Lögrétta - 12.11.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA’
189
j-LTL_n_n_rLr
Fyrsti jólabasar
bæjarins
veréur opnaéur á laugaréaginn
í vefnaðarvöruverslun
C. A. Hemmerts.
Jltf Rosfar ðO aura (stR.)
cfiofié fœRifœrié.
n n rLn n n
Landsfrægu Peysurnar
og NÆRPÖTtN eru nú komin í afar fjölbreyttu
tDrvali
í AUSTURSTRÆTi 1.
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
Loksins
eru KVBNREGNKÁPURNAR
komnar ;
en kosturinn er, að þær eru fagrar og ódýrar
í Austurstræti 1.
^ — ____
Asg. Gr. Cjíimiilaiigsíöioii «fc Oo.
Góð ábúðarjörð!
„Eyvík" í Grímsnesi fæst til kaups eða ábúðar í fardögum 1914.
Upplýsingar fást hjá búfr. Gísla Þorbjarnarsyni, Rvík, og Jóhannesi Einars-
syni á Eyvík.
inum. En að öðru leyti gat hjer
heldur ekki verið um neitt trún-
aðarmál að ræða, þar sem samið
hefði verið á sínum tíma við
marga skuldheimtumenn um-
rædds manns hjer í bænum, þar
á meðal ýmsa andstæðinga hans
i stjórnmálum, og lagt fyrir þá
yfirlit yfir efnahag mannsins. Og
eins og menn undruðust á fund-
inum að Ágúst skyldi fara að
koma þessu umtali af stað, eins
eru menn alment hissa á því, að
Lárus skyldi í grein sinni í ísa-
fold gera þetta að blaðamáli.
Lárus er mjög gleiður yfir því
að hann hafi sem* fundarstjóri
átalið að jeg sagði um einn fund-
armann, að hann væri »ekki með
sjálfum sjer«. En petta voru einu
orðin í rœðu minni sem hann
átaldi, og má þó geta nærri að
hann hafi ekki setið sig úr færi.
Af þessu má marka hversu stór-
yrtur jeg muni hafa verið i ræðu
minni. En svo stóð á þessum
ummælum mínum, að einn mjög
æstur fylgismaður Lárusar greip
fram í ræðu mína og neitaði
einhverju, sem jeg hafði sagt, og
sagði jeg þá i spaugi við hann,
að hann mundi ekki neita þessu
ef hann væri alveg með sjálfum
sjer, en það væri hann ekki i
kvöld. Maðurinn tók þessu sem
spaugi eins og það var talað og
brosti að því, en Lárus gerði sig
voða byrstan alveg að ástæðu-
lausu. En það er sjálfsagt af því
að Lárús er sjálfur svo dæma-
laust siðprúður og orðvar á fund-
um að hann er svo strangur um
siðsemina, telur líklega engum
manni vorkunn að kunna góða
fundarsiði, sem hafa heyrt hann
og sjeð í bæjarstjórninni hjer
undanfarið, eða t. d. í efri deild
alþingis 1911 — hvilík landsfræg
fyrirmynd í siðprýði á funduml!
í grein sinni rennur Lárus frá
sumu af því illa, sem hann sagði
um Jón Þorlálcsson á fundinum,
þar á meðal ásökuninni um
manndráp. Lykist hann hafa
lesið þann ræðukafla sinn, sem
hjer ræðir um, upp af blöðum,
en minnisblöð hans og minnis-
bækur hafa leiðinlega fallið í áliti
í seinni tíð. Og vist er um það,
að hann sagði alt annað um
þetta á fundinum heldur en
hann skrifar í ísafold. Nóg sönn-
un þessa er það, að Jóni Jóns-
syni sagnfræðing ofbuðu svo um-
mæli Lárusar hjer að lútandi, að
hann gekk þegar i stað af fundi.
En Jón Þorláksson sýndi Lárusi
í síðasta tölublaði Lögrjettu refsi-
vönd laganna — og þó aðeins i
Ijarlægð væri, þá tók Lárus þeg-
ar til fótanna í ísafold.
