Lögrétta

Tölublað

Lögrétta - 09.04.1913, Blaðsíða 1

Lögrétta - 09.04.1913, Blaðsíða 1
Afgreiðslu- og innheímtum.: ÞORARINN B. ÞORLÁKSSON. ■Veltusundi 1. Taltiml 359, Rit s tjo ri: ÞORSTEINN GtSLASON Pingholtsstræti 17, Talsimi 178, M. 16. Reykjavík 9. apríl 1913. VIII. árg. Kaffitin" drekka allir þeir, er vilja fá góöan, óskaðlegan og ódýran kaffidrykk. — Jafngildir 1 pundi af brendu og niöluðu kaffi og 1/2 pundi af export. ■ WY Fæst á aðeins 80 aura pundið hjá iiveini jj AAUiA Jónssyni, Templsrasundl 1, er einnig hefur til sölu Gibs-Rósettur og lista og mikið úrval af Betrekki. Kaupmenn snúi sjer til Sveins M. Sveinssonar. p. t. Havnegade 47. Köbenhavn. I. O. O. f*\ Q44119. Lárus Fjeldsted, YflppJettapm*laf»pslumaOur. Lækjargata 2. Heima kl. I I - I 2 og 4—7. Bækur, innlendar og erlendar, pappír og allskyns ritföng kaupa allir í Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar. Nánari fregnir en áður eru nú komnar af konungsmorðinu í Saló- níkí. Georg konungur var á gangi úti þriðjudaginn 18. mars og með honum Frangúlí adjútant; þeir komu frá bústað Nikulásar konungssonar, er bjó nú í Salóníkí, eins og faðir hans. Þegar þeir voru skamt komn- ir þaðan, mættu þeir manni, er nam staðar og skaut á eftir konungi, þeg- ar hann var kominn fram hjá. Kon- ungur stóð fyrst kyr, en Frangúlí hljóp til og tók manninn, sem skaut. En eftir örstutta stund hnje konung- ur niður. Hermenn, sem fylgdu þeim álengdar, komu þá að og reistu kon- ung á fætur. Var hann þá með lífs- marki, en sagði ekkert. Sjúkrahús var þar nálægt, og þangað hjeldu þeir með konung, en á leiðinni and- aðist hann. Kúlan hafði farið inn í bakið við herðablaðið og út um brjóstið. Morðinginn heitir Alexander Skí- nas, aldraður kennari, sem átt hafði í bágindum síðustu árin og er talinn vitskertur. Hann hafði leitað viðtals við konung tveimur dögum áður, en verið vísað frá. Hann kvaðst hafa framið morðið í óráði, ekkert af sjer vitað meðan á því stóð og segir, að það hafi alls ekki verið ráðið fyrir fram. Georg konungur er alment harm- aður af Grikkjum. Vinsældir hans þar í landinu hafa stórum vaxið meðan hinir síðustu atburðir þar hafa verið að gerast, segja allar fregnir þaðan, og eins er um hinn nýja konung, Konstantín XII., er verið hefur yfirforingi Grikkjahers. Eftir stríðið, sem nú er að enda, eru þeir báðir orðnir þjóðkærir menn í Grikk- landi. Georg konungur fær hver- vetna hin bestu eftirmæli. Stríðiö. Vi Símað er frá Khöfn 4. þ. m.* „Stjórnin í Montenegró daufheyr- ist við kröfu stórveldanna um aCi hætta umsátinni um Skútarí. Floti stórveldanna saman kominn í Adría- hafi í ógnunarskyni“. Nýustu útlend blöð, sem ná fram um mánaðamótin, segja, að stórveldin hafi fastsett, hver vera skyldu takmörk hins nýja Albaníu- ríkis, og samkvæmt því eigi bæði Skútarí og Dúrazzó að lenda þar. En eftir skeytinu að dæma vill stjórn- in í Montengró ekki láta sjer þetta lynda. Það er sagt, að í Montenegró sje megn óánægja gegn konungsætt- inni og jafnvel talað um, að Nikíta konungur muni verða að afsala sjer konungdómi. Kvað það vera álit nnrgra þar í landinu, að b st væri nú að renna snman við Serbiu. Við Tchatalja var enn baris* nú um siðastl. mánaðamót og mannfall íar töluvert. Búlgarar höfðu unnið 2 vígi við Derkosvatnið, sem er norð- arlega á tanganum, og að sunnan höfðu þeir umkringt IO þúsundir Tyrkja og teWið þá fasta Á öðrum stað hotðu Tyikir haft betur og rekið hina á flótta. Svo er sagt, að hinn mikli her, sem verið hefur f umsát- inni um Adríanópel, eigi að fara til Tchatalja og ha'it eftir Búlgurum, að jeir ætli að taka Konstantínópel, pótt þeir búist ekki við að fa að talda