Lögrétta - 10.09.1913, Síða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ÞORARINN B. ÞORLÁKSSON.
■Veltusuncli 1.
Talsími 359»
Ritstjori:
PORSTEINN GÍSLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 43.
Reykjavík ÍO. september 1013.
VIII. árgr.
Sig\ Júl. Jóhannesson skáld.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Vinafagnaðarvísur í samsæti á „Hótel Reylijvík“ 7. sept. 1913.
Velkominn vorrænn,
vestan um hafið,
síkæri söngfugl
sveitum og bæ!
Hásumars heiðbros,
hafblik og árljós,
vagga þjer vonar
vinhlýjum blæ.
Líknstafi ljóðheims,
lífgeisla kærleiks,
harmbót og hlýju
hugur þinn ber
sjúkum og særðum,
sorganna börnum, -
vinfæstan vesling
vefurðu’ að þjer.
Barnshjartans blíðmál,
blómhvísl í runni
leikur á langspil
ljóðdís þín hlý. —
Harðstjórn og hræsni
heiptir hún geldur,
þrumar í þungum
Þórdunu-gný.
ffi. O. O. F. 911959.
X.áæus Fjoidstod,
irftppjettariniklaftBralumaður.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 —12 og 4—7.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Nú er langt liðið á heyskapar-
tímann, og bert er orðið, að hey-
fengur manna undan sumrinu
hlýtur að verða mjög rýr bæði á
Suður- og Vesturlandi. því miður
eru helst líkur til, að afleiðingin
verði sú, að bændur neyðist til að
farga talsverðu af bústofni sínum
í haust.
En frá þjóðhagnaðarlegu sjónar-
miði er það hið mesta tjón, þegar
bústofninn minkar í landinu, og
virðisl því vera tímabært að at-
huga, hvað unt sje að gera, til
þess að takmarka tjónið sem mest.
Fyrst kemur til yfirvegunar,
hvort hægt sje að bæta upp fóður-
skortinn með aðkeyptu fóðri eða
fóðurbæti.
Hjer í Reykjavík eru menn að
panta hey að norðan, en þótt slíkt
geti orðið til gagns fyrir einstaka
Reykvíking, er varla hægt að koma
því í framkvæmd í stærri stíl, svo
að nokkru muni fyrir bændur.
En annað innlent fóður væri
líklega hægt að fá að norðan; það
er fóðurmjöl það, sem búið er til
úr síld á Siglufirði og í Eyjafirði
og jafnvel að vestan úr fiskiúr-
gangi á Önundarfirði.
Ef bændur vildu hagnýta sjer
fóðurbæti þennan, yrði að panta
hann sem fyrst með hinum fáu
haustferðum, sem eftir eru, og áð-
ur en birgðir eru fluttar út.
Hey og fóðurbæti frá útlöndum
mætti sennilega fá ódýrast fluttan
hingað með skipum þeim, er koma
til að flytja fje út í haust, og ætti
helst að fá undanþágu á vörutoll
af fóðrinu. Verst er, hve örðugir
eru flutningar á fóðrinu frá kaup-
stöðunum upp í sveit, á meðan
engar járnbrautir eru.
Þá þyrfti að hugsa um, hvernig
best yrði að koma í verð þeim
búpeningi, er óhjákvæmilegt væri
að farga.
Jeg geri ráð fyrir, að bændur
skeri eithvað af kúm sínum heima
fyrir, en selji sumar lil Reykjavíkur
til slátrunar. En til athugunar
kæmi, hvort ekki væri tiltækilegt
að selja kýrnar til lífs, annað hvort
í kaupstað, þar sem hægt er að
afla sjer aðflutts fóðurs, eða í þær
sveitir hjer á landi, þar sem vel
hefur hejjast, eða jafnvel úllanda.
íslenskar kýr hafa orð á sjer í
útlöndum sem góðar mjólkurkýr,
og væri alls ekki óhugsanlegt að
útlendingar vildu kaupa þær.
Miklu verður eflaust fargað af
sauðfje.
Hjer er í bænum maður, sem
vill kaupa alt að 15000 fjár og
flytja lifandi á nýjan markað á
Þýskalandi, en getur aðeins fengið
3—4000. Hvort þetta er ábyggi-
leg tilraun veit jeg ekki; mörg
skilyrði þnrfa að vera fyrir hendi,
ef vel á að takast. Bændur þyrftu
að hafa umboðsmann, sem fær sje
um að gefa upplýsingar og bend-
ingar, svo alt lendi ekki í handa-
skolum, þeim og kaupendum til
stórtjóns.
