Lögrétta - 09.07.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
115
ingar gefnar á helslu liðum hans.
— Samþykt að hluthafar fái S'/z
at hundraði í arð af hlutafje sinu.
Landssjóður fær 9418 krónur. —
Varasjóður eykst um rúm 33þús.
króna. Bankastjórninni var í einu
hljóði gefin kviltun fyrir reikn-
ingsskilum síðastl. ár.
3. Ludv. Arntsen hæstarjettar-
málafærslumaður var í einu hljóði
endurkosinn í fulltrúaráðið af
hluthafa hálfu.
4. Endurskoðandi af hlúthafa
hálfu var endurkosinn amtm. J.
Havsteen með 4711 atkv. — Nicol.
Bjarnason kaupmaður fjekk 1140
alkv.
5. Skýrt frá að bankastjóri E.
Schou hefði sagt upp stöðu sinni
frá næsta nýári, en verið af full-
trúaráðinu veitt lausn lrá byrjun
þessa mánaðar sakir heilsubrests.
Þeir Sighvatur Bjai'nason og H.
Tofte yrðu frá sama tíma banka-
stjórar með jöfnum völdum og
jöfnum launum. — Þriðju banka-
stjórastöðunni yrði fyrst urn sinn
haldið óveittri samkvæmt þvi, er
ályktað hefði verið í fyrra, en Kr.
.Tónsson háyfii’dómai'i væi’i til
bi'áðabix’gða settur sem vai’amað-
ur í stjóx'n bankans, þó eigi nerna
með 1—2 tíma vinnu dag.
6. Bæði formaður fulltrúai'áðs-
ins, ráðherra H. Hafstein, og við-
staddir hluthafar þökkuðu banka-
stjóra Schou, sem nú færi frá
bankanum, fyri>’ starfsemi hans
og áhuga fyrir bankanum frá
stofnun hans.
jrlokkaskipun þingsins.
Lögr. gat í síðasta tbl. stuttlega
um þann glundroða, sem kom á
flokkaskipun þingsins urn það leyti,
sem það var að setjast á laggirnar í
þetta sinn. Nú er hægt að skýra
nánar frá þessu.
Eins og menn muna, stóðu sak-
irnar svo í þinglok síðast, að 31
þingmaður var í Sambandsflokknum,
og auk þess höfðu 2 þingmenn (E.
Briem og Júl. Havsteen) heitið stefnu-
skrá flokksins fylgi, þótt ekki vildu
þeir í hann ganga. Þessi flokkur
hafði með þingsályktur falið ráð-
herra að leita enn samninga við
danska stjórnmálamenn um sambands-
málið, og er árgangurinn af því þeg-
ar fyrir löngu orðinn kunnur.
Sambandsflokkurinn kom saman á
fund laugardagskvöldið 29. f. m. Þar
gaf ráðherra flokknum skýrslu um
málaleitanir sínar ytra fyrir hans
hönd og urðu töluverðar umræður
um málið. En að því loknu var
samþykt, eftir tillögu ráðherra og
með öllum greiddum atkvæðum gegn
einu, i>að sambandsmálið skyldi ekki
tekið fynr á þessu þingi sem sjer-
stakt mál*.
Þá var tekið til umræðu, hvort
Sambandsflokkurinn skyldi halda
áfram sem sjerstakur þingflokkur, og
eftir nokkrar umræður bar Stefán
Stefánsson skólameistari fram svo
hljóðandi tillögu : i,Fundurinn sam-
þykkir, að halda Sambandsfiokknum
áfram sem skýrt afm'órkuðum starf-
ándi þingfiokki þannig, að þingmenn,
sem í flokknum eru, sjeu engum öðr-
um flokksböndum háðir*. Flutnings-
maður tillögunnar gaf þá skýringu,
að ekki bæri að skilja hana þannig,
að Sambandsflokksmenn mættu ekki
bindast samtökum um sjerstök mál.
Um þessa till. varð ekki útrætt
um kvöldið og var fundi frestað til
kl. 5 daginn eftir, sunnud. 30. f. m.
En þá var till. Stefáns skólameist-
ara samþykt með 16 atkv. gegn 12.
Þessir sögðu já: Sr. Einar Jóns-
son, Guðjón Guðlaugsson, Guðm.
