Lögrétta - 10.12.1913, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ÞORARINN B. fORLÁKSSON.
VeltuBundi ,1.
Taliimi 369.
LOGRJETTA
Rita tjori:
PORSTEINN BÍSLASON
Pingholtsatræti 1T.
Tal.imi 178.
M ff 8.
Reykjavík ÍO. desember 1913.
VIII. ár^.
1. O. O. F. 9512129.
Liárus Fjeldsted,
Y flrrj ettar málafnrilumiður.
Lœkjargata 2.
Helma kl. I 1-12 og 4-7.
Bækur,
fnnlendar og erlendar, papplr og allskyns
ritföng kaupa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Eimskipafjelag
íslands.
Þátttaka Vestur-íslendinga.
Nýkomið »Lögberg« frá 6. og
13. nóv. skýrir frá miklum við-
búnaði meðal Vestur-íslendinga
til hluttöku í stofnun hins ísl.
Eimskipafjelags. 28. okt. var al-
mennur fundur haldinn í Winni-
peg til að ræða málið. Fundar-
stjóri var Thos. H. Johnson lög-
maður, forseti undirbúnings-
nefndarinnar, en skrifai'i B. L.
Baldwinson.
Jón J. Bíldfell ' hóf umræður
og talaði um vei'slunarsögu ís-
lands og þá örðugleika, sem ís-
lendingar hefðu átt við að striða
í samgöngumálum sinum. Mælti
hann mjög fram með þvi, að
Vestur-íslendingar styddu sem
best stofnun hins ísl. Eimskipa-
fjelags.
Sama gerði Sveinn Thorvald-
son, er næstur talaði og ræddi
málið frá fjárhagshliðinni, sýndi
hvert væri verslunarmagn lands-
ins í útfluttum og innfluttum
vörum, miðað bæði við verðgildi
og þyngd, og skýrði frá þeim á-
huga, sem eimskipafjelagsstofn-
unin hefði vakið hjer heima.
Þá bar síra Fr. Bergmann fram
svohljóðandi uppástungu, studda
af B. L. Baldwinson:
»Þar sem hvatamenn að hug-
myndinni um myndun íslensks
eimskipafjelags, til að halda uppi
samgöngum milli Islands og ann-
ara landa, hafa leitað til vor
Vestur-lslendinga um hluttöku i
fyrirtæki þessu, og
»Þar sem vjer lítum svo á, að
það sje þjóð vorri á ættjörðinni
lífsnauðsyn að eiga skipin, sem
ganga eiga milli landa og um-
hverfis strendur landsins, og hafa
full yfirráð yfir þeim samgöng-
um sjálf, án þess að eiga þar
undir nokkurri erlendri þjóð, og
»Þar sem vjer álitum, að með
þessu væri stigið hið stærsta og
heillavænlegasta spor í sjálfstæðis-
áttina, sem, eins og nú er ástatt,
er unt að stíga, og
»Þar sem vjer lítum svo á, að
fyrirtækið sje hið arðvænlegasta,
ef rjett er á haldið,
»Þá lýsum vjer, sem erum sam-
ankomnir á fundi hjer í Winni-
peg, yfir því, að Vestur-íslend-
ingar ættu að sýna ættjarðarást
sína með þvi, að leggja eins mik-
ið Qe af mörkum til þessa fyrir-
tækis og þeir sjá sjer fært, með
því að kaupa hluti í Eimskipa-
fjelagi íslands, og skorum vjer á
landa vora víðsvegar hjer í Vest-
;urheimi, hvar sem þeir búa, að
^ðsinna máli þessu af alefli með
íflegum íjárframlögum«.
Þá talaði Albert Johnson og fann
taargt að undii'búningi og fyrir-
komulagi fyrirtækisins. Kvaðst
þó ekki vilja spilla fyrir því.
Hann vildi að landsstjórnin hefði
vefi °g vanda af fyrirtækinu, úr
því að það ætti að vera upp á
Með Kristjáni IX. hófst Glúcksborgarættin til valda í Danmörku
1863, og átti hún 50 ára ríkisstjórnarafmæli 15. nóv. síðastl. eins og áður
er frá sagt hjer í blaðinn. Kristján IX. er nú kallaöur „afi Evrópu", því
5 núverandi þjóðhöfðingjar álfunnar eru barnabörn hans, og eru þeir sýndir
hjer á myndinni ásamt afa sínum. Vinstra megin efst er Nikulás Rússa-
keisari, en hægra megin Georg Bretakonungur. Að neðan er vinstra meg-
in Kristján X. Danakonungur, hægra megin Hákon Noregskonungur og í
miðju Konstantín Grikkjakonungur.
