Lögrétta - 23.07.1913, Blaðsíða 2

122
L0GRJETTA
f/ drekka allir þeir, er vilja íá góðan, óskaðlegan
11 og ódýran kaffldrykk. — Jafngildir 1 pundi af
brendu og möluðu kaffl og 7* pundi af export.
Otf~ Fæst á aðeins 80 aura pundið hjá Sveinl
Jónssyni, Templarasundi 1, er einnig
_ hefur til sölu Gibs-Rósettur og lista og mikið
~ úrval af Betrekki.
Kaupmenn snúi sjer til Sweins M. Sveinssonar, p. t. Havnegade 47. Köbenhavn.
Balkanstríðið
Símað er frá Khöfn 18. þ. m :
„Stjórnleysi í Búlgaríu, Danev-
ráðaneytið fallið. Her Rúmena nálg-
ast höfuðborgina Sbfíu".
Um þáttöku Rúmena nú í ófriðn-
um er það að segja, að hún er að
sjálfsögðu talin gerð með samþykki
Rússa og í samráði við þá. Rússa-
keisari hafði tjáð þeim það báðum
konungunum í Búlgaríu og Serbíu,
að ef ófriður y-rði milli rikjanna,
sætu Rússar ekki hjá, en mundi
taka í taumana gegn því ríkinu, sem
friðslitunum yrði valdandi. Rúmenir
höfðu áður krafist landspildu af
Búlgurum fyrir afskiftaleysi meðan á
ófriðnum stóð gegn Tyrkjum. En
nú eru þær kröfur orðnar miklu
stærri. Það er allmikið land norð-
an og austan af Búlgaríu, sem Rú-
menir gera nú tilkall til og taka án
efa. Þar í er borgin Varna við
Svartahafið. Rúmenar hafa áður
verið bandamenn Austurríkis í stjórn-
málum, en aftur á móti hefur verið
kalt milli þeirra og Rússa. En þetta
hefur breytst nú að síðustu; Rú-
menir hallast að Rússum og fengið
stuðning þaðan, eða samþykki til
þess, að þeir gætu haft sín mál fram
gegn Búlgurum. Þetta er af sumum
kent stjórn Austurríkis, er lengi
hafði látið líklega við Búlgara og
dregið þeirra taum meir en Rúmen-
um þótti góðu hófi gegna. í Búk-
arest, höfuðborg Rúmeníu, voru
miklar æsingar áður afráðið væri að
ráðast á Búlgara, og krafðist þjóðin
að svo væri gert. Æsingarnar
snerust mjög gegn Austurríki. En
um alt landið var því tekið með
fögnuði, er herinn var settur í hreyf-
ingu og stríðið byrjað gegn Búlg-
aríu. Búlgarar virðast aftur á móti
engan gaum hafa gefið hættunni,
sem þeim stóð af árás frá Rúmeníu.
Öll þeirra athygli beindist suður á
bóginn, að deilunni við Grikki og
Serba. Þeir þóttust hafa herafla til
að mæta þeim báðum, en hitt var
öllum vitanlegt, að bættist Rúmenía
við í óvinatöluna, þá skorti mikið á,
að Búlgaría mætti reisa rönd við
þeim þremur. Her Rúmena er sagð-
ur vel búinn og vel æfður, ög þar
að auki óþreyttur. Það hefur farið
svo, að Búlgarar standa nú einir
uppi, og hafi þeir búist við að
standa í skjóli Austurríkis fyrir árás-
um norðan að, þá hefur þeim alger-
lega brugðist það, enn sem komið er.
