Lögrétta - 22.12.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
215
Gufubátsferðir um Breiða-
fjörð 1914.
Þeir, sem taka vildu að sjer gufubátsferðir um
Breiðafjörð árið 1914, sem styrkur er veittur tíl á fjár-
lögum þess árs, eru beðnir að senda tilboð, með lýsing
á hinum framboðnu bátum, hingað á skrifstofuna fyrir
lok næstkomandi janúarmánaðar.
Skrifstofu Snæfellsness- og Hnappadalssýslu
12. desember 1913.
P. V. Bjarnason.
Meö s|s „Kong- Helge“
(ora hið eftirþráða Dömuklæði á 2,50.
Kaupið það meðan Útsalan stendur yfir.
■ Austurstræti 1. Ásg-. G. Dunnlaugsson.
un einungis af þessari ástæðu, og
ætti því hver sá, sem les línur þess-
ar, að strengja þess heit, að ganga
ekki framhjá hinum þögula, en samt
talandi jólapotti, án þess að leggja
að minsta kosti einu sinni í hann.
Fyrirfram þakklæti.
N. Edelbo Stablskapt.
Flaggmáliö.
Símað er frá Khöfn, að þingmenn
Hægrimauna hafi haldið fund um
það, en því sje haldið leyndu, hvað
þar hafi gerst.
Undarlegt fyrirbrigði. Par-
isarblaðið »Le Matin« (Morgun-
inn, segir þessa ótrúlegu sögu:
í litlu, frönsku sveitaþorpi býr
rakari, sem á 12 ára gamla
dóttur. Ekkert óvenjulegt hafði
fyrir hana komið fyr en nú fyrir
skömmu, er hún var í skólanum.
Þá sá hún alt í einu, að húðin
varð rauð á öðrum handlegg
hennar og jafnframt kom þar
fram mynd af stiga. Nokkrum
dögum síðar fór eins, en þá kom
þar fram mynd af kvisti með
blöðum og berjum. Kenslukonan
og börnin sáu þetta, og kenslu-
konan sagði, að kvisturinn væri
mislilteinn. Skömmu síðar sást á
handlegg stúlkunnar orðið »gui«,
en það er franska nafnið á mistil-
teininum. Síðan hefur þetta kom-
ið fyrir hvað eftir annað, að
orð hafa komið fram á hand-
leggjum, fótum, hálsi og kinnum
stúlkunnar. Fjöldi gesta hefur
streymt til þorpsins til þess að
sjá stúlkuna. Gestirnir leika sjer
mikið að því, að spyrja stúlkuna
um fornafn sitt, og að litlum
tíma liðnum kemur þá rjetta
nafnið fram einhverstaðar á lík-
ama hennar. Svo segir i franska
blaðinu, og hjer fylgir mynd af
stúlkunni.
Kringum Reykjanesskagann.
Oft var jeg að velta því fyrir
mjer, hvort það mundi vera tilvinn-
andi að fara í kringum Reykjanes-
skagann. Mjer fanst þó jafnan eitt-
hvað vanta á þekkingu mína á
íslandi, ef jeg vissi ekkert meira um
þennan útskaga en það, sem stóð i
landafræðisbókum alþýðuskólanna.
Nú, jæja. Þegar guð hafði loks-
ins gefið þessu blessuðu alþingi, sem
hafði haft mig í þjónustu sinni, náð
til að ljúka störfum sínum, og þing-
menn voru lagðir heim á leið með
hroll í brjósti undir næstu kosning-
ar, lagði jeg á stað með nesti f
malnum og nýja skó á hestunum og
œtlaði hvorki meira nje minna en
leggja undir mig Reykjanesið.
Þó ekki í þeim skilningi, að jeg
vildi toga fólkið frá trúnaði við þá
Björn Kristjánsson og síra Kristinn.
Trúnað kjósendanna í landsmálum
læt jeg mig litlu skifta, hvar sem
jeg fer um landið. Þar eru fleiri en
svö á glapstigum, að jeg gæti leitt
þá alla á rjettan veg hvort sem er.
Og geti ekki Ágúst Pálmason í
Narfakoti komið fyrir þá vitinu
þarna suður með sjónum, en Björn
í Grafarholti innfrá, þá verða þeir
að glatast. Einn mann hitti jeg þó
í Keflavík, sem vonandi verður sálu-
hólpinn.
