Lögrétta - 22.10.1913, Page 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
fORARINN B. ÞORLÁKSSON.
Veltu.Bundl 1.
Tal.imi 369.
LOGRJETTA
Rit.tjöri:
PORSTEINN 8ÍSLAS0N
Plngholtsitræti 17.
Taliimi 178.
M 40.
Reykjavík 33. október 1913.
VIII. árg.
I. O. O. F. 9510249.
Lárus Fjeldsted.
Yfl[ppjettarmálaf*Br»lum»Our.
Lækjargatá 2.
Hetma kl. 1 1 —12 og 4—7.
Bækur,
fnnlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir i
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar,
Grunnl. Claessen
læknir.
Bókhlöðnstíg ÍO.
Heima lil. 1—8.
+
Kr. I. Jóqssoq ritstjóri.
21. maí 1875 — 27. sept. 1913.
Kristján Hans Jónsson — svo hjet
hann fullu nafni — var fæddur á Hörðu-
bóli í Dalasýslu 21. maí 1875. For-
eldrar hans voru: Jón bóndi Jóhanns-
son (frá Laxárdal á Skógarströnd) og
Soffía Ólafsdóttir. Faðir hans var
orðlagður mannkostamaður og mesti
dugnaðar- og iðjumaður, en móðir
hans var ágætiskona, og bæði af góð-
um bændaættum. Systkini hans, sem
lifa, eru: Lilja, ljósmóðir á Kambi í
Reykhólasveit, Guðriður, gift Arngr.
Fr. Bjarnasyni, og Sigfús, nú 1 Vest-
urheimi. — Foreldrar Kristjáns voru
efnalítil og gekk hann því snemma
að daglegum störfum og þótti dug-
legur til allra verka. Mentun fjekk
hann enga frekar en þá var títt um
bændabörn, enda misti hann föður
sinn um tvítugt og móður sína 13
ára, — nema lítilsháttar tilsögn hjá
sóknarpresti sínum, sr. Eiríki Gísla-
syni (nú á Stað í Hrútafirð), sem
hafði hvatt hann til að ganga menta-
veginn. Þegar Kristján var um tvítugt,
hafði hann fast i hyggju að ganga i
Ólafsdalsskólann og gera búskap að
æfistarfi sinu, og mun slíkt oft hafa
hvarflað i hug hans síðar. Haustið
1896 kom hann hingað til ísafjarðar
og rjeðist þá til Stefáns Runólfsson-
ar til þess að nema prentiðn. Fór
svo frekum þrem árum síðar til Rvik-
ur og vann um tima í Aldarprent-
smiðju, er sira Lárus Halldórsson átti.
Haustið 1901 kom hann aftur hingað
til bæjarins og hafði verið ráðinn
hingað til Prentsmiðjufjelags Vest-
firðinga, er stofnaði blaðið „Vestra”.
Varð hann ábyrgðarmaður blaðsins
og átti strax nokkurn þátt i ritstjórn
þess. En keypti blaðið og prent-
smiðjuna að fullu eftir tæpa ársdvöl
hjer, og annaðist siðan ritstjórn þess
að öllu leyti að heita mátti þar til 3 sið-
ustu árm, og skrifaði hann þó einnig þá
mikið i blaðið. Blaðamenskan varð
þvi aðalstarf hans um fullan tug ára,
enda fjell honum það starf vel. Bera
ljóst vitni um það mörg brjef frá
ýmsum merkismönnum landsins, er
þökkuðu og viðurkendu starf hans.
Eru þó miklir örðugleikar á blaða-
mensku i smábaejum.
Þegar hann kom til Reykjavíkur,
voru þar miklar fjelagshreyfingar með-
al ýmsra manna og tók hann allmik-
inn þátt i þeim, svo og jók hann
þar mjög mentun sfna, svo hann var
lærðari mörgum skólagengnum manni.
Stjórnmál ljet hann og þá til sín
taka og varð ákveðinn heimastjórn-
armaður; fylti hann þann flokk jafn-
an og mátti með sönnu kallast fylk-
ingarbrjóst fiokksins hjer í bæ. Þó
átti hann engan pólitiskan óvin.
Syndu síðustu alþingiskosningar Ijós-
lega, er hann var hjer i kjöri, að
hann hafði bæði traust og álit bæj-
arbúa.
