Lögrétta - 23.07.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
123
Jluglýsing.
Byggingarnefndin hefnr samþykt, að ekki skuli
framvegis sint öðrum uppdráttum til nefndarinnar en
þeim, sem gerðir eru eftir metramáli.
Petta birtist almenningi til athugunar.
Reykjavík 22. júlí 1913.
cfiorgarstjórinn. ,
Yerslunarhús til sölu
í Vestmamiaeyjuiii.
Þar sem ákveðið hefur verið, að h/f »Herjólfur« í Vest-
mannaeyjum hætti störfum í sumar, eru verslunarhús fjelagsins
til sölu.
Hús þessi eru:
1. Sölubúð, 7 ára gömul, á afarhentugugum stað, 20x14, portbygð,
með steinsteyptum kjallara. Búðinni íylgir lóð.
2. Vörugeymsluhús 2 ára gamalt, við aðalbryggju kaupstaðarins,
30X18 al., portbygt, með steinsteyptum kjallara.
Hús þessi eru öll járnvarin og mjög vönduð að smíði.
Stjórn fjelagsins gefur þeim, er óska, frekari upplýsingar um
húseignir þessar og semur við kaupendur.
Stjórn li/f „Her,jólf«[r,4S.
pd§r Skrifstofa okkar verð-
ur lokuð laug-ard. 26. þ. m.
p ðanska steinoliuhlutafjelag.
Islandsdeild.
un sýslunefndar. 6. Skorar á þingið
að hafa áhrif á landstjórnina í þá átt,
að strangt eftirlit sje haft með því,
að bannlögin sjeu ekki brotin. 7.
Fnd. vill auka eftirlit með íiskiveið-
um í landhelgi. 8. Fnd. æskir þess,
að svanurinn verði friðaður alt árið
um kring. 9. Fnd. skorar á þingið,
að ljetta af þjóðinni eftirlaunabyrð-
inni. 10. Fnd. lýsir óánægju við síð-
asta þing út af kauphækkun þing-
manna.
Fundinn sóttu aðeins 40—5okjós-
endur, en málin höfðu áður verið
rædd á hreppsfundi.
Gauragangurinn í Jvík".
Þegar þeir hefja atreiðina gegn
fyrri flokksbræðrum sínum í Rvík 5.
þ. m. riddarararnir J. Ól. og Lárus
H. Bjarnason, eftir sprengingu Sam-
bandsflokksins og Heimastjórnar-
flokksins, byrjar J. Ól. á því, að eigna
þeim ráðherra og Hjörleifssonunum,
Einari og Sigurði, flokkasamtökin um
sambandsmálið 1912, „bræðinginn"
svokallaða. Hann gleymir að telja
upp marga menn aðra, sem þar höfðu
forgönguna, þar á meðal sjálfan sig.
Enginn maður var logheitari fyrir
þessu máli þá en einmitt J. Ól. Hann
vildi þá undir eins viðstöðulaust
leggja niður Heimastjórnarflokkinn
og mynda úr heildinni Sambands-
flokk. Margir muna það, er hann þá
um vorið stýrði eitt sinn fundi í „Fram“
í fjarveru formannsins. Þá gekk hann
í milli sinna nýju vina fyrir fundinn
og bauð þeim þangað. Og það var
brosað að því eigi alllítið á fundin-
um, hve ant hann Ijet sjer um, að
sækja þá fram í fordyrið og raða
þeim sem allra næst sjer í forseta-
stólnum. Líka muna menn, hvernig
vináttan varð úr þessu milli þeirra
J. Ól. og Lárusar Bjarnasonar. Þeir
töluðust ekki við orð langa lengi og
litu ekki hvor við öðrum, þótt þeir
mættust á götu. En Jón titlaði Lárus
í „Rvík" ýmsum titlum, sem hann
tók að láni úr gömlum ísaf.-dálkum.