Verð á saltkjöti er óvenjuhátt í t
Myndi ekki mögur
móður skap hafa
ungur að erfðum
eignast og geymt? —
Hýreyg og hvassbrýn
háfjalladrottning,
síst hefur sannur
sonur þjer gleymt!
ár, en í framtíðinni mun fást best
verð fyrir dilkakjöt með því að
senda það út kælt eða frosið.
Sláturfjelögunum hefur tekist vel
að koma saltkjötinu í álit með því
að vanda sem best allan frágang
og útbúnað á því, og Sláturljelag
Suðurlands er nú að byggja stórt
kælihús, sem ætti að koma í góð-
ar þarfir í framtíðinni.
Eitt atriði, sem kemur til yfir-
vegunar fyrir bændur, þegar þeir
nú neyðast til að minka bústofn
sinn vegna fóðurskorts, er spurn-
ingin, hvort ekki borgi sig betur,
þegar verð á dilkakjöti hækkar en
smjörverð stendur í stað, að fækka
heldur kúm, en reyna að lialda
sem mest í fjárstofninn.
Danir hafa oft skift um með
framleiðslu á kjöti, smjöri og korni,
eftir því livað best borgar sig í
svipinn, og ýmsir stóreignabændur
eru nú þar að reyna að koma
upp fjárbúum hjá sjer. Fjárrækt
ætti ekki síður að borga sig best
hjá okkur, neina þar sem sjerstak-
lega vel hagar til fyrir kúabú.
Að lolcum vildi jeg benda kaup-
staðabúum á, hvort ekki væri til-
tækilegt fyrir þá að senda hesta,
er þeir láta í fóður, norður í land
til að ljetta þeim af heyjum sunn-
lensku bændanna.
Jeg hef viljað ríða á vaðið með
að hreyfa þessum málum, sem
standa í sambandi við heyskort-
inn, en Vona, að aðrir mjer færari
taki þau til nánari athugunar og
framkvæmda.
Jeg efast ekki um, að samvinnu-
fjelög bænda, gömul og ný, komi
hjer að góðu liði.
D. Thomsen.
Svíf þú nú, söngfugl,
syngjandi vestur!
Heilsaðu’ í heiðrið, —
heiður sje þjer!
Ver þú að vori
velkominn aftur, —
kvakaðu’ á k v i s t u m
kvöldljóð þitt hjer!
lýja aðferöin viö fryst-
ingu á fiski, sem fundin er upp
af Ottesen kaupmanni í Thisted í
Danmörku og áður hefur verið minst
á hjer í blaðinu, virðist ætla að ryðja
sjer algerlega til rúms. Henni er
mjög hrósað, hvar sem hún er reynd.
Hinn norski fiskiveiðaumsjónarmaður,
Johan Hjorth, hefur gert ýmsar til-
raunir, sem hepnast hafa svo vel, að
nú er í Noregi farið að tala um al-
gerða breytingu á fiskútflutningnum
Ottesen llskútflutningsmaður.
þannig, að flytja fiskinn út nýjan í
stað þess sem hann hefur verið flutt-
ur út saltur eða hertur. Aðferð Otte-
sens er sú, að dýfa fiskinum niður í
saltlög, er frystir fiskinn svo að hann
geymist eins og nýr, en saltar hann
ekki. Fiskur, sem frystur er á þenn-
an hátt, þarf ekki ísumbúðir til út-
flutnings, og gerir þetta flutninginn
miklu hægari og ódýrari en áður.
Alþing’i.
XII.
Fánamálið í efri deild.
Nefndin, er fjekk frv. til meðferð-
ar, klofnaði; vildi meiri hlutinn sam-
þykkja frv. með þeirri breytingu, að
í stað „landsfáni" kæmi aðeins „fáni“.
En minni hlutinn (Stgr. J.) vildi ekki
að frv. næði fram að ganga á þessu
þingi, taldi það illa undirbúið, sjerstak-
lega þó það, að málið hefði ekki verið
borið upp fyrir konungi. — Á laug-
ardaginn var frv. til 2. umræðu, og
var þá frv. með breytingu meiri
hluta nefndarinnar vísað til 3. umr.
með 7 : 4 atkv. En í fyrra dag við
3. umr. bar Stgr. Jónsson fram svo-
látandi rökstudda dagskrá; „í trausti
til þess, að ráðherrann skýri Hans
hátign konunginum frá vilja alþingis
í þessu máli og beri það upp fyrir
honum, og að stjórnin síðan leggi
fyrir næsta reglulegt alþingi frv. til
laga um íslenskan fána, tekur deildin
fyrir næsta mál á dagskrá". — Var
hún samþykt með 7 atkv. gegn 6.