Fjelagsmál bæjarins Ijet hann mjög
til sín taka. Var einn af aðalmönn-
um Góðtemplara hjer og nær því i
öllum öðrum fjelögum bæjarins, og
oft i stjórn þeirra.
Auk blaðamenskunnar rak hann
hjer prentsmiðju og bókagerð, sjáv-
arútveg og kaupkmensku um skeið.
Sýnir það Ijóslega framkvæmdarsemi
hans og mikla hæfíleika. Ekki átti
hann þó þvi láni að fagna, að hoss-
ast hátt í scssi að efnum til, enda
varð blaðamenskan ekki honum til
fjár, fremur en títt er hjer á landi; varði
hann til hennar miklum tima og fyr-
irhöfn, en bar minna úr býtum en
skyldi.
Þetta eru lauslegir drættir úr æfi
hans.
Gáfur Kristjáns voru miklar og
fjölhæfar, og dugnaður og þrek svo
að segja óbilandi. Hann gekk með
ofurhuga að hverju verki — og lagð-
ist fast á; þess vegna var mjög margt,
sem hann kom til framkvæmda.
Skáldmæltur var hann og allvel, þótt
hann færi dult með, og eru sumar
af tækifairisvísum hans einkennilegar
fyrir þjóðlífið, t. d. þessi:
»Frelsi er vort flokksorðtak,
— en framkvæmd, hálsar góðir:
að standa kyrrir, beygja bak
og bíða þolinmóðir*.
Vísan lýsir og vel skaplyndi hans
og lifsskoðun. Hann hataði kyr-
stöðuna og deyfðina; vildi fram til
gagns og sigurs fyrir þjóðina og
bæjarfjelagið, sem hann starfaði i.
Þeir munu vera fáir af samborgur-
um hans, sem meira hugsuðu um
framtið og hag ísafjarðar en hann.
Og bærinn hefur sem slíkur mist
mikið við fráfall hans. Hann var að
upplagi geðríkur og ákaflyndur, þótt
þess yrði sjaldan vart, en hreinn i
lund. Fjörmaður var hann hinn mesti
og tók þátt í líkamsæfingum þar til
rjett fyrir banalegu sína. Aðgerða-
leysi var hans mesta mein, enda
mátti hann heita sívinnandi.
23. febrúar gekk Kr. H. Jónsson
að eiga Guðbjörgu Bjarnadóttur, fóst-
urdóttur Jóns alþm, Sigurðssonar frá
Gautlöndum, er nú lifir mann sinn
ásamt fimm börnum: Jóni, Solveigu,
Soffiu, Kristjönu og Evu. Heimilis-
líf þeirra hjóna var jafnan mjög
skemtilegt, og vart getur betri forsjá
heimilis en hann reyndist konu sinni
og börnum.
Kristján kendi sjúkdóms þess, er
dró hann til dauða, á öndverðu sumri;
hafði hann í fyrstu von um, að það
mundi skjótlega batna, en eftir því
sem lengur leið, ágerðist hann meir og
meir, svo fyrirsjáanlegt var, að dauð-
inn einn mundi veita hvíldina. En
þó dagsverk Kristjáns hjer væri mikið,
átti hann margt eftir óstarfað, enda
á besta skeiði, og vonaði því að sjer
mundi enn auðnast að neyta krafta
sinna til sigurs áformum sínum og
hugsjónum. En dauðinn vængstýfði
þær að þessu sinni— eins og lífið
hafði oft gert áður. En minning
verka hans lifir í þessum bæ — og
hjá þjóðinni, og hún verður honum
„úbrotgjarn lofköstur". — Hann and*
aðist á Landakotsspítalanum í Reykja-
vík 27. f. m. kl. 5 síðdegis, enjarð-
arförin fór fram 9. þ. m. frá dóm-
kirkjunni og hjelt sira Friðrik Frið-
riksson líkræðuna, en tvö kvæði voru
sungin eftir Guðm. Guðmundsson
skáld.
Isafirði 12. okt. 1913.
A. F. B.
EimskipauöfnÍM.
Enn hafa komið uppástungur um
einiskipanöfnin og fara þær hjer á
eftir:
N. Dreki, S. Gammur. N. Stig-
andi, S. Ormur. N. Drangey, S.
Hekla. N. Tindastóll, S. Esjan, N.