Það fyrsta, sem fyrir mjer varð,
var auðvitað Keflavíkurvegurinn.
Ekki man jeg betur, en að í fyrsta
skifti, semjeg heyrði ræður á þingi,
væru þær um þennan blessaðan
Keflavíkurveg. Siðan eru líklega
um 18 ár, og síðan hef jeg heyrt
margar þingræður, sumar mjer til
óbærilegra leiðinda. En fátt er það,
sem jeg hef heyrt fleiri ræður um
en einmitt Keflavikurveginn. Hann
er að því leyti svipaður skáldastyrkj-
unum. Ræðurnar um hann hafa ef til
vill kostað landið meira en vegurinn
sjálfur.
Þing eftir þing hef jeg heyrt þing-
skörunga Gullbringu- og Kjósarsýslu
berjast af alefli fyrir ofurlítilli hlut-
töku af þingsins hendi í framleng-
ingu þessa vegar. Þar hef jeg heyrt
dr. Valtý leggja fram sína miklu
mælsku, og þar heyrði jeg Jens
heitnum Pálssyni takast best upp.
Og það er mál, sem ekki verður þó
neitað að Björn Kristjánsson hafi
skilið. Stundum hefur rimmunni
lokið í sameinuðu þingi, eftir að
hún hafði staðið í báðum deildum
alt þingið frá byrjun, og ýmsum
veitt betur. En ætíð hefur henni
lokið á einn og sama hátt, eitthvað
hefur nuddast út úr þinginu til veg-
arins. Og fyrir dæmalausan dugn-
að bæði sýslunnar sjálfrar og allra
þingmanna hennar á síðustu tveim
tugum ára, er nú vegurinn kominn
alla leið suður í Keflavfk.
Nú' báðu þeir um styrk í sumar
til að lengja veginn alla leið suður
í Grindavík. „Þetta fá þeir aldrei“,
hugsaði jeg með mjer og mintist
fyrra þinga. En viti menn. Þeir
herjuðu út 5000 kr. sfðara árið. Það
er byrjunin. Vegurinn til Grinda-
víkur kvað munu kosta 45000 kr.
Hvað skyldi það kosta mikla mælgi,
áður en hann er allur lagðurf En
þeir eru þolinmóðir og þjettir fyrir
í bæninni þarna suður með sjónum.
Þeir hætta ekki fyr en þeir hafa
veginn allan — og byrja svo á nýj-
um vegi.
Öll þessi orrahrfð stafar af skiln-
ingnum á því, hvað sje sýsluvegur
og hvað þjóðvegur. Jeg hef enn
ekki öðlast náð til að skilja muninn,
og þegar jeg er orðinn þingmaður,
ætla jeg að greiða atkvæði með
styrk til allra þjóðvega og allra
sýsluvega lfka — nema jeg verði
þá búinn að öðlast skilninginn.
Hvað sem þessu Ifður öllu saman,
þá er það víst, að Keflavíkurvegur-
inn er prýðisfallegur og vel lagður.
Hann liggur yfir hraun og klungur
suður alla Vatnsleysuströnd, ofan
við Vogana, yfir Vogastapa og end-
ar í Keflavík.
Keflavík er lítill og laglegur kaup-
staður. Húsin standa f vingjarn-
legri hvirfingu fyrir botninum á dá-
lftilli vík, sem skerst inn á milli
kletta. Sljettlent er undir kaup-
staðnum og sljettlent í kringum hann,
og dálítið hefur verið grætt þar
upp, auðvitað með mikilli fyrirhöfn,
því að land er þar mjög blásið og
bert. Frammi á vfkinni vögguðu
sjer fáeinir mótorbátar og á landi
stóðu nokkrir fiskihlaðar, vandlega
byrgðir, og biðu eftir þurkinum,
sem aldrei kom — ekki einu sinni
með mjer.
Keflavík lifir á sjónum, og þegar
ekki er hægt að koma fiskinum á
markaðinn, liður henni illa.
