og ann-
að mál er lesið. Þetta, sem hjer
er sýnt, hlyti þó að vera á allan
hátt aðgengilegra fyrir póstaf-
greiðslufólk allra landa, en engum
til óhægðar. Til að fá þessu kipt
í lag, þyrfti líklega ekki annað en
að einhver póststjórn óskaði eftir,
að utanáskriftum væri breytt í þessa
átt. Getum við ekki gengið þar á
undan með góðu eftirdæmi?
---------- B. B.
1) Akureyri, pósthúsið.