Lögrétta - 06.08.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
131
nefndir nokkrir flokkar manna, sem
líldegastir sjeu til verðlauna vegna
stöðu sinnar og eru þá taldir: sjó-
menn, læknar, hjúkrunarkonur, járn-
brautarþjónar, lögreglumenn, bruna-
lið o. fl.
Framanritað hef jeg talið mjer
skylt að birta almenningi, því að
vel má vera að einhverjir, sem mjer
eru ókunnugir, vildu hagnýta sjer
það. — — Ef fleiri blöð vilja birta
grein þessa, er það velkomið frá
minni hálfu.
Sigurbförn A. Gíslason.
t
Síra Arnór Þorláksson.
Hann Ijetst á heimili sínu, Hesti,
aðfaranótt 31. f. m. Hafði hann
lengi átt við mikla vanheilsu að
stríða, en fjekk í vor lungnabólgu
og leiddi hún hann til bana.
Hann var fæddur 27. maí 1859,
sonur Þorláks prests Stefánssonar,
síðast á Undirfelli í Vatnsdal (d.
1872) og konu hans Sigurbjargar
Jónsdóttur prests á Höskuldsstöðum
Pjeturssonar, en kona Jóns var Elísa-
bet Björnsdóttir frá Bólstrahlíð. Þau
Þorlákur prestur og Sigurbjörg áttu
14 börn, fyrst 2 dætur, er báðar
dóu ungar, og svo 12 drengi. Var
síra Arnór sá 8. í röðinni. En með-
al bræðra hans voru síra Jón á
Tjörn (d. 1907), Þorlákur í Vestur-
hópshólum (d. 1908), faðir Jóns lands-
verksfræðings, Björn á Alafossi (d.
1904), síra Lárus, er prestur var um
eitt skeið í Mýrdalsþingum og and-
aðist þar ungur, Böðvar póstafgr.-
maður á Blönduósi og Þórarinn
málari hjer í Reykjavík.
Síra Arnór hafði verið prestur á
Hesti frá 1884, þar til hann fjekk
lausn frá embætti síðastl. vor sakir
heilsuleysis. Hann gerði miklar
jarðabætur á Hestí, bygði þar upp
og sljettaði alt túnið. Var þó jafn-
an efnalítill.
Tvíkvæntur var hann. Átti fyrst-
Guðrúnu Jónsdóttur, sonardóttur Ste-
fáns prests í Stafholti Þorvaldssonar
sálmaskálds í Holti. Þau áttu 10
börn, sém öll lifa. En hún dó 1906.
Sfðari konu sinni, Hallberu Guð-
mundssdóttur, kvæntist hann 1907,
en misti hana 1908.
Síra Arnór var vinsæll maður, og
margt var honum vel gefið. Hann
var sagður hagmæltur vel og hefur
ort töluvert af sálmum o. fl.
Alþingi.
VI.
Pingmannafrumyörp.
56. Um breytingu á fátækralög-
um 10. nóv. 1905 flytja þingm. Rvík-
inga. Dvalarsveit á að fá sveitar-
styrk að fullu greiddan af framfærslu-
sveit, og hafi maður þegið ioo kr.
í dvalarsveit sinni, þá hefur bæði
dvalarsveit og framfærslusveit rjett
til að krefjast þess, að hann sje
fluttur fátækraflutningi á tramfærslu-
sveitina, sem greiðir flutningskostn-
aðinn, er eigi skal telja sveitarstyrk.
57. Um heimild fyrir landstjórn-
ina til að selja prestinum að Kol-
freyjustað landspildu í Innri-Skálavík.
Flm.: þingm. Sunnmýlinga.
58. Um breyting og viðauka við
lög 22. nóv. 1507 um bæjarstjórn í
Hafnarfirði. Flm.: þingm. Gullbr.-
og Kjósarsýslu.
59. Um rafveitu í kaupstöðum og
sjálfstjórnar-kauptúnum flytur nefnd
sú, er fjekk til meðferðar frv. um
rafveitu á Seyðisfirði. Vill hún, að
frv. geti náð til allra kaupstaða og
þeirra kauptúna, sem eru hrepps-
fjelag út af fyrir sig, og hefur breytt
frv. í þá átt.
