Lögrétta - 10.12.1913, Side 4

208
L0GRJETTA
Stór utsalal «t® Stór ntsalal
Alls konar vefnadarvara. Tilbúinn fatnaður.
Vetrarfrakkar og -fakkar. Regnkápur (Walerpr.) kvenna, karla og barna.
IHálslín, slifsi og slaufur. Skófatnaður alls konar o. m. fl.
_ Alt selt með afarlágu verði.
10 -40°|o afsláttur. $turla Jóri55on,'Rvík.
*3ótafijen
9
eru nú fíomin. — (Bóýrusf i Gœnum.
<3úla6asarinn
verður opnaéur i vifíunni.
c3ón aUoega.
Nýkomin!
Falleg! Ódýr!
Sturla Jónsson.
Laugaveg 11.
Bíó-kaffihúsið
(inngangur frá Bröttugötu) mælir
með sínum a la carte rjettum,
smurðu brauði og miðdegismat.
Nokkrir menn geta fengið hús-
næði og fæði. Simi 349.
Virðingarfylst.
Hartvlg Nlelsen.
Eggert Claessen
yflrrjettarmálaflutnlngsmaður.
PéathðMtrætl 17. Venjulega helma kl. 10—11
og 4—5. Talslml 16.
ii
|1Ö eldsvoöa í m
Varnarping i Reykjavík. — Stofnsett 1885.
Sig Thoroddsen.
Heima 3—5. Talsími 227.
8

S. C. Xraul
Forsendelseshus
(útsendingahús)
Horeens
sendir ókeypls öllum
skrautverðskrá slna.
TalBÍmi 801.
Styrktarsjóður W. Fischer's.
Þetta ár hefur neðantöldum
verið veittur styrkur úr sjóðnum:
1. Til að nema sjómannafræði:
Ólafi Karli Runólfssyni.
Guðm. Sigurjónssyni,
Bjarna Jónssyni,
50 kr. hverjum.
2. Börnunnm:
Ólafi Bergsteini Ólafssyni, Kefla-
vík.
Eggertínu Magnúsdóttur, s. st.
Jónínu Jónsdóttur, s. st.,
Gunnhildi Sigurjónsd. s. st.
50 kr. hverju.
3. Ekkjunum:
Kristrúnu Brynjólfsdóttur, Rvik,
Sigurveigu Runólfsdóttur, —
Önnu Gunnarsdóttur, —
Guðlaugu Þórólfsdóttur, —
Steinunni Jóh. Árnadóttur, —
Ólafíu Guðrúnu Þórðard., —
Ragnhildi Pjetursdóttur, —
Guðbjörgu Ingvarsdóttur, —
Guðríði Magnúsdóttur, —
Sigþóru Steindórsdóttur, —
Yilborgu Steingrímsdóttur, —
Guðrúnu Gunnlaugsdóttur, —
Þorbjörgu Guðmundsd., Hafnarf.,
Helgu Jónsdóttur, —
Ragnh. Ágústu Guðmundsd.,—
Kristrúnu Einarsdóttur, —
Elínu Hróbjartsdóttur, —
Theódóru Helgadóttur, Keflavík,
Björgu Magnúsdóttur, —
Jóhönnu Jónsdóttur, —
Snjáfríði Einarsdóttur, Garði.
50 kr. hverri.
Styrkurinn verður útborgaður
13. des. af Nic. Bjarnason, Anst-
urstræti 1.
Stjórnenáurnir.
Sfírifsfofa
1
Eimskipafjelag íslanás,
Austurstræti 7. Opin kl 5-7.
Talsimi 409.
Vjer ráðleggjum öllum
að koma og Jíta á þau kynstur af varningi sem
mr Jóla-Basar Edinborg-ar 'WB
hefur nú að bjóða í ár.
Þar er eitthvað fyrir alla. Þar er ekki sá hlutur til, sem þjer ekki
getið glatt vini yðar með á jólunum.
Yerðið þolir allan sainjöínnð. — Alt eru nýjar vörur, vel valdar.
Versl. EDINBORG.
dansRa smjörliki er bcst.
um tc^unfeirnar
„0 vrí’ „Tip-Top’^waU” iXöuz
Smjörliki& fce^f frd:
Offo Mönsfed
59
Vcs
Kaujjmíirmahöfn oq Æro^um
i öartmörku.
Alklæöið
^óða og ódýra komið aítur.
Sturla Jónsson.
