Lögrétta - 14.03.1914, Blaðsíða 1

Afgreíflslu- og lnnheimtum.:
Þorarinn b. ÞORLÁKSSON,
V©ltu»u.ndi 1.
Taliimi 859«
LOGRJETTA
Ritstjorl:
RORSTEINN 6ÍSLAS0N
Þingholtsstraetl 1T,
Talsiml 171,
M 14
Reykjavík 14. mars 1914.
IX. árg;.
Lárus Fjoldstod,
YflrrJ ettarmálafnralumaOur.
Lækjargata 2.
Helma kl. 1 I —12 og 4—7.
Bækur,
Innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Isafold oy Jimgflokkarnir.
Tilgangur greinar minnar í Lög-
rjettu í vetur var alls ekki sá, að
vekja deilur um afskifti þingflokkanna
á síðasta þingi af þjóðmálum vorum.
Jeg vildi aðeins sýna fram á, að í
öllum helstu málunum hefði flokk-
ana sem slíka ekkert greint á, og þvi
væri ástæðulítið fyrir einn þeirra
fremur en annan að telja sig önd-
vegisflokk og frumherja gagnvart
hinum.
En sú hugsun virtist mjer liggja á
bak við ávarp Sjalfstæðhflokksins,
eða þó öllu fremur ummæli ísaf. um
afstöðu Sjálfst.flokksins gagnvart hin-
um.
Þau ummæli í sambandi við á-
varpið áttu ekkert annað erinda til
þjóðarinnar, eftir því, sem á stóð en
að ala á gömlum flokkarig og vekja
tortrygni, þótt avarpið væri þannig
orðað, að hvert mannsbarn f land-
inu gæti skrifað undir það.
Þetta skilur hver meðalgreindur
maður.
Það verður aldrei talið gott verk
að ala á ástæðulausri tortrygni með-
al þeirra, er vinna eiga saman að
velferðarmálum þjóðarinnar, að jeg
ekki tali um jafnósæmilegar getsakir
og þær, að nokkur stjórnmalaflokkur
sje nú til á íslandi, er vilji vinna að
því ljóst og leynt að þjóðin glati
sjálfsforræði sfnu.
í grein minni þóttist jeg gera öllum
flokksbrotunum á síðasta þingi jafn-
hátt undir höfði og ekki væna neinn
þeirra nokkurrar undirhyggju eða
launráða í velferðarmálum þjóðar-
innar.
tsafold hefur samt orðið nokkuð
órótt af þessari grein minni og kveð-
ur hana þurfa rækilegs svars, með
því að jeg sje kominn út á villi-
götur, er jeg ekki rati um. Jeg
skyldi vera ísafold þakklátur, ef hún
yrði til þess að vfsa mjer á rjetta
leið, en með reiðilestri sfnum f ioo.
tbl. f. á. og 2. tbl. þ. á. hefur hún hvorki
sannfært mig nje aðra um villu mína
og því sfður vfsað mjer tii vegar.
Hið rækilega svar, er ísafold kveð-
ur mig þurfa, er ókomið enn. í
ummælum sfnum um grein mína
tvístfgur hún í sömu aðdróttunar-
sporunum, sem hún hefur staðið f
sfðan hún sprakk á bræðingnum.
Jeg þóttist með fullum rökum,
sem enn standa óhrakin, sýna fram
á. að ávarpið gæti ekki bygt á
neinni sjerstöðu Sjálfstæðisflokksins
gagnvart hinum flokkunum á sfðasta
þingi.
má ísafold ekki heyra.
Það vill nú svo veltil, að við ritstjóri
ísafoldar erum ekki lengur einir til
frásagnar um afskifti þingflokkanna
á sfðasta þingi af aðalmalum ávarps-
ins.
Þingtfðindin eru nú nær fullprent-
uð, °g getur alþjóð sjeð af þeim,
hvor okkar fer með rjettara mal um
afstöðu flokkanna.
Þingmenn úr öllum flokkum sam-
þykkja stjómarskrárbreytinguna.
