Lögrétta - 22.12.1913, Blaðsíða 1
Afgreiðslu- og innheimtum.:
f’ORARINN B. f’ORLÁKSSON.
"V eltu.suncli!l.
Taliimi 359.
LOGRJETTA
Rltitjðrl:
fORSTEINN StSLASON
Pingholtutrati 1T.
Taliimi 171.
M ei.
Reykjavík 33. desember 1913.
Vni. árg.
I. O. O. F. 9512269.
Lárus Fjeldsted,
Y flrrj ott arm A1 af ser slumaOur.
Lækjargata 2.
Heima kl. 11 — 12 og 4—7.
Bækur,
Innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Ijjönaskilnaðurinn
í Stokkhólmi.
Áður hefur verið sagt hjer í
blaðinu frá njósnarmálinu i Stokk-
hólmi, sem rússneski sendiherr-
Karl Vilhjálmur prins.
ann þar var flæktur inn í, svo
að hann varð að fara þaðan. Það
er nú borið til baka, að María
Pawlowna prinsessa hafi verið
við það mál riðin, en hún fórúr
M. Pawlowna prinsessa.
landi, einmitt meðan það stóð
sem hæst, og til föður sins, er þá
var í Paris. Ekki er sagt að hún
komi aftur til Svíþjóðar, heldur
verði fullur skilnaður milli henn-
Lennart prins.
ar og Karls Villijálms prins.
Hann er næstelsti sonur Gustaís
Svíakonungs og kvæntist rúss-
nesku stórfurstadótturinni 1908.
Þau eiga einn son, prins Lennart
hertoga af Smáland, Fylgja hjer
myndir af þeim þremur.
cTru þóra cMalsfcó
nírcúé.
Hún átti niræðis-afmæli síðast-
liðinn fimtudag, 18. þessa mán.
1 minningu þess fjekk hún heim-
sókn af námsmeyjum Kvenna-
skóla Reykjavikur, og fluttu þær
henni þetta kvæði, eftir Guðm.
Magnússon skáld:
Heill sje þjer, móðir
menta og snilli!
Hjörtu, sem þakka,
þú hvervetna átt.
Kvenlegra dygða,
kvenlegrar prýði
blessandi ljósi
þú lyft hefur hátt.
Hjá þjer í vöggu
hamingjustjarna
landinu fagra
ljómaði skær.
Hjá þjer í elli
einnig hún brosir,
hátignar-ljóma
um höfuð þitt slær.
Ljós fyrir öðrum,
leiðandi bliða
alúð og yndi
ætíð þú varst.
Pví skín svo fagurt,
því skin svo víða
móðurlands bygðum
það merki’, er þú barst.
Ljós fyrir öðrum —,
lifandi kærleik,
heiður og hreinleik
þú hæst hefur sett.
Hver veit hve mikla
hamingju skapað
hefur liin göfgaða
húsfreyjustjett?
Heill sje þjer, móðir
menta og snilli!
Göfgandi dæmi
þú gefur i arf.
Lýsi þitt lífskvöld
landsins þíns elska!
Alþjóðar-þökk
tyrir æfinnar starf!
I sambandi við afmælið hefur
Lögr. verið beðin fyrir svohljóð-
andi áskorun:
Vjer undirritaðar konur, sem siðast-
liðið sumar gengumst fyrir því, að
búin væri til gipsmynd af frú Thoru
Melsteð, viljum hjer með gefa öðr-
um konum kost á, að leggja sinn
skerf til þess að koma áðurnefndri
mynd í varanlegra efni (koparsteypu).
Nú stendur svo á, að frú Thora
Melsteð verður níræð 18. þ. mán., og
finst oss því vel við eiga, að áskorun
þessi komi fyrir almennings sjónir,
svo allar hinar mörgu konur víðsvegar
um land alt, fái þannig tækifæri á, að
láta i ljósi þakklæti sitt og viður-
kenningu á hinu langa og þýðingar-
mikla starfi trú Thorn Melsteð í þarfir
kvenna á íslandi. Væntum vjer þess,
að undirtektirnar verði góðar, að upp-
hæð sú, sem áætluð er (200 kr.) táist
bráðlega.
Væntanlegum gjöfum veitum vjer
undirritaðar allar fúslega móttöku.
Reykjavík 16. des. 1913.
Anna Danielsson. Anna S. Pjetursson.
Elín Stephensen.
Guðríður Thorsleinsson.
Helga Zoega. Louise Jensson.
Sigríður Thorarensen.
Steinunti Hj. Bjarnason.
Anna Guðmundsdóttir.