Búlgarar neita því, að þeir hafi
rofið friðinn við Grikki og Serba
um síðastl. mánaðamót, og kenna
hvorir öðrum um friðarslitin. En af
fregnunum þaðan að austan virðist
það ljóst, að Búlgarar hafa átt upp-
tökin. Serbar höfðu fallist á, að
Rússakeisari miðlaði málum milli
þeirra og Búlgara, en Búlgarar
streittust á móti, vildu engar til-
slakanir gera frá samningnum, er
gerður hafði verið milli þeirra þjóða
tveggja, áður Balkanstríðið hófst,
um væntanlegar landskiftingar, þrátt
fyrir það, þótt ástæður væru nú
orðnar alt aðrar en þá hafði verið
ráð fyrir gert. Bardagarnir milli
fyrv. bandaþjóðanna þar suður á
Balkanskaganum hafa verið mjög
blóðugir, að því er sögurnar segja,
og hafa Búlgarar yfirleitt farið hall-
oka. Síðustu útl. blöð segja, að
fjöldi af búlgörskum herföngum sje
kominn til Belgrad og Aþenu. í
Salónikí höfðu bæði Grikkir og Búlg-
arar herlið. En Grikkir hröktu
Búlgara þaðan; tilkyntu þeim fyrst,
að þeir yrðu að vera burt úr borg-
inni innan einnar kl.stundar og
mættu þeir þá halda vopnum sínum,
en ella yrði farið með þá sem fjand-
menn. Búlgarar hreyfðu sig ekki.
Og þá hófust blóðugir stætabardag-
ar. Grikkir hröktu Búlgara úr einu
húsinu eftir annað. Kirkju eina í
borginni höfði Búlgarar gert að
hermannabústað og óku Grikkir fall
byssum þar inn og ógnuðu hinum
þannig, þar til þeir gáfust upp.
Úr ráðaneytaskiftunum, sem um
var talað áður bæði í Serbíu og
Grikklandi, hefur ekkert orðið.
Tyrkir láta þennan nýja ófrið
hlutlausan. Þó eru fregnir um það
í útl. blöðum, að þeir geri kröfu til
að fá að halda landi til línunnar frá
Enos til Medía, eins og þeir höfðu
áður lengi haldið fram. Engar líkur
eru þó taldar til þess að þeir fái að
halda öðru en því, sem þeim þegar
hefur verið afskamtað, hvernig sem
alt veltist hjá Búlgörum. En her
sinn hafa Tyrkir enn við Tchatalja-
vígin.
I enska blaðið „Pall Mall Gazette"
hefur fyrv. sendiherra Serba í Lund-
únum ritað um Balkanstríðið, og segir
þar meðal annars frá viðtali, sem
hann átti við háttstandandi mann
tyrkneskan rjett áður en ófriðurinn
hófst milli Tyrkja og sambandsþjóð-
anna. Tyrkinn sá það fyrir, að veldi
landa sinna í Evrópu væri lokið, og
líka hitt, að stríð mundi verða á
eftir milli sigurvegaranna út af her-
fanginu. En endirinn á því spáði
hann að yrði sá, að Rússland legði
undir sig Búlgaríu, en Austurríki
Serbíu, og þau tvö stórveldi mundu
svo skifta á milli sín Balkanskagan-
um. En það leiddi að lokum til
ófriðar milli stórveldanna. Tveir
fyrstu þættir þessa spádóms hafa
rætst. En eftir er að vita, hvort
eins fer um tvo síðari þættina.
Nýjustu fregnir.
Tyrkir aftur í Adríanópel.
í gærkvöld er símað frá Khöfn,
að Tyrkjaher sje kominn að Adría-
nópel og Búlgarar hafi yfirgefið bæ-
inn.
í nýjustu útl. blöðum er mikið tal-
að um kólerusýki þar eystra. Hún
fluttist til Tyrkja í haust, sem leið,
með hjálparhersveitum austan úr Asíu,
og þaðan náði sýkin her Búlgara,
en nú sýkjast þaðan aftur bæði Serb-
ar og Grikkir. í sumarhitanum er
sóttin mjög skæð. Hún var 12 þ.
m. komin til Belgrad.
Johan Nilsson.
Herra ritstjóri! Gerið svo vel að
leyfa mjer að beina þessum orðum
til lesenda Lögrjettu:
Á laugardagskvöldið er var, hjelt
ungur sænskur maður, Johan Nilsson
að nafni, koncert í Báruhúsinu.