Já sögðu: Einar Jónsson, Eiríkur
Briem, Guðjón Guðlaugsson, Júlíus
Havsteen, Sigurður Stefansson, Stgr.
Jónsson og Þórarinn Jónsson. En nei
sögðu: Björn Þorláksson, Guðm.
Björnsson, Hákon Kristófersson, Jón
Jónatansson, Jósef Björnsson og Sig-
urður Eggerz. — Um málið töluðu
við 3. umr., auk flutningsmanns til-
lögunnar, ráðherra, er sýndi fram á
mikla galla frumvarpsins, sem fyrir
lá, og að hitt væri úrslitavænlegra
fyrir málið, að ræða það fyrst við
konunginn og koma svo fram með
stjórnarfrumvarp um fánann, og svo
síra Sig. Stefánsson, er hvatti stjórn-
ina mjög til þess að beita sjer fyrir
málinu og reyna að fá því framgengt
í sem fullkomnastri mynd.
Því fer fjarri, að þessi úrslit máls-
ins hafi alment vakið gremju hjer í
bænum, eins og eitt blaðið sagði í
gær. Lögr. veit, þvert á móti, ekki
betur en að menn yfirleitt láti sjer
þau vel líka, því flestum þótti frum-
varpið, sem um var að ræða, ómynd,
og þeir, sem fastast höfðu áður fylgt
málinu, voru mjög óánægðir með
það.
Fallin frumvörp.
Feld hafa verið frv. um máls-
kostnað, um sjerstaka dómþinghá í
Öxnadal, um sparisjóði og frv. L.
H. B. um að leggja Bústaði og
Skildinganes undir Reykjavík.
Ennfremur feldi n. d. í fyrra dag
frv., er þeir Bjarni, Skúli og Benedikt
fluttu um það, að numið skyldi það
ákvæði vera úr lögum 18. sept. 1891
er fyrirskipa staðfesta þýðingu á
dönsku af íslenskum lögum.
Stjórnarskráin.
Efrideildarnefndin (Bj. Þorl., Sig.
Egg., Þór. J., Jón Jónat. og Guðj.
Guðl.) leggur til að frumv. verði
samþykt óbreytt. Segir hún að það
sje alþjóðarkrafa að málinu verði á
þessu þingi ráðið til lykta á viðun-
anlegan hátt. Nálega allir muni
vera sammála um afnám konung-
kjörna þingmanna og um rýmkun
kosningarrjettarins. Nefndin telur
enga ástæðu til þess að kynferði
ráði kosningarrjetti og telur það
ekki mega lengur dragast að taka
þessa jafnrjettiskröfu kvenfólksins til
greina. Þykir henni óeðlileg tak-
mörkun á kosningarrjettinum að allir
skyldu ekki þegar fá kosningarrjett-
inn á sama aldri, en vill ekki breyta
þessu, þar sem það gæti orðið frv.
að falli. Með skipun efri deildar á-
lítur nefndin fengna nægilega stöðv-
un í þingið, og telur það kost á
þessu fyrirkomulagi, að ekki þurfi
að breyta kjördæmum í landinu,
sem jafnan mundi valda mjög mikl-
um erfiðleikum. Hins vegar finst
henni ekki sjerstök ástæða vera til
að binda kosningarrjettinn til efri
deildar við hærri aldur. — Sjerstak-
lega er nefndin óánægð með það, að
yfirdómurum er bönnuð þingseta.
Yfir höfuð lítur nefndin svo á, að
þó ýmislegt megi með rjettu finna
að frv. þessu, þá sjeu í því fólgnar
svo miklar rjettarbætur, að rjett sje
að samþykkja það. Örðugt mundi
og reynast að afgreiða þannig lagað
frv. frá þinginu, að allir væru á-
nægðir með það. Ágreiningur hlýt-
ur altaf að rísa af ýmsum ákvæð-
um, sem eigi heima í stjórnarskránni,
og verður því að una við það, ef
meginatriðin eru þannig að vel fari.
Bannmálið.
Tillaga G. Egg. og Valt. Guðm.
um atkvæðagreiðslu um að nema úr
gildi aðflutningsbannlögin, var til
umræðu í gær. G. E. hjelt langa
ræðu fyrir tillögunni, en L. H. B.
Guðm. Guðrnundsson.