Reykjavík 11. nóv. 1913.
Eggert Claessen.
Ileim f ru Gtrænlandi. Vig-
fús Sigurðsson, sá er var í leigangr-
inum með Koch kafteini yfir Græn-
landsjökla, kom heim hingað í fyrra-
dag með „Ceres" frá Khöfri. Þangað
komu þeir fjelagar fjórir, sem 1 för-
inni voru, 17. október og var tekið
þar mjög vel. Koch kafteinn sagði
frá förinni í landfræðingafjelaginu í
Khöfn 30. okt. Vigfús hafði reynst
mjög vel í ferðinni. Hefur ráðherra
skrifað hingað, að Koch hafi hrós-
að honum mikið og sagt meðal
annars, að hann væri nú ekki heim
kominn til Khafnar, ef Vigfús hefði
ekki verið með. Konungur hefur
sæmt Vigfús verðleika-medalíunni.
Reykjavík.
Alþ.tíðindin. Af þeim er sfðast
út komið 6 h. af umr. í nd.
Frá Ameríku komu f fyrra dag
með „Ceres" 12 íslendingar, og er
sagt, að sumir af þeim sjeu alkomn-
ir. Meðal þeirra er Gunnar sonur
Gunnars kaupm Gunnarssonar hjer
í bænum. Annar heitir Jóhann
Bjarnason.
Aukaskip frá Sam. fjel., „Nord
Jylland", kom hingað í gærkvöld
með vörur og fer hjeðan til Akur-
eyrar.
Matth. Jochumsson skáld varð
í gær 78 ára. Hjeldu þá nokkrir
kunningjar hans honum samsæti og
var þar fjörugt og glatt á hjalla, en
fjörugastur allra hafði þó heiðurs-
gesturinn verið. Hann fer heim aft-
ur til Akureyrar 15. þ. m. Bók er
nýkomin út eftir hann um ferð hans
til æskustöðvanna sumarið 1912 og
þar margt nýrra og fallegra kvæða.
Kruppsmálin þýsku. Símað er
fra Khofn 9. þ. m., að daginn áður
hafi dómur fallið í málinu gegn fje-
laginu, sem nú ræður fyrir hinni
heimskunnu Krupps vopnaverksmiðju
f Þýskalandi. Malið hófst fyrir áras-
ir, er gerðar voru í þýska þinginu
í sumar á stjórn fjelagsins, og var
þá skýrt frá því hjer í blaðinu. í
haust voru nokkrir þýskir herfor-
ingjar dæmdir frá embætti fyrir að
hafa látið útsendurum vopnasmiðj-
unnar í tje upplýsingar frá skrifstof-
um herstjórnarráðsins, sem ekki mátti
opinbera. Nú segir í símskeytinu,
að fjelagið hafi verið dómfelt „fyrir
landráð og afskaplegar mútugjafir".
jlK. jVSagnús (Mfni) Isknir,
sjerfræðingur í húðsj Úk-
dómum.
Viðtalstími kl. 9—11 árdegis.
KirkjustriBti 12.
Aukafundur
Pilskipaábyrgðaríjelagsins verður
haldinn í Iðnó, uppi a lofti, þriðju-
daginn 18. þ. m. kl. 5 síðd.
Helsta umræðuefni er um bætur
fyrir skipið Ágúst, sem brann við
Snæfellsnes næstliðið haust.
Tr. Guimarsson.
Uppboð.
Hvítgrár hestur, stór og feitur,
á að giska 10 vetra, flatjárnaður
með slitnum skeifum og ómark-
aður, sem er í óskilum hjá Pjetri
úrsmið Hjaltested, Sunnuhvoli hjer
í bænum, verður seldur á opin-
beru uppboði þann 6. desember
næstkomandi kl. 12 á hádegi, ef
rjettur eigandi eigi gefur sig fram
við undirritaðan innan þess tíma
og sannar eign sína á hestinum og
greiðir áfallinn kostnað.