60. Um sölubann á tóbaki til
barna og unglinga. Flm.: Sig. Sig.i
Ben. Sv., Matth. Ól. Engum kaup-
manni, verslunarmanni, veitingamanni
eða þjónustufólki þeirra, skal vera
leyfilegt að selja eða afhenda tóbak
til neytslu börnum eða unglingum
yngri en 16 ára. Brot gegn þessu
varða 50—500 kr. sektum.
61. Um sölu á kirkjujörðinni Undir-
felli með hjáleigunni Snæringsstöðum.
Flm.: Þór. J. og Guðj. G.
Lög frá alþingi.
3. Um breyting á lögum nr. 30,
16. nóvbr. 1907, um lán úr lands-
sjóði til byggingar íbúðarhúsa á
prestssetrum landsins. — Ekkert lán
má fara fram úr 5000 kr. — Hús, er
lán er lagt til úr landsjóði, skulu
vera gerð eftir uppdrætti, sem land-
stjórnin samþykkir, úr steini eða
steinsteypu og þak varið jární eða
eða eigi ótryggara efni. Timburhús,
þótt aljárnvarin sjeu, má því að eins
reisa fyrir lánsfjeð, að eigi sje ann-
ars kostur vegna staðhátta.
Járnbrautarmálið
var til 1. umræðu 31. f. m. og er
ræða aðalflutningsmanns þess, Jóns
Magnússonar, birt hjer í blaðinu.
Auk hans töluðu Valtýr, Jón Ól. og
Bjarni. Frv. vísað til 2. umræðu
með 17 samhlj. atkv. og nefnd kosin.
Skattamálin.
Þau voru til 2. umræðu 30. f. m.
og urðu um þau afarmiklar umræð-
ur, en lauk svo, að þeim var vísað
til 3. umr. með 13 atkv. gegn 11.
En í fyrra dag var frv. um fasteign-
arskatt felt með jöfnum atkv. (Ein.
J., H. H„ Jóh.Jóh., J. Magn., Kr. J.,
M. Kr„ Matth. Ói„ Ól. Br„ P. J.,
Sig. Sig„ St. St. og Tr. B. greiddu
atkv. með frv„ en á móti voru: Egg.
P„ Ben. Sv„ Bjarni, Bj. Kr„ G. Egg.,
H. St„ Jón J„ Kr. Dan„ L. H. B„
Sk. Th„ Valtýr, Þorl. J. Jón Ólafs-
son, sem í leyfisleysi húsbændanna
hafði verið frv. fylgjandi í nefndinni,
var sjúkur(f) við 2. umr„ en greiddi
ekki atkv. við 3. umr. — Ráðherra
tók aftur frv. um tekjuskatt, skatta-
nefndir, jarðamat, verðlag, laun
hreppstjóra og um manntalsþing, en
Bjarni Jónsson tók aftur upp frv. um
jarðamat og verðlag og voru þau
feld.
Nefndir.
Járnbrautarlagning: Sig. Sig„ L.
H. B. (form.), J. Magn. (skr.), Bj. Kr„
Valtýr, Egg. P„ M. Kr.
Lögskipaðir endurskoðendur: P. J„
Jón Ól„ Bjarni, Kr. J„ Ól. Br.
Um sjóð Jóns Sigurðssonar: St.
St„ G. Egg„ M. Kr„ Kr. D„ Þorl.J.
Sauðfjárbaðanir: Þór. J. (f.), Jós.
Bj. (skr.), Stgr. J.
Kosningalög: G. Bj„ Hák. Kr.
(skr.), Sig. Plgg. (f.).
Hallærisvarnir: Guðj. Guðl. (f.),
Þór. J„ G. Bj. (skr.), J. Jónat., Bj.
Þorl.
Landsbankinn : E. Br„ Hák. Kr„
Júl. Hav„ Sig. Egg„ Stgr. J.
Fjáraukalög: Bj. Þorl., Jós. Bj„
Sig. St. (f.), Stgr. J. (skr.), Þór. J.
Hallærisvarnir.
Nefndin, sem efrideild skipaði í það
mál (Guðj. Guðl„ G. Bj„ Bj. Þorl.