Reykvíkingar voru þar ekki margir
viðstaddir — ekki nærri nógu margir.
Hann leikur á fiðlu, þessi ungi
maður, og gerir það svo vel, að jeg
þori að fullyrða, að hjer hefur aldrei
heyrst eins vel leikið.
Viðfangsefni hans voru erfið — eftir
Wieniawski, Beethoven, Mozart og
Schumann — en það var óblandin
nautn að hlýða á hve vel hann hjelt
þeim uppi. Það var auðheyrt, að
fiðlan er orðin að ljúfu Ieikfangi í
höndum þessa unga manns. Þar af
má þekkja meistarann, hvort hljóð-
færið er honum ofjarl eða ekki.
Við óskum þess allir, Reykvíking-
ar, að fá að njóta einhvers góðs af
þessari list listanna, músíkinni. Við
óskum þess, að fá einhvern erlendan
listamann árlega til þess að gleðja
anda okkar, þótt ekki sje nema eitt
eða tvö kvöld. Jeg tel okkur hafa
fengið tvo til þessa: Shattuck og
Nilsson. Jeg vona að við eigum þá
nautn skilið, er þessir listamenn hafa
veitt okkur, en við sýnum það að-
eins á einn hátt: með því að sækja
koncerta þeirra.
Og þetta er víst: Ef ekki verður
húsfyllir hjá Nilsson, þegar hann
heldur næst koncert sinn, í næstu
viku — þá megum við ekki vonast
eftir fleiri listamönnum framvegis.
Við eigum þá beinlínis ekki skilið,
að þeir heimsæki Reykjavík.
Og það skal jeg harma, manma
mest.
Jeg vil að endingu færa hr. Nils-
son þakkir fyrir þá ánægju, er hann
veitti mjer og öðrum á laugardags-
kvöldið var. Mig skal ekki vanta á
koncerta hans hjer, meðan hann
stendur við. P:
Reykj avík.
»Jeg vil það ekki hel<lur«.
Þessi smásaga gengur nú um bæinn
og þykir góð: Maður spurði J. Ól.
hver verða mundi ráðherra, ef Haf-
stein færi, en svarið var þetta: „Jón
Magnússon vill það ekki, Jeg vil
það ekki heldur. — Ætli það verði
þá ekki Lárus?"
Jón Runólfsson skáld frá Winni-
peg er einn þeirra Vestur-íslendinga,
sem heim komu nú í vor, og hefur
hann dvalið hjer í bænum um hríð.
Hann vill helst setjast að hjer heima,
ef hann gæti fengið störf við skriftir,
en þeim er hann vanur; hefur tví-
vegis verið sýsluskrifari, í síðara
skiftið hjá Stgr. Jónssyni sýslumanni
á Húsavík, fyrir nokkrum árum.
Vestur-íslendingar kvöddu Jón með
samsæti, er hann lagði á stað heim-
leiðis.
Lögr. hefur sjeð hjá hr. J. R.
stórar prentaðar myndir af Jónasi
Hallgrímssyni og Hallgr. Pjeturssyni;
hefur bróðir hans vestra, Sigfús
Runólfsson (F. R. Johnson), teiknað
þær myndir og gert í kringum þær
fallega ramma. Hann er, eftir þess-
um verkum að dæma og fleiru, sem
Lögr. hefur sjeð, mjög hagur teikn-
ari og skrautritari. Myndir þessar
ættu að vera hjer til sölu, því eng-
inn efi er á því, að margir mundu
vilja kaupa þær.
JÓn Porláksson iandsverkfræð-
ingur er nú á ferð austur að Hverf-
isfljóti til að líta eftir brúargerðinni
þar. Væntanl. heim aftur um mán-
aðamótin.
Jarðarför ráðherrafrúarinnar á
að fara fram næstk. laugardag og
hefst frá heimili ráðherra kl. 12 á
hádegi.