Bæjarfógetinn í Reykjavík,
5. nóvbr. 1913.
c76n cIKagnússon.
Vátryggið «£« í „General".
Varnarþing i Reykjavik. — Stofnsett 1885.
Sig Thoroddsen.
Heima 3—5. Talsími 227.
Oddur Gíslason
yfirrjottarmálaflutningsmaður,
Laufásveg 22.
Venjul. heima kl. II—12 og 4—5.
Eggert Claessen
yfirrjottarmálaflútnlngsmaður.
Pósthússtrætl 17. Venjulaga heima kl. 10—II
og 4—5. Taíslml 16.
Forfulg't,
eller en spændende Kamp paa Liv
og Död, 226 Sider, 50 Öre. Sola:
Som man saar — Kr. 1,25 ib. i Pragt-
bind; en af den berömte Forfatters
mest læste Böger. Begge Böger sen-
des portofrit mod Indsendelse af 2
Kr. pr. Postanvisning. Samtidig med-
fölger ny udkommen Bogfortegnelse
over ca 200 nye Böger. Önskes Kata-
log over Hygiene, Sygepleje og Bar-
berartikler, medsendes den gratis.
A.Brandi,Prinsessegade,Kbhvn C.
Iæs(a blaö á laitgardaginn.
Prentsmiðjan Gutenberg. ^
Jón ÞorldkssonRafmagn úr vatnsafll.
(Frh.)
nægja til þess 4, hestöfl ef verja má
til þess 15 mínútum, en á hálftíma
má jafnvel gera það með 2 hestöfl-
um. Sje nú gert ráð fyrir 1 hest-
afli til annara nota á meðan (ann-
aðhvort til ljósa eða til þess að
halda vatnshitaranum heitum), má
sjá að 3 hestöfl eru það minsta,
sem mun verða komist af með til
eldunar á nokkurnveginn stóru heim-
ili, og mjög æskilegt að hafa dálítið
meira. Þessu til sönnunar skulum
vjer líta ögn nánar á hvað fá má
úr 3,,hestöflum.
í yfirlitinu að framan má sjá að
eitt hestafl er sama sem 736 watt.
En nokkuð af þessu tapast alt af,
svo að meðaltali má ekki telja að
inni í húsi eða í suðutækjum fáist
meira en 70% eða rúm 500 watt,
úr hestaflinu. Úr þrem hestöflum
fást þá rúm 1500 watt. Nú sam-
svaraði ein hitaeing 427 kgm., og
einn watt tími 367 kgm.; af þessu
má reikna út að ein hitaeining sam-
svarar 1,19 w*tt tímum. Úr 1500
watt tímum fást þá = h. u. b.
1300 hitaeiningar. Með öðrum orð-
um, úr þessum 3 hestöflum getum
við fengið 1300 hitaeiningar á hverj-
um klukkutíma. Ef allur kraftur-
inn er stöðugt brúkaður til þess
að hita vatn, fást þá á hverjum
klukkutíma 13 Htrar af 100 stiga —
sjóðheitu vatni. Sje nú að morgni
búið að koma upp suðu á 13 lítrum,
og þurfi að halda henni við í næstu
2 klukkustundirnar, skulum vjer ráð-
gera að til þess þurfi 1 hestafl; þá
má nota 2 hestöfl til annars þann
tímann. Munu flest heimili komast
af með þetta, eins og menn sjá, og
það jafnvel þótt eitthvað af aflinu
sje notað til ljósa kvölds og morgna.
Menn munu skilja það, að ekki
er hægt að gefa fasta reglu, sem
gildir fyrir öll heimili, um það hve
mikið afl þarf til matreiðslu. Það
er undir stærð og þörfum heimilisins
komið, og mest undir því, hve mikið
þarf að elda í emu. Um það getur
hver húsmóðir best sagt sjálf, en þá
verður að taka tillit þess, að eldun
roeð rafmagni er svo að segja fyrir-
hafnarlaus, að öðru en því er pöss-
un matarins í pottinum snertir. Pöss-
unin á eldinum fellur alveg burtu.