Fagurt er úr Keflavík að sjá inn
á fjöllin, Esjuna, Akrafjallið, Heng-
ilinn, o. s. frv. Þó ekki væri ann-
að þangað að sækja, væri það eitt
til vinnandi. Nágrannafjöllin okkar
Reykvíkinga eru sömu lögum háð
og önnur fjöll. Þau verða því feg-
urri sem þau færast fjær. Alt, sem
lýtir þau, hverfur í blámann í hæfi-
legri fjarlægð, og þau eru búin að
fá annað útlit í Keflavfk en þau
hafa hjeðan, — horfa öðru vísi við
þaðan.
„í fjarlægð eru mennirnir miklir
og fjöllin blá“.
í Keflavík gerði jeg þá einstöku
og ergilegu uppgötvun, að jeg væri
kominn of langt.
Fyrst jeg ætlaði mjer ekki í kring-
um Garðskagann, átti jeg að fara
út af veginum fyrir miðjum Njarð-
vfkum og þaðan beint suður í
Hafnir. — Jeg skal muna eftir þessu
næst. En það verður líklega ekki
þessu lífi.
Þegar suður kemur á Njarðvíkur-
heiði — eða hvað hún nú heitir
heiðin suður f Hafnirnar — jeg hafði
engan kunnugan með mjer, svo
að öll örnefni geta vel verið vitlaus
hjá mjer — er góði vegurinn á
þrotum. Þó er þar ruddur vegur, en
ruddir vegir eru oft grátlega grýttir.
Ög nú stóðu leirpollar í öllum veg-
inum, eftir rigningarnar.
Þó hafði ekki rignt svo mikið að
drekkandi vatn væri neinstaðar á
leiðinni. „Við getum hvergi vatnað
hestum alla leið kringum Reykjanes-
skagann, nema heima á bæjunum,
fyr en kemur inn í Krísuvfk", sagði
kunnugur maður við mig. Reykja-
nesinu svipar í þessu til annars
frægs staðar — fyrverandi stórveldis
— sein guðfræðingarnir eru nú hætt-
ir að minnast mikið á. Hraunin
gleypa alt vatn, sem úr loftinu kem-
ur, og skila því hvergi fyrir ofan
fjöruborð. Til þess að ná í vatn,
verða menn að grafa brunna með
mikilli fyrirhöfn, og f sumum þeirra
er vatnið salt.
Af heiðinni er mikil útsýn, en
fögur er hún ekki fyr en lengra
dregur frá auganu. Heiðin er gróð-
urlaus að mestu, en fjallalitirnir voru
myrkbláir og mildir milli regnskúr-
anna. Fjöllin f suðrinu báru það
með sjer, hverrar ættar þau voru.
Alstaðar var þar keilir við keili og
alstaðar sýlt ofan f toppinn.
Þegar suður kemur af heiðinni,
verður fyrir manni vogur, sem langt
skerst inn í landið, fullur af flúðum
og skerjum. Við hann utanverðan
stendur Kirkjuvogur og allmikið
hverfi þar í kring. Þaðan beygir
vegurinn — ef veg skyldi kalla —
suður með sjónum í stefnuna á
Reykjanes.
Nú var jeg eiginlega kominn
þangað, sem jeg þraði að koma.
Jeg er útskagabarn og útskagalffsins
hef jeg nú lengi saknað. Þetta um-
hverfi, strjálbygð strönd með heiða-
auðnir fyrir ofan sig og endalausan
útsæ fyrir framan sig, var mjer eitt-
hvað gamalkunnugt. Mjer var einhver
sjaldgæf hressing í því að sjá yfir
svona mikið haf í einu, að heyra
brimniðinn rjett hjá mjer og finna
saltkendan þarailminn leggja fyrir
vitin á mjer. Mjer var það nýtt, að
sjá stórar malir, sem sjórinn hafði
rótað saman, sjá þar menjar eftir
stórbrim, grjótið brimsorfið og fágað
í fallega hnöllunga, ruddar varir og
rekavið á stangli með fjöruborðinu
— alt þetta, sem einkennir útskag-
ana. Það er sitt hvað, að litast um
á útnesjum eða inni á reigin öræfum,
þar sem alt er stirt og stein-dautt.