Björnsson, H. Hafstein, Jóh. Jóhann-
esson, Jón Magnússon, MagnúsAnd-
rjesson, Magnús Kristjánsson, Matth.
Ólafsson, Ól. Briem, Pjetur Jónsson,
Sig. Stefánsson, Stgr. Jónsson, Stefán
Stefánsson 4. kngkj., Tryggvi Bjarna-
son, Þórarinn Jónsson.
En nei sögðu: Sr. Eggert Pálsson,
Einar Jónsson 1. þm. Rangv., Eiríkur
Briem, Guðm Eggerz, Hákon Kristó-
fersson, Halldór Steinsson, Jón Jóns.
son, Jón Ólafsson, Júl. Havsteen,
Kristinn Danfelsson, Lárus H. Bjarna-
son, Valtýr Guðmundsson.
Atkvæði greiddu ekki: Jón Jóna-
tansson, Jósef Björnsson og Stefán
Stefánsson 1. þm. Eyf., en fjarver-
andi voru: Björn Þorláksson og Sig.
Sigurðsson.
Síðan í þinglok 1912 höfðu 3
Sambandsmenn dáið (Jón frá Múla,
Björn Jónsson og Jens Pálsson), 2
höfðu lagt niður þingmensku (Aug.
Flygenring og Guðl. Guðmundsson),
en allir þeir 5 nýju þingmenn, sem
skörðin fylla, höfðu verið boðaðir á
fundinn, eins og nafnatalið hjer á
undan sýnir.
Eftir atkv. greiðsluna gengu þeir,
sem óánægðir urðu með hana, út.
Þó hafði Einar Jónsson I. þm.
Rangv. lýst yfir, að hann vildi ekki
klofning út af þessu, heldur láta
meiri hluta atkv. ráða.
Skygnist menn nú um meðal
þeirra 16, sem halda vildu Sam-
bandsfloknum, kemur það fram, að
þar eru 11 heimastj.menn og þar
að auki 3 gamlir bandamenn þeirra
alla leið frá 1908: Jóh. Jóhannesson,
sr. M. Andrjesson og St. Stefánsson.
Sr. Sig. Stefansson hafði þegar á
þingi 1911 gengið úr Sjálfstæðis-
floknum. Ól. Briem er einn þeirra
manna, sem gengu inn í Sambandsfl.
úr Sjálfstfl.
Af hinum 12, sem greiddu atkv.
móti tillögunni, eru 9 Heimastj.-
menn; 2, Hákon og sr. Kristinn,
eru nýir, en báðir Sjálfst.flokksmenn.
Dr. Valtýr var í hvorugum hinna
eldri flokka.
Sama er að segja um Jón Jóna-
tansson, sem ekki greiddi atkv., og
Sig. Sigurðsson, sem var fjarverandi.
En sr. Björn Þorláksson, sem er enn
í Sambandsfl., og Jósef Björnsson voru
meðal þeirra, sem gengu í Samb.fl.
úr Sjálfst.fl. St. Stefánsson, 1. þm.
Eyf., er, eins og menn vita, gamall
Heimastj.maður.
Eins og frá er sagt í sfðasta tbl.
kom þessi sundrung í Sambands-
flokknum þannig fram morgunin
eftir við kosningu forseta sam. þings,
að forsetaefni Sambandsflokksins, Jón
Magnússon, hlaut kosningu með 20
atkv., en forsetaefni þeirra, sem úr
honum gengu, L. H. Bjarnason,
fjekk 18 atkv. á þann hátt, að
Björn Kristjánsson og Landvarnar^
menn fyltu þann hóp. Tveir seðlar
voru auðir. Sama skiftingin kom
kom fram við kosningu til efri deild-
ar, og í neðri deild tókst Lárusi enn
að halda bandalaginu við B. Kr. og
Landvarnarmenn um kosningu f fjár-
laganefnd.
Það hafði áður komið til orða að
mynda bændaflokk í þinginu, og
varð nú þessi ringulreið, sem komin
var þar á flokkaskipunina, til að
flýta fyrir því. í þann flokk hafa geng-
ið allir bændur þingsins, 12 að tölu,
nema ef vera skyldi Hákon Kristó-
fersson. Hann var með við myndun
flokksins, en Lögr. er ekki fullkunn-
ugt um, hvort hann hefur gengið í
í hann, þegar til kom, eða ekki.