Jón kvaðst hafa tekið af Lárusi hand-
söl og heitorð um varðveitslu „bræð-
ingsins", og þótti honum sem mikil
helgi hefði verið yfir bæði orðum
þeirra og lófataki; en nú gaf hann
Lárusi sök á því, að samkomulags-
atriðin, er leynt áttu að fara, voru
birt í „Vísi". Svo lagði hann á stað
austur í kjördæmi sitt um vorið. Sú
saga, sem hann hafði fyrst og fremst
að segja kunningjum sínum, er heim
kom, var, að hvar sem hann stje
fæti á jörð mættu honum brjef, er
Lárus hafði skrifað stjórnmálafjelög-
um þeirra beggja, til þess að eitra
þar fyrir Jón. Til þess að kveða
þessar sendingar niður kvaðst hann
svo hafa haldið þrumandi ræðu og
flett ofan af atferli Lárusar. Þetta
hreif, og kom hann heim sigri hrós-
andi, en hálfu reiðari Lárusi en
nokkru sinni áður. Gekk hann þá
milli miðstjórnarmanna Heimastj.fl.
og krafðist þess fastlega, að Lárus
væri rekinn úr flokknum, en fjekk
því ekki framgengt. Hvort það var
um þetta leyti eða fyr, man Lögr.
ekki með vissu, að Jón bar fram til-
lögu á fundi Heimastj.manna þess
efnis, að Heimastj.flokkurinn legði
nafn sitt niður og nefndist upp frá
því „Sambandsflokkur". Kvað hann
heimastj.nafnið ekki eiga við lengur,
en hitt væri einmitt nafnið, sem nú
ætti við stefnuskrána. Kvað fjölda
manna hafa bætst undir merkið, sem
ekki væru í Heimastj.flokknum, en
hitt nafnið tæki yfir þá líka. Þessi
tillaga Jóns hlýtur að vera bókfærð,
hvenær sem það nú var, að hún var
upp borin, þótt reyndar væri þá á
einhvern hátt komið í veg fyrir at-
kv.greiðslu um hana. Það hljóta
lfka lesendur „Rvíkur" að muna, að
Jón hefur hvað eftir annað haldið
þessu sama fram þar í blaðinu.
Svo fast í hendi hefur honum verið
það áður, manninum, að halda uppi
»heimastjórnar“nafninu! 11
Það mun hafa verið fyrir þing-
byrjun 1912 að fyrst fór að draga
til samkomulags milli þeirra Björns
Kristjánssonar og Lárusar Bjarnason.
Björn var fyrst „bræðingsmaður" og
batt sig skriflegum skuldbindingum
um að halda fram samkomulagsatrið-
unum um sambandsmálið, en gekk
frá öllu síðar. Lárus var í fyrstu á
móti samkomulaginu, en endaði með
því, að lúta að „bræðingnum" og
skuldbinda sig skriflega til að fylgja
honum fram.
Lögr. hefur fyrir sjer orð manns,
sem ekki verður rengdur, um það, að
er ráðherraskiftin stóðu til á þingi
1912, kvaddi Björn Kristjánsson til
fundar heima hjá sjer nokkra Sjálf-
stæðismenn og Landvarnarmenn og
bar þar upp fyrir þeim það erindi,
að nú skyldu þeir styðja til valda
Lárus Bjarnason og kljúfa með því
Heimastj.flokkinn. Ekkert varð þó
úr þessu, er til framkvæmdanna kom,
og opinberlega kom það ekki fram
í þinginu, þegar þar var tekin af-
staða til ráðherraskiftanna. Það kom
fyrst fram í allri sinni dýrð í þing-
byrjun nú í ár. Þó eru allir þing-
mennirnir frá 1912, og eins Alþingis-
tíðindin, til vitnis um það, að sam-
vinna og bandalag var þá milli Lár-
usar, Landvarnarmanna og B. Kr.
um mótstöðu gegn stjórninni. Og
þótt undarlegt megi virðast, þegar
litið er til þess, sem frá er sagt hjer
á undan, þá stóð nú Jón Ólafsson
í þessum hópi, harðspertur við hlið
Lárusar. Öll reiðin við Lárus var
nú fokin burt eins og ský fyrir vindi.