Vonin, S. Sigurfari. N. Hjálpin, S.
Sigurflugan. N. Hannes Hafstein, S.
Björn Jónsson. N. Helgi magri, S.
Kveldúlfur. N. Björn Jónsson, S ís-
land. N. ísbjörn, S. Ægir. N. Bangsi,
S. Ægir. N. Norðri, S. Suðri. N.
Hannes Hafstein, S. Jón Sigurðsson.
N. Jónas Hallgrímsson, S. Bjarni
Thorarensen. N. Þorskur, S. ísa.
Einn skrifar:
Nöfnin þurfa að vera þannig úr
garði gerð, að útlendingar eigi hægt
með að skrifa þau, ættu því hvorki
að hafa ð eða þ, og umfram alt ættu
þau ekki að vera löng. Hjer eru
nokkur:
ísland, Vínland, Hálogaland, Snæ-
land, Grænland, Gautland.
Af þessum nöfnum er miklu úr
að velja og þau eru langt um smekk-
legri og viðkunnanlegri en t. d.
Gullfoss, Dettifoss, Tröllafoss, Goða-
foss o. s. frv.
B. Ó.
Stdrveöur og skipskaðar.
Aðfaranótt síðastl. mánudags kom
hjer eitthvert hið mesta ofsarok á
landnorðan, sem menn þykjast muna
til um langan tíma. Stórviðrið stóð
fram eftir mánudeginum, en er á
hann leið, fór þvf að slota, og var
þó mjög hvast allan daginn til kvölds.
En nóttina eftir lægði mesta veður-
ofsann og var þó allhvast, og eins f
gær. Nokkurt frost var, meira þó í
gær en mánudaginn.
Hjer við bæinn urðu nokkur slys
af veðrinu. Kolageymsluskip, sem
Chouillou kaupmaður átti hjer á
höfninni, slitnaði upp og rak f land
f Skuggahverfinu, nálægt Sjávarborg.
Þetta var snemma á mánudagsmorg-
un. Rak það upp á hlið f fjöruna,
en valt svo þannig um, að þilfarið
sneri til sjávar. Tveir menn voru í
skipinu, Norðmaður, P. A. Olsen að
nafni, aldraður maður, og ungur
maður fslenskur, Kristján Jónsson.
Þeir fóru upp á kinnung skipsins
og bundu sig þar fasta, en brimlöðr-
ið gekk oft yfir skipið meðan flóð
stóð yfir. Milli kl. 10 og 11 um
daginn náðust mennirnir. Fóru 6
menn úr landi til að bjarga þeim:
Sigurjón Pjetursson, Ellingsen Slipp-
stjóri, Ólafur Grfmsson, Ölafur frá
Laugalandi, Guðm. Kr. Guðmunds-
son og Kristinn Brynjólfsson skip-
stjóri. P. A. Olsen var mjög
þjakaður eftir volkið, og var fluttur
á sjúkrahús, en hefur náð sjer þar
aftur. Á hinum sást lítið, sem yngri
var.
Siðar um daginn rak upp skamt
austan við Rauðará botnvörpuskipið
„Frey", er komið var í vetrarlegu
þar á vfkinni. Skipið er eign h/f
P. J. Thorsteinsson & Co. Það hef-
ur lent upp f kletta, og f gær var
farið að reka úr því, bæði brot úr
stjórnpallinum og fleira ofan þilfars.
Eitt gat var þá að minsta kosti
komið á þá hlið skipsins, sem að
landi sneri, en hvort hin hliðin væri
mikið brotin, varð ekki sjeð. Gufu-
skipið „Nora", eign sama fjelags,
var einnig tæpt statt, en þvf var
bjargað f gær. Það lá nærri „Frey".
Vjelarbátur, sem Friðriksen kaupm.
á, slitnaði einnig upp á höfninni; rak
hann á land við bryggju Björns
Kristjánssonar og brotnaði eitthvað.
Ymsar bryggjur brotnuðu og
skemdust meira og minna.
Landsfminn slitnaði vfða, svO að
ekki náðust sambönd lengi f gær
lengra en til Borðeyrar, hvorki austur
nje vestur þaðan.
Frá Vestmanneyjum hefur frjetst,
að þar hafi engin slys orðið.