landsjóðsstyrk komið, og að hlut-
taka Vestur-íslendinga yrði sú,
að þeir keyptu af landssjóði
skuldabrjef í fyrirtækinu. Var til-
lögu hans andmælt af Árna Egg-
ertssyni, Sveini Thorvaldssyni og
Fr. Bei'gmann. Þoi'steinn Odds-
son kvaðst mundu hafa lagt
meira til fyi'irtækisins en hann
gerði, ef það hefði verið sjer að
skapi. Til þess að annast um alla
vöru- og mann-flutninga til ís-
lands og frá þvi, yrði landið að
eiga 5 milj. kr. skipastól. Vildi,
að Vestur-Islendingar tækju að
sjer að hafa saman i þessu skyni
3 milj. ki'. á 10 árum og Austur-
Islendingar legðu til 2 milj. kr.
á sama tíma. Þá væri hugsjóninni
að fullu og öllu borgið. Ymsir
fleiri tóku til máls. En síðan var
tillaga síra Fr. Bergmanns sam-
þykt með öllum atkv.. að 4
undanskildum.
Þá voru 9 menn kosnir í nefnd
til þess að hafa á hendi fram-
kvæmd i málinu: Árni Eggerts-
son, Thos. H. Johnson, B. L.
Baldwinsson, J. T. Bergmann,
Jón J. Bíldfell, Joseph Johnson,
Jónas Jóhannesson, Rögnv. Pjet-
ursson og Aðalsteinn Kristjánsson.
Árni Eggertsson las svo upp
nöfn þeirra, sem skrifað höfðu
sig fyrir hlutum í fjelaginu, og
var sú skrá svohljóðandi:
Árni Eggertsson . . kr. 10,000
Ásm. P. Jóhannsson . — 10,000
J. T. Bergman ... — 10,000
Jóseph Johnson . . — 10,000
Jón J. Bíldfell ... — 5,000
Jónas Jóhannesson . — 5,000
Loftur Jörundsson . — 5,000
Aðalsteinn Kristjánsson — 3,000
Hannes Pjetursson . — 2,500
Lindal Hallgrímsson. — 2,500
Jóhannes Sveinsson . — 2,000
Sveinn Thorvaldsson. — 1,250
Thos. H. Johnson . — 1,250
Jónas Jónasson . . — 1,000
Jón J. Vopni . . . — 1,C00
Thorsteinn Oddson . — 1,000
B. L. Baldwinson . — 1,000
Hannes Lindal ... — 1,000
Ólafur Pjetursson . . — 1,000
Halldór Halldórsson. — 1,000
Hjálmar Bergman. . — 500
Gísli Goodman... — 500
Þórbjörn Sveinbjörnss. — 500
Jón Eggertsson . . — 500
St. B. Stephanson. . — 500
Ólafur Bjarnason . . — 250
Gunnl. Tr. Jónsson . — 250
I
Samtals kr. 77,500
Árni Eggertsson gat þess, að
nokkrir aðrir hefðu lofað 2—3þús.
kr. hlutakaupum, en vildu ekki
láta nafna sinna getið að svo
stöddu, Svo væru og ýmsir menn
nú fjarstaddir, sem hann hefði
vissu fyrir að keyptu hluti, þegar
fundi þeirra yrði náð.
9 manna framkvæmdarnefndin
hjelt svo fund í Lögbergs-bygg-
ingunni kvöldið 30. okt. og kaus
Árna Eggertsson formann og B.
L. Baldwinson ritai'a. Samkvæmt
heimild frá fundinum 28. okt.
bætti nefndin við sig þessum
mönnum: Sr. Fr. J. Bergmann,
Sv. Thorvaldson, Jóni J. Vopna,
Stefáni Björnssyni ritstj. »Lögb.«
og Th. Thorsteinsson bankaráðs
manni.
í útbi'eiðslunefnd til hlutasölu
voru svo kosnir: Stefán Björns-
son, Rögnv. Pjetursson og B. L.
Baldwinson. — Th. Thorsteins-
son tók að sjer að veita öllu
hlutafjenu móttöku og boi'ga 3°/o
vöxtu af fjenu þann tíma, sem
það kynni að liggja í bankanum.
Foi'gangsnefndin hefur svo gefið
út svohljóðandi »Ávarp til Vest-
ur-íslendinga«, sem pi’entað er i
»Lögb.« 6. nóv.:
»Vjer undirritaðir, sem á al-
mennum fundi hjer í borg, dags.