Nú sá Jón ekki aðra sól en Lárus
og hlýddi hverri hans fingurbend-
ingu. Allar fyrri skoðanir sínar á
því, sem gerst hafði í samkomulags-
samningunum, ljet hann nú niður af
sjer ganga og tók inn í þeirra stað
kenningar Lárusar. Þó brá einu
sinni út af þessu. Það var þegar
ráðherra kom heim fyrir síðastl. ára-
mót með árangurinn af samninga-
umleituninni við Dani. Jón var
þá manna mest fylgjandi því, að við
tækjum þá kosti, sem þar voru boðn-
ir, eins og allir án efa muna, sem á
fundunum voru, þar sem þetta var
rætt. Og svo prentaði hann í „Rvík"
nýja uppkastið við hlið stöðulaganna
til þess að sýna, hve mikla yfirburði
það hefði yfir þau. En Lárus brá
honum aftur undir handarkrika sinn
og sýndi honum inn í þá framtíðar-
innar álfheima, sem hugur hans hafði
skapað, og kvað Jón hafa sjeð þar
Lárus borinn til hæsta sætis á gull-
stóli af Landvarnarmönnum og Birni
Kristjánssyni. Stigu nú allar hugs-
anir og skoðanir Jóns sannlcallaðan
álfadans um það leyti. A tveggja
tíma fundi, sem haldinn var þá til
þess að skýra horfur sambandsmáls-
ins, hafði hann að minsta kosti
þrisvar gagngerð skoðanaskifti. Svo
færðist hann alt í einu í aukana,
boðaði fjármálastríð við Dani í „Rvík"
og símaði út um land, að nú hefði
hann lagt „hnefann á borðið". Sat
hann um stund himinglaður yfir þessu
nýmæli, með krosslagðar hendur á
maga og tólfkongavitsins óskeikan-
leikagloríu um höfuð, og dáðist að
sjálfum sjer — þangað til komið var
ofurlítið við spilahúsið hjá honum,
og alt hrundi. En þá sagði hann
líka, að sjer hefði aldrei komið það
til hugar, sem J. Ól. hafði áður sagt
í „Rvíkinni", tók hnefann af borð-
inu og stakk honum með mesta mein-
leysissvip niður í buxnavasann.
Hann er í „Rvík" á laugard. að
bera Lögr. á brýn staðfestuleysi og
ósjálfstæði í stjórnmálum. En telji
hann þá framkomu sína, sem lýst er
hjer á undan, tákn staðfestu og sjálf-
stæðis, þá eru hugmyndir hans um
þetta tvent ekki vel skýrar, svo að
Lögr. lætur sjer ummæli hans í ljettu
rúmi liggja og mun fara sínu fram
eftir sem áður, án þess að taka nokk-
urt tillit til þeirra.
Jón er í vandræðum með þing-
skapabrotið frá 14. þ. m., gerirýmist
að afsaka sig frá þátttökunni í því,
eða verja brotið. Ráðherra hafði
þegar í þingbyrjun lýst yfir því í
neðri deild, að hann ætlaði að gefa
skýrslu um lotterímálið við fyrstu
hentugleika í samein. þingi. Þetta
gerði hann um leið og hann lagði
fram stjórnarfrumv. í deildinni (sbr.
niðurl. ræðu ráðh. í Lögr. 9. júlí).
Það, sem J. Ól. segir í „Rvík" um
flutning hans á varnarþingi út af
fyrirspurninni í neðri deild, er því alt
Skemtiíör Skautafjelagsins.
Næsta sunnudag er hin árlega
sumar-skemtiför Skautafjelagsins ráð-
in. Haldið upp í Kollafjörð. Lagt
á stað kl. 10 árdegis frá Lækjartorgi.
Annað fyrirkomulag samkv. venju.
Vjelbátur fer frá bæjarbryggju kl. 10,
og getur fólk fengið far á honum;
sömuleiðis^ komið flutningi með því
að snúa sjer til Hjörleifs Þórðarson-
ar í Pakkhúsdeild Edinborgar, (sfmi
29 7)-
Stúkan Einingin nr. 14.
Fundur í kvöld (miðvikudag) kl.
8V2. Áríðandi málefni til umræðu.
Heimsækjandi úr fjarlægu landi.
Fjelagar beðnir að fjölmenna.
Innilegastar þakkir til allra, er auðsýndu
hluttekningu við andlát og jarðarför manns-
ins míns, Þorkels Hreinssonar, frá mjer og
börnum minum.
Elín Magnúsdóttir.
út í loftið talað. Þegar yfirlýsingin var
gefin í neðri deild um það, að skýrsla
um málið kæmi fram í sam. þingi,
þá hreyfði enginn maður í deildinni
mótmælum gegn því, enda átti skýrsl-
an að rjettu lagi þar heima. Ut af
fyrirspurninni, sem komin var fram
um málið í neðri deild, var því lýst
yfir af ráðherra, að enga ályktun
ætti að taka um málið í sameinuðu
þingi, og að skýrslan, sem þar yrði
gefin, væri um fleiri mál en lotterí-
málið (tollasamninga við Noreg og
steinolíumálið). Þetta, að enga álykt-
un ætti að taka um málið í samein.