Flokkaskipun í þinginu er þá nú
orðin þessi:
í Sambandsflokknum: Ed.: Björn
Þorláksson, Einar Jónsson, Guðm.
Björnsson, Sig. Stefánsson, St. Stef-
ánsson, Stgr. Jónsson. Nd.: H.
Hafstein, Jóh. Jóhannesson, Jón
Magnússon, Magnús Andrjesson,
Magnús Kristjánson, Matth. Ólafsson.
Kr. Jónsson hefur ekki gengið í
flokkinn, en fylgir honum við nefnd-
arkosningar og er á flokksfundum.
í Bændaflokknum: Ed.: Guðjón
Guðlaugsson, Hákon Kristófersson (?)
Jón Jónatansson, Jósef Björnsson,
Þórarinn Jónsson. Nd.: Einar Jóns-
son, Ól. Briem, Pjetur Jónsson, Sig.
Sigurðsson, St. Stefánsson, Tryggvi
Bjarnason, Þorl. Jónsson.
í Heimastj.flokknum: Ed : Eiríkur
Briem.Júl. Havsteen. Nd.: Eggert Páls-
son, Guðm. Eggerz, Halldór Steins-
son, Jón Jónsson, Jón Ólafsson, L.
H. Bjarnason.
I Sjálfstæðis-Landvarnarflokknum:
Nd.: Ben. Sveinsson, Bjarni Jóns-
son, Björn Kristjánsson, KristinnDaní-
elson, Skúli Thoroddsen.
Tveir eru utan flokka: Sig. Egg-
erz í efri deild og Valtýr Guð-
mundsson í neðri deild.
Hjer hefur þá nákvæm grein verið
gerð fyrir flokkaafstöðunni í þinginu
nú. Á hitt er eftir að líta, hvað
valdið hafi klofningnum í Sambands-
flokknum, eða þó öllu heldur: klofn-
ingnum milli Heimastj mannanna inn-
an Sambandsflokksins.
Ráðherra hjelt því fram í gær við
umræður í neðri deild um stjórnar-
skrárfrumv., að þótt sambandsmálið
væri lagt til hliðar á þessu þingi,
væri alls ekki vonlaust um, að greiða
mætti götu þess til úrslita áður langt
um liði, og vildi ekki að loku væri
fyrir það skotið, að svo mætti verða.
Þar er það sýnilegt, hvað fyrir honum
hefur vakað með viðhaldi Samb.fl.
Jón Ólafsson hafði haldið því fram á
fundi Samb.flokksins, að Heimastj,-
flokkurinn út af fyrir sig yrði starf-
andi á þessu þingi, en Sambandsfl.
lægi niðri, án þess þó að honum
yrði slitið, og virðist þá sama hugs-
unin hafa vakað fyrir honum. L. H.
Bjarnason hafði aftur á móti litið
svo á, að umleitanirnar um sam-
bandsmálið væru að fulli og öllu
strandaðar. Það mætti nú ætla, að
þessi skoðanamunur hefði valdið
klofningnum innan Heimastj.fl., en
svo er ekki. Það var enginn stefnu-
munur, sem klofninginn gerði, held-
ur aðeins það, hvort starfa skyldi
um þingtímann undir nafni Heima-
stj.fl. eða Sambandsfl., og virðist það
út af fyrir sig svo lítil sprunga, að
ekki hefði átt að vera ógerningur að
brúa hana með lagi frá báðum hliðum.
Heimastj.menn eru 21. Þar aí
vildu 11 halda starfinu áfram undir
nafni Sambandsfl. og í bandalagi
við þá þingmenn annarstaðar frá,
sem áfram vildu vera í flokknum.
Heimastj.menn voru þar svo sterkir,
að þeir gátu öllu ráðið.
9 vildu rjúfa Sambands.fl. eða
Iáta hann leggjast niður um tíma
og halda áfram Heimastj.fl. með
bandalagi við hina, eins og áður
hafði verið. En stefnan er alveg hin
sama, hvor leiðin sem valin er.