J. Jónat. og Þór. J.) telur það eitt
hið þarfasta mál, sem upp hefur
verið borið á þessu þingi. Segjast þeir
hafa athugað það svo vandlega, sem
best þeir gátu, enda lengi áður um það
hugsað, og ráða eindregið til þess, að
þingdeildin aðhyllist frv. Þó að atvinnu-
vegir landsmanna hafi að mörgu leyti
komist í nýtt og betra lag á síðustu
mannsöldrum, þá er það síður en svo,
að þjóðin sje komin úr öllum hallæris-
hættum. Þær eru sumar þess eðlis, að
við þeim má búast um aldur og æfi.
Því fer mjög fjærri, að hætta geti ekki
stafað af samgönguteppingu á sjó. I
verstu hafísaárum má jafnan búast við,
að engin skip geti komist að landinu
norðan og austan frá útmánuðum og
fram á sumar, og er auðsætt, að af því
getur hlotist hættulegur bjargarskortur
bæði fyrir menn og skepnur í þeim
landsfjórðungum, og orðið að stórtjóni.
Og það er enn meiri hætta nú en var
fyr á tímum. Þá byrgðu menn sig á
haustin til næsta sumars; nú treysta
menn á miðsvetrarskipin, og haustbirgð-
irnar því minni en áður. Ur þessu má
bæta með járnbrautum; þær eru eina
örugga tryggingin fyrir því, að samgöng-
ur teppist ekki á vetrum. En meðan
þær eru þjóðinni um megn, verður að
sjá við þessari hættu með öruggum mat-
vörubirgðum í verslunarstöðum, þar sem
hafís getur tept skipagöngur vetur og
vor, og kornforðabúrum í þeim sveitum,
sem lengst eiga i kaupstað, eða erfitt
um aðdrætti á vetrum.
Nefndin vill og leiða athygli að þeim
hættum, sem ávafl hljóta að vofa yfir
atvinnuvegum hjer á landi og ekki verð-
ur undan stýrt, en þær eru iil árferði
og eldgos með öskufalli yfir mannabygð-
ir. Strangir vetrar koma við og við og
geta bændur þurft alt að því helmingi
meira fóður en í meðalári, sem jafnan
verður geysimikill atvinnuhnekkir. Og
stundum koma eftir hörðu vetrana sum-
arharðindi, svo að heyskapur getur orð-
ið alt að því helmingi minni en á með-
al sumri, og telur hún það baka
landsmönnum 2 miljónum króna tjón í
rninsta lagi. Ekki siður sje sjávarútveg-
inum stór hætta búin af hafísárum, sjer-
staklega í Norðurlandi og Austfjörðum.
Enda er það auðsætt, að líði annar að-
alatvinnuvegur þjóðarinnar stórhnekki,
þá sleppur hinn aldrei með heilu og
höldnu. Nefndin íær ekki sjeð að bú-
hyggindi manna hafi tekið neinum gagn-
gerðum stakkaskiftum frá því sem áður
var, og hyggur að almenn óforsjálni
sveitabænda og sjómanna hljóti enn sem
fyr að verða þjóðinni til stórhnekkis,
hvenær sem óvenju ilt árferði beri að
höndum.
En þess ber líka vel að gæta, að
meginþorri alþýða manna hlýtur jafnan
að eiga við erfið kjör að búa; og berj-
ast ávalt í bökkum og geta með engu
móti búið svo í haginn fyrir sig, að
þeim sje óhætt, hvað sem uppá kemur.
Þeim er og verður jafnan um megn, að
þola nokkurt verulegt atvinnutjón. Fyrir
allan þann fjölda manna er það ein hin
brýnasta lífsnauðsyn, að geta átt kost
á því, að kaupa sjer einhverskonar trygg
ingu gegn atvinnutjóni — hallæristrygg-
ingu — fyrir iðgjöld, sem þeim eru ekki
ofviða. I þessu frv. er ætlast til að gerð-
ar sjeu hallærissamþyktir í hverri sýslu
og hverjum kaupstað, og telur nefndin
það mjög heppilegt að hvert hjerað búi
að sjereign 1 sjóðnum, þvf að þar með
er fengin öflug trygging fyrir því að
fjenu verði vel varið. Landssjóðstillag-
ið verður þá einskonar varasjóður. Mikil
hallæri bitna jafnan á öllum landsmönn-
um að meira eða minna leyti, og því
eiga allir að vera gjaldskyldir. Er líka
rjettast að allir greiði sama gjald, því
að vitanlega verður sjóðurinn aðallega
styrktarsjóður þeim til hjálpar, sem erfið-
ast eiga þegar hallæri ber að höndum.