þingi, vissu þeir fyrirfram, sem sam-
tökin höfðu um þingskapabrotið.
Þeim mun nú eftir á ýmsum lítill
sómi þykja að framferðinu, og væri
rjettara að játa það hreinskilnislega,
heldur en að bæta gráu ofan á svart
með jafnófimiegu yfirklóri og J. Ól.
hefur í frammi í „Rvík" á laugar-
daginn. Hann talar um skýrsluflutn-
ing ráðherra í samein. þingi í sam-
bandi við „glæpi" og „voðaverk",
eða jafnvel morðtilraunir. Svo regin-
djúpt niður á við leitar hann efltir
afsökuninni.
Þar sem J. Ól. talar í „Rvík" um
undirbúning til kosningar í bankaráð
ísl. banka, þá er Lögr. kunnugt um,
að hann ber þar fram algerð ósann-
indi. Það hefur á engum flokksfundi
komið til orða, að kjósa í það Guðm.
Björnsson landlækni, eða Jón Þor-
láksson landsverkfræðing. Hinu mun
G. B. hafa haldið fram, að kjósa
Aug. Flygenring kaupm., sem líka
væri sjálfsagður, ef eftir hæfileikum
væri kosið og bankaráðsmönnum væri
nokkurt starf ætlað í bankans þágu.
Að því er Lögr. hefur heyrt, þá
hefur honum verið haldið fram gegn
St. Stefánssyni skólameistara á Ak-
ureyri í það rúm í bankaráðinu, sem
laust varð 1. þ. m. Þá hefur einnig
verið sagt, að Lárus Bjarnason vildi
ná í bitann og eigi Jón, Landvarnar-
liðið o. fl. að kjósa hann; en svo í
næsta rúmið, sem losnar 1. júlí 1914,
Bjarna frá Vogi. Segirjóní „Rvfk",
að aðrir haldi þar fram Pjetri á Gaut-
löndum, og er auðheyrt, að honum
er illa við þann keppinaut Bjarna.
En við Aug. Flygenring er honum
þó verst allra, af þvf að hann hefur
heyrt, að hann ætli að láta launin
ganga til Lögr.
En þó svo væri, þá er það rjett-
ari meðferð á fjenu heldur en hitt,
að láta það í bitlinga til einstakra
þingmanna, og velja svo til þess
menn, sem eru hálaunaðir fyrir. Þetta
er ekki heldur ný hugsun. Sigfús
heit. Eymundsson hafði þetta áður
meðan hann stóð straum af útgáfu
„Rvíkur". Og Ari Jónsson og Sig.
Hjörleifsson hafa fengið bitlingana í
sama skyni, þ. e. vegna blaðaútgáfu.
Hjer skal ekki út í það farið, hve
smekklegt og vel viðeigandi það
sje af J. Ól. að leggja út í umræður
um fjárhagsþrif manna eða blaða.
En hann hefur altaf öfundað Lögr.,
og hlýtur það að stafa af einhverj-
um kostum, sem hún hefur í hans
augum, en honum finst sitt blað,
„Rvfk", vanta.
ísland erlendis.
Bjarni Bjarnason kennari hefur
fengið 300 kr. styrk úr ríkissjóði til
þess að ganga í Leikfimisskóla rík-
isins í Khöfn næsta vetur, er Lögr.
skrifað frá Khöfn.
Jóh. Jóhannesson Kaupm. skrif-
ar frá Winnipeg 21 júní: „ . . . Nú
er hingað komið. Var 4 daga í
Edinborg, 2 í Glasgow og 9 yfir
hafið. Kom hingað í fyrra dag.
Hjer er líf og fjör svo mikið, að
mjer frá litla landinu með allri kyrð-
inni ofbýður. Jeg verð hjer á
Templarahátíð á Gimli næsta þriðju-
dag, fer svo vestur til Sigurðar bróð-
ur míns og dvel hjá honum til 10.
júlí. Þá kem jeg hingað aftur á
sýningu, sem hjer á að halda, og
fer svo vestur að hafi. . .“
Gnnnar Gunnarsson. Ný skáld-
saga á að koma út eftir hann hjá
Gyldendal í haust og heitir „Gest
den enöjede" (Gestur eineygði).