30. okt. s. 1, vorum til þess
kosnir, að gangast fyrir hlutasölu
meðal Vestur-Islendinga í Eim-
skipatjelagi íslands, leyfum oss
hjer með að skora á alþjóð ís-
lendinga vestan hafs að bregðast
drengilega við þeirri hinni fyrstu
einróma bæn íslensku þjóðarinn-
ar, til vor senda af forgöngu-
mönnum fyrirtækisins á lslandi,
að kaupa hluti í þessu fjelagi.
Nefndin á íslandi hefur ákveð-
ið, að stærð hlutanna skuli vera
25 kr., 50 kr., 100 kr., 500 kr.,
1,000 kr. og 5,000 krónur og eru
minslu hlutirnir settir 25 krónur
$6,75, til þess að gera mögulega
sem viðtækasta hluttöku, það er
að segja, svo hver einstakur Is-
lendingur, karl og kona, hversu
fátækur sem hann kann að vera,
geti átt kost á því að eiga hlut i
fjelaginu. Forstöðunefnd fyrir-
tækisins biður oss Vestur-íslend-
inga, að kaupa ekki minna en
200 þús. króna virði af hlutum í
fjelaginu, eða þaðan af meiri upp-
hæð, éins mikla og vjer reynumst
fúsir til að verja því til eflingar.
íslendingar hjer i borg hafa
þegar skrifað sig fyrir 77,500
krdna virði af hlutum, og teljum
vjer líklegt að þeir muni, áður en
hlutasölunni er lokið, fullgei’a
hundrað þúsund ki'óna hluta-
kaup i fjelaginu. Fjórði partur
gi'eiðist um leið og kaup eru
gei'ð, hitt á 6, 12 og 18 mánuð-
urn.
Vjer teljum Eimskipafjelags-
stofnun þessa þá lang-þýðingar-
mestu hi'eyfingu, sem nokkurn
tíma hefur komið á dagskrá með
islensku þjóðinni í sögu hennar,
og teljum víst, að hverjum sönn-
um syni landsins, beggja megin
hafsins, sje það heilhuga þrá, að
hún megi færa i skauti sínu
blessunarríkan ávöxt til verslun-
arlegs sjálfstæðis ættjörð voi'ri og
vei'ði þjóð hennar til sannrar
menningar.
Stofnfundur fjelagsins verður
haldinn í Reykjavík þann 17.
janúar n. k.
Nokkru fyrir þann tírna þyrft-
um vjer að geta sent þangað á-
kveðið skeyti um það, hverrar
fjárupphæðar íjelagsstjórnin má
vænta frá Vestur-íslendingum.
Vjer mælumst þess vegna til þess,
að þeir hinir möi'gu menn, hver-
vetna í bygðum íslendinga hjer
vestra, sem vjer ritum og send-
um boðshrjef til, viðvíkjandi
hlutakaupum, vildu bregða sem
fljótast við, og hafa samtök til
þess, að sem allra ílestir landa
vorri taki þátt í þessu fyrirtæki.
Einnig óskum vjer, að þeir ís-
lendingar, sem búsettir eru utan
hinna svonefndu íslensku bygð-
arlaga, og vjer ekki getum brjef-
lega náð til, en kunna að sjá
þetta ávarp eða frjetta af því,
vildu gera svo vel að senda skeyti
um væntanlega hluttöku þeirra i
fjelagsmynduninni til annars-
hvors íslensku blaðanna, Lög-
bergs eða Heimskringlu, eins
fljótt og þeir fá því við komið.
Allar þær upplýsingar, sem
óskað kann að verða um fjelag-
ið, og vjer eigum kost á að veita,
verða fyrirgreind blöð fús að
birta almenningi hið fyrsta.
í öruggu trausti þess, að land-
ar vorir verði fúsir til þess að
rjetta máli þessu hjálpandi bróð-
hönd, viljum vjer hjer með til-
kynna, að hlutaborganir má
senda til: »Th. E. Thorsteinsson,
Manager Northern Crown Bank,
Winnipeg Canada«.
Dagsett í Winnipeg 1. nóv. 1912.
Árni Eggerlsson. Thos. H. Johnson.
Joseph Johnson. Rögnvaldnr Pjetursson.
John J. Bildfell. F. J. Bergmann.
Sveinn Thorvaldsson. B. L. Baldwinson.
J. T. Bergmann. Jónas Jóhannesson.
J. J. Vopni. Aðalsleinn Krisljánsson.
Stefán Björnsson. Th.\E. Thorsteinsson«.