Laugaveg 1 1.
Furðuverk nútímans.
100 skrautgripir, allir úr egta
amerísku gull-double, fyrir að
eins kr. 9,25 og burðargjalds-
frítt. Ábyrgst að endist i 10 ár.
1 ljómandi 14 kar. gull-
double karlrnanns-vasaúr,
mjög flatt, ánkergangur og
gengur 36 tima, ábyrgst að
gangi rjett í 4 ár, 1 fyrir-
taks leðurmappa, 1 tvö-
föld karlmannsúríesti, 1
skrautaskjameð manchettu-
ilibba-, og brjósthnöppum með patent
lás, 1 hringur, 1 slifsisnál, 1 kven-
brjóstnál (síðasta nýjung), 1 perlufesti
hvít, 1 prima vasaritföng, 1 íf. vasaspeg-
ill í hulstri, 80 stykki nauðsynlegir hlut-
ir fyrir hvert heimili. Allt sajnið með
Í4 kar. gyllu karlmannsúri, sem er gyll
með egta gulli með rafurmagni, koslar
að eins kr. 9,25 burðargjaldsfrítt. Sent
gegn eftirkröfu. Weltversandhaus H.
Spingarn, Krakau. Östrig Nr. 485.
Ef meira en eitt safn er tekiö, er sent
ókeypis til hvers safns 1 príma vindla-
kveykir til að hafa í vasa. Ef vörurn-
ar líka ekki, eru peningarnir sendir
aftur, svo engin hætta er.
Massagelæknir
Guömundur Pjetursson.
Heima kl. 6—7 e. m.
Spftnlastíg 9 (niðri). Sími 394.
cSFunéur i „dram“
verður haldinn í Goodtemplara-
húsinn næstk. langardag (13. þ.
m.) kl. 872 e. h.
H. Hafstein talar.
brúkuð íslensk alls-
konar borgar enginn
betur en
Helgi Helgason
(hjá Zimsen)
Reykjavík.
Oddur Gíslason
yfirrjettarmálaflutnlng8maður,
Lanl'ásveg 22.
Venjul. heima kl. n—12 og 4—5.
DAMER, som sender denne An-
nonse til „Klædefabr. Kontoret“, Kö-
benhavn S., faar frit tilsendt 4 mtr.
125 ct. b. sort, mörkblaa, marine-
blaa, brun el. grön finulds Klæde
til en flot Dragt for 10 Kr.
Auglýsingum í „Lög-
rjettu(< tekur afgreiðslan við
eða prentsmiðjan.
ingshraði rafmagnarans er kvikull;
Ijósin verða þá óstöðug og óþægileg.
Af þessum ástæðum er altaf sett
þriðja vjelin, auk vatnsvjelar og
rafmagnara, í stórar aflstöðvar, og
það er gangstillir fyrir vatnsvjelina,
sem heldur snúningshraða hennar
jöfnum hvað sem á gengur. En þessir
gangstillar eru tilfínnanlega dýrir, og
verður því helst að reyna að kom-
ast af án þeirra i Iitlum aflstöðvum,
og hygg jeg að það megi venjulega
takast, ef vel er búið um vatnsleiðsl-
una, einkum vatnsupptökuna, notað-
ar hentugar vjelar, og hentug raf-
magnstæki.
Vatnsvjelin getur verið annað-
hvort venjulegt vatnshjól (t. d. yfir-
fallshjól) eða túrbína. Vatnshjól má
nota, ef fallhæðin er mjög lítil, t. d.
í mesta lagi 3 til 4 metrar, en þau
eru mjög þung í vögum, og snúast
svo afarhægt f samanburði við raf-
magnarann, að sambandið milli ásanna
verður örðugra og margbrotnara en
ella. Auk þess hafa flest vatnshjól
þann ókost, að þau nota miklu ver
orkuna úr vatninu en túrbínur, jafn-
vel svo að ekki notast nema 30 til
40°/o af orkunni. Til þess að vatns-
hjól noti orkuna sæmilega, þarf
lögun þeirra, stærð, uppsetning og
tilhögun aðfærslurennunnar að fylgja
alveg föstum reglum, sem ekki er á
annara færi að gefa en verkfræðinga,
sem hafa kynt sjer það efni, og ekki
er unt að útskýra hjer, af því að
myndir vantar. Af þessari ástæðu
mun það oftast reynast óráð, að
ætla sjer að brúka heimasmíðuð
vatnshjól, og auk þess munu þau
sjaldan reynast ódýrari en túrbínur.