A útnesjum er sjórinn helmingur
sjóndeildarhringsins eða meira, og
sjórinn er ætíð lifandi. Hann er ætíð
kvikandi, glampandi, með óþrjótandi
blæbrigðum og eilífri auðlegð af
allskonar dutlungum. Hann er fegurri
að sjá hann af landi en af skipi,
því að festa og alvara landsins gerir
hviklyndi hans ennþá áburðarmeira.
Og það er ekki þögn og dauði með
útskagaströndunum, þar sem stórir
flotar af fugli synda með fjöruborð-
inu og aðrir flögra uppi yfir í veiði-
hug, kvakandi og skrækjandi með
allskonar rómbrigðum, en bátar vagga
fyrir framan og skip reykja úti fyrir.
Þannig var f þetta skifti, er jeg
kom að sjónum sunnan við Kirkju-
vog. Menn voru þar á sjó, þó að
brimgnauð væri dálítið við ystu
oddana, og þótti sjóveður gott. Þeir
eru ekki betra vanir. Bátarnir voru
að koma að, talsvert signir. tlti
fyrir brunuðu botnvörpungar, og
suður í hafi sást Eldey eins og blár
bólstur.
Nútók vegurinn að þyngjast fyrir
alvöru. Nú lágu troðningarnir i
þungum sandi með sjó fram, innan-
um blásin börð og hraunklungur, og
þetta fór sí-versandi alla leið suður
á Reykjanes.
Jeg kom heim að Kalmannstjörn,
þó að enga hefði jeg þar viðdvöl.
Jeg spurði dreng til vegar, sem jeg
sá þar úti, og þegar hann hafði
gert mjer það skiljanlegt, hvert
halda skyldi, reið jeg á stað aftur.
Gömul kona var þar úti stödd hcima
við bæinn. Hún skygði yfir aug-
un og horfði hvast á mig. Spurn-
ingarnar las jeg á vörum hennar —
þessar algengu, einfaldlegu spurn-
ingar alþýðufólks, sem koma f þaula
hver á eftir annari, án andartaks-
hvíldar: Hvað heitir þúf Hvaðan
ert þúf Hvert ætlar þúf o. s.
frv. Jeg er nokkrum sinnum búinn
að svara þessum spurningum, og
það hefur sýnt sig á eftir, að
blessað fólkið hefur verið jafn-nær—
ekkert við mig kannast. Þessi gamla
kona spurði mig einskis, svo að jeg
þurfti engu að svara.
Á Kalmannstjörn er stórbýlislegt.
Þar er timburhús stórt og þar voru
silki-flos-húcgögn úti til viðrunar.
Ekki mun hafa af veitt, því að
Englendingar höfðu verið þar um
nóttina. Ólafur, sem þar býr, er
talinn efnamaður. Jörðin er ein sú
mesta að landrými, sem jeg hef sjeð,
meiri en jarðir á Sljettu, og eru þær
þó ekkert smáræði. Hún á alt
Reykjanesið fyrir sunnan sig alt að
landamerkjum Staðar í Grindavík.
En það held jeg að væritil lífs síns
vinnandi, að telja stráin, sem á þeirri
miklu landareign vaxa fyrir utan
túnið.
Rif, þar sem jeg er fæddur, er á
norðurhjara íslands, og fallegt er
þar ekki. Þó er þar ekki grýttara
nje gróðurlausara en í kringum
Reykjavík. Rifshörgur er norðlensk
útgáfa af Öskjuhlíðinni. En auðnin
suður af Kalmannstjörn er það átak-
anlegasta, sem jeg hef sjeð í heima-
Iandi. Til þess að sjá annað eins,
þarf langt inn f óbygðir. Þar sjást
í sandorpnu hrauninu girðingar og
húsatóftir, fleiri en tölu verði á kom-
ið, og er það ætlun manna, að þar
hafi blásið upp heil kirkjusókn, sem
nú finst hvergi stafur fyrir. Að
minsta kosti þykjast menn hafa orð-
ið þar varir við kirkjugarð í sand-
inum.