Áslhildur Thorsleinsson.
Elísabet Sveinsdóllir.
Guðrún Briem.
Ingibjörg H. Bjarnason.
Sigríður Jensson. Sophie Thorsleinsson.
James Larítm heitir maður,
sem mjög er nú um talað í Eng-
landi. Hann var einn af helstu
foringjum verkmannaílokksins í
hinum miklu deilum, sem stað-
ið hafa yfir í Dublin milli verk-
manna og vinnuveitenda. Flokk-
ur sá, sem hann stýrði, kallaði
sig »Hinn logandi kross«. Larkin
þótti fara með æsingar og var
höfðað mál gegn honum og hann
Carlsberg brugghúsin
mæla með
Carlsberg' skattefri
alkóhóllitlum, ekstraktrikum, bragðgóðum, haldgóðum.
Carlsberg- skattefri porter
hinni extraktríkustu af öllum portertegundum.
Carlsberg’ sódavatn
er áreiðanlega besta sódavatn.
Frá óeirðunum í Zabern.
í útlendum blöðum er nú mikið ta’að um miskllð, sem nýlega varð
milli þýskra hermanna, sem bækistöð höfðu í smábænum Zabern, norðan
til í Elsass, og borgaranna þar. Misklíðin byrjaði þannig, að smádrengir
kölluðu ertnisorð á eftir nokkrum foringjum, er þeir gengu þar um götu,
og varð einkum einn af herforingjunum, ungur maður, sem von Forstner
heitir, mjög æfur við, elti drengina með brugðnum brandi og hugði á
hefndir. Var alment gert skop að þessari viðureign og þoldi von Forstner
það illa. Hann er ekki langt frá barnsaldri sjálfur, aðeins tvítugur að
aldri. Jókst nú óvildin smátt og smátt úr þessu og ertingar milli hermanna
og bæjarbúa, og loks fóru herforingjarnir að beita valdi og taka menn
fasta fyrir ýmsa smámuni. Þeir gengu um götur bæjarins með nöktum
vopnum, eins og í ófriði væri, og ógnuðu bæjarbúum. Hjer á myndinni
er þetta sýnt og er drengurinn, sem þar sjest ásamt hermönnunum, auð-
sjáanlega eitthvað að storka þeim. Síðasta sagan af þessari viðureign er
sú, að von Forstner var með flokk sinn við æfingar utan við bæinn og lenti
þar saman við hóp af drengjum. Þeir þektu hann og byrjuðu að æpa að
honum, en liann skipaði hermönnum sínum að ráðast á þá. Drengirnir
ljetu fætur forða sjer og náðist ekki nema einn, sem var kryplingur, 19
ára gamall. Von Forstner var svo reiður, er hann náði til kryplingsins,
sem ekkert hafði þó gert, að hann rak sverð sitt í höfuð hans og veitti
honum almikið sár. Síðan var kryplingurinn dreginn með blóðugt höfuð
fram fyrir borgmeistarann í Zabern til yfirheyrslu, en hermannavörður sett-
ist úti fyrir meðan á því stóð. Bæjarmenn þustu nú að, og vantaði lítið
á, að upphlaup yrði í bænum. — Endirinn varð sá, að borgmeistarar
margir í Elsass komu saman á fund, og mótmælti þar framferði hersins og
kærðu til stjórnarvaldanna. Fullkomin rannsókn á málinu var ekki útkljáð,
er síðustu blöð komu frá útlöndum.
dæmdur i 7 mánaða fangelsi. En
jafnframt hvatti Edw. Garson
opinberlega til uppreisnar i Ulst-
er, eins og áður hefur sagt verið,
og var látinn óáreitt af yfirvöld-
Jaraes Larkin.
um, því stjórnin kvaðst ekki vilja
styðja málstað hans hjá fjöldan-
um með því að gera hann að
píslarvotti. Ýmsum varð að bera
það saman, hver meira hefði
unnið til þess, að vera fangels-
aður, Carson eða Larkin, og var
I víst enginn í efa um, að sakir
Carsons voru miklu stærri, og
var stjórninni láð það, að harð-
neskju væri beitt við Larkin, en
Carson ekki hreyfður. Það fór
líka svo, að Larkin var náðaður.
Eftir það hjelt hann ræðu fyrir
hafnarverkmönnum í Lundúnum
og vakti hún mikla athygli, ekki
sist vegna þess, að fjöldi af helsta
fólki Lundúnaborgar kom þang-
að til að hlusta á hann og hafði
keypt aðgöngumiða dýru verði.