Nefndin leggur til að allir menn frá 20
ára aldri sjeu gjaldskyldir og greiði
karlar 1 kr. en konur 60 aura. — Og
sömuleiðis vill hún að hverju sveitarfje-
lagi sje í sjálfsvald sett, hvort það vill
heldur heimila sama gjald af öllum,
eða jafna niður gjaldinu eftir efnurn og
ástæðum eða gjalda beint úr sveitarsjóði.
Ennfremur að landssjóðstillagið verði 40
aurar fyrir hvern gjaldskyldan mann.
Telur hún að með þessu móti yrðu tekj-
ur sjóðsins á ári 38000 kr. frá hjeruð-
um og 19000 kr. úr landssjóði eða als
57000 kr.
Pingsályktunavtillögu
um skipun nefndar til þess að athuga
beiðni frá herra P. J. Torfasyni um
einkarjett honum til handa, til þess að
vinna salt úr sjó með nýrri aðferð, og
fleiri tillögur sama manns um hjerlend-
an atvinnurekstur, flytja þeir Ben. Sv.
Pjetur, G. Eggerz, Matth. Ól. og Bjarni.
Feld frumvövp.
Efri deild feldi í fyrradag stjórnarfrv.
um málaflutning fyrir undirrjetti í Rvfk,
og n. d. í gær frv. þingmanna Gull-
bringu og Kjósarsýslu um Hafnarfjarð-
arveginn.
Skattamáliu. Þegar frumv.
um fasteignaskatt var til 3. umræðu
í neðri deild, 3. þ. m. (sbr. þing-
frjettir hjer í blaðinu), lýsti sr. Egg-
ert Pálsson því yfir, að hann væri
ekki mótfallinn frumvarpinu í sjálfu
sjer, en teldi það ekki hafa fengið
nægan undirbúning hjá þjóðinni og
því greiddi hann í þetta sinn atkv.
á móti því. En vel gæti svo farið,
að hann yrði því síðar fylgjandi, er
það hefði verið rætt og athugað bet-
ur utan þings en ennþá hefði gert
verið. J. Ól. taldi líka frumv. í alla
staði gott og til stórra bóta, þótt
hann mætti ekki greiða atkv. með
því. — Ráðherra sagði, er frumv.
var felt, að hann liti svo á, sem mál-
inu væri frestað, en það ekki dauða-
dæmt með atkvæðagreiðslunni, og
vitnaði um það til umræðanna.
Ráðherra minti á það við 3ju um-
ræðu, að Lárus Bjarnason hefði oftar
en einu sinni á fundum hjer í bæn-
um mælt fastlega fram með skatta-
frv„ sem nú lægu fyrir, en þau eru
frá skattamálanefndinni frá 1908.
Ræða Lárusar á þingmálafundi hjer
vorið 1912 er prentuð í Lögr. 29.
maí í fyrra, og þar segir ineðal ann-
ars: „Þessir skattar hafa það fram
yfir eldri skattana, að þeir.... lentu
jafnt á land- o? sjávarmanni, og að
þeir lentu aðallega á efnamönnum
landsins". Og fleiri lofsyrðum fer
hann þar um skattafrumvörpin, sem
hann barðist nú mest á móti. Hann
talaði á þingfundinum 4. þ. m. þver-
öfugt við það, sem hann hjelt fram
á þingmálafundinum 27. maí í fyrral!!.
lSalkanstríðið. Simað er frá
Khöfn í morgun, að nú sje samið
vopnahlje, friðarfundur standi yfir í
Búkarest og vonir sjeu um, að friður
komist á.
Reykjavík.
Yestnr-ísleiulingar. Árni Egg-
ertsson frá Vinnipeg fór hjeðan heim
á leið síðastl. laugardag ásamt frú
sinni og syni. Þau ætluðu að hitta
Jón Vopna og hans fólk í Khöfn og
verða þeim síðan samferða vestur
um Evrópu og heim.