Af fleiri verkum hans eru þýðingar
í undirbúningi á ensku, þýsku og
fleiri mál. Heima í Indlandi kvað
hann vera í miklum hávegum hafð-
ur og ljóð hans sungin við hvert
tækifæri. Hann er Bengali, fæddur
1861 og kominn af göfugum ættum.
Faðir hans var nafnkunnur heim-
spekingur.
Um voveiflegan dauðdaga.
Slysfarir, sjálfsmorð og manndráp
hjer á landi.
Eftir Guðm. Björnsson.
(Nl.). -----
IX.
Um eiturhættur, eitursölu o. fl.
Eitrið, sem
Nú er að minnast á
Stranðferðasammngar.
Ráðherra hefur gert samning um
strandferðir 1914 og 1915 við Thor
E. Tulinius, eða fjelag, sem hann
veitir forstöðu. Eitt skip á að
annast ferðirnar og fer það frá
Reykjavík ýmist vestur um land eða
austur um land, eftir ferðaáætlun, 4
ferðir vestur um: 15. apríl, 10. júnf,
20. ág. og 21. okt., og 3 ferðir
austur um: 13. maí, 8. júlí og 18.
sept.
Styrkur úr landssjóði 30 þús. kr.
á ári.
Rablndranath Tagore er
nafn á indversku skáldi, sem sænska
Akademíið hefur nú veitt bókmenta-
verðlaun Nóbelssjóðsins. Það var
áður sagt, að þau væru ætluð Ros-
egger. en hitt varð úr. Tagore hef-
ur nú um hríð verið búsettur í
Englandi og fyrir meðmæli þaðan
hefur hann hlotið verðlaunin. í fyrra
kom út kvæðabók eftir hann á
ensku, þýdd úr Indversku af sjálf-
um honuin, og vakti mikla athygli.
varð Eyjólfi fosfórrottueitrið. Það
Jónssyni að hefur verið selt hjer í
bana. lyfjabúðinni í lausa-
sölu síðan um 1880, ef ekki leng-
ur, og aldrei áður komið að
meini, svo kunnugt sje. Þetta
rottueitur er þannig samansett,
að mauk er gert úr gúmmíkvoðu,
rúgmjeli, svínafeiti og sykri, og í
þetta mauk látinn fosfór, svo að
í eiturmaukinu eru jafnan 2% af
fosfór. Lyfsalinn segir mjer, að
um 200 manns komi árlega og
kaupi þetta rottueitur, og sje það
jafnan selt í 35 gr. skömtum (—
7 kvint); seljast því á ári um
7000 gr. (=14 pund).
Fosfór er mjög banvænt eitur.
Það er samt ágætis læknislyf — í
smáskömtum — t. d. við bein-
kröm (þá oftast gefið í lýsi),1 * 3 * * *) en
stærsti leyfilegi læknisskamtur er
1 mgr. (V1000 gr.) í senn, 3 mgr.
á sólarhring. Minsti bartvœrm
skamtur af fosfór er talinn 5 ctgr.
(8/i00 gr.). í 35 gr. at fosfórrottu-
eitri, venjulegum útsöluskamti, eru
nú 70 ctgr. (7/io gr.) af fosfór, en
það eru 7 banvænir skamtar,
ef dauðaskamturinn er gerður 10
clgr. að meðaltali.
Fosfórrottueitur er ekki girni-
legt til átu, það er eins og gróf-
gerður makstur, enda er ekki
kunnugt, að það hafi nokkru
sinni áður orðið manneskju að
meini, þó að það hafi verið selt
heilan mannsaldur hverjum sem
hafa vildi.
En jeg hef nú fengið vitneskju
um það, að ein geðveik kona hjer
i bæ rjeði sjer nýlega bana á fos-
fórrottueitri — hafði áður kastað
sjer tvívegis í sjóinn, en náðst.
Og svo kemur rjett á eftir þessi
óvænti atburður, þetta eiturmorð,
þar sem morðinginn játar að hafa
1) Fosfór rennur i feiti. Þvi er pað,
að manni, sem gleypt hefur hættuleg-
an skamt af fosfór, má ekki gefa mjólk
að drekka, ekkert, sem feili er í, held-
ur á að gefa honum uppsölumeðal, en
langbest að skola upp úr maganum
(ná lækni, sem fljótast). Vit er í því,
að gefa sjúklingnum dálítið af óhreins-
aðri terpentínolíu, 20 dropa í einu'í væn-
um sopa af hafraseyði eða grjónaseyði.