Emil Schou hankastjóri fór
hjeðan alfarinn með fjölskyldu sinni
15. þ. m. Hann hefur verið heilsu-
lítill það, sem af er þessu ári, og
ráðgerði að verða fyrst um sinn á
einhverjum heilsubótarstað erlendis. —
Samsæti var honum haldið áður en
hann fór af stjórn og starfsmönnum
íslands banka.
Courmont háskólakennari fór
alfarinn heimleiðis 15. þ. m.
Frk. Guðrún Indriðadóttir leik-
kona er nú kominn heim úr vestur-
för sinni, en hefur verið í Khöfn
um tíma undanfarið.
Thor Jcnssen og frú hans eru
á ferð um Noreg og Svíþjóð.
Trúlofuð eru nýl. Einar Indriða-
son bankaritari og frk. Katrín Norð-
mann.
Bifreiðaferðir. Bifreið hr. Sveins
Óddsonar er nú sífelt á ferð, ýmist
austur yfir fjall, til Þingvalla eða
Hafnafjarðar. Ferðirnar ganga vel,
og mundu fleiri bifreiðar hafa hjer
nóg að gera á sumrin.
Pórhallur Bjarnarson biskup er
nýkominn heim úr eftirlitsferð um
ísafjarðarsýslu.
L. G. Lúðvígsson kaupm. dáinn.
Hann andaðist hjer í bænum 20. þ.
m., eftir langvarandi veikindi, tæpl.
53 ára gamall, fæddur 14. ág. 1860.
Hann var merkur maður og vel
metinn, og verður hans nánar minst
síðar.
Frú Bríet Bjarnhjeðinssdóttir
kom heim í gær frá Kvennaþinginu
í Búda-pest.
Ásgrími heit. Magnússyni skóla-
stjóra hefur nú verið reistur mjög
fallegur minnisvarði á leiði hans, af
nemendum í kvöldskólanum og barna-
skólanum í Bergstaðastr. 3. Ber þetta
meðal annars vott um þá miklu hylli,
er Ásgrímur naut hjá nemendum
sínum. X.
§jóleið frá Svartahafi tll
Eystrasalts. Fyrir rússneska
þingið er nú komin uppástunga um
skurðgröft frá Svartahafi til Eystra-
salts, og hefur undirbúningur þess
máls staðið yfir í 6 ár. Sumir vilja
hafa skurðinn svo breiðan og djúpan,
að hann verði öllum skipum fær, en
aðrir vilja láta sjer nægja minna.
IHeyö í Færeyjum, Dönsk
blöð flytja svohljóðandi símskeyti til
Ritz. Bur., dags. í Þórshöfn á Fær-
eyjum 26. f. m.: „Efnahagsástæð-
urnar hjer í eyjunum eru nú í ýms-
um bygðarlögum þannig, að mörg
heimili hálfsvelta. Þetta á sjer eink-
um stað í þeim bygðarlögum, sem
langt eiga til fiskistöðvanna, og er
þó ágóðinn þar mjög lítill, jafnvel
þar sem best gengur. Önnur orsök-
in til neyðarinnar er, að hvalveiða-
stöðvarnar eru meir og meir að
flytjast burtu úr eyjunum, vegna
þess að veiðarnar fara mjög þverr-
andi, og flytjast þær nú til Suður-
hafanna. Meðan hvalveiðastöðvarn-
ar voru hjer gátu menn keypt nýtt
og nærandi hvalakjöt fyrir 2—3 aura
pundið, og var það mikil björg fyrir
hin fátækari bygðarlög. — Menn eru
nú farnir að sjá það betur og betur,
að eigi fiskimenska Færeyinga ekki
að verða algerlega aftur úr, þá verði
þeir að fara að afla sjer botnvörpu-
skipa eins og hinar erlendu þjóðir,
sem nú stunda flskiveiðar í kringum
Færeyjar".
Frá IjátiÉm til flskimiða,
Mannalát. Nýlega eru dánir P.