Hjer er þó þess að gæta, að þótt
sú leiðin hefði verið valin, að halda
Heimastj.fl. starfandi, en rjúfa hinn,
þá hefði Heimastj fl. ekkigetað haldist
óskertur. Samvinna var orðin óger-
leg milli ráðherra og L. H. Bjarna-
sonar. Lárus hafði verið í sífeldu
makki við mótstöðumenn ráðherra
og Heimastj.fl., Björn Kristjánsson
og Landvarnarmenn, og var sýnilegt,
að samvinna gæti ekki tekist innan
Heimastj.flokksins nema því að eins,
aðLárus væri þá rekinn úr honum.
j)alkanstríiltö.
Símað frá Khöfn ii. þ. m. um
hinn nýja ófrið milli sambandsþjóð-
anna:
„Mannskæðar orustur. Búlgarar
fara halloka. Tyrkir búast við að
skjóta á frest efndum í friðarskilmál-
unum. Rúmenir vígbúast".
Símað frá Khöfn í morgun:
„Balkanfregnir óábyggilegar. Grikk-
ir virðast sigursælir, en Serbar fara
halloka".
Úr Borgarfjarðarsýslu er skrifað
25. f. m.: „Grasveður gott á degi
hverjum.. Verður máske gott meðal-
grasár að lokum. Sláttur byrjar í
seinna lagi, 2 vikum síðar en í fyrra,
eða um 12. helgina (13. —14. júlí) —
Bóndinn f Þingnesi, Jón Hjálmsson,
hefur girt í vor alt land sitt með
rúml. >/2 mílu vírgirðingu; á tvo vegu
sjálfgirt af Hvítá og Grímsá. Þetta
er þess vert, að haldið sje á lofti."
Garðaprestakall. Meðal um sækj-
enda um það gleymdist í síðasta tbl.
að telja sr. Björn Stefánsson, sem
þar hefur verið aðstoðarprestur og
nú þjónar prestakallinu.
Heiðurssamsæti var síra Sigurði
Stefánssyni alþm. í Vigur og frú
hans haldið f Ögri 21. f. m., af
sóknarmönnum hans, sóknarnefnd,
hreppsnefnd o. fl., alls 40—50 manns.
Hann hafði þá verið þar prestur í
í miðju er C. Th. Zahle yfirráðh., en ofar P. Munck varnarmálaráðh.,
vinstra megin, og E. Brandes fjármálaráðh. og utanríkisráðh. hægra megin,
og efst Hassing- Jörgensen verslunar- og samgöngumálaráðh. Neðar eru
Keiser-Nielsen kirkju- og kenslumáfaráðh., vinstra megin, og Petersen-
Landby landbúnaðarráðh. hægra megin, en nest Ove Rode innanríkisráðh.
32 ár, oddviti í 20 ár og sýslunefnd-
armaður í 30 ár. Var honum gefinn
mjög fallegur göngustafur, útskorinn
af Stefáni Eiríkssyni, gullbúinn og með
áletruninni: „Þökk fyrir 30 ára starf".
Frúnni var gefið albúm mjög vandað,
með silfurskildi, og þar á grafið
ávarp.
Reykjavík.
Fiðlusnillingur kvað væntan-
legur hingað um miðjan mánuð-
inn. Hann er kornungur maður,
tæplega tvítugur, og heitir jfohan
Nilsson. Hann er af sænskum ætt-
um; en lært hefur hann í Kaup-
mannahöfn, fyrst hjá prívat kennara,
þá barn að aldri, og síðan í Söng-
listaskólanum. Þaðan fór hann suð-
ur til Berlínar og hefur verið þar
að fullnaðarnámi tvö síðustu árin.
Hafði hann hitt í vetur Harald Sig-
urðsson frá Kallaðarnesi og mun þá
þessi íslandsför hafa komist til orða.
Kaupmannahafnarblöðin lofuðu hann
mjög, er hann efndi til hljómleika
þar fyrir tveim árum og var hann
þó nýskroppinn úr skólanum þá.
Mun því mega vænta mikils af hon-
um nú-, enda rómar Haraldur list
hans mjög í brjefi til kunningja síns
hjer. Eiga bæjarbúar þá vafalaust
von á óvenju-góðri skemtun.