Sögurnar eftir Gunnar, sem verið
hafa hjer í blaðinu að undanförnu,
er nú verið að þýða á sænsku. Það
gerir frk. Victoria Nyman og eiga
sumar þeirra að koma í „Bonniers
Mánedsháften", en sumar í „Svenska
Dagbladet". Gunnar kemur hingað
heim í ágúst í sumar.
Stórmál er nú komið fram í
þinginu, þar sem er járnbrautarfrum-
varpið, sem prentað er á öðrum stað
hjer í blaðinum. Afgreiði þingið
annað eins stórmál nú, þá mætti
telja það stórmerkilegt þing, enda
þótt ekkert annað nýtilegt lægi efltir
það. Málið er nýkomið fram, og
Lögr. er ekki kunnugt um horfur
þess í þinginu. En eftir meðferðinni
á þessu máli mun það mjög fara,
hvernig dæmt verður um þetta þing
eftirleiðis og framkomu hvers ein-
staks þingmanns þar.
Handleidsla dp. Valtýs. í
„Politiken" segir Qvidam 3. þ. m.
frjettir frá þingsetningunni hjer. Hann
minnist á flokkariðlunina og segir aö
ráðherrann hafi ekki vissan meiri
hluta. Andstöðuflokka stjórnarinnar
telur hann „ofurlítinn skilnaðarhóp"
undir stjórn Skúla Thoroddsens, og
„stærri miðlandi stefnu" undir hand-
leiðslu dr. Valtýs Guðmundssonar.
Svo segir hann að fjármálin standi
hjer nú mjög illa, en leiðrjettir það
í næsta blaði eftir upplýsingum frá
ísl. skrifstofunni. — Af frásögninni
um handleiðslu dr. V. G. á hinum
svo nefndu „heimastj."-þingmönnum
ráða margir það, að hann muni sjálf-
ur eiga einhvern þátt í frjettinni.
Alþingi.
IV.
PiHgmannafrumvörp.
20. Um viðauka við lög 22. nóv.
1907 um breyting á lögum um
prentsmiðjur 4. des. 1886. Flm.:
Tr. Bjarnason; að sýslubóka-
söfn, eitt í hverri sýslu, sem
hafa sjerskilinn fjárhag, skulu
fá ókeypis eitt eintak af þeim
ritlingum, bókum og tímaritum
(blöðum), sem tveim örkum eru
stærri; en undanskilið er alt það
prentað mál, sem eigi er ætlað
til sölu. Landsjóður leggur til
eða borgar pappfr þann, sem
fer í eintök þessi.
21. Um breyting á lögum 22. okt.
1912 um ritsíma- og talsíma-
kerfi íslands. Flm: Sk. Th.,
P. J., Matth. Ól.; að í stað „til
Staðar í Aðalvík um Hesteyri"
komi: til Látra í Sljettuhreppi
um Hesteyri.
Nffndir.
Nd.: Málaflutningsmenn: Valt. G.
(form.), Kr. J. (skr.), G. Egg., Sk.
Th., Þorl. J.
Prestsetralán: L H. B. (form.), Ben.
Sv. (skr.), Ól. Br., Ein. J.
Ritsímanefnd: St. St., J. Jónss.,
Jóh Jóh. (form,), Sk. Th. (skr.), Þorl.J.
Prentsmiðjunefnd: J. Magn. (form.),
J. Ól. (skr.), Tr. B., B. Jónss., V. G.
Rafveitunefnd: V. G. (form.), J. Ól.
(skr.), Jóh. Jóh., Bj. Kr., Ól. Br.
Hvalveiðanefnd: G. Egg. (form.),
Ben. Sv. (skr.), Þorl. J , Matth. Ól.,
J. Jónss.
Sveitastjórnarlaganefnd: G. Egg.
(form.), St. St. (skr.), J. Magn., Kr.
Dan., Tr. B.
Ábúðarlaganefnd: Egg. P. (form.),
Ól. Br. (skr.) Sig. Sig., Kr. J., B.
Jónss.
Landskiftalaganefnd (Ed.): J. Jónat.,
Jós. Bj., Júl. Hav., Ein. J., Guðj.
Guðl.