Randulf kaupm. á Hrúteyri við Reyð-
arfjörð og Þorsteinn Þorsteinsson á
Brimnesi í Seyðisfirði eystra.
Fagradalsbrantin. Á fundi, sem
haldinn var hjer í bænum fyrra
föstudagskvöld af ýmsum Austfirð-
ingum, þar á meðal þingmönnum
Sunnmýlinga og 2. þingm. Norðmýl-
inga, var samþykt, að stuðla að því,
að bifreiðarferðir kæmust sem fyrst
á um Fagradalsbrautina.
Laus prestaköll. Bjarnanes í
A.-Skaftafellsprófastsdæmi: Bjarna-
ness- og Einholtssóknir. Þegar sam-
eining verður komið á, legst Stafa-
fellssókn við, en Einholtssókn er ætl-
að að ganga undir Kálfafellsstað.
Heimatekjur: 1. Eftirgjald eftir prest-
setrið með hjáleigum kr. 200,00. 2.
Eftir Hrísey, Akurey og Hrappsey
kr. 29,00. 3. Arður af reka kr. 2,00.
4. Prestsmata kr. 50,40. Samtals
kr. 281,40. Prestakallið veitist frá
fardögum 1913. Umsóknarfrestur er
til 18. ágúst þ. á.
Hestþing í Borgarfjarðarprófasts-
dæmi: Hvanneyrar- og Bæjarsóknir,
og, er sameining verður á komið,
lfka Lundar- og Fitjasóknir. Heima-
tekjur: 1. Éftirgjald eftir prestsetrið
Hest kr. 150.00. 2. Arður af lax-
veiði í Grímsá kr. 200,00. 3. Prests-
mata kr. 192,01. Samtals kr. 542,00.
Lán hvílir á prestakallinu til íbúðar-
húsbyggingar tekið 1901, og þá 3000
kr., sem ávaxtast og afborgast með
6% í 28 ár. Prestakallið veitist frá
fardögum 1914. Umsóknarfrestur er
til 18. ágúst þ. á.
Fingvallasíminn er nú opnaður
til afnota og án efa mikið notaður
um þetta leyti. Stöðin er í Valhöll
í sumar, en kvað eiga að verða heima
á prestsetrinu að vetrinum. Millistöð
er á Laxnesi í Mosfellssveit.
Strandmannaskýlið í Mávabót
er nú að verða fullgert. Jakob Thorar-
ensen snikkari er þar eystra með
einhverja fleiri að ljúka smíðinni.
Th. Krabbe verkfræðingur hafði eftir-
lit með gerðinni og var þar í byrj-
un þ. m. Skýlið er bygt af Eng
lendingum, Þjóðverjum og Frökkum.
Það er 3ja skýlið þarna eystra.
Hin 2 hefur Thomsen konsúll reist,
hið síðara á Ingólfshöfða, og varð
það til þess að bjarga lífi landferða
manna í illviðri síðastl. vetur.
Húnavatnssýsla er auglýst til um-
sóknar 14. þ. m. Umsóknarfrestur
til 14. okt. næstk. Árslaun 3500 kr.
Reyðarfjarðarlæknishjerað er
auglýst laust 14. þ. m., og er um-
sóknarfresrur til 14. okt. næstk. Árs-
laun 1500 kr. Sig. Hjörleifsson hef-
Auglýsing
um
drátt i Ingóifslotteríinu.
Samkvæmt beiðni Ingólfsnefndar
Iðnaðarmannatjelagsins hjer er öllum
mönnum, er það mál snertir, til
vitundar gefið, að lotterídráttur um
Ingólfshúsið við Bergstaðastræti, óháð
öllum veðböndum, fer fram föstudag-
inn 2. janúar næstkomandi kl. 10
árdegis í bæjarþingsstofunni hjer.
Nefndin heitir því að láta mála húsið
°g gera við það, er aflaga kann að
hafa farið, áður en dráttúrinn fer
fram. Húsið er virt til brunabóta
á kr. 10347,00.
Bæjarfógetinn í Reykjavfk,
21. júlí 1913.