En hjer suður með sjónum hafa
orðið slys á vjelarbátum, að minsta
kosti á tveimur stöðum rekið upp
báta. Annan átti Guðm. Þórðarson
f Garði, hinn Eirfkur í Bakkakoti f
Leiru.
Vjelarbátar farast.
7 menn drukna.
Síðastl. miðvikudag fórst vjelar-
bátur af Seltjarnarnesi á leið hjeðan
til Sandgerðis, með 3 mönnum.
Hann lagði af stað hjeðan um morg-
uninn, og kl. 5 um daginn hafði
sfðast sjest til hans suður með landi.
Þá var orðið vont f sjó, og er hald-
ið að hann hafi höggvið niðri á
grynningum þar syðra og liðast
sundur. Ýmislegt úr honum hefur
sfðan fundist rekið. Hann var með
eitthvað af vörum suður eftir.
Mennirnir, sem fórust þarna, voru:
Magnús Guðmundsson frá Sandgerði,
23 ára, formaður; Guðjón Bjarnason,
frá Bjarnabæ, 43 ára, og Baldvin
Kristjánsson, 27 ára, báðir Reykvík-
ingar. B. Kr. lætur eftir sig konu
og 3 börn ung.
Síðastl. fimtudag höfðu 4 menn
úr Súgandafirði farist á vjelarbáti á
leið til Flateyrar, og ætluðu að ná
þar lækni, segir í „Vísi* á sunnud.
var. Haldið, að báturinn hafi lent á
skeri, farið of nærri landi, og hafði
eitthvað rekið úr honam.
Þeir, sem þar fórust, hjetu: Asgeir
Kristjánsson, Jón Friðriksson, Bene-
dikt Guðmundsson og Halldór Gunn-
arsson, allir úr Súgandafirði.
3saf. í „Sparkli9inn“.
ífeaf. er það ekkert láandi, þótt
hún sje bæði gröm og aum yfir því
sfðastl. laugardag, að sjá hve lftið
varð úr „ávarpi* þeirra fjelaga, þeg-
ar Lögr. hafði gagnrýnt það f síð-
asta tbl. Hún mun hafa haldið það
áður, að svona ættu einmitt stefnu-
skrár stjórnmálaflokka að vera; þar
ætti sem mest að varast að láta koma
fram ákveðna skoðun á nokkru máli.
Hennar álit á þessu mun hafa verið
eitthvað á þá leið, að allir stjórn-
málaflokkar ættu að láta sjer koma
ósköp vel saman og, að þessu mætti
ná með þvf, að þeir gæfu allir út
að mestu leyti samhljóða stefnuskrár,
ljetu frá sjer fara einhver falleg orð
til kjósendanna, sem allir gætu fall-
ist á, en enginn hefði neitt á móti,
t. d. að „halda ötullega fram sjálf-
stæðismálum íslands", en varast þó
að reka sig þar á Dani o. s. frv.
Þá yrðu allir þingmenn kosnir upp
á stefnuskrár allra fiokka og allir
flokkar gætu haldið því fram á eftir,
að þeir hefðu sigrað. En ráðherra
yrði sá, sem best byði f atkvæði
þingmanna og hjeti fylgismönnum
sfnum mestum hlunnindum. Eitt-
hvað á þessa leið mun það hafa ver-
ið, sem fyrir henni hefur vakað, þeg-
ar hún var að dásama „ávarpið".
Hún mundi helst vilja vera með öll-
um frumvörpum, sem fram hafa kom-
ið í sambandsmálinu, ef ekki öllum
í einu, þá til skiftis að minsta kosti,
sinn tfmann með hverju, til þess að
þóknast öllum. Hún vill öllum stefn-
um og öllum málum vel, vill vera
með þeim öllum, góð við alla, öll-
um fylgjandi og alla styðjandi. Hún
finnur auðvitað til þess, að þetta er
fallegur hugsunarháttur og þykir
hart, að allir skuli ekki geta verið
ánægðir með þetta.