Þingmenn ur öllum flokkum sam-
Þykkja öll þau fumvörp, er þingið
afgreiddi um fjárhag og atvinnuvegi
þjóðarinnar.
eru upp talin öll aðalmalin, er
ávarpið fjallar um og sfðasta þing
hafði til meðferðar.
Enginn þingflokkanna hreyfir sam-
bandsmálinu með einu orði.
Það mun fleirum en mjer torskilið,
hvernig ísafold getur þrátt fyrir þetta
fullyrt, að með ávarpinu sje skýrt af-
mörkuð afstaða Sjálfstæðisflokksins
gagnvart hinum flokkunum, og sá
flokkur vinni einn að stjórnarlegu og
fjárhagslegu sjálfstæði Islands.
SHk ummæli verða ekki bygð á
reynslu sfðasta þings.
En það má byggja þau á öðru,
á spádómum, getsökum og aðdrótt-
unum til hinna flokkanna á ókomn-
um tfma.
Þann kostinn hefur hefur Isafold
tekið og munu fáir öfunda hana af.
ísafold er bæði f andmælum sín-
um gegn grein minni og oftar sífelt
að dylgja um það, að hinir flokk-
arnir muni óðara en varir svfkjast
að þjóðinni með uppkastið frá 1908.
Dæmalaus einfeldni.
Þótt hinir flokkarnir byggju nú
yfi>- þessum launraðum, mælir alt á
móti þvf, að þeir ættu þess nokkurn
kost að koma þeim f framkvæmd.
Ekki vegna varðstöðu Sjálfstæðis-
flokksins fyrir landsrjettindum vor-
um, heldur vegna þess, sem samþykt
var á síðasta þingi af 'öllutn flokk-
utn.
Stjórnarskrárbreyting sfðasta þings,
sem enginn efast um, að samþykt
verði á aukaþinginu f sumar, girðir
algerlega fyrir að nokkurri samþykt
f sambandsmálinu verði dembt á
þjóðina að óvörum.
En auk þess eru næsta lítil lík
indi til að hinn samningsaðilinn f
þvf máli, Danir, vilji standa við til-
boð sín 1908, þótt aldrei nema ís-
lendingar vildu þyggja þau, sem alls
ekki er vfst.
Tilboðin í árslok 1912 og önnur
ummæli þeirra benda að minsta
kosti ekki á, að uppkastið verði
framar á boðstólum hja þeim.
Jeg þori nærri því að fullyrða, að
enginn maður í Sambandsflokknum
frá sfðasta þingi býr yfir neinum
launráðum f sambandsmálinu, þó ekki
væri af öðru en því, hve barnaleg
þau eru.
Þó er ísafold að lagða mig með þvf,
að jeg hafi ef til vill viljað halda í
Samband-flokkinn á sfðasta þingi til
þess að svíkjast að þjóðinni með
uppkastið.
Drengilega og viturlega til getið!
Vill nú ísafold halda því fram,
að slfkar aðdróttanir til einstakra
manna og þingflokka sjeu til að efla
góða samvinnu um velferðarmál þjóð-
arinnarf
Að því er til sambandsmálsins
kemur, situr svona iðja sfst á þeim,
er sjalfir hafa gerst frumkvöðlar að
þvf að fitja upp á þvf máli að nýju
án alls umboðs frá þjóðinni.
Jeg tók það skýrt fram, að með
afdrifum bræðingsins, sem ísafold
lofaði mest, væri öllum málaleitunum
við Dani f þvf mali lokið f braðina.
Hve lengi verður að bíða nýrra til-
rauna fra íslendingum eða Dönum,
að leiða það mál til lykta, er ekki
unt að spá neinu um. 011 lfkindi
til, að Islendingar fitji ekki aftur upp á
nýrri sambandsdeilu meðan ekki eru
meiri líkur en nú eru til viðunan-
legra málalykta. Sambandið við
Dani er heldur ekki því til fyrir-
stöðu að þjóð vor geti tekið fram-
förum f öllum greinum, ef vjer kunn-
um að fara með það sjalfsforræði,
sem vjer höfum.
En það eitt er víst, að máli þessu
verður ekki raðið til lykta nema með
fullu samþykki þjóðarinnar.