henni nema svo sem 3—4 vikur. Ferdínand konungur hjelt innreið sína í Adrfanópel 28. mars og var já mikill fögnuður þar á meðal Búlg- ara og sambandsþjóðanna. Sukri pasja rjetti konunginum sverð sitt, en Ferdfnand bað hann halda því og hrósaði hreysti hans. Sukri pasja og foringjar Tyrkja aðrir frá Adría- nópel voru sfðan fluttir til Soffíu. Stysin í jjanðaríkjunum, sem frá var sagt í síðasta tbl., hafa verið svo gffurleg, að sagt er að tjónið af þeim sje meira en af jarð- skjálftanum mikla í San Franciskó. í Omaha í Nebraska fórast 200 manns. 150 íbúðarhús eyðilögðust þar gersamlega, 11 kirkjur og 8 skól- ar, en 250 hús önnur skemdust meira og minna. Eldur kom upp víða í bænum, er hvirfilbylurinn fór þar um. Bylurinn reif þök af húsum og klauf alveg sum. Á einum stað tók hann 3 smádrengi, köstuðust tveir í trje þar skamt frá og meiddust ekki mikið, en sá þriðji hvarf alveg. Verksmiðjubærinn Dayton í Ohió er sagður nær alveg eyðilagður af flóðum. Fólkið flýði upp á húsþök- in, en svo kviknaði sumstaðar í hús- unum og þau stóðu í báli í vatninu. Straumurinn var svo mikill, að ilt var að koma bátum við og gekk því björgunin seint. Sumstaðar reif straumurinn húsin alveg af grunni. I bænum Wheeling var vatnið sagt 10 feta djúpt í þeim hluta bæjarins, þar sem verksmiðjurnar eru. Yfirborð Missisippí-fljótsins hafði hækkað um 37lla fet, segir í blöð- um frá 30. f. m., og er þá enn að hækka. Líkur vöxtur er þá í Hud- sonsfljótinu og öðrum ám á þessu svæði. í Dayton er tjónið metið 20 milj. doliara. Frá Mexíko. Það gerðist þar nýlega, að Zapata hershöfðingi kom um nótt að dyrum eins af fangels- unum í Mexikó með hermannasveit og heimtaði af fangaverði, að hann framseldi 3 fyrverandi herforingja, sem fylgt höfðu Maderó og geymdir voru í fangclsinu. Og er fangavörð- urinn neitaði, ljet Zapasta handtaka hann, brjóta upp fangelsið, leiða út mennina, sem hann vildi ná í, og skjóta þá þar í garðinum við húsið. — Fyrir þetta ljet Huerta forseti setja Zapata fastan, þótt vinur hans og hjálparmaður væri, og er sagt, að hann hafi verið dæmdur til dauða fyrir tiltækið. Gcorg I. Grikkjakonungur. Konstantín XII. Grikkjakonungnr. Olga ekkjndrotning. Georg krónprins Grikkja. Soffía Grikkjadrotning. ,.\T :rj • Merkilegt rit um ræktun Islands. Hinn þýski vísindamaður, yfirkennari dr. phil. Max Gruner í Berlín, hefur nýlega gefið út mikið rit um jarðrækt á íslandi, er hann nefnir „Die Bodenkultur Is- lands". Dr. Gruner ferðaðist víða á ís- landi 1907. Hann hefur og kynt sjer rækilega eldri og yngri rit og ritgerðir um jarðrækt á Islandi. Rit hans ber það með sjer, að hann er vel heima 1 efninu; er það hið rækilegasta rit, sem enn hefur birtst um þetta mikilvæga efni, og mjög mikill fengur í því, Riti sínu skiftir Gruner í tvo aðal- kafla; er fyrri kaflinn um mýrarnar á íslandi og ræktun þeirra. Ritar hann rækilega um jarðveginn í þeim og allar þær nytjar, sem menn hafa af mýrum og mýrlendi á íslandi. Síðari kaflinn er um garðyrkju á íslandi, einnig mjög fróðlegur og ltarlegur. Hjer skal ekki farið fleiri orðum um þessa merkisbók, enda á jeg von á þvf, að annar maður muni gera það bráð- lega. Tilgangur minn með þessum lín- um er aðeins sá, að vekja athygliábók* inni. Hún er 27 arkir að stærð í 4ra blaða broti. í henni eru nokkrar mynd- ir og 2 kort, og allur hinn ytri frágang- ur hennar er hinn piýðilegasti. Hún fæst hjá R. Friedlander & Sohn í Berlín. Bogi Th. Melsted. Stj órnarskrárbrey t ingar Dana. Frumvarpið, sem þær hefur inni að halda, kom úr nefnd í Lands- þinginu 29. t. m. Nefndin er klofin, 8 (hægri og fríkonservatívir) í meiri hluta, en 7 (stjórnarflokksmenn