Nú sem stendur eru það þó
„Sparkliðarnir* frá 1911, sem mest-
ar hafa ástir hennar. Eins og menn
muna, klofnaði Sjálfstæðisflokkurinn
þá á þingi og var annar hlutinn
nefndur „Sparklið". Höfundar meiri-
hlutafrumvarpsins frá 1909 urðu þá
forkólfar „Sparkliðsins", og fyrsta
og helsta ástæða þeirra, er þeir báru
fram vantraustsyfirlýsingu á Björn
heitinn Jónsson, var einmitt fram-
koma hans í sambandsmálinu og af-
skifti hans af meirihlutafrumvarpinu
frá 1909. Reyndar voru í „Sparklið-
inu" fleiri menn, en þeir munu þá
hafa greitt vantraustsyfirlýsingunni
atkvæði af lfkum ástæðum og Heima-
stjórnarmenn, en þær ástæður voru
alt aðrar. En það eru „Sparkliðs"-
ástæðurnar frá þeim tfmum, sem
ísaf. er nú að taka upp, enda eru
líka tveir þingmennirnir, sem þar
voru fremstir f flokki, með henni
undir „ávarpinu", B. Sv. og Sk. Th.
Og þriðji þingmaðurinn, sem þar er,
B. Kr., er einmitt sá maðurinn, sem
upptökin átti að „Sparkliðs"-hreyf-
ingunni, þvf heima hjá honum er
sagt að undirbúningsfundirnir hafi
verið haldnir, þótt hann laumaðist
sfðan burtu frá öllu saman, þegar
hann sá að sparkararnir gátu ekki
orðið fjölmennari en þeir að lokum
urðu. Og nú er það hann og „Spark-
liðið* gatnla, sem siglir ísaf. fram
til kosninganna með „ávarpið" góða
efst á siglutrje.
ísaf. vill nú láta „bræðinginn" svo
kallaða frá 1912 hafa verið hjer um
bil sama og meirihl.frv. frá 1909.
Hjer er nú ekki rúm til að fara út
í samanburð á þessu. En spyrja
mætti hana að þvf, hvernig á þvf
mundi standa, að „Sparkliðs“-mál-
gögnin, „Þjóðv." og „Ingólfur", höm-
uðust að henni meðan hún fylgdi
samtökunum frá 1912, ef þau hefðu
verið svo gott sem samhljóða þeirra
eigin frumvarpi.
Hún minnist á sambandskostina
frá haustinu 1912 og er að reyna
að gylla sig með þvf f nýstofnaða
fjelagsskapnum, að hún hafi ekki
verið með þeim. En mundu ekki
tfmarnir sýna, að rjettara hefði ver-
ið að taka þeim en hafna? Reynd-
ar voru þeir afturför frá því, sem
í boði var 1908. En mikið spor í
Sjálfstæðisáttina voru þeir frá þvf,
sem nú er. Og þar, sem um þá
var rætt, voru þeir ekkert misklíðar-
efni milli Heimastjórnarmanna og
Sjálfstæðismanna. Móti þeim var
einkum lagt af 2 mönnum, og var
annar gamall Heimastj.maður, hinn
gamall Sjálfst.maður. Og með þeim
var líka einkum mælt af 2 mönnum;
annar þeirra var gamall Heimast.m.,
hinn gamall Sjálfst.maður. Þetta veit
ritsj. ísaf. að rjett er, því hann var
sjálfur áheyrandi. ísaf. man það ef
til vill lfka, að þá var vinur hennar
B. Kr. ófáanlegur til að segja, hvort
hann væri með eða móti, þótt all-
mikið væri að honum lagt, að segja
annaðhvort af eða á. Og næsta
lftill „sjáltstæðis“bragur var á tali
hans þá. Það man ísaf. ef til vill
lfka. Lögr. man að minsta kosti
ekki til þess, að hún hafi heyrt
fjarlægari ummæli öllu því „sjálf-
stæðis* hjali, sem ísaf. hefur áður skreytt
sig með, en einmitt ýmislegt af því,
sem bankastjórinn ljet sjer þá um
munn fara.
Reykjavík.
Bjarni Porkelsson bátasraiðnr
verður í vetur komandi, eins og síð-
astl. vetur, við smfðar á Eyrarbakka.
Hann hefur þar nú 3 vjelarbáta í
smfðum. Þegar þeir eru fullgerðir,
hefur hann smfðað alls 78 vjelarbáta
og sett inn sjálfur vjelar í 45 af þeim.
Stærstur þessara báta er „Gammur-
inn", sem hann smfðaði fyrir Björn
Gfslason og nú er í Hafnarfirði.
Fyrsta vjelarbátinn, sem smfðaður var
hjer á landi, smíðaði Bjarni fyrir