Þótt leifar Sambandsflokksins 1912
hyrfu ekki úr sögunni a sfðasta þingi,
verður ekkert af þvf ráðið um frara-
tfð þeirra fremur en hinna flokks-
, brotanna, en jeg þori að fullyrða, að
það er jafnósatt um alla f Sambands-
flokknum og það er um mig, sem
ísafold gefur f skyn, að jeg hafi vilj-
að halda dauðahaldi í Sambands-
flokkinn „til þess að færa uppkastið
yfir höfuð þjóðinni",
Hitt er satt, að jeg kærði mig
ekki um að ganga f hin flokksbrotin,
er virtust gera það að helsta flokks-
malinu, að ná völdum f hendur sjer;
gerði jeg grein fyrir því f grein
minni, hvers vegna Sambandsflokk-
urinn ekki tók þátt í þeim lffróðri
Um þá yfirlýsing mlna hefur ísafold
ekki annað að segja en að hún sje
bæði nýstárleg og lærdómsrík
Jæja, kannske ísafold læri það þá
af Sambandsflokknum á sfðasta þingi,
að athugavert sje að styðja að tfð-
um stjórnarskiftum til þess að svala
valdafýkn einstakra manna, án nokk-
urrar tryggingar frá framkomu þeirra
fyrir þvf, að þjóðin græði nokkuð á
skiftunum.
Eins og flokkaskipunin nú er, tel
jeg mjer skylt að fylgja því ráð-
herraefni, sem jeg tel þjóðinni ávinn-
ing að fá í stjórnarsessinn, án tillits
til þess, f hvaða flokki hann telur
sig. Svo Ktið tel jeg þessum flokks-
nefnum á sfðasta þingi bera á milli
í aðalvelferðarmálum þjóðarinnar, en
valdatýkninni einni ætla jeg ekki að
Ijá fylgi mitt, hvorki á þingi nje utan
þings; vona jeg, að þessi yfi lýsing
verði bæði ný^tárleg og lærdómsrík
fyrir ísafold,
ísafold er hreykin af hinum mikla
skoðanamun Sambandsflokksins og
Sjalfst flokksins á ummælum danskra
stjórnmálamanna um rlkisráðs- og
fána úrskurðina; vill auðsjáanlega gefa
f skyn, að Sambandsflokkurinn sje
þar alveg á sama mali og D inir.
Hvaðan kemur henni sú vitskaf Hvar
getur hún bent á, að Sambands-
flokkurinn. eða einstakir þingmenn úr
honum, skrifi undir þessi ummæli,
eða sjeu þar samþykkir Dónum f
ölluf
Hjer er ísafold enn á ferðinni með
ástæðulausar fullyrðingar, teknar úr
sömu tortrygnis- og aðdróttana-skúff
unni og önnur ummæli hennar f
þessu máli
En hún er ef til vill með þessu að
reyna að punta dálltið upp á hunds-
hausinn, sem hún setti uppyfir fána-
úrskurðinum f vetur. Hún ætlaði að
rifna af vonsku í sumar út af afdrif-
um fanafrumvarps-ómyndarinnar, sem
bandamenn hennar voru að burðast
með; en svo, þegar miklu meira var
fengið með úrskurðinum en hún eða
þeir hófðu nokkurn tíma árætt að
nefna, að undanteknum þeim Skúla
Thoroddsen, Bjarna frá Vogi og
Benedikt Sveinssyni, þá þykir henni
lítið eða ekkert vera fengið, sem vjer
ekki höfðum áður. Hvers vegna ljet
hún þá svona f sumarf
Þá vfkur þvf og nokkuð undar-
lega við, er ísafold nú telur mót-
mæli sín gegn ummælum dönsku
blaðanna til stuðnings hinni skýrt af-
mörkuðu afstöðu Sjalfstæðisflokks-
ins með ávarpinu gagnvart hinum
flokkunum, þegar þess er gætt, að
ávarpið varð til áður en nokkru
mannsbarni á íslandi voru kunn orð-
in þessi dönsku ummæli og enginn
skoðanamunur um þau gat þvf verið
kominn f ljós.