Fr. Sveinsson og frú hans fóru og
heimleiðis á laugard. og með þeim
snöggva ferð vestur dóttir hennar af
fyrra hjónabandi, frk. Guðrún Aðal-
stein símritari. Ennfremur fór þá
heimleiðis Jón Stefánsson læknir 0. fl.
Ásmundur Jóhannsson dvelur hjer
enn og hans fólk.
Grufaskipafjelagsstofnunin. Lof-
orð eru nú komin til forgöngumann-
anna um 260 þús. kr. hlutafjárfram-
lag frá mönnum hjer heima, auk 30
þúsundanna, sem Vestur-íslending-
arnir þrír hafa skrifað sig fyrir. Alls
290 þús. kr.
Bifreiðin. í bifreið hr. Sveins
Oddssonar brotnaði lítið stykki ný-
lega á leið milli Rvíkur og Hafnar-
fjarðar. Það hefur nú verið pantað
frá Englandi og er væntanlegt með
„Botníu“ 9.*þ. m. Líka er verið að
smíða það hjer í Rvík.
Málverkasýning hefur Jóh. S.
Kjarval nú hjer í Iðnskólanum, og
er þar margt fallegt að sjá, sem nán-
ar skal minst á síðar.
Vesturfarar um 70 höfðu farið
hjeðan frá Rvík síðastl. Laugardag.
Leiðrjetting. Misprentað var í
síðasta tbl. í kvæðinu „Valurinn", í
2. v.o. í næstsíðasta erindi: „hauka
sjá“ fyrir: haukur sá.
J. Ól. ámælir Lögr. fyrir það á
laugardaginn eins og einhverja höf-
uðsynd, að hún sje að finna að við
flokksbræður sína. Áður hefur Jón
talið sjer það til hróss, er hann hefur
sjálfur gert þetta bæði utan þings
og innan. En nú eru þeir Lárus og
Björn Kristjánsson loksins búnir að
temja hann svo, að varla þarf að
búast við slíku framar af honum.
Hann ætlar sjer nú hvorki að ausa
nje prjóna framar, en labba þolin-
móður undir þeim böggum, sem á
hann eru lagðir.
Hverju lofaði Lsirus? J. Ól.
gefur í skyn í Rvík á laugard., að
L. H. B. ætli lítið að hirða handa
sjálfum sjer af bankaráðslaununum
þeim, sem þingið stakk að honum
nýlega. Þetta hefur vakið þá trú hjá
mönnum, að L. hafi lofað J. Ól.
sjálfum einhverju af þeim. En Lögr.
leyfir sjer samt að spá Jóní því, að
þegar til kemur, fái hann ekkert. —
Ekki annað en vonsvik og ergelsi.
lordisk Handelskalcnrter
(eða „Skandinavisk Fag-Adresse-
bog“) heitir bók, sem V. Priors kon-
ungl. hirðbókaverslun í Khöfn hefur
gefið út undanfarin ár, og er, eins
og nafnið bendir til, nafnaskrá yfir
alla stærri atvinnurekendur í Noregi,
Danmörku og Svíþjóð. Nú ætlar út-
gefandinn að bæta fjórða landinu við,
íslaodi, og hefur fengið Jón Stefáns-
son ritstjóra á Akureyri til þess að
semja þann hluta bókarinnar og búa
undir prentun. Er það mjög mikils
virði fyrir alla þá, er einhverja við-
skifta-atvinnu reka, að fá nafn sitt
í bókina, því það er jafnframt við-
skifta-meðmæli vegna þess, að útgef.
ætlast til að þeim einum sje gefinn
kostur á að auglýsa þar verslun sína
eða atvinnu, sem áreiðanlegir eru
taldir í viðskiftum.
Þeir, sem kynnu að vilja auglýsa f
„Nordisk Hnndelskalender“,
er kemur út í Khöfn um næstu ára-
mót, eru beðnir að láta mig vita um
það fyrir sunnudag 10. ágúst.
Jón Stefánsson frá Akureyri.
Frá fjallatiÉm til íiskiniiða.
H. Erkes kaupm. og landfræð-
ingur frá Köln í Þýskalandi kom til
Akureyrar 7. júlí í sumar og fór >
rannsóknarferð til Hofsjökuls og
Ódáðahrauns. Ljet hann vel yfir
ferðinni, en þó tiafði verið nokkuð
stormasamt. Hann tók fjölda mynda
af ýmsum stöðum, er myndir hafa
ekki áður verið af teknar. Heim-
leiðis fór hann aftur 29. júlí.