Þess vegna má án aukinnar vinnu
elda oftar, en minna í hvert sinn,
heldur en þar sem stríða þarf við
eldavjelar með ljelegu eldsneyti,
eins og tíðast er hjer til sveita.
3. Upphitun íverukerbergja. Þar
eru mikil vandkvásði á að segja,
hve mikils afls er þörf, af því að
stærð herbergja og hitunarþörf er
svo afarmismunandi. Til sveita eru
kröfur manna til upphitunar ekki
miklar, og víðast hvar má komast
af með að hita að staðaldri 1 til 2
herbergi.
Rafmagnsofnana má gera færan-
lega, svo að þeir verði fluttir úr einu
herbergi í annað, og þess vegna
mundi á flestum heimilum mega
komast af með 1 ofn, en á stórum
heimilum með 2 ofna, ef ofnarnir
eru hafðir í stærra lægi og aflið er
svo mikið, að ekki verði strax of
kalt í herbergi þó ofninn sje fluttur
um stund í annað herbergi.
Eins og áður var getið, fást úr
hverju hestafli um 7 hitaeiningar á
hverri mfnútu til eldunar, og verða
það 420 hitaeiningar á hverri klukku
stund; við eldunina tapast nokkuð
af hitanum — fer út f loftið í eld-
húsinu í stað þess að fara inn í
matarpottinn — en við herbergja-
hitun er ekki um slíkt tap að ræða,
og þess vegna má telja að þar fáist
um 470 hitaeiningar úr hestaflinu á
hverri klukkustund, en hitaeiningu
nefnum vjer, eins og áður er sagt,
þann hita, sem nægir til þess að
hita 1 lftra af vatni um i° C. 10
hestöfl gefa þá um 4700 hitaeining-
ar á klukkutíma. Þetta er ámóta
mikill hiti og fæst úr 1 kg. af meðal
ofnkolum með þvf að brenna þeim
í miðlungsgóðum ofni. Nú kostar
þetta eina kg. af ofnkolum ekki
nema um 2V2 eyri í kaupstöðum
hjer, og má af þessu sjá, að lítið
verður úr 10 hestöflum þegar þau
eru notuð til hitunar; þau eru pá.
ekki nema 2—3 au. virði um klukku-
tfmann, en mundu f kauptúnum og
borgum seljast á 1,00 til 1,50 um
klukkutímann til vinnu í verksmiðj-
um, og énnþá hærra verði til 'ljósa.
Það gefúr því áð skiljá, að iim her-!
bergjahitun méð ráfmagni getúr
pví aðeins verið að rœða, áð fram-
leiðsta rafmagnsins sfe afdf ódyr,
eða helst að hun kosti ekkert ann-
að en vexti og fyrníngu einhverrar
ekki mjög mikillar stofnfjarhæðar.
Þetta á sjer nú eiftmitt stað, ef ódýr
rafmagnsstöð er bygð fyrir einn eða
fáa sveitarbæi til ljósa og matreiðslu,
og kringumstæður leyfa að gera
hana svo stóra, að ekki þurfi að
nota alt aflið til matreiðslu eða undir-
búnings matreiðslu (vatnshitunar) að
staðaldri. Þegar ekki er verið að
elda, er þá aflið tit matreiðslunnar
ónotað, og ef ekki er hægt að ætla
því annað hentugra verk, er sjálf-
sagt að nota það til hergbergjahit-
unar. Það kostar þá ekki annað en
að hafa þar til gerða ofna, og svo
dálítið meira slit á vjelunum, sem
framleiða rafmagnið.
Hitunarþörf herbergja er mismun-
andi, eftir því hve stórir gluggar
eru á þeim, hve þykkir og skjólgóðir
veggir eru, og sömuleiðis gólf og