Það er ekki nýtt, að Danir mis-
skilji sjálfstæðiskröfur vorar og út-
húði oss fyrir þær, og heldur ekki
hitt, að íslendtngar. mótmæli mis-
skilning þeirra og vilji halda kröfum
sfnum til streitu. Það er ekki lengra
slðan en í sumar, að allir þingflokk-
arnir unnu að því að fella ríkisráðs-
akvæðið úr stjórnarskránni, sem Dön-
um hefur jafnan verið mjög sárt um.
Árangurinn af þeirri viðleitni þing-
flokkanna varð að vfsu minni en
margur hefði óskað, en sjálfur Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur þó lýst yfir
þvf, að hann sætti sig við hann.
Þvergirðingur og misskilningur
Dana á sjálfstæðiskröfum vorum er
vissulega leiður öllum íslendingum,
en svo leiður sem hann er, þá er þó
barnaskapur og hjegómadýrð sumra
íslensku blaðamannanna og fimbul-
famb þeirra um sjalfstæðiskröfur vor-
ar ennþá raunalegri sjón.
ísafold er guðvelkomið að krydda
ritstjórnarleiðara sína með gömlum
þingræðum eftir mig; það getur verið
þægileg tilhreyting fyrir lesendurna,
þótt ekki komi það umtalsefninu
minstu vitund við, eins og líka ein-
hverjar páskahugvekjur eftir Sigurð
Hjörleifsson, einn mesta dýrling ísa-
foldar á sínum tíma, og jólahugvekju-
staglið um grein mína og margt
fleira f þessum samsetningi ísafoldar,
sem jeg nenni ekki að eltast við.
Vigur 1 febrúar 1914.
Sigurður Steýánsson.
Skíðamenn.
Nú er búið að stofnu skíðafje-
lag hjer í Reykjavík, og mikið er
um dýrðir. Flaggað með nöfn-
um landlæknis og ráðherra og
annara ágætismanna því til efl-
ingar.
Jeg ann þessu nýstofnaða skíða-
fjelagi alls hins besta. Og jeg
skrifa ekki þessar línur til þess
að hnekkja gengi þess í minsta
máta.
En skíðaferðir hef jeg ekki sjeð
hjer á Suðurlandi til þessa dags,
sem jeg hef getað orðið hrifinn
af. Jeg hef að visu sjeð hr. Miiller
verslunarstjóra á skiðum sinum
með sitt prikið í hvorri hendinni,
og nokkra islenska unglinga apa
þetta eftir honum. En mjer hef-
ur fundist það líkara ferfætling-
um en skiðamönnum.
Svo hef jeg sjeð i Bíó norska
skíðamenn spreyta sig á því að
standa á skíðunum fram af stalli
og — flesta fara á hausinn.
En islensku skiðaiþróttina hef
jeg ekki ennþá borið gæfu til að
sjá á Suðurlandi. Og hún er þó
til, jafn-gömul norsku iþróttinni,
en með nokkuð öðrum hætti.
T. d. kannast jeg ekki við þessi
tvö prik. Norðlenskir skiðamenn
hafa eina stöng og kunna að
beita henni hvoru megin við sig
sem þörf er á. Og með stöng-
inn hafa þeir gersamlega vald á
öllum hieyfingum sinum á skið-
unum. Með stönginni stöðva þeir
sig einnig (hamla sig) þar sem
mjög er bratt, og fyrir kemur
það einnig, að þeir setjast á stöng-
ina og láta hana rista snjóinn til
að draga úr ferðinni, eða halda
henni i handarkrika sínum. Hún
þarf því að vera sterk og úr seig-
um viði (aski).
Annað, sem jeg kann ekki við,
er það, hvernig menn tjötra hjer
skíðin á fæturna á sjer. Nyrðra
þótti það mest um vert, að geta
gengið á skiðunum tábandalaust,
að eins með einhverja stöðvun
við tána (t. d. stundum ekki ann-
að en harðan klaka), að minsta
kosti átti ekki nema rjett að eins
að tylla tánni í táböndin. Maður
átti að geta stokkið upp af skíð-
iinum, hvenær sem þörf væri á.