Vegurinn var sífeldur, hvfldarlaus
sandþæfingur, í hófskegg og stund-
um upp á legg á hestunum, og
hraunstrýturnar alstaðar upp úr. Þeg-
ar nokkuð leið á veginn, sá jeg
Reykjanessvitann upp yfir allar hraun-
strýturnar og litlu sfðar reykina úr
hverunum. Nú hjeltjeg að allar þraut-
ir væru bráðum á enda, en það var
nú öðru nær. Fyrst komu sandvík-
ur við sjóinn og sfðan aftur hraun,
hálfu verra en hið fyrra og hálfu
hrjóstugra, úfnara og illilegra. Hvergi
var strá handa hestunum, hvergi
vatn, hvergi hægt að fara af baki,
nema ofan í sandkafið. Jeg var orð-
inn stirður og dofinn að ríða þessa
sandskafla fót fyrir fót og hestarnir
orðnir þreyttir á því ýmist að vaða
sandinn eða stildra á grjótinu. Ofan
á þetta bættist, að jeg fór vitlaust í
hrauninu, fylgdi vörðum, því að göt-
ur sáust engar, en sú leið er nú af-
lögð síðan vitinn var reistur, og
liggur nú góður vegur ofan að lend-
ingunni á Reykjanesi, sem er norð-
an á tanganum. — Eftir mikla mæðu
komst jeg þó loksins heim að
Reykjanesi góðri stundu áður en
rökkva tók um kvöldið. (Framh.)
G. M.
Til leiðbciningar þeim, sem
hafa spurt mig eða ætla að spyrja
mig um nánari skilyrði fyrir styrk-
veitingu úr hetjusjóðnum, sem kend-
ur er við Carnegie auðmann, skal
þess getið sarokvæmt nýkomnu brjefi
til mín frá innanrfkisráðaneyti Dana,
að ekki er til neins að sækja um
verðlaun eða styrk frá honum fyrir
björgunar-hreystiverk, sem fram-
kvæmd voru áður en hann var
stofnaður, eða fyrir ársbyrjun 1912.
— Öllum umsóknum verða og að
fyJgja glögg og greinileg vottorð
nákunnugra manna, svo að enginn
efi geti verið um, hvort um verulegt
áræði og hreystiverk er að ræða
eða ekki.
Reykjavík 17. des. 1913.
Sigurbjörn Á. Gislason.
Eimskipanöfnln.
Hjer eru enn nýjar uppástungur:
N. Landvörður, S. Andvari. N. Gjall-
arbrú, S. Bifröst. N. Leifur hepni,
S. Snorri Sturluson. N. Bifröst, S.
Buri eða Bör. N. ísland, S. Vín-
land. N. Draupnir, S. Vonarstjarna.
N. Naddoddur, S. Garðar. N. Trausti,
S. Vfsir. N. Vega, S. Vísir (og
byrji öll nöfnin á sama upphafsstaf,
en karlkynsnöfn og kvenkynsnöfn
skiftist á). N. Drangey, S. Viðey,
og sjeu svo tekin eyjanöfn afram:
Grímsey, Flatey, Hrísey, Engey
o. s. frv. Garðar, Naddoddur, og
sfðan nöfn þeirra, er næstir þeim
koma til íslands. N. Nátttröllið eða
Hrímnir, S. Morgunroðinn, N. Fram,
S. Draupnir. N. íslandsknör. S. Ing-
ólfsknör. N. Norðanfari, S. Sunnan-
fari. N. Hrfmfaxi, S. Skinnfaxi.
N. Leifur hepni, S. Þorvaldur vfðförli.
ísland, Vfnland, og mætti svo bæta
við t. d. Grænland, Snæland o. s.
frv. „Virðist ekki óviðfeldið að
fyrstu skipin hjetu eftir þeim lönd-
um, sem styðja að fæðingu þeirra
mest og best“, segir uppástungu-
maður. N. Gunnlogi, S. Vafurlogi.
Fyrri nafnið kveðst uppástungumað-
ur velja til þess að minna á, að
„skipin verði til f stríðshita". Hann
kveðst ekki vilja mannanöfn, sem
enda á „son“ og ekki heldur end-
inguna „foss*. N. Skeggi I, S.
Stórólfur I. og „halda svo nöfnun-
um, ef skipum fjölgar, en greina
þau að með 2., 3. o. s. frv., eða þá
að breyta nöfnunum og setja „mikli“
aftan við öll“, skrifar uppástungu-
maður. Hilmir og Gramur og svo
hin fegurstu heiti, sem konungar eru
nefndir með. Freyja og Freyr.
öleöileyr jól!