Jón Magnússon.
ur verið settur ti) að þjóna hjerað-
inu og er nýfarinn austur þangað.
Ur Hafnarfjarðarmynni er nú
laust orðið kolaskipið „Adelaide",
sem þar sökk síðastl. vor. Því var
lyft upp með flotkössum og með
hjálp 3ja botnvörpunga. Jón Reyk-
dal bóndi á Setbergi við Hafnarfjörð
keypti skipið með farminum á upp-
boði, þar sem það lá á sjávarbotni,
fyrir 160 kr. Hefur hann haft góð-
an hag af því kaupi, því sagt er að
skipið sje lítið eða ekki skemt.
Frá YestQörðum. Þar er sagður
allgóður fiskiafli nú, um Mið-Djúpið
óvenjulegur afli um þetta leyti árs.
En þurklítið nú á síðkastið. Gras-
vöxtur í meðallagi.
Guðl. Guðmundsson bæjarfógeti
á Akureyri hefur sagt af sjer em-
bætti vegna vanheilsu. J. Havsteen
kand. jur. hefur verið settur til að
gegna embættinu.
Úr Norðurlandi. í Eyjafirði eru
margir búnir að hirða tún sín. Töðu-
fall í meðallagi. Fiskiafli tregur við
Eyjafjörð, en sildarafli nokkur á
Skagafirði. Þorskveiðaþilskip Ey-
firðinga hafa aflað fremur vel í vor
og sumar. Lóðamótorskipum geng-
ið miður. Botnvörpungarnir hjeðan
eru nú komnir 5 eða 6 á Eyjafjörð
til síldveiða.
Vilh. Finsen, sem að undanförnu
hefur verið í þjónustu Marconífjelags-
ins enska, er nú sestur að á Akur-
eyri.
Prír mcnn drukknuðu í fiski-
róðri 19. f. m. við Hafnarnes í Fá-
skrúðsfirði, allir hjeðan úr bænum:
Bjarni Hannesson, form., trá Grettis-
götu 50, Tómas Halldórsson skó
smiður og Sveinn Einarsson, ungur
maður frá Bergstaðast. 27. T. Hall-
dórsson var ekkjumaður og átti mörg
börn.
Á Akranesi hjelt dómstjóri Kr.
Jónsson þingmálafund 21. f. m.
Fundarstjóri Sv. Guðmundsson kaup-
fjelagsstjóri, en skrifari Þorst. Jóns-
son á Grund. Þingm. lýsti stjórnar-
frv. og taldi fundurinn sumt af þeim
rjettarbætur, svo sem breyting á
vörutollslögunum og skattamálafrv.,
en hins vegar þóttu önnur færa um
of aukna útgjaldabyrði. Samþyktir
fundarins voru þessar:
1. Hyggilegast að hafa sambands-
málið ekki á dagskrá þingsins fyrst um
sinn. 2. Þar sem svo er komið um
sambandsmálið, vill fundurinn taka
upp stjórnarskrármálið og leggur
þetta til: afnám konungkj. þingmanna;
heimilaður sje aðskilnaður ríkis og
kirkju; sjermál ísl. verði ekki borin
upp í ríkisráði Dana; engin fjölgun
ráðherra; afnám kjörgengis yfirdóm-
enda og bankastjóra; engar hlutfalls-
kosningar eigi sjer stað til e. d. og
tala þingm. verði ákveðin 36. 3.
Fnd. vill að „þingið afnemi alla bitl-
inga, hverju nafni sem nefnast (hjer
undir telst hr. B. J- frá Vogi)“. Enn-
fremur, með hliðsjón til járnbrautar-
fyrirtækisins, að gætt sje hófs um
fjárútlát. 4- Skorar á þingm. að
beita sjer kröftulega gegn launahækk-
un emb.manna. 5. Skorar á þingið
að styðja af fremsta megni eimskipa-
fjelagsstofnunina, og að veita fje til
vegagerðar í sýslunni samkv. ákvörð-