Þetta hefur sá maður þekt, sem
skrifað hefur þáttinn af Hemingi
Aslákssyni. Hann er látinn stökkva
upp af skíðunum á bjargbrúninni
og gripa í kápu Haraldar kon-
ungs Sigurðssonar.
Öll sú skíða-íþrótt, sem jeg
kyntist á uppvaxtarárum mínum,
stefndi að þvi, að gera menn færa
Tilkynning.
Kjósendum í (íullbr.- og Kjós-
arsýslukjördaMni tilkynnist, að jeg
verð hjer í kjöri (sem Bænda-
flokksmaður) við kosninguna á
laugard. fyrir páska (11. n. m.).
Hef jeg nú sannanir fyrir þvi, að
hjer sem annarstaðar fer þeim
fjölgandi, sem hafa vilja bændur
á þingi, og vænti jeg stuðnings
allra þeirra. — Alþýðumennl
Reynið að komast á kjörfund.
Þið getið nú fengið kosinn full-
trúa af eigin stjett, fyrsta sinn
síðan 1861.
Grafarholti 11. mars 1914.
Björn Bjarnarson.
um, að nota skíðin á ferðalögum,
verða fljótir að ganga á þeim og
fimir að beita þeim i brekkum,
og um fram alt, að missa aldrei
valdið yfir sjer og þeim. Það
var ekki takmarkið, að geta glann-
ast einhvern veginn ofan brattar
brekkur eða staðið fram af stöll-
um, heldur miklu fremur að
kunna að sneiða brekkurnar á
skíðunum og sneiða þannig fyrir
hamrana, þótt fljúgandi ferð væri
á, og jafnvel að geta stöðvað sig
i miðri brekkunni.
Það getur verið, að norska i-
þróttin stefni að þessu sama. Jeg
er henni ekki nægilega kunnugur.
Eitt, sem jeg tek eftir hjer, er
það, að göngulagið á skíðunum
er nokkuð annað, en jeg vandist.
Jeg vandist því, að ganga á skið-
unum með löngum, hægum skref-
um og láta hvort skíðið um sig
aldrei nema staðar, heldur alt af
renna, á meðan hitt var fluttfram
fyrir. Það var ótrúlega drjúgt
göngulag og skiðamenn voru miklu
lljótari yfir sljett-lendar heiðar,
en göngumenn á rífa-hjarni.
Samt var siður en svo, að
brekkurnar, sem buðust, væru
vanþakkaðar. Jeg man eftir manni,
sem hjet Jóhannes Schel, afkom-
anda Schels þess, er hjer mældi
landið snemma á 19. öldinni.
Hann var talinn viðsjármaður og
draslari í meira lagi, en skíða-
maður var hann ágætur. Eitt
sinn fór hann inn yfir Leirhafn-
arskörð i mikilli ófærð. Þá vann
hann til, að kjaga beint upp á
Snartaslaðanúpinn (Reistargnúp)
til þess að fá skíðabrekku ofan
af honum hinu megin. Núpur-
inn er 300 m. hár og snarbrattur
að sunnan, þó klettalaus, og Jó-
hannes rendi sjer hann ofan —
beint ofan, og stóð prýðilega.
Fjármaður frá Snartastöðum sá
til hans, og marga daga á eftir
sást slóðin hans ofan núpinn.
Ekki hafði sjeð i hann fyrir mjall-
roki á leiðinni, en sem hvirfil-
vindur hafði hann rokið ofan
núpinn.
Tunguheiði á Tjörnesi er um
700 m. há. Á miðju ijallinu er
hryggur, og auslan í honum brött
brekka, sem Gerðibrekka heitir,
og nemur nær helmingi af allri
hæð fjallsins. Mikil umferð er
um heiðina á vetrum af þeim,
er kaupstað sækja til Húsavíkur
norðan úr sveitum. Heldur þykir
það hraustlega gert, að renna sjer
á skíðum ofan alla Gerðibrekku,
og þeir eru fremur fáir, sem það
gera, margir fara á skíðin neðan
til í brekkunni, þegar það hratt-
asta er að baki þeim. En þeir
eru þó ekki all-fáir, sem leika
sjer að því, að standa hana alla
ofan, og það með baggana sina