Sígaunar. Einn maður af því
flökkufólki hafði nýlega verið á ferð
um Mosfellssveit og kvaðst vera frá
Trípólis. Björn hreppstjóri í Grafar-
holti vísaði honum frá sjer og hjelt
hann þá áleiðis hingað til bæjarins.
Dáinn er nýlega Gísli Gíslason
Scheving, hreppstjóri í Stakkavík í
Selvogi, merkur maður, greindur og
vel metinn.
Garðaprestakall er nú veitt síra
Árna Björnssyni frá Sauðárkrók.
Hann fjekk flest atkv. við kosning-
una.
ísspöng var sögð úti fyrir Húna-
flóa og Skagafirði um síðustu helgi.
Gjöf til Heilsnliælisins. Árni
Eggertsson fasteignasali frá Winnipeg
gaf Heilsuhælinu á Vífilsstöðum 3
reiðhesta, sem hann hafði keypt í vor
til ferðanna hjer um land í sumar.
Þurkur kom nú hjer sunnanlands
síðastl. sunnudag. Þá var héiðskírt
og sólskin frá morgni til kvölds. A
mánudag var þykt loft, en regnlaust.
í gær og dag aftur þurkur. Menn
eru nú sem óðast að hirða heyin eft-
ir hrakningana í óþurkunum undan-
farið.
Hallærissjóður. Kona ein aust-
an fjalls, er ekki vill láta nafns síns
getið, sendi nýlega G. Björnssyni
landlækni IOO kr. í peningum með
þeim ummæium, að þær skyldu
leggjast í hinn fyrirhugaða hallæris-
sjóð, eða þá verða fyrsta stofnfje
hans, ef hann væri ekki myndaður.—
Slíkan áhuga hafa menn á því rnáli
víða um land.
Kenning Únítara.
Fundarræða eftir séra Rögnvald Pétursson.
(Frh.). ----
Um kjör manna eftir dauðann er in
únítariska trúfræði orðfá, eins og vit,
skynsemi og sanngirni manna býður
flestum að vera. Enginn, er horfið hefir
sjónum manna hér, hefir komið til baka,
til að skýra frá ástæðum þar. í flestum
tilfellum vilja menn byggja vissu sína á
meiru en eins manns sögusögn við-
komandi þó eins óverulegum hrutum
og ýmsum landshlutum þessarar jarð-
ar, eins og líka oft hefir reynst og
þurft hefir. En nú hefir e n g i n n kom-
ið til baka til vor frá eilífðarríkinu
mikla, er utan liggur ins jarðneska
heyrnar og sjóndeildar-hrings vors; er það
þvl bett, að það, að gefa nákvæmar lýs-
ingar af þeim stað, eru tómar óvissar til-
gátur og hugmyndasmíð.
En svo eru til bendingar, sennilegar
og 1 samræmi við þau eðlislög tilver-
unnar, er vér þekkjum, er bent geta
óljóst til, hversu kjörum manna sé háttað
eftir dauðann.
Með hvað geta menn farið héðan, er
þeir deyja? Ekki nema eitt. Þá full-
komnun sálar, er þeir hafa öðlast hér.
Þá fullkomnun persónuleikans, er þeir
geta öðlast hér. Annað ekki. Ekki
silfur eða gull eða fagran skrúða. Líð-
anin verður því, að líkindum, undir
fullkomnan mannsins komin hér 1 heimi,
misjöfn eins og menn eru misjafnt hér
á veg komnir þegar þeir deyja. En lög
guðs ná þar yfir alt það ríki, engu síð-
ur en hér, og kærleiki guðs leyfir mönn-
um, á sama hátt og hér, að vaxa í náð
og þekkingu. Engir eru fordæmdir, og
eilífur kvalastaður er ómöguleg mótsögn,
svo framarlega sem guð er alt 1 öllu og
alstaðar nálægur. Það er engin útskúf-
un til og helvíti er óskapnaður grimdar-
brjálaðrar sálar. (Frh.).
Kaupakona óskast um 2—3
vikna tíma á gott sveitaheimili. R. v. á.