Larkin hjelt málstað verkmanna
fast fram í ræðunni, en sagði
þeim jafnframt óspart til synd-
anna sjálfum, og hlífði engum,
hvorki meðhaldsmönnum nje
mótstöðumönnum. Stúdentar,
sem við voru, gerðu eitthvert
uppþot, svo að ókyrð varð um
stund í salnum. En Larkin hjet
á verkamenn, að stilla til friðar
og sagði, að svo margir væru
verkamenn Lundúnaborgar, að
þeim ætti ekki að veita erfitt að
»halda í skefjum nokkrum skóla-
I hvolpum«. Áheyrendur hans voru
um 12000.
Mstrarkonan.
Fyrir einum 18 árum hefur Sig-
urður bóndi ólafsson á Hellulandi f
Skagafirði fundið upp áhald þetta.
Það er lftil grind úr stálvfr, sem fest
er á ljáinn, eða bogi af stálvír, en
svo strengir langs — úr vír eða líni.
Sje áhaldið búið til úr haganlegu
efni, vegur það 50 gr. Best er að
nota 2—3 mm. vír í bogann, eða
álíka gildan og annar þráðurinn (
gaddavírnum. En þræðirnir skulu
vera úr 1 mm. vír eða seglgarni.
Eins og verkfæri þetta er einfalt,
er öll furða hversu mikið gagn má
hafa af þvf. Best hentar það á
sljettum mýrum. Þó má nota það á
hálfdeigu, jafnvel á graslitlu valllendi.
En ekki verður því við komið nema
þar sem er skárafært. Við sláttinn
með þessu áhaldi sópast hvert ein-
asta strá úr ljáfarinu og í múginn.
Með hrffu verður aldrei rakað eins
vel, og allra síst þar sem er ósljett-
ur mosi. Þótt leirkeldur sjeu f mýr-
um, er slegnar eru á þennan hátt,
sópast heyið hreint í múginn, og
verður því hollara og fljótara f þurk-
inn en ella. Á sljettu votengi er
tveimur stúlkum ætlað að raka upp
á eftir karlmanni, en ef slegið er
með rakstrarkonunni, rakar ein
stúlka á eftir manninum.
Margir munu nú álíta að sláttur-
inn gangi seinna með þessum hætti,
og getur það verið, þar sem gras er
mjög mikið. En á vanalegum mýra-
engjum slá menn alls ekki minna.
Að vfsu verður slátturinn heldur
þyngri svona, en svo mikið verklegri
og ánægjulegri, að það ljettir verkið
að miklum mun og eykur áhugann,
og það svo, að margir slá meira
með svona ljá.
Jeg, sem þetta rita, hef sjálfur
notað hjer áminst verkfæri bæði á
blauta og þurra mosa. Þar sem fell-
ur á þurt, má þurka heyið í múgun-
um, og sje tíð hagstæð, en gras gott,
sparast alveg raksturinn.
Jeg þykist hafa komist að þeirri
niðurstöðu, að með því að nota
rakstrarkonuna megi spara 20 stúlku-
dagsverk á hvern verkfæran karl-
mann um sláttinn; gangandi út frá
7 vikna heyvinnutíma á sljettum
mýrum og að maðurinn slái 8 hesta
— af þurabandi — yfir daginn.
En eftir því sem engið er gras-
minna, sem rakstrarkonan er not-
uð á, sparast meiri rakstur. Nú
má varla reikna stúlkudagsverk um
sláttinn við rakstur minna en kr.
2,50. Þá sparar bóndi, er hefir 3
karla að slætti, kr. 150,00.
Það er laglegur skildingur fyrir
eitt sumar og fyrir verkfæri, er aðeins
kostar eina krónu.
Allir, sem geta, ættu að nota þetta
verkfæri. Það er sannarlega þess vert.
Sigurður Ólafsson á þakkir og
peningaverðlaun skilið fyrir þessa
uppfundning sína. Hún hefur auðg-
að margan og ljett starfið og mun
gera það enn, því ekki verður sláttu-
vjel beitt á blautar, leirmiklar og
mosamiklar mýrar.
jfón H. Þorbergsson.
Brynjólfur Þorláksson
organleikari er að kveðja land.
Fer á »Vestu« alfarinn til Vestur-
heims.
í 20 ár eða meira liefur Brynj-
ólfur starfað að útbreiðslu söng-
menta hjer á landi, og alla þá
tíð hefur nafn hans verið á hvers
manns vörum.
Þegar á unga aldri komu í ljós
hjá honum alveg einstakarsö ng-
visgáfur, og þótt hann væri bláfá-
tækur og þyrfti að vinna fyrir
sjer, tókst honum snemma að afla