Skyldi samt sem áður álítast til-
tækilegt að nota vatnshjól einhvers-
staðar, þá verður þvermál þess jafn-
stórt eða stærra en öll fallhæðin, og
er þá ekki um það að ræða, að
taka vatnið í pfpu niður brekkuna,
heldur fer það inn í hjólið við
brekkubrúnina og úr því fyrir neðan
brekkuna. Sparast þannig pípurnar.
En þar sem fallhæðin er svona lítil,
má hafa sömu tilhögun þó túrbína
sje notuð, og þarf þá ekki heldur
neinar pípur að henni. En hvort
sem þannig er notað vatnshjól eða
túrbína án pípna, þá þarf að veita
vatninu að í lokuðum farvegi eða
lokaðri rennu, helst með svo mikilli
jarðfyllingu ofan á, að vatnið verjist
frosti, þvf annars er svo hætt við
krapi í vatninu og þar af leiðandi
truflun á rekstri stöðvarinnar þegar
mest á ríður, en það er í vetrarhörkum.
Það er því eindregið ráðlegra að
nota túrbínur heldur en vatnshjól.
Ekki þýðir að fara að lýsa gerð
túrbínanna, en geta skal þess, að
þegar fallhæðin er töluvert mikil, 1 $
til 20 metrar eða þar yfir, er hent-
ugt að nota vatnsvjelar, sem líkjast
dálítið vatnshjólum að útliti, en hafa
mikinn snúningshraða; þau hjól eru
fundin upp í Ameríku, og nefnd
peltonhjól, en vjer getum máskje
nefnt þau bunuhjól, því að vatnið á
að koma inn á þau í mjóum bunum
út úr neðri enda aðfærslupípunnar.
Verð á túrbínum er mjög mis-
munandi eftir hestaflatölu, fallhæð
m. m. Áætla má að:
3 hesta túrbína kosti 350—500 kr.
5 — — — 400—650 —
8 — — — 450—700 —•
Fyrir utan þetta verð eru reima-
hjól, ef þeirra þarf með, og annað
þar til heyrandi.
Verð rafmagnara er mismunandi
eftir hestaflatölu og snúningshraða,
Áætla má að:
Kr.
3 hestafla rafmagnari kosti 350—650
5 — —»— — 450—800
8 — —»— — 550—900
eftir snúningshraða.
VI.
Leiðslarnar.
Frá aflstöðinni er rafmagnið leitt
heim til bæjarhúsa eftir leiðsluþráð-
um, venjulega koparþráðum, en þó
er einnig á sfðustu árum farið að
nota alúminíumþræði. Rafmagnið
streymir eftir þráðunum líkt og vatn
eftir pípu, og eins og nokkur hluti
fallhæðarinnar fer forgörðum til þess
að yfirvinna núningsmótstöðu í vatns-
pípunum, svo fer og nokkur hluti
af spennu rafmagnsins forgörðum til
þess að yfirvinna mótstöáu leiðslu-
þráðanna gegn rafmagnsstraumnum.
Nokkur hluti af orku rafmagnsins
verður eftir í leiðsluþráðunum, breyt-
ist þar f hita og missist.
Þetta orkutap er mismunandi; það
er því meira, sem leiðslan er lengri,
því meira sem leiðsluþræðirnir eru
mjórri, og því meira sem rafmagns*
straumurinn er meiri. Ef aflstöðin er
rfflega stór, gerir minna til þó nokk-
uð tapist af orkunni, og má hún þá
vera lengra frá bænum, en sje stöð-
in lftil, má lftið missast.
Það er nú vani að reikna út gild*
leika leiðsluþráðanna þannig, að orku*
tapið í þeim í heild sinni verði ekki
nema viss hluti, t. d. 5% eða 10%
af allri þeirri orku, sem aflstöðin
framleiðir. Með því að lega stöðvar-
innar venjulega er ákveðin af stað-
háttum, geta menn vitað lengd
leiðsluþráðanna fyrirfram, og eftir
lengd og gildleika má síðan reikna
út þyngd þeirra, en eftir þyngdinni
fer verðið; verð koparþráða er
mismunandi, en leikur venjulcga á
1,50 til 2,00 kr. fyrir hvert kg.
Leiðsluþræðirnir eru festir á staura,
svo hátt frá jörð, að ekki sje hætt