Snndpróí. Hinn 4. júlí kl. 10
árdegis var sundpróf haldið inni í
sundlaugum, að viðstöddum mörgum
áhorfendum. Þar tóku sundpróf 20
telpur af 40. Kennari frk. Ingibjorg
Brands, en prófdómari frk. Marta
Indriðadóttir. Telpurnar leystu próf
sitt vel og fimlega af hendi, og var
auðsjeð, að þær höfðu haft lipran og
duglegan kennara. Sjerstaka eftir-
tekt vakti það, hve stjórnin var góð;
alt fór skýrt og ákveðið fram. Kenslu-
konan á þakkir skilið fyrir starf sitt,
atorku og áhugasemi, og ættu sem
flestir að taka þátt í þeirri list —
sundinu — sjer til hressingar og
heilsubótar. Áhorfandi.
Söngur. Pjetur Jónsson söngvari
er nýlega kominn hingáð frá Berlín
til sumardvalar og söng á laugar-
ard.kvöldið var í Bárubúð. Var það
góð skemtun og húsið fult. Eins og
kunnugt er, hefur hann ágæt hljóð,
og honum fer vel fram í því að
beita þeim. Hann fer aftur í þess-
um mánuði til Berlínar. Þó hefur
hann þar ekkert fast nú, því leikhús-
ið, sem hann var við, er nú oltið
um koll.

Kenning Únítara.
Fundarræða eftir séra Rögnvald Pétursson.
(Frh.).
Eins og þegar er drepið á, er kenn-
ing kirkjunnar um manninn mjög frá-
leit inum gömlu trúarhugmyndum um
sköpun og eðli mannsins. Maðurinn er
ekki sérstök sköpun útaf fyrir sig, frem-
ur en aðrar skepnur jarðarinnar. Hann
er síðasti hlekkur orsakakeðjunnarlbreyti-
þróun dýralífsins á jörðunni. Alt jurta-líf
og dýra-líf jarðar er breytiþróun frá mjög
einföldum og óbrotnum frumtegundum.
Ahrifin frá inum ytra heimi hafa breytt
tegundunum, greint þær í sundur og
skapað fjölbreytni lífsmyndanna. Ið
innra lffssóknar-afl, sem sameðlis er öllu
lífi, hvar sem það birtist, hefir knúið
tegundirnar til þess að leita sér bjargar.
Hafa þær þannig bæði breytt háttum
og hömum, að segja má, eftir því
sem nauðsyn ytri aðstæðanna hefir
knúið þær til. Þannig hefir það gengið
koll af kolli, öld eftir öld, áður en
nokkur saga varð til, fyrir milíónum
ára síðan. Hvenær lífsgróðurinn byrjar
fyrst, getur enginn sagt; hvenær komið
er svo langt, að maðurinn fæðist á jörð-
ina, er ekki hægt að segja með 1000
ára vissu, miklu síður upp á stund, dag
eða ár, eins og allir kannast við, er
kynt hafa sér breytiþróunarkenninguna.
Til þess að geta reiknað það út, þarf
þá þekking í jarðfræði og líffræði, sem
enn er ófengin.
Frummaðurinn er alls ekki skapaður
heilagur og alfullkominn. Heldur er
hann inn mesti villimaður og sem næst
fullkomið óarga dýr. Næstum engan
greinarmun kann hann að gera milli
góðs og ills, nema það, sem hungur og
þorsti segja til, og klæðnað býr hann
sér ekki til fyrstu mannsaldrana. En
hjá fyrsta manni búa möguleikarnir
til framhaldandi vitsmunalegs og and-
legs þroska, er smátt og smátt koma 1
ljós eftir því sem aldurinn færist yfir
mannkynið. Þó er aldur innar svo-
kölluðu siðmenningar þjóðanna ekki
orðinn mikill enn, talinn mest 15—18000
ár, og sumir telja hann ennþá skemri.
Maðurinn er því á framfarabraut. Ið
góða hefir ávalt búið í eðli mannsins,
einsog líka í allri tilveruheildinni. Og
það er altaf að ná meiri þroska hjá
honum. Maðurinn hefir aldrei fallið,
heldur er hann ávalt að feta sig upp;
í fám orðum sagt: braut mannkynsins
hefir legið áfram og uppávið frá upphafi.
»Mannkynið er nú, á þessum tímum, í
því mesta heilagleikans ástandi« er það
hefir nokkru sinni haft til að bera. Það
er betra uú, fullkomnara, fótmáli nær
guði og þvl sanna og góða en það hefir
áður verið. (Frh.).
jgff* Auglýsingum í „Lög-
rjettu“ tekur afgreiðslan við
eða prentsmiðjan.