og sinn af hvorum: radíkala flokknum og sósíalistum) í minni hluta. Meiri hlutinn heldur fram breytingum við stjórnarfrumvarpið, vill ekki færa kosningarrjettar-aldurstakmarkið nið- ur í 25 ár (úr 30 nú), en hefur hins- vegar ekkert á móti að veita konum kosningarrjett til jafns við karlmenn. Aðalmótbárurnar eru þó gegn hinni fyrirhuguðu skipun Landsþingsins og gegn því, að tekið verði upp sameinað þing til þess að skera úr, ef Fólksþingi og Landsþingi semur ekki. Til Landsþingsins vill meiri flutinn binda kosnigarrjett við 40 ára aldur og þar að auki, á helmingi Landsþingsmannanna, við ýmislegt fleira. Sambanðsmálið nýja. II. Jeg ætla mjer ekki þá dul, að fara að taka frumvarpið frá 1908 fyrir frá rótum, enda er svO margbúið að sýna fram á það, að það frumvarp fer ekki í neinu samningsatriði aftur á bak frá núverandi fyrirkomulagi og að í því felast svo stórmiklar umbætur, samanborið við núverandi ástand, að jafnvel mestu frumvarps- andstæðingar geta ekki neitað því. Jeg vildi því aðeins minnast á þær aðalbreytingar, sem fram hafa komið í hinu nýja frumvarpi, sem komið geta til álita í því efni, hvort neita beri frumvarpinu eða ekki. Þessar breytingar get jeg ekki fundið nema fjórar, sem nokkru máli skifta, en þær eru: á fæðingarjett- inum, á fiskiveiðunv í landhelgi, Kaupmannahafnarráðherrann og rík- isráðsákvæðið, og er rjett að taka hvert atriðið út af fyrir sig. Fœðingjarjetturinn á nú að vera óuppsegjanlegt mál, jafnframt því og við ekki fáum rjett til að veita fæð- ingjarjett í Danmörku. Þrátt fyrir þetta er þó hjer dálítið gengið áfram frá því, sem er, þar sem Danir ekki geta veitt fæðingjarjett hjer án sam- þykkis íslensku stjórnarinnar. Hjer vilja þó Danir sennilega reyna til að skerða ríkiseinkenni okkar samkv. 1. greininni, sem þó tæplega nokkra gagn- lega þýðingu gæti haft fyrir þá. En þar sem þetta tæpilega undir neinum kringumstæðum gæti haft hagfræð- islega þýðingu fyrir íslensku þjóðina, þá væri það rangt að láta slíkt hafa þau áhrif, að neita beri frum- varpinu þess vegna. Fiskiveiðar í landhelgi. í raun og veru eiga Danir og Færeyingar að hafa óskertan rjett til fiskiveiða í landhelgi svo lengi sem samningur- inn er í gildi, því jeg geri ekki ráð fyrir, að Danir fari að segja upp strandgæslunni meðan líkur eru til, að þessi rjettur hafi nokkra þýðingu fyrir þá. Hjer er því samningsbund- ið atriði á núverandi fyrirkomulagi um 25 ár. En annars vegar er þess að gæta, að það er ekki nema rjett og sanngjarnt að Danir fái nokkur rjettindi fyrir það að verja landhelg- ina, og ekki síður, þegar þessi rjett- indi eru í höndum þeirra hvort sem er með rjettu eða röngu; því að sjálfsögðu fjellu allar botnvörpusekt- irnar eftir það í landssjóð. í öðru lagi eru Danir svo lítil sjómannaþjóð, að lítil líkindi eru til að þeir noti sjer í nokkru verulegu þennan rjett; eins eru líka botnvörpu- veiðarnar sjáanlega framtíðar veiði- aðferðin, en þær eru engum leyfðar í landhelgi. í þriðja lagi: Hvað Færeyinga snertir, þá eru þeir svo fáir og smáir, að um þá getur ekki munað neitt verulega, og tæplega nema meinsemi, að leyfa þeim ekki slíkt, eins og verið hefur. Fiskiveiðar í landhelgi eru líka að hverfa úr sögunni, eftir því sem flestum sjómönnum kemur saman um; fiskurinn fjarlægist land- ið árlega, og stafi þetta af botnvörp- ungaveiðunum, eru engin likindi til að það muni lagast aftur. í þessu atriði felst því engin ástæða ti! að hafna frumvarpinu. Kaupmannahafnarráðherrann er settur inn í frumvarpið af bræðings- mönnum til samkomulags, og var nú I ekki mikið út á hann að setja þá,—

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.